BHP w transporcie samochodowym

Podstawowymi aktami prawnymi dotyczącym bezpieczeństwa w transporcie samochodowym są ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.), ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1414 z późn. zm.), ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 poz. 1155 z późn. zm.).

I. SPRAWDZNIE I OBSŁUGA STANU TECHNICZNEGO POJAZDU

1. Obsługa i naprawy pojazdów ciężarowych

2. Narzędzia ręczne stosowane w przy obsłudze i naprawie pojazdów ciężarowych

3. Mycie pojazdów ciężarowych

4. Obsługa codzienna, sprawdzanie stanu technicznego pojazdu

II. BEZPIECZEŃSTWO RUCHU DROGOWEGO

1. Bezpieczeństwo kierowców związane z ich czasem pracy

2. Jazda pojazdem ciężarowym (z/bez ładunku) po drogach publicznych

III. BEZPIECZEŃSTWO PRAC ZAŁADUNKOWO- ROZŁADUNKOWYCH

1. Zasady bezpieczeństwa na polu załadowczym

2. Środki transportowe do przemieszczania ładunków

3. Bezpieczeństwo podczas załadunku lub rozładunku wywrotki

4. Bezpieczeństwo dotyczące żurawi samochodowych

IV. BEZPIECZEŃSTWO POJAZDÓW PRZEWOŻĄCYCH MATERIAŁY NIEBEZPIECZNE

1. Znakowanie opakowań

2. Sposób przewozu towarów niebezpiecznych

I. SPRAWDZNIE I OBSŁUGA STANU TECHNICZNEGO POJAZDU

1. Obsługa i naprawy pojazdów ciężarowych

Zadaniem pracownika/kierowcy wykonującego naprawy pojazdu ciężarowego:

• wprowadzanie i ustawianie samochodów na stanowisku,

• podnoszenie samochodu,

• montaż i demontaż kół i opon,

• praca w kanale pod samochodem,

• wymiana oleju i smarowanie pojazdu,

• prowadzenie prac obsługowo-naprawczych,

• mycie zespołów i części,

• uruchamianie silnika i sprawdzanie stanu technicznego pojazdu po naprawie,

Typowe zagrożenia związane z bieżącymi naprawami pojazdów ciężarowych, są to zagrożenia:

• potłuczeniem, zgnieceniem przez poruszające się na placu postojowym
  i manewrowym innych pojazdów,

• upadkiem w wyniku potknięcia o przedmioty pozostawione na powierzchni,

• uderzeniem, zmiażdżeniem na skutek spadających przedmiotów, np. wskutek opadnięcia podnośnika z pojazdem, upadku koła z samochodu,

• uderzeniem, obtarciem spowodowane możliwością wytrysku powietrza
  (np. w instalacjach pneumatycznych) pod ciśnieniem,

• schorzeniem układu mięśniowo-szkieletowego wskutek wymuszonej pozycji pracy zwłaszcza podczas ręcznego przenoszenia i podnoszenia kół i opon oraz posługiwania się narzędziami zmechanizowanymi, zwłaszcza pneumatycznymi (np. kluczami),

• porażeniem prądem elektrycznym, np. od elektronarzędzi lub maszyn,

• uderzeniem, skaleczeniem, wplątaniem, przecięciem rąk i ciała na skutek używania narzędzi ręcznych prostych (np. młotka, kluczy) i z napędem (elektrowkrętarki),

• upadkiem na powierzchni na skutek poślizgnięcia się na rozlanym oleju
  i potknięcia się o porozstawiane przedmioty,

• upadkiem, potłuczeniem, złamaniem części ciała na skutek upadku na niższy poziom, np. do kanału,

• upadkiem z wysokości podczas prowadzenia napraw dużych pojazdów,

• zatruciem wskutek szkodliwych spalin,

• poparzeniem żrącymi substancjami, np. pochodzącymi z akumulatorów, układów hamulcowych,

• poparzenie gorącymi częściami pojazdu, np. silnika,

• uderzeniem, zmiażdżeniem w skutek spadających przedmiotów podczas wykonywania napraw pod pojazdem, a także wskutek opadnięcia podnośnika
  z pojazdem,

• pożarem, wybuchem, ze względu na występowanie oparów paliw,

• zaprószeniem oczu podczas pracy pod pojazdem, albo przy jego czyszczeniu.

Zalecenia bezpieczeństwa podczas wykonywania prac:

Wprowadzanie i ustawianie samochodów na stanowisku 

• wprowadzanie pojazdów na stanowiska powinny robić osoby upoważnione, pełnoletnie i posiadające aktualne prawo jazdy właściwej kategorii,

• podczas jazdy po placu postojowym lub manewrowym i wprowadzania pojazdu na stanowisko nikomu nie wolno jechać na stopniach samochodu, błotnikach
  i w skrzyni ładunkowej. Poza prowadzącym, nikt nie powinien znajdować się wewnątrz pojazdu.,

• wprowadzający pojazd na stanowisko powinien stosować się do obowiązujących przepisów ruchu drogowego i nie przekraczać prędkości 15 km/h,

• wprowadzanie pojazdu na stanowisko musi koordynować inny pracownik, znajdujący się z boku przed samochodem, aby uniknąć potrącenia przez ten pojazd lub przyciśnięcia do ściany w razie np. awarii układu hamulcowego,

• nikomu nie wolno znajdować się na drodze pojazdu,

• przedmioty, np. narzędzia, części, odpadki metalowe, przewody elektryczne, węże do sprężonego itp. powinny być usunięte z drogi pojazdu,

• należy zachować odległości umożliwiające pracownikom swobodne poruszanie się i wykonywanie robót. Odległość pojazdu od stanowiska pracy powinna wynosić, co najmniej 1,2 m,

• po wprowadzeniu pojazdu należy natychmiast wyłączyć silnik,

• w przypadku stosowania podnoszenia jednostronnego zablokować oś pojazdu mającego kontakt z podłożem poprzez zaciągnięcie hamulca ręcznego lub włączenie dźwigni biegu. Następnie podkłada się pod koła mające kontakt
  z podłożem kliny, uniemożliwiając przetaczanie się pojazdu do przodu i do tyłu.,

• nie wolno podkładać pod koła przypadkowych przedmiotów, np. kamieni, cegieł, zużytych części pojazdów itp.,

Podnoszenie samochodu 

• przed podniesieniem samochodu trzeba sprawdzić stan podnośnika,

• w przypadku podnośników ręcznych należy skontrolować stan zapadki, gwintu, podstawki i główki oraz progów samochodu,

• przy ręcznych podnośnikach hydraulicznych trzeba sprawdzić, czy nie ma wycieków płynu,

• nie wolno posługiwać się podnośnikami uszkodzonymi, nie w pełni sprawnymi
  i niekompletnymi. Ich udźwig powinien być dostosowany do masy pojazdu.
  W razie dysponowania podnośnikiem o niewystarczającym udźwigu, należy podnosić tylko przednią lub tylną część pojazdu a jeśli to konieczne prawą lub lewą,

• po podniesieniu pojazdu trzeba podnośnik zabezpieczyć przed samoczynnym opadnięciem.

Montaż, demontaż i naprawa ogumienia 

• do zdejmowania opon z koła należy używać specjalnych urządzeń, tzw. ściągaczy,

• nie wolno zakładać opony na felgę o krawędziach pozaginanych, uszkodzonych
  i nierównoległych,

• Przy demontażu ogumienia niektórych starszych typów samochodów ciężarowych należy zachować dużą ostrożność ze względu na możliwość „wyskoczenia”, sprężynującego pierścienia stalowego do mocowania obrzeża. Pompowanie kół tych samochodów należy wykonywać w osłonie chroniącej przed uderzeniem przez wyskakujący wskutek nacisku opony pierścień.
  Po napompowaniu trzeba jeszcze raz opukać pierścień i dopiero wtedy zamontować koło na oś pojazdu,

• nie wolno, przy zakładaniu ciężkiego koła na oś, unosić go ręcznie, lecz należy posługiwać się przy tym dźwignią (np. długą łyżką do montażu opon lub kawałkiem stalowego pręta),

Praca w kanale 

• każdy kanał musi mieć prowadzące do niego schodki (bez ubytków i nierówności), a jego długość powinna zapewniać swobodne wejście i wyjście z niego,

• podłogi kanałów powinny być zmywalne, równe i wykonane tak, aby zapobiegać poślizgnięciu się, a jego ściany powinny być łatwo zmywalne,

• zarówno sam kanał, jak i spód samochodu, powinny być odpowiednio oświetlone, nie powodując przy tym olśnienia mechaników,

• lampy w kanałach powinny być zasilane prądem elektrycznym o napięciu nie przewyższającym 24 V, a ich klosze zabezpieczone sztywną drucianą siatką lub „koszem" z drutu,

• używanie lamp przenośnych zasilanych prądem o nie obniżonym napięciu jest niedozwolone,

• transformatory obniżające napięcie, używane do oświetlenia powinny być uziemione lub zerowane,

• lampy przenośne muszą mieć szklany klosz, osadzony na gumowej uszczelce oraz przewód elektryczny dobrze zamocowany w lampie i zaopatrzony w tzw. odgiętkę,

• nie wolno używać lamp, które mają uszkodzoną izolację przewodu, klosz lub osłonę drucianą,

• przewody lamp trzeba tak prowadzić, aby nie deptali po nich ludzie i nie jeździły po nich samochody lub wózki transportowe,

• w pobliżu otwartych kanałów należy zachowywać ostrożność, aby nie wpaść do nich,

• kanały podczas przerw w korzystaniu należy przykrywać deskami,

• kanały należy utrzymywać w czystości, z podłogi usuwać rozlane oleje, jak najczęściej ją myć, wodą lub środkami czyszczącymi.

• mechanik powinien przygotować sobie przed zejściem do kanału wszystkie potrzebne narzędzia i części. Narzędzia i części trzeba kłaść na brzegu kanału, tak aby znajdowały się one pod samochodem.,

• nie wolno kłaść na podłodze kanału żadnych narzędzi, części ani porzucać odpadków, gdyż mogą one spowodować potknięcie się albo przewrócenie pracowników,

Praca pod samochodem 

• nie wolno pracować pod samochodem umieszczonym na zwykłym, przenośnym podnośniku i nie podpartym na mocnych podstawkach,

• podczas pracy pod samochodem pracownik powinien używać specjalnej leżanki monterskiej, zaopatrzonej w skrętne kółka i regulowany podgłówek. Należy ją ustawić wzdłuż osi podłużnej samochodu, między jego kołami, tak aby ręce
  i narzędzia dotykały części pojazdu znajdujących się nad piersiami mechanika,
  a nie nad jego twarzą, aby zapobiec zaprószeniu oczu i skaleczeniu twarzy.,

• w czasie pracy mechanik nie powinien wysuwać nóg poza obrys pojazdu, a przed wysunięciem się z leżanką spod pojazdu należy sprawdzić, czy nie spowoduje to zagrożenia,

• potrzebne narzędzia oraz części należy umieścić w torbie, ustawionej na leżance,

Wymiana oleju i smarowanie pojazdu 

• podłogi powinny być olejoodporne i zmywalne, a ściany zmywalne do wysokości 1,80 m.

• w celu umożliwienia ściekania oleju podłoga może być pokryta gęstą stalową kratą. Podłoże pod kratą powinno mieć nachylenie w kierunku otworów ściekowych,

• ścieki ze stanowisk smarowania i wymiany olejów muszą być odprowadzane do osadników błota i tłuszczu, a nie wprost do ogólnej kanalizacji,

• na stanowiskach smarowania i wymiany oleju należy utrzymywać jak największą czystość. Rozlany olej należy natychmiast usunąć,

• spuszczony z silników lub przekładni olej należy zlewać do zbiornika.

