EKONOMIA-nauka badająca jak ludzie radzą sobie z rzadkością, czyli brakiem niegraniczonej dostępności dóbr. Nauka pozwalająca rozwijać problem alokacji ograniczonych zasobów w celu optymalnego zaspokojenia konkurencyjnych ze sobą dóbr. EKONOMIA POZYTYWNA(opisowa)-zajmuje się opisem istniejącej rzeczywistości. EKONOMIA NORMATYWNA(postulatywna)-zajmuje się opisem pożądanej rzeczywistości ekonomicznej. ZASOBY RZADKIE-zasoby o ograniczonej ilości, które są przedmiotem gospodarowania przez człowieka: ziemia, kapitał, praca. MAKROEKONOMIA-dziedzina ekonomii zajmująca się opisem i analizą zjawisk rozwoju gospodarczego oraz funkcjonowania gospodarki jako całości, czyli sposobu jej działania z uwzględnieniem relacji rynku i państwa. Głównym przedmiotem jej zainteresowania jest więc efektywności wykorzystania zasobów rzadkich na poziomie całej gospodarki lub jej poszczególnych gałęzi: dochód narodowy oraz czynniki jego rozwoju, problemy równowagi ogólno rynkowej, zatrudnienie, płace, poziom handlu, pieniądz, banki, organizacje transnarodowe. MIKROEKONOMIA-dziedzina ekonomii zajmująca się opisem i analizą zjawisk rozwoju gospodarczego oraz funkcjonowania poszczególnych sektorów oraz przedsiębiorstw gospodarki. Głównym przedmiotem jej zainteresowania jest więc efektywność wykorzystania zasobów rzadkich na poziomie przedsiębiorstwa lub przedsiębiorcy: wpływ na cenę sprzedaży/zakupu dobra na rynku, wpływ na wielkość produkcji/sprzedaży dobra w firmie, wpływ na wysokość płac, zysków w firmie, wpływ na wysokość stopy procentowej. DOBRA GOSPODARCZE:majątek(bogactwo)-przedmioty posiadane przez podmiot na zasadzie prawa własności; dobra nowo wytwarzane-przedmioty nowo wytwarzane dla których podmiot chce nabyć prawo własności. Prawo to jest określane na podstawie reguł nabywania i podziału strumienia dóbr nowo wytwarzanych. REGUŁY PODZIAŁU DÓBR: dane dobro otrzymuje ten, kto zapłaci najwięcej; dostęp do dobra jest wprost proporcjonalny do pozycji zajmowanej przez dana jednostkę w hierarchii władzy; dostęp do dobra jest jednakowy dla wszystkich w oparciu o ustalona przez rząd listę dóbr; dostęp do dobra jest zależny od potrzeb lub usług; dostęp do dobra jest wyznaczany na podstawie czasu poświęcanego na jego nabycie. RODZAJE GOSPODAREK: KRYTERIUM I-zaspokajania potrzeb: gospodarka naturalna-nastawiona przede wszystkim na zaspakajanie własnych potrzeb; gospodarka towarowa (towarów-pieniężna)-wymiana towarowo-pieniężna; KRYTERIUM II-kto i jak rządzi-system polityczny: gospodarka socjalistyczna (komunistyczna)-rządy totalitarne; gospodarka kapitalistyczna – rządy demokratyczne; KRYTERIUM III- mechanizm regulowania i koordynacji procesów gospodarczych: gospodarka rynkowa – system rynkowy, wolny rynek; gospodarka nakazowo-rozdzielcza – system planowania centralistycznego. SPOSOBY ORGANIZACJI GOSPODARKI: gospodarka rynkowa – zdecentralizowany system organizacji oparty na prywatnym posiadaniu dóbr, w którym swobodnie ustalane ceny wyznaczają kierunki produkcji; gospodarka nakazowo-rozdzielcza – zcentralizowany system organizacji gospodarki oparty na rządowej własności zasobów produkcji, w którym kierunki produkcji ustalane są droga nakazów. Pojawia się w sytuacjach potrzeb wąskiego zdefiniowania kierunków produkcji lub w systemach autorytarnych. KOSZT ALTERNATYWNY: koszt związany z wyprodukowaniem innego dobra przy udziale zasobów wykorzystanych do produkcji dobra