• należy unikać przenoszenia oleju w różnego rodzaju bańkach, wiadrach i innych naczyniach, gdyż grozi to rozlaniem oleju na podłogę, ręce lub odzież,

• nie wolno używać smarownic z uszkodzonymi wężami lub nieszczelnymi połączeniami,

• nie wolno smarować punktów pojazdu, w których brak jest smarowniczek,

• zabronione jest przykładanie palca do końcówki węża smarownicy w celu sprawdzenia sprawności tłoczenia smaru i wielkości ciśnienia,

• pracownicy powinni często zmieniać zabrudzoną odzież roboczą, myć ręce przed jedzeniem, a po zakończeniu pracy starannie umyć całe ciało pod natryskiem,

• podczas pracy należy używać skórzanych rękawic chroniących ręce przed zabrudzeniem oraz obuwia na olejoodpornych spodach,

Prowadzenie prac obsługowo-naprawczych 

• narzędzia i przyrządy powinny być dostosowane rodzajem i wymiarami do wykonywanej pracy oraz kształtu i wielkości części, do których będą użyte. Przed użyciem należy je sprawdzić a uszkodzone lub zużyte wymienić na sprawne,

• osoba prowadząca naprawę pojazdu powinien pracować w kombinezonie, butach na podeszwach antypoślizgowych i w nakryciu głowy,

• stanowisko pracy należy utrzymywać w porządku i czystości, a wymontowane części odkładać w określone miejsca na wózkach, stojakach lub pojemnikach w pobliżu stanowiska pracy.

• nie wolno rozrzucać narzędzi wokół stanowiska pracy, a po zakończeniu pracy należy je schować do szafek lub poukładać na półkach,

• rozlany olej należy natychmiast usunąć z podłoża,

• podczas wykonywania prac przy podwoziu samochodu, ustawionego na podłodze lub nad kanałem albo podniesionego, nie wolno uruchamiać silnika ani naprawiać instalacji elektrycznej i rozrusznika,

• wskazane jest ustawienie tarczy z napisem ostrzegawczym, obok pojazdu, pod którym pracują ludzie,

Mycie zespołów i części 

• przed naprawą wymontowane części i zespoły powinny być umyte,

• nie wolno używać benzyny etylizowanej (etyliny), powodującej ciężkie zatrucia pracowników,

• stanowisko do mycia części powinno być umieszczone w wydzielonym, dobrze wentylowanym pomieszczeniu,

• podłoga powinna być wodo- i olejoodporna, a ściany i sufit wodoodporne,

• ścieki muszą mieć odprowadzenie do osadnika błota i tłuszczów. Nie wolno odprowadzać ich bezpośrednio do kanalizacji,

• do pomieszczenia powinna być doprowadzona zimna i ciepła woda
  o temperaturze co najmniej 55°C,

• wanny, w których części myje się ręcznie łatwo palnymi cieczami, powinny mieć obudowę oraz zainstalowane wyciągi,

• w otwartych wannach nie wolno stosować rozpuszczalników,
  np. trójchloroetylenu (tri), czterochloroetylenu itp. oraz roztworów sody,

• do ręcznego mycia części pracownicy powinni używać pędzli i szczotek na długich trzonkach. Pracę tę należy wykonywać w rękawicach i fartuchach odpornych na działanie benzyny i oleju napędowego.

• w pomieszczeniach, w których używa się benzyny i rozpuszczalników, nie wolno palić tytoniu, posługiwać się otwartym ogniem oraz używać iskrzących urządzeń elektrycznych,

• w pomieszczeniach tych nie wolno też przechowywać jedzenia ani spożywać posiłków,

Uruchamianie silnika i sprawdzanie stanu technicznego pojazdu po naprawie 

• uruchomienie silnika dozwolone jest na stanowisku obsługowo-naprawczym dopiero po sprawdzeniu, że nie spowoduje to zagrożenia,

• wymontowany z pojazdu silnik wolno uruchamiać tylko wtedy,
  gdy przymocowany jest on do metalowej ramy przytwierdzonej do podłogi.
  Nie wolno uruchamiać silnika ustawionego luzem na prowizorycznych podstawkach.,

• gazy spalinowe z silnika muszą być odprowadzane specjalnym przewodem poza pomieszczenie warsztatu,

• przed uruchomieniem silnika po naprawie należy sprawdzić, czy wszystkie jego części są prawidłowo przykręcone oraz czy nie leżą na nim zapomniane narzędzia lub części,

• zabronione jest wlewanie paliwa do gaźnika w chwili, gdy uruchamia się silnik oraz gdy silnik już pracuje. Nie wolno też nalewać paliwa przez filtr powietrza, gdyż może to być przyczyną pożaru.,

• przed i po naprawie należy sprawdzić stan pojazdu za pomocą urządzeń diagnostycznych, a także praktycznymi, od lat stosowanymi metodami,

• sprawdzanie hamulców w samochodach wyposażonych w hamulce powietrzne lub powietrzno-hydrauliczne należy rozpocząć od sprawdzenia ciśnienia powietrza w układzie hamulcowym,

• dalsze ich sprawdzanie należy wykonywać na pustym placu lub drodze, o dobrej widoczności. Należy zwracać uwagę, aby z tyłu nie jechał inny pojazd, gdyż nagłe zahamowanie mogłoby spowodować zderzenie.,

• do sprawdzania ciśnienia w oponach trzeba używać ciśnieniomierza. Niedopuszczalne jest ustalanie wysokości ciśnienia na podstawie ugięcia się opon lub za pomocą uderzania w opony twardym przedmiotem.,

2. Narzędzia ręczne stosowane w przy obsłudze i naprawie pojazdów ciężarowych

Do narzędzi ręcznych wykorzystywanych przy pracach związanych z obsługą i naprawą pojazdów ciężarowych zaliczamy:

• klucze oczkowe i nasadowe,

• kleszcze, szczypce, obcęgi,

• wkrętaki,

• wiertła, rozwiertaki, narzynki, gwintowniki,

• młotki,

• przecinaki,

• pilniki,

• nożyce,

• piła ręczna,

• imadła, itp.

Zalecenia bezpieczeństwa związane z wykorzystywaniem prostych narzędzi ręcznych:

Klucze oczkowe i nasadowe

Posługiwanie się kluczami jest proste, a jednak w czasie pracy nimi bardzo często naruszane są podstawowe zasady bezpieczeństwa pracy. Najczęściej stosuje się klucze płaskie zwykłe, tzw. widlaste, choć nie są one najbardziej bezpieczne. Pewniejszymi
od kluczy widlastych są klucze oczkowe i nasadowe (sztorcowe i fajkowe).
Obejmują one całą powierzchnię nakrętki lub łba śruby i nie ześlizgują się z niej.

Szczęki klucza powinny być dokładnie równoległe, bez zbitych i wytartych końców, pęknięć i nadłamań. Długość klucza powinna być również dostosowana do wielkości nakrętki. Taką właśnie odpowiednia długość mają klucze wykonane fabrycznie. Szczęki tych kluczy są obliczone na maksymalną siłę, która człowiek może wywrzeć ręką na końcu klucza. Kierunek przykręcania i odkręcania powinien być zgodny z kierunkiem szczęk kluczy, gdyż inny sposób pracy może być niebezpieczny w razie zsunięcia się klucza.
Poza tym wygodniej jest klucz ciągnąć niż pchać. Jeśli pchanie jest konieczne, należy robić to otwartą dłonią usuwając palce z drogi klucza, aby ich nie pokaleczyć w razie nagłego ustąpienia śruby lub zacięcia się klucza.

Zakładając klucz trzeba sprawdzić czy pasuje on do łba śruby lub nakrętki. Luz miedzy powierzchniami roboczymi szczęk klucza i nakrętki (lub łba śruby) nie powinien przekraczać 0,1-0,3 mm. W przeciwnym razie klucze szybko się zużywają, a łby śrub
i nakrętek są zniekształcone.

Wkręcanie lub wykręcanie śrub kluczami nastawnymi można rozpocząć dopiero wtedy, gdy szczęki klucza ściśle obejmą łeb śruby lub nakrętkę. Obowiązuje przy tym zasada,
że szczęka ruchoma powinna być zwrócona w kierunku obrotu klucza. 
Zabronione jest również dopasowywanie rozwartości klucza do nakrętki za pomocą podkładki, a także przerabiane kluczy, zwiększanie ich rozwartości prze rozkuwanie
i piłowanie lub też zmniejszanie rozwartości – zakuwanie. Klucze w ten sposób przerobione są niepewne w użyciu i często pękają, powodując poważne skaleczenia.

Kleszcze, szczypce, obcęgi

Szczęki kleszczy, szczypiec i obcęgów powinny być tak wytrzymałe, aby nie ulegały pęknięciom i ułamaniom w czasie pracy. Ponadto szczęki muszą być ukształtowane odpowiednio do obrysu chwytanego przedmiotu, co ma zapobiec wysuwaniu się z nich przedmiotów w czasie pracy. Szczypce o szczękach płaskich powinny mieć wewnętrzną powierzchnię szczęk odpowiednio nacinaną. Ostrza szczypiec używanych do przecinania materiału powinna dokładnie się schodzić, nie powinny być wyszczerbione.
Końce szczypiec do zginania drutu nie powinny być spiczaste, lecz równo obcięte. Szczypce do obejmowania rur i przedmiotów o przekroju okrągłym powinny mieć wewnętrzną powierzchnię szczęk zaopatrzoną w zęby zapobiegające obracaniu
się ściskanego przedmiotu.

Połączenie obu części szczypiec, kleszczy, obcęgów, stanowiące oś obrotu, powinno umożliwić łatwe poruszanie się części około osi. Lecz wykluczać wszelki ich ruch
w kierunku osi. W tym celu obydwie części powinny być zamocowane nitem. Nie należy zamiast nitu stosować śruby, ponieważ zakrętka śruby łatwo się obluzowuje, co może spowodować np. przy uderzeniu młotkiem, wyrwanie trzymanego przedmiotu z kleszczy
i okaleczenie nim pracownika.

Szczypce nastawne (tzw. żabki) powinny mieć szczęki ponacinane w zęby. Obie części szczypiec powinny być połączone z sobą za pomocą zabezpieczonej nakrętka śruby, która stanowi ich oś obrotu. Śruba ta powinna się dawać przekładać w celu uzyskania większego lub mniejszego rozwarcia szczęk. Używanie sworzni zamiast śruby jest zabronione.

Wkrętaki

Wkrętaki (śrubokręty) nie są narzędziami tak bezpiecznymi, za jakie powszechnie uchodzą. Wkrętaki (śrubokręty) nie są narzędziami tak bezpiecznymi, za jakie powszechnie uchodzą. Wiele osób uważa je za narzędzia uniwersalne, mogące zastąpić np. dłuto, podbijak lub nawet dźwignię po podważania.

Wkrętaki, które używane są do takich czynności bywają zwykle uszkadzane i dlatego później, przy właściwej pracy, wysuwają się z nacięć wkrętów i mogą skaleczyć pracującego. Należy zawsze używać wkrętaka odpowiedniego rozmiaru, o ostrzu dobrze pasującym do nacięcia. Boki ostrza wkrętaka nie mogą być zaokrąglone, a cześć pracująca powinna stanowić linię prostą. Najczęstszą przyczyna urazów, jakim może ulec pracownik przy pracy wkrętakiem jest brak stateczności przedmiotów, w które wkręca się lub
z których wykręca się wkręt. Dlatego przedmioty muszą być zawsze pewnie zamocowane (np. w imadle), aby uniemożliwić wyskoczenie wkrętaka z nacięcia. Zasada ta dotyczy także przedmiotów małych; w niektórych przypadkach małe wkręty można wkręcać
w większe przedmioty trzymane w ręku.

Jedyną siłą wywieraną na wkrętak powinien być nacisk rąk na jego trzonek. Stosowane do tego celu obcążek, klucza czy młotka może go wygiąć lub złamać i uszkodzić łeb wkrętaka.

Wiertła, rozwiertaki, narzynki, gwintowniki

Używanie tępych narzędzi tego rodzaju jest niedozwolone, gdyż powoduje zwiększenie wysiłku pracującego, zniszczenie materiału, uszkodzenie, a nawet zniszczenie samego narzędzia, będącego częstą przyczyną urazu. Narzędzie tępe lub uszkodzone trzeba oddawać do narzędziowni.

Narzędzia należy utrzymywać w czystości i przechowywać w szafce narzędziowej, zabezpieczając ostrza przed tępieniem się, a ludzi przed ludzi przed możliwością skaleczenia ręki. Dlatego też po skończonej pracy trzeba je umieszczać w skrzynce,
w specjalnych gniazdkach.

Młotki

Najczęstszą przyczyna urazów przy pracy młotkiem jest nieumiejętne posługiwanie się nim, niewłaściwe dobranie młotka lub praca młotkiem uszkodzonym. Uszkodzenie młotka może wyrażać się np. zmianą kształtu powierzchni obucha (ścięta, zakrzywiona, popękana) lub powstaniem na niej rozklepów albo szczerb. We wszystkich tych przypadkach młotek w czasie pracy będzie odskakiwał na bok, ześlizgiwał się z przedmiotu lub zaczepiał o niego. Rozklepy utworzone na bijaku należy usuwać. Trzonek młotka powinien być wykonany z suchego twardego drewna odznaczającego się dużą sprężystością i odpowiednią wytrzymałością mechaniczną, a także odpornością
na pękanie. Właściwości te mają: akacja, wiąz, buk i brzoza.

Podczas prostowania metali należy pamiętać, że nie wolno uderzać stalowym młotkiem w części ze stali hartowanej, nawęglanej lub cyjanowej, ponieważ z reguły powoduje to odpryskiwanie odłamków.

Przecinaki

Przecinaki używane są podczas ścinania. Nie wolno używać przecinaków ze zbitą, zdeformowaną główką.

W czasie pracy przecinak trzyma się lewą ręką, przyciskając go do miejsca przycinanego. W prawej ręce trzyma się motek, którym uderza się w główkę przecinaka. Nie należy ściskać przecinaka zbyt mocno, aby można było odgiąć rękę w razie nie prostopadłego uderzenia. Dzięki temu zmniejsza się prawdopodobieństwo urazu ręki.

Właściwe prowadzenie przecinaka uzyskuje się przez jego odpowiednie pochylenie. Dolna powierzchnia ostrza powinna tworzyć z powierzchnią obrabianą kąt 5o.
Zbyt strome ustawienie przecinaka powoduje nadmierne zagłębienie ostrza w materiale
i ciągłe zwiększanie grubości ścinanej warstwy. Natomiast zbyt płaskie ustawienie przecinaka zmniejsza kąt skrawania oraz przyłożenia, a wtedy ostrze wychodzi
z materiału.

Podczas pracy przecinakiem można używać specjalnej osłony, rękawicy lub tarczy ochronnej założonej na przecinak. Przy pracy w trudno dostępnych miejscach, tam gdzie ręka mogłaby zetknąć się z obrabianym detalem, wskazane jest używanie specjalnych uchwytów.

W celu zabezpieczenia oczu przed odpryskami obrabianego materiału należy zawsze stosować okulary ochronne ze szkła nie rozpryskującego.

Pilniki

Przed przystąpieniem do piłowania obrabiany element należy przede wszystkim pewnie zamocować w imadle lub w inny sposób zabezpieczyć przed wysuwaniem. W czasie pracy pracownik powinien stać w odległości około 0,2 m od obrabianego materiału. Lewa noga powinna być wysunięta do przodu, tułów lekko pochylony do przodu, ciężar ciał głównie na lewej nodze.

Pilnik należy ująć tak, aby duży palec znalazł się na trzonku, a pozostałe obejmowały go od spodu. Lewą rękę z nie zgiętymi palcami należy ułożyć na końcu pilnika. Obejmowanie końca pilnika całą dłonią może spowodować skaleczenie palców o piłowany materiał. Piłować należy cała długością pilnika ruchami ciągłymi i równomiernymi, regulując przy tym nacisk zależnie od zmiany położenia pilnika i kształtu piłowanej powierzchni. Stałemu, równomiernemu ruchowi rąk towarzyszy lekkie wahanie tułowia.

Pilnika nie wolno uderzać młotkiem ani o imadło, ponieważ jest on kruchy, może pękać i pokaleczyć stolarza. Nie można także używać pilnika jako dźwigni do podważania.
Pilnik uderzany młotkiem może pękać i odprysnąć, co jest niebezpieczne dla otoczenia.
Do pracy powinno się używać tylko pilników ostrych i nie uszkodzonych

Nożyce

Nożyce powinny być dostosowane do grubości przycinanego metalu, tak aby nacisk wywierany ręką na dźwignie nożyc wystarczał do jednego przecięcia. Uderzanie młotkiem z dźwignie w celu zwiększenia nacisku jest niedopuszczalne.

Podczas cięcia cienkich blach ręcznymi nożycami można łatwo zranić lewą rękę ostra krawędzią blachy lub bezpośrednio ostrzami nożyc, dlatego rozcinany materiał należy trzymać przez brezentową rękawicę, zachowując odpowiednią ostrożność.
Nie należy pracować tępymi nożycami, które zamiast ciąć, powodują zgniatanie materiału. Zgniatany materiał ucieka spod nożyc zwiększając niebezpieczeństwo skaleczenia rąk.
W żadnym wypadku nie wolno pracować nożycami zbyt luźno skręconymi lub zużytymi, ponieważ w tym wypadku również następuje zgniatanie blachy, co grozi skaleczeniem lewej ręki.

Najbardziej bezpieczny i jednocześnie mniej męczący sposób cięcia polega na tym, że nożyc nie trzyma się swobodnie, a opiera się je jedną rękojeścią o płytę stołu. Następnie lewą ręką wsuwa się blachę w nożyce, a prawą naciska płynnie z góry na drugą rękojeść. Nie należy obejmować dłonią rękojeści, ponieważ pod koniec ruchu nożyce mogą zamknąć się niespodziewanie szybko i ścisnąć palce.

Piła ręczna

Piła ręczna służy do cięcia grubszych blach lub płyt, prętów i rur. Praca piłą nie jest związana z większym ryzykiem, niemal jednak i tu należy zachować odpowiednią uwagę. Przecinany materiał powinien być pewnie zamocowany w imadle. W czasie przecinania piłę należy trzymać w obu rękach. Prawa ręka trzyma trzonek (rękojeść), lewa – przedni koniec oprawki. Pracownik powinien stać w odległości ok. 200 mm od zamocowanego przedmiotu, prosto, swobodnie, utrzymując ciężar ciała na lewej nodze.

Ruch piły od siebie i do siebie należy wykonywać tylko rękami, a nie całym ciałem. Nacisk na piłę powinna wywierać przede wszystkim lewa ręka, prawa zaś prowadzić piłę. Siła wywieranego nacisku zależy od twardości, kształtu i wielkości przecinanego materiału oraz od tanu naostrzenia zębów piły.

Przed rozpoczęciem pracy brzeszczot piły powinien być naciągnięty niezbyt słabo, ale
i nie za mocno. W jednym i drugim przypadku zwiększa się możliwość pęknięcia brzeszczota i zranienia pracownika.

3. Mycie pojazdów ciężarowych

Czynności wchodzące w zakres prac związanych z myciem pojazdów ciężarowych:

• Odkurzanie wnętrza pojazdu,

• Pranie tapicerki,

• Mycie i konserwacja elementów gumowych i plastikowych pojazdu,

• Mycie szyb wewnątrz i na zewnątrz pojazdu,

• Mycie samochodu z zewnątrz (karoseria, szyby, koła, nadkola, itp.),

• Polerowanie, pastowanie, itp.,

• Mycie silnika,

Typowe zagrożenia związane z myciem pojazdów:

• zagrożenia potłuczeniem, zgnieceniem przez poruszające się pojazdy,

• urazy spowodowane wytryskującą pod ciśnieniem wodą,

• upadki w wyniku potknięcia o przedmioty pozostawione na powierzchni,

• upadki z wysokości podczas mycia wysokich pojazdów z pomostów,

• oparzenia, podczas stosowania gorącej wody,

• stały kontakt z wodą, przemoczenie i związane z tym konsekwencje zdrowotne,

• dolegliwości skórne wskutek kontaktu z substancjami stosowanymi podczas wykonywanych prac,

Zalecenia bezpieczeństwa podczas mycia pojazdów:

• mycie pojazdów powinno odbywać się w oddzielnych pomieszczeniach
  o wodoodpornych podłogach, ścianach i sufitach, lub wydzielonych, przystosowanych do tego stanowiskach zewnętrznych. Nie należy myć pojazdów na stanowiskach o nieutwardzonej nawierzchni

• kształt podłogi powinien umożliwiać spływanie wody do kratek ściekowych. Ścieki muszą mieć odprowadzenie do osadnika błota i tłuszczu,
  a nie bezpośrednio do kanalizacji.

• instalacja elektryczna w myjni powinna być w wykonaniu wodoszczelnym.

• pomosty stosowane do mycia wysokich pojazdów powinny być zabezpieczone barierami o wysokości 110 cm, zaopatrzonymi w poręcze, a u dołu w krawężniki o szerokości 15 cm,

• schodki wiodące na pomost powinny być zabezpieczone prawidłowymi poręczami,

• nawierzchnia pomostów powinna być w wykonaniu antypoślizgowym,

• kierowcy myjący ręcznie pojazdy powinien używać odzieży ochronnej składającej się z gumowych butów z cholewami, gumowych rękawic, nieprzemakalnych spodni i płaszcza lub kurtki,

• do prac związanych z myciem pojazdu należy wykorzystywać odpowiednie urządzenia, a mianowicie do: 

  • odkurzenia wnętrza samochodu stosować odkurzacze,

  • do prania tapicerki, czyszczenia plam, zacieków i mycia podsufitki stosować specjalne maszyny piorące wraz z odpowiednimi preparatami,

  • mycia i konserwacji elementów gumowych i plastikowych stosować specjalne kosmetyki samochodowe,

  • mycia pojazdu z zewnątrz stosować myjki ciśnieniowe zimno- i gorąco wodne wraz ze szczotkami (np.: zwykłymi, obrotowymi lub z doprowadzeniem wody) i szamponu samochodowego

• stanowiska do mycie pojazdów na otwartej przestrzeni (używane poza okresem mrozów) muszą mieć utwardzone (betonowe) podłoże z kanałami
  do odprowadzania ścieków. W celu umożliwienia mycia podwozi stosuje
  się półkanały boczne lub estakady (spotykane też i na stanowiskach
  w pomieszczeniach zamkniętych),

• do mycia dużych samochodów ciężarowych o całkowicie obudowanej skrzyni ładunkowej należy stosować wysokie pomosty, stałe lub przejezdne,

4. Obsługa codzienna, sprawdzanie stanu technicznego pojazdu

Sprawdzanie stanu technicznego pojazdu przez kierowcę przed każdym wyjazdem w trasę zwiększa samopoczucie (pewność) kierowcy i komfort jazdy, a ponadto zmniejsza ryzyko wypadku. Do typowych czynności zaliczanych do obsługi codziennej i sprawdzania stanu technicznego wpływających bezpośrednio na bezpieczeństwo jazdy, jest kontrola:

• ciśnienia powietrza w ogumieniu i jego stan,

• działania hamulców,

• działania układu kierowniczego,

• oświetlenia zewnętrznego i wewnętrznego - czy jest sprawne,

• właściwego poziomu płynów eksploatacyjnych,

• właściwego poziomu oleju - czy jest prawidłowy, czy nie ma wycieków płynu eksploatacyjnego, oleju, paliwa,

• czystości szyby (sprawdzenie działania wycieraczek), reflektorów, lamp i tablic,

• ważności gaśnicy lub gaśnic,

• skrzyni ładunkowej, czy jest we właściwym stanie (np.: czy jest czysta,
  nie posiada widocznych pęknięć i dziur, zamknięcia burt nie są uszkodzone, połączenie naczepy lub przyczepy z pojazdem jest w dobrym stanie, itp.),

• tachografu, czy nie jest uszkodzony (jeśli dotyczy),

• czy kierowca wyjeżdżając w trasę ma wszystkie niezbędne dokumenty łącznie
  z prawem jazdy, dowodem rejestracyjnym i dokumentem przewozowym.