bieżącego: zawsze podejmowany przez osoba podejmująca decyzję; jest określony w chwili dokonywania wyboru; ma charakter subiektywny. KRZYWA MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH – składa się ze zbioru punktów odpowiadających maksymalnym ilościom produktów, jakie mogą zostać wytworzone przy danym stanie zasobów i technologii. KRAŃCOWO STOPA TRANSFORMACJI PRODUKCYNEJ POMIĘDZY DOBREM A I B – oznacza ilość dobra A, jaka musi być poświęcona, aby wyprodukować jednostkę dobra B. najczęściej jest ona zmienna. ROZWÓJ INTENSYWNY – przemieszczenie krzywej możliwości produkcyjnych nastąpi poprzez wzrost wielkości zasobów. ROZWOJ INTENSYWNY – przemieszczenie krzywej możliwości produkcyjnych nastąpi poprzez usprawnienie technologii. INNOWACJA – celowe działanie właściciela zasobów, który zmierza do wykorzystania ich w sposób dotychczas nieznany w społeczeństwie, tak aby przyniosły większy dochód. PATENT – wyłączne prawo do wykorzystania danej wiedzy lub techniki z reguły gwarantowane na określony czas. WYNALAZEK – nowy sposób wykorzystania zasobów w sposób dotychczas nieznany w społeczeństwie. Wynalazki, które znalazły efektywne zastosowanie w procesie produkcji to innowacje. SPECJALIZACJA – podział zadań w gospodarce, prowadzący do tego, że każde przedsiębiorstwo specjalizuje się w tej produkcji, w której jest najbardziej wydajne i w której osiąga przynajmniej równe z pozostałymi efekty. WYMIANA – wzajemna interakcja pomiędzy uczestnikami rynku służąca sprzedaży produktów wytwarzanych przy niskim poziomie kosztu alternatywnego i zakupowi artykułów wytwarzanych przy wysokim poziomie tego kosztu. PIENIĄDZ – powszechny ekwiwalent towarów. POŚREDNIK – organizuje wymianę, to znaczy ponosi koszty związane z przekazaniem dóbr od ich wytwórcy tym, dla których są one najbardziej użyteczne. W zamian za to pobierają marżę handlową. KOMPERATYWNA PRZEWAGA – przewaga rynkowa wynikająca ze specjalizacji w produkcji takiego dobra, którego koszt alternatywny wytwarzania jest najmniejszy. Najbardziej efektywna wymiana rynkowa powinna prowadzić do wymiany tych dóbr na te , dla których koszt alternatywny wytwarzania jest wysoki. Sytuacja ta ma miejsce niezależnie od możliwości produkcyjnych każdej ze stron wymiany. RYNEK – mechanizm koordynujący zachowanie nabywców i sprzedawców uczestniczących w procesie wymianu dóbr oraz usług; system instytucyjny, który pozwala na dokonywanie transakcji kupna-sprzedaży po swobodnie ustalanych cenach. CENA RYNKOWA – cena identyczna dla kupujących i sprzedających. PODAŻ- ilość danego towaru zaoferowana do sprzedaży w danej jednostce czasu. (zawsze jest to ilość konkretnego towaru; zawsze jest to ilość zaoferowana do sprzedaży; zawsze jest to ilość zaoferowana do sprzedaży w określonym czasie; zawsze jest to ilość towaru zaoferowana przez kogoś). PODAŻ ZALEŻY OD: ceny; kosztów surowców używanych do produkcji; stanu technologii. POPYT – ilość danego towaru, jaką kupujący chcą i są w stanie kupić po danej cenie w danej jednostce czasu. POPYT ZALEŻY OD: ceny danego towaru; ceny towarów substytucyjnych i komplementarnych; dochodów nabywców; majątku nabywców; preferencji nabywców; liczby nabywców; struktury podziałów dochodów; cech demograficznych i społecznych. CENOWA ELASTYCZNOŚĆ POPYTU – stosunek względnej zmiany ilości pożądanego dobra, do względnej zmiany jego ceny, wyrażony współczynnikiem cenowej elastyczności popytu.