Sposób sprawdzania pojazdu jest podany w instrukcji obsługi pojazdu i może się różnić
w zależności od pojazdu. W pojazdach bardzo zaawansowanych technicznie kierowca przed ruszeniem w trasę musi przeanalizować wskazania wyświetlane na panelu sterowniczym przez komputer pokładowy. Jeśli podczas prowadzenia sprawdzenia pojazdu zostaną stwierdzone przez kierowcę lub komputer pokładowy ewentualne usterki
i nieprawidłowości, należy je bezwzględnie usunąć jeszcze przed wyruszeniem w trasę.

Typowe zagrożenia występujące podczas wykonywania obsługi codziennej
i sprawdzania stanu pojazdu, są to zagrożenia:

• uderzeniem, zgnieceniem przez poruszające się na polu postojowym
  lub manewrowym inne pojazdy,

• upadkiem ze skrzyni ładunkowej podczas prowadzenia kontroli lub w wyniku potknięcia o przedmioty pozostawione na skrzyni,

• uderzeniem, zmiażdżeniem, obtarciem na skutek spadających przedmiotów,
  np. koło z samochodu lub ładunek znajdujący się na skrzyni,

• schorzenia układu mięśniowo-szkieletowego wskutek wymuszonej pozycji pracy zwłaszcza podczas przenoszenia i podnoszenia kół, ładunków pozostających
  na skrzyni ładunkowej,

• przekłuciem, przebiciem, starciem na skutek ostrych elementów nadwozia
  (np.: wystające elementy ze skrzyni ładunkowej, pęknięcia i dziury w burtach pojazdu,

• urazu rąk na skutek kontaktu z obracającymi się elementami silnika podczas kontroli stanu oleju, płynów eksploatacyjnych, itp.,

• zagrożeniem zatrucia się od chemicznych substancji szkodliwych
  i niebezpiecznych wydzielających z cysterny,

• oparzenie na skutek kontaktu z gorącymi lub żrącymi substancjami przewożonymi w pojeździe,

• przygnieceniem, uderzeniem, obtarciem na skutek opadnięcia klapy od silnika podczas prowadzenia czynności sprawdzających,

• uderzeniem, obtarciem na skutek nie przewidzianego opadnięcia burty skrzyni ładunkowej,

• skaleczeniem, obtarciem przez ostre wystające elementy podczas codziennych czynności sprawdzających stan techniczny pojazdu,

• uderzeniem się podczas wsiadania do kabiny pojazdu,

• poparzeniem się na skutek kontaktu z substancją niebezpieczną, itp.: paliw płynnych, substancji chemicznych, itp.,

• przebiciem, przecięciem, przekłuciem na skutek sprawdzania rozmieszczenia
  i mocowania ładunku na pojeździe.

Zalecenia bezpieczeństwa podczas prowadzenia obsługi codziennej i kontroli stanu technicznego pojazdu, a mianowicie:

• usunięcie ostrych zewnętrznych krawędzi nadwozia pojazdu lub wystających ładunków, nadanie odpowiedniego kształtu nadwozia – w celu zmniejszenia możliwości odniesienia urazu lub w celu zmniejszenia szkodliwych skutków podczas kolizji lub potrącenia osób,

• zachowanie odpowiednich procedur bezpieczeństwa podczas kontroli stanu technicznego w pojazdach przewożących substancje niebezpieczne,

• wąż doprowadzający powietrze ze sprężarki powinien być zaopatrzony
  w końcówkę zaciskową,

• podczas pompowania lub dopompowywania kół pracownik powinien odsunąć się od koła na bezpieczną odległość,

• duże i ciężkie koła (np.: pojazdów ciężarowych) nie należy przetaczać ręcznie.
  Do ich transportu trzeba używać specjalnych wózków, służących także
  do unoszenia koła przy zakładaniu go na oś pojazdu. Gdy brak jest takich wózków stosować zwykły wózek dwukołowy,

• stosować odpowiednie środki ochrony osobistej i zachować dużą ostrożność, aby nie poparzyć się o żrące substancje mogące znajdować się na pojeździe. Nosić rękawice ochronne podczas obsługi tych maszyn.,

• wszelkie zauważone usterki lub uszkodzenia szynki ładunkowej (np.: widoczne pęknięcia, dziury, zerwane zamknięcia burt, itp.) powinny być natychmiast naprawiane,

• w trakcie przejazdu pojazdem po placu postojowym lub manewrowym oraz wprowadzania pojazdu na stanowisko do obsługi nikomu nie wolno jechać
  na stopniach pojazdu, błotnikach i w skrzyni ładunkowej. Poza prowadzącym, nikt nie powinien znajdować się wewnątrz pojazdu.,

• wprowadzanie pojazdu na stanowisko musi koordynować inny pracownik, znajdujący się z boku przed samochodem, aby uniknąć potrącenia przez ten pojazd,

• w pojazdach ciężarowych, w których układ wydechowy samochodu znajduje się z tyłu kabiny i wystaje ponad nią, układ ten należy wyposażyć w osłony, zapewniające ochronę przed dotykiem do gorących powierzchni,

• zmierzone ciśnienie powietrza w kołach pojazdu powinno być zgodne z danymi producenta pojazdu, ogumienie nie powinno być uszkodzone, a bieżnik
  nie powinien być zużyty, ponadto na jednej osi powinny być założone opony
  o jednakowej konstrukcji i o tej samej rzeźbie bieżnika.

• sprawdzenia czy gaśnice nie były używane, wszystkie gaśnice powinny mieć plombę. Powinny one mieć również znak zgodności z normą ich dotyczącą stosowaną w kraju ich produkcji oraz datę najbliższej ich kontroli
  lub dopuszczalny czas użytkowania.

• gaśnica do gaszenia silnika i kabiny powinna być umieszczona w kabinie pojazdu w miejscu widocznym i łatwo dostępnym dla załogi pojazdu. Pozostałe gaśnice powinny być umieszczone w takim miejscu, aby były widoczne i łatwo dostępne dla osób znajdujących się w pobliżu pojazdu.

II. BEZPIECZEŃSTWO RUCHU DROGOWEGO

Podstawowe zalecenia bezpieczeństwa pracy kierowcy:

• kierowca jest osobą odpowiedzialną za przestrzeganie przepisów dotyczących bezpieczeństwa pracy pojazdu,

• każdy pojazd ciężarowy powinien mieć widoczne i trwałe oznaczenie nośności,

• pomosty lub rampy przeznaczone do pojazdu ciężarowego powinny być szersze
  o minimum 1,2 m od pojazdu i zabezpieczone poręczami ochronnymi.
  Muszą posiadać także odpowiednią nośność w zależności od ciężaru pojazdu
  z ładunkiem,

• szybkość pojazdu na pomostach i rampach nie może przekraczać 5km/h,

• do transportu ładunków płynnych oraz żrących i parzących można stosować tylko pojemniki do tego przeznaczone spełniające odpowiednie wymagania polskich norm i przepisów międzynarodowych,

• palety, podstawki ładunkowe w skrzyni samochodu powinny mieć gładkie powierzchnie i krawędzie, aby nie kaleczyły rąk i nie uszkadzały ładunku.

• samochód przeznaczony do załadunku lub rozładunku należy użyć hamulca postojowego oraz zabezpieczyć koła pojazdu klinem przed samoczynnym przesunięciem,

• rozmieszczenie ładunku w skrzyni samochodu powinno być równomierne
  i zapewniające jego stateczność, a ponadto ładunek powinien być odpowiednio zabezpieczony przed samoczynnym przemieszczeniem się w czasie transportu.

• urządzenia i przybory służące do mocowania ładunków nie powinny być luźne, swobodnie zwisać lub spadać podczas jazdy,

• ładunek wystający poza pojazd może być na nim umieszczony jeżeli:

  • całkowita szerokość pojazdu z ładunkiem nie może przekraczać 2,5 m, a przy szerokości pojazdu 2,5 m – nie przekraczać 3m, pod warunkiem że ładunek nie będzie wystawał ponad 25cm poza obrys samochodu,

  • ładunek nie może wystawać z tyłu pojazdu na odległość większą niż 2m od tylnej płaszczyzny obrysu pojazdu,

  • ładunek nie może wystawać z przodu pojazdu na odległość większą niż 0,5 m
    od przedniej płaszczyzny obrysu i większą niż 1,5 m od siedzenia dla kierującego,

• ładunek nie może być umieszczony w sposób utrudniający prowadzenie pojazdu,

• wysokość pojazdu z ładunkiem nie może przekraczać 4m,

• przewożenie osób w załadowanym samochodzie lub przyczepie jest zabronione,

Kierujący pojazdem samochodowym oraz osoba przewożona takim pojazdem wyposażonym
w pasy bezpieczeństwa są obowiązani korzystać z tych pasów podczas jazdy.

Obowiązek korzystania z pasów bezpieczeństwa nie dotyczy:

• osoby mającej orzeczenie lekarskie o przeciwwskazaniu do używania pasów;

• kobiety o widocznej ciąży;

• kierującego taksówką osobową podczas przewożenia pasażera;

• instruktora lub egzaminatora podczas szkolenia lub egzaminowania;

• policjanta, funkcjonariusza Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, inspektora kontroli skarbowej, funkcjonariusza celnego i Służby Więziennej, żołnierza Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej - podczas przewożenia osoby (osób) zatrzymanej;

• funkcjonariusza Biura Ochrony Rządu podczas wykonywania czynności służbowych;

• zespołu medycznego w czasie udzielania pomocy medycznej;

• konwojenta podczas przewożenia wartości pieniężnych;

• osoby chorej lub niepełnosprawnej przewożonej na noszach lub w wózku inwalidzkim.

W przypadku wystąpienia uszkodzenia pojazdu lub przyczepy na trasie przejazdowej, należy sygnalizować postój:

• na autostradzie lub drodze ekspresowej - w każdym przypadku;

• na pozostałych drogach twardych: 

  • poza obszarem zabudowanym - w razie postoju na jezdni w miejscu, w którym jest to zabronione, a na poboczu, jeżeli pojazd nie jest widoczny z dostatecznej odległości;

  • na obszarze zabudowanym - w razie postoju na jezdni w miejscu, w którym zatrzymanie jest zabronione.

Uszkodzenie pojazdu lub wypadku należy sygnalizować w sposób następujący:

• na autostradzie lub drodze ekspresowej - przez:

  • włączenie świateł awaryjnych pojazdu, a jeżeli brak jest tych świateł, należy włączyć światła pozycyjne

  • umieszczenie ostrzegawczego trójkąta odblaskowego w odległości 100 m
    za pojazdem; trójkąt ten umieszcza się na jezdni lub poboczu, odpowiednio
    do miejsca unieruchomienia pojazdu;

• na pozostałych drogach: 

  • poza obszarem zabudowanym - przez umieszczenie w odległości 30-50 m
    za pojazdem ostrzegawczego trójkąta odblaskowego i włączenie świateł awaryjnych; w razie braku świateł awaryjnych, należy włączyć światła pozycyjne;

  • na obszarze zabudowanym - przez włączenie świateł awaryjnych, a jeżeli jest brak tych świateł, należy włączyć światła pozycyjne i umieścić odblaskowy trójkąt ostrzegawczy za pojazdem lub na nim, na wysokości nie większej
    niż 1 m.

Podczas prowadzenia prac naprawczych uszkodzonego pojazdu na autostradzie, drodze ekspresowej lub innych drogach publicznych, kierowca powinien być ubrany w kamizelkę odblaskową, która to pozwala na szybsze zauważenie przez innych kierowców.

1. Bezpieczeństwo kierowców związane z ich czasem pracy

Zakres prac wykonywanych przez kierowcę, jaki zalicza się do całego czasu pracy kierowcy, obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu drogowego, a w szczególności: 

• prowadzenie pojazdu po drogach publicznych,

• czynności związane z załadunkiem, rozładunkiem pojazdu oraz nadzorem
  nad tymi czynnościami

• czynności spedycyjne czy też sprawdzanie stanu technicznego;

• inne prace podejmowane w celu wykonania zadania służbowego
  lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy;

• niezbędne formalności administracyjne;

• utrzymanie pojazdu w czystości,

• naprawy awaryjne pojazdu zaistniały na trasie przejazdu,

Czasem pracy jest, więc to czas pozostawania przez kierowcę w dyspozycji pracodawcy
w miejscu i czasie przez niego wskazanym.

Typowe zagrożenia występujące podczas całego okresu pracy kierowcy,
są to zagrożenia: 

• pożarem, wybuchem podczas prowadzenia cysterny z materiałami łatwopalnymi,

• kolizji, wypadku z innymi środkami transportowymi poruszającymi
  się po drogach publicznych na skutek przemęczenia, pryśnięcia podczas prowadzenia,

• zatruciem od oparów chemicznych substancji szkodliwych i niebezpiecznych wydzielających się podczas, np., pożaru, wycieku, itp.,

• uderzeniem się podczas wsiadania do kabiny pojazdu,

• upadkiem z pojazdu podczas czyszczenia szyb (przedniej lub bocznych)
  lub lusterek,

• przebiciem, przecięciem, przekłuciem podczas sprawdzania zamocowania ładunków na pojeździe i zamknięcia burt,

• potłuczeniem, przygnieceniem, obtarciem przez poruszające się w wokół pojazdu lub na skrzyni ładunkowej pojazdu środki transportowe przemieszczające palety
  z ładunkami,

• skaleczeniem, obtarciem przez ostre wystające elementy środków transportowych lub samych ładunków,

• przygnieceniem, uderzeniem, obtarciem podczas nadzoru przy rozładunku
  lub załadunku palet na pojazd,

• upadkiem ze skrzyni ładunkowej podczas nadzoru przy załadunku, rozładunku pojazdu

• przygnieceniem, zmiażdżeniem, obtarciem na skutek spadającego ładunku
  z skrzyni ładunkowej pojazdu,

• uderzeniem, przysypaniem kierowcy podczas załadunku materiałów (sypkich, gabarytowych, o dużej wadze) na pojazd ciężarowy,

• przebiciem, przecięciem, przekłuciem na skutek mocowania ładunków
  na pojeździe

• skaleczeniem, obtarciem przez ostre wystające elementy podczas codziennych czynności sprawdzających stan techniczny pojazdu,

• uderzenie się podczas wsiadania do kabiny pojazdu,

• poparzeniem na skutek przewożonych materiałów niebezpiecznym (np.: paliw płynnych, substancji chemicznych, itp.),

• przebiciem, przecięciem, przekłuciem na skutek sprawdzania rozmieszczenia
  i zamocowania ładunków na pojeździe,

• uderzeniem, przygnieceniem, na skutek ustawiania zabezpieczania pojazdu przed przesunięciem się (podkładania kliny pod koła),

• skaleczeniem, przebiciem podczas zamykania i plombowania skrzyni ładunkowej lub kontenera,

• poślizgnięciem, potknięciem, upadkiem o śliskich i nierównych powierzchniach placu manewrowego, postojowego lub podług w miejscach biurowych,

• oparzenia podczas stosowania gorącej wody,

• upadkiem z wysokości podczas mycia wysokich pojazdów,

• oparzeniem się o gorący silnik lub jego podzespoły podczas prowadzenia prac naprawczych na trasie przejazdu,

• przygnieceniem, zmiażdżeniem, obtarciem na skutek opadającej kabiny kierowcy, która została podniesiona w celu wykonania doraźnej naprawy pojazdu na trasie,

• skaleczeniem, obtarciem na skutek wykonywanych prac przy silniku,

• wciągnięciem, pochwyceniem, wplątaniem części ciała kierowcy w ruchome elementy silnika podczas wykonywania prac naprawczych przy uruchomionym silniku,

• uderzeniem, przebiciem, skaleczeniem podczas podłączania pojazdu na hol,

Dużo wypadków, kolizji lub potrąceń pieszych czy rowerzystów ma miejsce w dużej mierze z złego stanu psychofizycznego kierowcy i zmniejszenia czujności na drodze spowodowane: 

• brakiem wypoczynku,

• zmęczeniem

• sennością.

  Najczęściej wypadki lub kolizje powodowane sennością kierowcy: 

• występują późnym wieczorem lub nad ranem; mogą wystąpić późnym popołudniem,

• skutki wypadków są bardzo poważne,

• często dotyczą pojedynczego pojazdu wypadającego z drogi,

• powstają przy dużej prędkości,

• nie widać oznak podejmowania przez kierowcę prób uniknięcia zdarzenia.

 

Zalecenia bezpieczeństwa podczas pracy kierowcy: 

• odpowiednio wypocząć przed wyruszeniem w długą trasę,

• należy stosować się do minimalnych okresów prowadzenia pojazdów przez kierowców oraz wymagań odnośnie okresów odpoczynku i przerw w czasie jazdy, określonych w odpowiednich aktach prawnych.

2. Jazda pojazdem ciężarowym (z/bez ładunku) po drogach publicznych

Prowadzenie pojazdów po drogach miejskich może powodować u kierowcy pogorszenie stanu psychofizycznego (na skutek: zmiany parametrów mikroklimatu w kabinie, poruszania się w korkach oraz po wąskich uliczkach najczęściej zastawionych lub zatłoczonych przez samochody osobowe, długich przejazdów z miasta do miasta, pracy w różnych porach dnia, itp.). Stan ten może wpłynąć nie tylko na niewłaściwe zachowanie się kierowcy podczas przejazdu i bezpiecznego wykonania powierzonego zadania, ale również na jego skrajne zmęczenie i senność.

Niewłaściwe zachowanie kierowcy podczas jazdy pojazdem po drogach miejskich może być przyczyną powstawania wielu kolizji i wypadków, na skutek:

• niedostatecznej koncentracji uwagi na wykonywanej czynności
  (tj.: nieprawidłowe cofanie, omijanie, wymijanie, skręcanie, wyprzedzanie, niezachowanie bezpiecznej odległości między pojazdami podczas jazdy, itp.),

• przejeżdżania w miejscach niedozwolonych w celu wykonania powierzonych zadań jak najszybciej,

• wjeżdżanie w obszar zagrożony bez upewnienia się, czy nie
  ma niebezpieczeństwa (tj.: brak odpowiedniej czujności na drodze, wjazd
  na skrzyżowania na czerwonym świetle, nieprawidłowe przejeżdżanie przejść
  dla pieszych),

• niedostosowania prędkości do warunków ruchu, w tym zbyt szybka jazda,

Ponadto duży wpływ na bezpieczeństwo jazdy samochodem (z/bez ładunku)
po drogach miejskich mają także:

• zaistnienie niespodziewanego zdarzenia na drodze (wjechanie innego użytkownika na drogę, wtargnięcie na jezdnię pieszego lub zwierzęcia),

• warunki atmosferyczne panujące na drodze (mokra, zabrudzona lub oblodzona nawierzchnia),

• organizacja ruchu i nawierzchnia drogi,

• stan techniczny pojazdu,

• jazdy samochodem w stanie nietrzeźwym albo w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu,

• holowania pojazdu kierowanego przez osobę pod wpływem alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu,

• otwierania drzwi pojazdu, pozostawiania otwartych drzwi lub wysiadania bez upewnienia się, że nie spowoduje to zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub jego utrudnienia,

• wykorzystywania drogi lub poszczególnych jej części w sposób niezgodny
  z przeznaczeniem,

• wjeżdżania na pas między jezdniami,

• prawidłowe zamocowanie ładunku na pojeździe.

Zalecenia bezpieczeństwa dotyczące jazdy pojazdem po drogach publicznych:

• stosowanie kontrastowych barw nadwozia, świateł przeciwmgłowych, świateł odblaskowych w celu poprawy widoczności i zauważalności pojazdu,

• stosowanie osłon bocznych zapobiegających dostaniu się osób do strefy między kołami pojazdu lub zespołu pojazdów,

• stosowanie fartuchów przeciwbłotnych,

• pojazd ciężarowy powinien być wyposażony w układ ABS (Antilock Breake System), zapobiegający blokowaniu się kół samochodu podczas gwałtownego hamowania. Układ ABS podczas gwałtownego hamowania: 

  • zapobiega blokowaniu się kół,

  • ułatwia ominięcie nagle pojawiającej się przeszkody na drodze,

  • optymalizuje drogę hamowania poprzez dobranie odpowiedniej siły hamowania do nawierzchni drogi,

  • w znaczący sposób zmniejsza zużycie opon (szczególnie naczep), zapobiega spłaszczaniu opon, a w konsekwencji nieprzyjemnym drganiom powodowanym przez spłaszczone opony,

  • umożliwia kierowcy w sytuacjach awaryjnych koncentrować się i obserwować sytuację na drodze, a nie na kontrolować siłę nacisku na pedał hamulca.

• pojazd ciężarowy powinien być wyposażony w układ stabilizacji toru jazdy ESP(Electronic Stability Program), który to zmniejsza ryzyko poślizgu
  w sytuacjach krytycznych i umożliwia utrzymanie pojazdu w warunkach,
  w których pojazd bez tego układy opuściłyby tor a nawet „dachował”. Układ ten działa na zasadzie jednoczesnej regulacji momentu obrotowego, przyhamowania poszczególnych kół ciągnika i sterowania układem hamulcowym przyczepy. Zalety układu ESP: 

  • brak konieczności korygowania toru jazdy samochodu przez kierowcę w czasie poślizgu,

  • zwiększenie stateczności samochodu,

  • poprawa skuteczności hamowania,

  • zdecydowana poprawa skuteczności bezpieczeństwa czynnego.

• pojazd ciężarowy powinien być wyposażony w układ przeciwpoślizgowy ASR (Automatic Stability Requirement) ma za zadanie niedopuszczać
  do wystąpienia poślizgu kół napędowych podczas ruszania, przyspieszania, czy jazdy pod górę na śliskiej nawierzchni. Działanie układu ASR polega na kontroli
  i automatycznej regulacji wartości momentu obrotowego przekazywanego na koła napędowe. Układ ASR: 

  • poprawia właściwości trakcyjne samochodu, zwiększa zdolność pokonywania wzniesień lub przeszkód terenowych,

  • zapobiega utracie sterowności samochodu podczas ostrego ruszania, jazdy na zakrętach, nawierzchniach o różnym stopniu przyczepności, podczas gwałtownego przyspieszania, czy wyprzedzania, gdyż cała moc z silnika jest przekazywana do napędzania samochodu,

  • zmniejsza zużycie opon, nie występuje zjawisko „buksowania”, np.: podczas ruszania;

  • informuje kierowcę poprzez sygnalizowanie kontrolką na desce rozdzielczej
    o zbliżającej się granicy przyczepności nawierzchni, po której się porusza.

• układ wspomagania kierownicy jest wysoce efektywnym rozwiązaniem pozwalającym na zmniejszenie poziomu stresu u kierowcy związanego
  z rosnącym natężeniem ruchu samochodowego na drogach oraz brakiem
  w zakresie utrzymania i rozwoju infrastruktury,

• pojazd ciężarowy powinien wyróżniać się łatwym dostępem do kabiny kierowcy, wygodnym wejściem (stopnie wejściowe w samochodach ciężarowych były nisko umieszczone i miały powierzchnie przeciwpoślizgowe), przestronnością kabiny, możliwością przejścia z jednej strony kabiny na drugą bez konieczności wysiadania z niej,

• kabina kierowcy powinna zapewniać wygodne warunki pracy, dużą przejrzystość widzenia dzięki przestronnemu oszkleniu i zastosowaniu odpowiedniego układu luster ułatwiających pracę kierowcy, a co za tym idzie zwiększające bezpieczeństwo. Najlepiej jakby układ luster składał się: z lustra głównego oraz szerokokątnego lustra po obu stronach samochodu i lustra krawężnikowego.
  To ostatnie lusterko mocowane powyżej drzwi po stronie pasażera zapewnia kierowcy dobrą widoczność strefy za zderzakiem i wzdłuż drzwi oraz przedniego koła po prawej stronie pojazdu – oraz osób i przedmiotów znajdujących się w tej strefie. Zmodyfikowany układ luster (przesunięte na zewnątrz o dodatkowe 50 mm główne i szerokokątne lustro) umożliwia lepszą widoczność do tyłu. Lustro szerokokątne umożliwia widzenie kierowcy strefę tylnej osi, co jest szczególnie ważne podczas ostrych skrętów wtedy, bowiem kierowca może mieć pewność, że w obszarze wzdłuż tylnej osi samochodu ciężarowego nie ma innych użytkowników drogi.

• pasy bezpieczeństwa stosowane w pojazdach muszą być wykonane z materiału spełniającego bardzo surowe wymagania: musi być odporny na skręcanie, strzępienie, a przede wszystkim mieć właściwości pochłaniania i rozpraszania energii. Rozróżnia się trzy zasadnicze grupy pasów bezpieczeństwa: 

  • statyczne pasy biodrowe,

  • statyczne pasy o trzypunktowym punkcie mocowania, które wymagają od użytkownika regulacji ich długości po przypięciu się nimi do fotela,

  • bezwładnościowe pasy bezpieczeństwa o trzypunktowym punkcie mocowania, które występują z pirotechnicznymi napinaczami lub bez nich. Bezwładnościowe pasy bezpieczeństwa umożliwiają kierowcy bądź pasażerowi swobodne pochylanie ciała w kabinie bez potrzeby odpinania ich.

• poduszki powietrzne coraz częściej stosowane są w nowej generacji samochodach ciężarowych. Umieszczane są w kierownicy i aktywowane podczas kolizji za pomocą bezwładnościowego czujnika umieszczonego w komorze silnika.

• przy pokonywaniu tras na długich dystansach ważne jest, aby zapewnić kierowcy samochodu ciężarowego wygodne miejsce do odpoczynku gdy nie prowadzi, najczęściej stosowane są tzw. leżanki znajdujące się na wyposażeniu kabiny.

 

W celu zachowania bezpieczeństwa jazdy z ładunkiem po drogach komunikacji miejskiejkierowca powinien mieć na uwadze, jaki rodzaj ładunku przewozi (jego gabarytu, masy i jak to forma ładunku - sypka, płynna lub umieszczona w kontenerze), gdyż ma to istotny wpływa na prowadzenie pojazdu i na bezpieczeństwo jazdy. Niezależnie od rodzaju ładunku, należy zawsze łagodnie ruszać z miejsca. Należy również unikać gwałtownego hamowania. Należy pamiętać, że środek ciężkości pojazdu obciążonego ładunkiem jest zawsze wyżej położony niż w pojeździe bez ładunku. Im wyżej jest położony środek ciężkości, tym gorsza jest stateczność pojazdu, tzn. zdolność do zachowania nadanego mu przez kierowcę kierunku jazdy. W przypadku ładunku płynnego należy pamiętać, że podczas ruszania, przyśpieszania, hamowania, pokonywania wzniesień, spadków i zakrętów ładunek płynny przemieszcza się,
co powoduje zmianę położenia środka ciężkości. Nieliczenie się z powyższym może doprowadzić do poważnych następstw szczególnie podczas jazdy na zakręcie lub podczas hamowania. Dlatego w każdy zakręt należy wprowadzać pojazd powolnym i ciągłym skrętem kierownicy, dostosowując prędkość do promienia krzywizny drogi. Pokonując zakręt nie należy używać hamulców, ani stosować gwałtownych przyśpieszeń, a także nie należy przełączać biegów. W przypadku powstania sytuacji zagrożenia, należy postępować w sposób zmniejszający ewentualne szkody (np.: zapalenie się opony w naczepie należy, w miarę możliwości, kontynuować jazdę w celu umożliwienia spalenie się opony lub ugaszenia się, co zmniejszenia możliwość zapalenia się przewożonej substancji). W przypadku poluzowania się lub otwarcia którejkolwiek z burt skrzyni ładunkowej, należy natychmiast przerwać jazdę.

Niezabezpieczony ładunek, przemieszczający się na pojeździe podczas prowadzenia pojazdu jest poważnym zagrożeniem dla kierowcy, pasażerów jak i dla innych użytkowników drogi. Źle zamocowany ładunek sprawia, że nawet wzorowe wyposażenie pojazdu w zakresie bezpieczeństwa czynnego i biernego nie wystarcza do zapewnienia bezpiecznego jego przetransportowania. Wystarczy, że nastąpi awaryjne zahamowanie lub najechanie na tył innego pojazdu, to niezabezpieczony ładunek stanie się poważnym zagrożeniem nie tylko dla kierowcy, ale i dla bliskiego otoczenia, w którym doszło do zdarzenia.

Źródłem zagrożenia są również przedmioty wrzucone byle jak lub tylko luźno zamocowane w przestrzeni ładunkowej. Producenci samochodów wytwarzają już pojazdy dostawcze przystosowane do bezpiecznego przewożenia ładunków. Są dostępne pojazdy z relingami dachowymi, ze specjalnymi systemami mocowania do ścian bocznych wraz z zestawami pasów mocujących, z szynami w podłodze przestrzeni bagażowej umożliwiającymi przymocowanie ładunku. Wśród wyposażenia oferowane są maty antypoślizgowe do całej przestrzeni ładunkowej. Wprawdzie maty nie mogą zastąpić pasów mocujących ładunek, ale stanowią dodatkowe zabezpieczenie przy transporcie paczek czy palet.

III. BEZPIECZEŃSTWO PRAC ZAŁADUNKOWO- ROZŁADUNKOWYCH

Wymagania ogólne

Podczas załadunku i rozładunku z użyciem sprzętu ładunkowego należy przestrzegać następujących zasad:

• przed przystąpieniem do obsługi sprzętu, należy dobrze poznać jego działanie oraz zagrożenia i sytuacje zagrożenia związane z jego obsługą,

• obsługiwać sprzęt zgodnie z instrukcją producenta,

• stosować niezbędne środki ochrony indywidualnej,

• nie przekraczać dopuszczalnej obciążalności,

• określić strefę niebezpieczną, w miarę możliwości wygrodzić ja taśmą w pasy, i nie dopuścić do przebywania osób nieupoważnionych w tej strefie,

• po użyciu sprzętu załadunkowo/rozładunkowego zabezpieczyć go w jego normalnym położeniu spoczynkowym.

• przed rozpoczęciem załadunku skrzynia pojazdu powinna zostać dokładnie oczyszczona,

• kierowca powinien odmówić przyjęcia ładunku do przewozu, jeśli jego stan nie spełnia obowiązujących wymagań,

• rozładunek nie powinien być dokonany, jeśli stan ładunku może mieć wpływ na bezpieczeństwo pracowników dokonujących rozładunku.

1. Zasady bezpieczeństwa na polu załadowczym

Przebieg załadunku i rozładunku zależy od rodzaju, rozmiarów i ciężaru ładunku oraz stosowanego sprzętu załadunkowego i rozładunkowego. Kierowca pojazdu najpierw powinien zapoznać się z miejscem załadunku czy rozładunku, a jego spostrzeżenia dotyczące np. swobodnego dostępu powinny zostać uwzględnione.

Aby dojechać do miejsca załadunku czy rozładunku często trzeba przejechać przez teren, na którym występuje ruch innych pojazdów i pieszych często w sposób nieuporządkowany. Dlatego w celu zachowania bezpieczeństwa należy nie lekceważyć innych uczestników ruchu w czasie manewrowania i dojazdu np. do rampy. W czasie cofania do rampy nie można dopuścić, aby ktokolwiek znajdował się z tyłu pojazdu – między pojazdem a rampą. W przypadku niewystarczającej widoczności, kierowca powinien poprosić o pomoc dodatkową osobę tak, aby nie spowodować np. przygniecenia kogoś do rampy. Kierowca powinien uzgodnić z tą osobą znaczenie znaków sygnalizacyjnych. Pierwszą czynnością jest właściwe ustawienie pojazdu samochodowego w miejscu załadunku lub rozładunku. Po zatrzymaniu pojazdu w miejscu załadunku lub rozładunku, należy tak unieruchomić pojazd, aby nie nastąpiło jego przemieszczenie się podczas operacji załadunku lub rozładunku. Oprócz hamulca pomocniczego do unieruchomienia pojazdu na polu załadowczym należy użyć klinów ułożonych pod koła pojazdu.

Z powodu nieprawidłowego unieruchomienia pojazdu, zdarzają się ciężkie wypadki w czasie załadunku i rozładunku jezdniowymi wózkami podnośnikowymi wjeżdżającymi z rampy załadowczej na pojazd samochodowy.

Zimą nie zaleca się stosowania klinów wprost na lodzie lub twardym śniegu, ponieważ wtedy ich skuteczność zdecydowanie maleje.

2. Środki transportowe do przemieszczania ładunków

W zależności od rodzaju przewożonego towaru, do jego załadunku i wyładunku na pojazd przewożący towar wykorzystuje się następujący sprzęt:

• będący na wyposażeniu pojazdu: 

  • platformy załadowcze,

  • wózki podnośnikowe z ręcznym lub mechanicznym napędem podnoszenia,

  • ładowarki,

  • żurawie montowanych na pojeździe, itp.,

• nie będący na wyposażeniu pojazdów ciężarowych: 

  • jezdniowe wózki podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia,

  • wózki podnośnikowe z ręcznym napędem podnoszenia,

  • przenośniki taśmowe lub rolkowe,

  • żurawie samochodowe samojezdne.

 Zagrożenia związane z pracami rozładunkowo/załadowczymi, są to zagrożenia: 

• uderzeniem, zgnieceniem na skutek spadającego ładunku

• potłuczeniem, przygnieceniem, obtarciem przez poruszające się w wokół pojazdu lub na skrzyni ładunkowej pojazdu środki transportowe przemieszczające palety
  z ładunkiem,

• skaleczeniem, obtarciem przez ostre wystające elementy środków transportowych lub samych ładunków,

• przygnieceniem, uderzeniem, obtarciem podczas nadzoru przy rozładunku lub załadunku palet na pojazd przez wózek podnośnikowy jezdniowy,

• upadkiem ze skrzyni ładunkowej podczas nadzoru przy załadunku, rozładunku pojazdu,

• przygnieceniem, zmiażdżeniem, obtarciem na skutek spadającego ładunku
  z skrzyni ładunkowej pojazdu,

• uderzeniem, przysypaniem kierowcy podczas załadunku materiałów (sypkich, gabarytowych, o dużej wadze) na pojazd ciężarowy,

• przebiciem, przecięciem, przekłuciem na skutek mocowania ładunków
  na pojeździe,

• przygnieceniem, uderzeniem ładunku spadającego z platformy załadunkowej
  na skutek przekroczenia obciążenia maksymalnego i udźwigu nominalnego,

• zgnieceniem, uderzeniem spadnięcia platformy,

• obcięciem, ścięciem części ciała podczas zmykania platformy,

• upadkiem z platformy podczas podnoszenia platformy,

• wciągnięciem, wplątaniem, pochwyceniem na skutek ruchomych elementów przenośników taśmowych lub rolkowych,

• upadkiem z platformy na skutek poślizgnięcia się na powierzchni platformy,

• uderzeniem, zgnieceniem na skutek zjechania ręcznego wózka podnośnikowego
  z ładunkiem,

• upadkiem z platformy na skutek stałych przeszkód lub ustawionej palety
  z ładunkiem, które mogą spowodować potknięcie się operatora,

• uderzeniem, zgnieceniem, na skutek z toczenia się wózka podnośnikowego
  z powodu złego ustawienia pojazdy (nie w poziomie),

 Zalecenia bezpieczeństwa podczas prac rozładunkowo/załadowczych:

• należy przede wszystkim zapoznać się z instrukcją obsługi producenta
  i przestrzegać jej.

• nie wolno przekraczać dopuszczalnej obciążalności środków transportowych wykorzystywanych przy tych pracach.

• ładunek powinien być tak umieszczony, aby zachować stateczność. Przed wjazdem na pojazd samochodowy należy: 

  • upewnić się, że pojazd samochodowy jest prawidłowo unieruchomiony (hamulcem postojowym, klinem)

  • między rampą a skrzynią ładunkową umieścić mostek załadunkowy; obciążalność tego mostka powinna być większa od ciężaru wózka z ładunkiem,

  • sprawdzić, czy ciężar wózka z ładunkiem nie przekracza dopuszczalnego obciążenia i umożliwia bezpieczny wjazd,

• kierowca powinien nadzorować sposób załadunku towaru,

• kierowca powinien dopilnować, aby podczas załadunku na skrzyni ładunkowej pojazdu nikt się nie znajdował,

• w przypadku gdy sam nie obsługuje środków transportowych powinien podczas nadzoru stać z boku pojazdu i kierować operatora środka transportowego, w przypadku gdy skrzynia ładunkowa wyposażona jest w plandekę powinien wskazać miejsce ustawienia ładunku i opuścić skrzynię ładunkową przed wjazdem środka transportującego,

• do obsługi platformy załadowczej może być dopuszczona osoba znająca instrukcję eksploatacji platformy opracowaną przez producenta, stanowiskową instrukcję obsługi opracowaną przez pracodawcę oraz po przeszkoleniu stanowiskowym w praktycznej obsłudze danej platformy

• platforma powinna być poddawana przeglądom konserwacyjnym wykonywanym przez konserwatora o sprawdzonych kwalifikacjach w terminach podanych przez producenta platformy,

• niedopuszczalne jest przebywanie na platformie załadowczej w trakcie podnoszenia lub opuszczania platformy,

• zastosowanie w platformach sterowani oburęcznego, które zmusza operatora do użycia obu rąk w celu uruchomienia platformy,

• osłonięcie rolek ruchomych przenośników taśmowych w miejscach, w których następuje zmiana kierunku przesuwania się taśmy, jej zaginania lub napinania,

• powierzchnia platformy powinna być antypoślizgowa,

• każda część platformy, na której operator nie powinien stać lub po niej chodzić, powinna być wyraźnie oznakowana,

• części platformy, po których operator może chodzić lub na których może stać, powinny być pozbawione jakichkolwiek stałych przeszkód, które mogłyby spowodować potknięcie się operatora,

• jeżeli platforma jest przeznaczona do podnoszenia wózków podnośnikowych
  z ładunkiem, to powinna mieć urządzenia zapobiegające stoczeniu się wózka. Wysokość urządzeń powinna być nie mniejsza niż 50 mm. Platforma bez zabezpieczeń nie może być używana do podnoszenia ładunków na kołach,

• należy pamiętać aby samochód podczas rozładunku czy załadunku znajdował się na poziomym podłożu i był pewnie unieruchomiony,

• jeżeli platforma w położeniu pracy wykracza poza gabaryty pojazdu, to w celu zapewnienia bezpieczeństwa, należy zastosować takie środki, aby w świetle dziennym i w nocy były one widoczne ze wszystkich stron (np. światła, znaki odblaskowe, folie samoprzylepne odblaskowe).

3. Bezpieczeństwo podczas załadunku lub rozładunku wywrotki

Pojazd ciężarowy tzw. wywrotką, często jest ładowana z użyciem ładowarki.

Czynności związane z wykonywaną pracą:

• zaparkowanie pojazdu w strefie załadunku,

• unieruchomienie pojazdu,

• wyjście z kabiny na czas załadunku,

• oczekiwanie w bezpiecznej odległości na zakończenie załadunku wywrotki,

• dojechanie do strefy wyładunku,

• sterowanie elementami sterowniczymi w celu podniesienia skrzyni wywrotki,

Zagrożenia związane z pracą kierowcy wywrotki, są to zagrożenia:

• zgnieceniem, uderzeniem na skutek zjechania lub z toczenia się pojazdu do wykopaliska z powodu nie zachowania odpowiedniej odległości przejazdu od wykopu,

• uderzeniem przedmiotami ładowanymi do wywrotki,

• upadkiem na skutek potknięcia o nierówności terenu podczas poruszania się po nim,

• skaleczeniem, obtarciem na skutek prac związanych z przygotowaniem wywrotki do wyładowania przewożonego ładunku,

Zalecenia bezpieczeństwa przy pracach załadunkowych wywrotki:

• podczas dojazdu do strefy załadunku kierowca powinien być uważny i w miarę potrzeby powinien poprosić o pomoc inną osobę, aby pokierowała jak najbezpieczniej dojechać do miejsca załadunku,

• wywrotka w czasie załadunku powinna być pewnie unieruchomiona,

• podczas załadunku lub rozładunku należy określić strefę zagrożenia i nie dopuścić, aby osoby nieupoważnione przebywały w tej strefie. W miarę potrzeby należy to uczynić przy pomocy taśmy lub skorzystać z pomocy osoby trzeciej.,

• w czasie załadunku kierowca powinien wysiąść z kabiny kierowcy i oddalić się na bezpieczną odległość tak aby widział pojazd i koparkę prowadzącą załadunek pojazdu,

• należy stosować odpowiednie środki ochrony indywidualnej (hełm i obuwie),

• należy dokonać zapoznanie się z miejscem rozładunku przewożonego materiału, trasą dojazdu,

4. Bezpieczeństwo dotyczące żurawi samochodowych

Żuraw samochodowy jest przykładem sprzętu ładunkowego stanowiącego wyposażenie pojazdu, występują również żurawie samojezdne na podwoziu samochodowym, które też nieraz są nazywane żurawiami samochodowymi.

Czynności wykonywane przez operatora żurawi:

• poruszanie się pojazdem z żurawiem montowanych na nim lub żurawiem samochodowym samojezdnym po drogach publicznych,

• ustawienie pojazdu w miejscu pracy i zabezpieczenie go przed przewróceniem poprzez wysunięcie bocznych podpór w pojeździe,

• obsługa żurawia,

Z obsługą żurawia samochodowego jest związanych szereg zagrożeń, są to zagrożenia:

• uderzeniem, zgnieceniem podczas ustawiania pojazdu w miejscu pracy,

• zgnieceniem, zmiażdżeniem na skutek spadających przenoszonych ładunków,

• zgnieceniem, zmiażdżeniem na skutek przewrócenia się pojazdu z powodu złego jego zabezpieczenie,

• zmiażdżeniem części ciała podczas ustawiania podpór pojazdu,

Zalecenia bezpieczeństwa pracy żurawia samochodowego należy:

• dobrze poznać działanie żurawia samochodowego oraz zagrożenia i sytuacje zagrożenia związane z jego obsługą,

• wyznaczyć strefę niebezpieczną i nie dopuścić do przebywania osób w tej strefie podczas pracy żurawia,

• obsługiwać żuraw zgodnie z instrukcją producenta,

• nie przekraczać dopuszczalnej obciążalności,

• przestrzegać, aby przemieszczany ładunek był pewnie uchwycony,

• po użyciu żurawia zabezpieczyć go w jego normalnym położeniu spoczynkowym, zgodnie z zaleceniami producenta,

• należy stosować odpowiednie środki ochrony indywidualnej (hełm i obuwie),

Dopuszczalna obciążalność żurawia w postaci tablicy udźwigów powinna być w instrukcji eksploatacji żurawia opracowanej przez producenta. Tablica udźwigów powinna być również zamocowana na żurawiu w miejscu dobrze widocznym ze wszystkich stanowisk sterowniczych.

Według PN-EN 12999:2005 żurawie o udźwigu równym 1000 kg lub większym lub o największym momencie podnoszenia netto równym 40 000 Nm lub większym powinny mieć ograniczniki i wskaźniki udźwigu. W żurawiach samochodowych o udźwigu mniejszym niż 1000 kg lub o największym momencie podnoszenia mniejszym niż 40 000 Nm nie jest wymagane stosowanie ograniczników udźwigu. Funkcję wskaźnika udźwigu może spełniać odpowiednio oznakowany manometr pokazujący zbliżanie się masy ładunku do udźwigu oraz dobra widoczność ze stanowiska operatora.

Ogranicznik udźwigu w żurawiu samochodowym spełnia trzy różne zadania, a mianowicie:

• zapobiega przeciążeniu;

• zapobiega powstaniu ryzyka wywrócenia pojazdu;

• zapobiega niebezpiecznym ruchom ładunku.

Dopuszczalna obciążalność żurawia w postaci tablicy udźwigów powinna być w instrukcji eksploatacji żurawia opracowanej przez producenta. Tablica udźwigów powinna być również zamocowana na żurawiu w miejscu dobrze widocznym ze wszystkich stanowisk sterowniczych.

IV. BEZPIECZEŃSTWO POJAZDÓW PRZEWOŻĄCYCH MATERIAŁY NIEBEZPIECZNE

Zgodnie z umową ADR, wszystkie przedsiębiorstwa uczestniczące w przewozie towarów niebezpiecznych, (tzn. nadawcy, spedytorzy, przewoźnicy, odbiorcy itd.), powinni opracować, wdrożyć i stosować plan ochrony towarów niebezpiecznych. Wszystkie osoby uczestniczące w działalności związanej z przewozem towarów niebezpiecznych powinny być świadome zagrożenia stwarzanego przez towary niebezpieczne i odpowiednio do swoich obowiązków przestrzegać przepisów dotyczących zabezpieczenia towarów niebezpiecznych.

Pakowanie (umowa ADR, część 4 i 6)

Opakowanie stosowane do przewozu materiałów niebezpiecznych oraz samo pakowanie jest ważnym czynnikiem zapewniającym bezpieczeństwo w transporcie samochodowym towarów niebezpiecznych.

Materiały niebezpieczne przewozi się w sztukach przesyłki, luzem (np. materiał stały bez opakowania w kontenerze) lub w cysternach. Sztuka przesyłki – to opakowanie transportowe zawierające materiał niebezpieczny lub przedmiot. Termin ten obejmuje również naczynia do gazów oraz przedmioty, które z różnych powodów mogą być przewożone bez opakowania albo np. w klatkach.

W umowie ADR dokładnie określono wymagania dotyczące konstrukcji opakowań, rodzajów opakowań, badania opakowań oraz ich oznakowania.

Zarówno opakowania nowe jak i wtórne powinny być w dobrym stanie i czyste. Każde opakowanie wykazujące oznaki zmniejszenia wytrzymałości nie powinno być dłużej używane albo powinno być poddane takiej renowacji, aby przeszło z wynikiem pozytywnym stosowne badania.

Opakowanie powinno być wykonane i zamykane w taki sposób, aby uniemożliwiało jakikolwiek ubytek zawartości w normalnych warunkach przewozu wskutek drgań, zmian temperatury, wilgotności czy ciśnienia, jak również, aby chroniło zawartość przed zanieczyszczeniem.

W przypadku opakowania napełnianego cieczami, należy pozostawić wolną przestrzeń tak, aby nie nastąpił wyciek cieczy ani odkształcenie opakowania w wyniku zmiany objętości cieczy w warunkach podwyższonej temperatury. Jeśli w opakowaniu może nastąpić niekontrolowany wzrost ciśnienia w wyniku wydzielania się gazu z materiału znajdującego się w nim, to opakowanie to powinno być wyposażone w urządzenie do odpowietrzania, pod warunkiem, że wydzielane gazy nie stwarzają zagrożenia pożarowego lub toksycznego. Ponadto, urządzenie to powinno uniemożliwiać wyciek cieczy oraz dostawanie się do wewnątrz obcych materiałów.

Stosuje się również opakowanie kombinowane w przypadku, którego jednostkowe opakowanie kruche, np. ze szkła, kamionki, umieszcza się w opakowaniu zewnętrznym, z zastosowaniem odpowiedniego materiału amortyzującego czy obojętnego materiału pochłaniającego.

Należy przestrzegać zasady, że w opakowaniu kombinowanym umieszcza się materiały tej samej klasy lub podklasy (punktu). Niekiedy jednak stosuje się odstępstwa, jeśli nie jest to zabronione w przepisach szczególnych dotyczących pakowania razem. W takiej sytuacji materiały powinny być takie, aby nie reagowały ze sobą niebezpiecznie i nie powodowały np.:

• spalania lub wydzielania się znacznych ilości ciepła,

• wydzielania gazów palnych, duszących czy trujących,

• tworzenia substancji żrących.

1. Znakowanie opakowań

Każde opakowanie przeznaczone do przewozu towarów niebezpiecznych powinno mieć trwałe i czytelne oznakowanie o odpowiednich wymiarach, umieszczone w takim miejscu, aby było dobrze widoczne, ostrzegało i informowało o istniejącym zagrożeniu.

W umowie ADR szczegółowo określono wzory nalepek ostrzegawczych. Substancje i materiały wybuchowe Gazy palne Gazy niepalne Gazy nietrujące Gazy trujące   Materiały ciekłe zapalne   Materiały stałe zapalne, samoreaktywne i materiały wybuchowe odczulone Materiały samozapalne Materiały wydzielające w kontakcie z wodą gazy zapalne Materiały utleniające Nadtlenki organiczne Materiały trujące Materiały zakaźne Materiały promieniotwórcze Materiały promieniotwórcze rozszczepialne Substancje żrące Różne substancje i materiały niebezpieczne Pozycja w jakiej powinna znajdować się przesyłka

2. Sposób przewozu towarów niebezpiecznych

Sposób przewozu towarów niebezpiecznych (umowa ADR, rozdział 7.5.11)

Z uwzględnieniem zasad jednoznacznie określonych w umowie ADR, towary niebezpieczne mogą być przewożone:

• w sztukach przesyłki – tj. w opakowaniach transportowych, a w przypadku niektórych przedmiotów – bez opakowań,

• luzem – tj. bez opakowania, bezpośrednio w skrzyni ładunkowej pojazdu albo w kontenerze – odnosi się to jedynie do materiałów stałych.

• w cysternach.

Pozwolenia i zakazy dotyczące ładowania różnych materiałów niebezpiecznych razem podano w umowie ADR rozdział 7.5.11.

Sztuki przesyłki (tj. materiał w bębnach, kanistrach, butlach, beczkach, skrzyniach) mogą być załadowane:

- do pojazdów zamkniętych, kontenerów zamkniętych,

- do pojazdów krytych opończą, kontenerów krytych opończą,

- do pojazdów odkrytych lub kontenerów odkrytych.

Materiały niebezpieczne w sztukach przesyłki powinny być tak rozmieszczone
i zabezpieczone w pojeździe, aby nie zmieniały położenia w trakcie jazdy. Ładunek może być zabezpieczony przed przemieszczaniem się przy pomocy pasów, przesuwnych przegród, regulowanych podpór, poduszek powietrznych czy materiałów przeciwpoślizgowych

Sztuki przesyłki mające różne nalepki ostrzegawcze mogą zostać załadowane do tego samego pojazdu lub kontenera jedynie wtedy, gdy jest to dozwolone w umowie ADR. Podczas załadunku towarów niebezpiecznych należy ściśle przestrzegać zakazów ładowania razem
w przeciwnym, bowiem wypadku można spowodować powstanie dużego zagrożenia podczas przewozu.

Należy przestrzegać zasady, że każda butla z gazem klasy 2 powinna mieć metalowy kołpak. Jeśli są przewożone w pozycji leżącej, powinny być tak zabezpieczone, aby nie mogły
się przetaczać, np. ułożone na drewnianych ramach z miękką wykładziną dostosowaną
do średnicy butli, albo butle powinny być przegrodzone od siebie listwami z miękkiego drewna. Butle z gazem o pojemności do 150 l powinny być ułożone w poprzek lub wzdłuż, ale butle znajdujące się przy przedniej burcie skrzyni ładunkowej powinny być ułożone w poprzek skrzyni ładunkowej.

Towary niebezpieczne luzem mogą być przewożone w pojazdach lub kontenerach jedynie wtedy, gdy jest to dozwolone na podstawie przepisu szczególnego w umowie ADR, pod warunkiem, że wymagania tego przepisu są spełnione oraz zastosowane zostaną środki zapobiegające wydostaniu się towaru z pojazdu lub kontenera.

W cysternach mogą być przewożone tylko niektóre, dokładnie określone niebezpieczne materiały ciekłe, granulaty, czy niektóre materiały sproszkowane, przy czym do przewozu danego materiału można stosować tylko cysterny odpowiadające danemu kodowi również określonemu w umowie ADR.

Cysterna powinna być napełniana tylko takimi materiałami, które są dopuszczone w umowie ADR. Cysterna powinna spełniać wszystkie wymagania techniczne i powinna być sprawna.

Zasady bezpieczeństwa w czasie przewozu materiałów niebezpiecznych 
Przede wszystkim należy skrupulatnie przestrzegać przepisów i zasad zawartych w Kodeksie drogowym. Prędkość jazdy należy dostosować do warunków panujących na drodze. Jeśli nawierzchnia jezdni jest złej jakości i ładunek jest narażony na wstrząsy, prędkość pojazdu powinna być znacznie ograniczona. Ponadto, prędkość pojazdu powinna być ograniczona przed każdym zakrętem, a szczególnie w przypadku cystern, ze względu na przemieszczanie się środka ciężkości pojazdu. Podobnie ruszanie i hamowanie pojazdu z ładunkiem również powinno być łagodne.

Zasady bezpieczeństwa podczas napełniania i opróżniania cysterny

Cysternę należy napełniać cysternę zgodnie z instrukcją producenta cysterny
z uwzględnieniem danych na tabliczce znamionowej.

Przed przystąpieniem do napełniania właściwego cysterny należy:

• jednostkę transportową ustawić na twardym i równym podłożu i unieruchomić za pomocą hamulca pomocniczego,

• wyłączyć silnik i wyłącznik akumulator,

• ustawić gaśnice do natychmiastowego użycia,

• podłączyć uziemienie cysterny ze stałym miejscem uziemienia.

Po napełnieniu właściwym cysterny należy:

• sprawdzić, czy wszystkie zawory są zamknięte,

• odłączyć i zwinąć przewód uziemienia oraz umieścić go w  jego stałym miejscu,

• gaśnice umieścić na ich stałym miejscu,

• przed odjazdem sprawdzić stan cysterny.

W stanie do jazdy cysterna powinna być napełniona, co najmniej w 80 % albo mniej niż w 20 %. Podczas opróżniania cysterny postępuje się analogicznie.

Zasady postępowanie w razie powstania sytuacji zagrożenia

Materiały niebezpieczne mogą stwarzać zagrożenie dla ludzi, zwierząt i środowiska naturalnego. Jest rzeczą istotną, aby kierowca, w razie wypadku, wycieku czy innego uwolnienia się materiału niebezpiecznego, mógł podjąć skuteczne wstępne działania ratunkowe. Jego zadaniem jest jednak przygotować miejsce zdarzenia dla właściwych służb ratowniczych, (jeśli nie zagraża to jego zdrowiu czy życiu). Dlatego istotną sprawą jest, aby kierowca był dokładnie poinformowany o właściwościach przewożonych materiałów.

W razie powstania sytuacji zagrożenia należy postępować zgodnie z instrukcją wypadkową dla kierowcy, np.:

• zatrzymać pojazd (w miarę możliwości w miejscu najmniej zagrażającym ludziom czy środowisku), wyłączyć silnik oraz instalację elektryczną;

• uniemożliwić wstęp osobom postronnym na miejsce zdarzenia ; oznakować miejsce postoju znakami ostrzegawczymi,

• spisać numery rozpoznawcze (UN) na sztukach przesyłki,

• jeśli powstało zagrożenia dla zdrowia lub życia oddalić się od miejsca zagrożenia,

• powiadomić najbliższą komendę policji oraz Państwowej Straży Pożarnej.

Postępując według instrukcji wypadkowej należy pamiętać, że:

• przy pracy z materiałem żrącym stosować okulary kwasoodporne, odpowiednie rękawice i buty,

• nie należy uszczelniać wycieku materiałów trujących, pomimo stosowania maski; maska w tym wypadku pełni jedynie funkcję ucieczkową,

• maski przeciwgazowe mogą być stosowane jedynie podczas usuwania rozsypanej stałej substancji trującej, przy czy należy wtedy stosować również buty i rękawice ochronne,

• rozsypane materiały stałe należy zebrać i wraz z uszkodzonym pojemnikiem umieścić w opakowaniu awaryjnym.