1. Prawo, norma, budowa normy prawnej

Prawo

Prawo jest to system regulujący stosunki społeczne obowiązujących norm ustanowionych przez państwo i zabezpieczonych przymusem państwa. Prawo występuje w postaci norm prawnych, norma prawna jest regułą zachowania się (określonego postępowania).

W sensie przedmiotowym: zbiór norm postępowania, których naruszenie grozi sankcjami.
W sensie podmiotowym: uprawnienia przyznane jednostce przez obowiązujące akty prawne.

Prawo naturalne – zbiór norm, które obowiązują niezależnie od tego, czy zostały potwierdzone i uznane przez władzę państwową. Ich źródłem jest system wartości.
Prawo pozytywne – zbiór norm ustanowionych przez władzę publiczną, obowiązujących w danym państwie.

Norma prawna i jej budowa

Norma prawna to norma postępowania stworzona na podstawie przepisów prawnych generalna i abstrakcyjna reguła postępowania składająca się z hipotezy, dyspozycji i sankcji.

• Hipoteza określa sytuację, w jakiej adresat normy prawnej powinien się zachować w sposób wymagany przez dyspozycję. Np. art. 415 kodeksu cywilnego (kc) formułuję hipotezę w następujący sposób: „kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę / . . . / obowiązany jest do jej naprawienia.”

• Dyspozycja jest częścią normy prawnej, która wskazuje postępowanie adresata w przypadku, gdy zachodzą okoliczności określone w hipotezie. Czyli co robić, by uniknąć sankcji.

• Sankcja jest to człon normy prawnej, określający konsekwencje prawne zachowania niezgodnego z obowiązkiem określonym w dyspozycji.

Sankcje dzielą się na karne (represyjne, odebranie lub ograniczenie dostępu do dóbr uznawanych za cenne i pożądane), egzekucji (naprawa szkody, doprowadzenie do stanu, który istniałby gdyby norma była przestrzegana) i nieważności (gdy czynność prawna została wadliwie dokonana, nie wywołuje skutków prawnych).

1. Przepis prawny i jego rodzaje

Przepis prawny to zwrot językowy informujący o treści normy prawnej wyodrębniony w formie artykułu lub paragrafu. Przepis prawny jest częścią aktu normatywnego i nie pokrywa się najczęściej z normą prawną.

Rodzaje przepisów prawnych:

• Wyróżniamy przepisy nakazujące, zakazujące i uprawniające

• Przepisy konkretne i blankietowe

• Przepisy odsyłające

• Przepisy ogólne i szczególne (szczegółowe)

• Przepisy bezwzględnie obowiązujące, zwane też imperatywnymi „LUS COGENS”

• Przepisy względnie obowiązujące, zwane dyspozytywnymi „LUS DYSPOZYTIVUM”

1. Obowiązywanie prawa personalne w przestrzeni i czasie

Mamy do czynienia z przestrzennym (terytorialnym), osobowym (personalnym) i czasowym

(temporalnym) zakresem obowiązywania prawa.

• Obowiązywanie prawa w przestrzeni – w prawoznawstwie stosowana jest zasada generalna, ze normy prawne należące do prawa wewnątrzkrajowego ustanowione lub usankcjonowane przez właściwe organy państwa obowiązują na całym lub na części (np. prawo miejscowe) terytorium tego państwa. Terytorium państwa jest przestrzenią geograficzną, która stanowi zarówno przedmiot władzy państwowej jak i granicę sprawowania tej władzy w sposób wyłączny w stosunku do osób, rzeczy i zdarzeń. Granicę terytorium określają normy prawa wewnętrznego i umów międzynarodowych. Przez pojęcie granica państwa rozumie się płaszczyznę pionową przechodzącą przez linię graniczną, która oddziela terytorium państwa od terytoriów innych państw i od morza pełnego. W skład terytorium państwa wchodzi: obszar lądowy, morskie wody przybrzeżne (morze terytorialne) i morskie wody wewnętrzne, wnętrze ziemi oraz przestrzeń powietrzna nad obszarem lądowym i morskimi wodami przybrzeżnymi.

Zakres obowiązywania prawa we wnętrzu ziemi jest w zasadzie ograniczony możliwościami technicznymi natomiast przestrzeń powietrzna dzieli się na atmosferyczną należącą do terytorium państwa i kosmiczną, która jest przestrzenią wolną. Przyjmuje się zasadę, że normy prawne ustanowione lub usankcjonowane przez centralne organy państwa obowiązują na całym jego terytorium, chyba że zawarte są w nich inne postanowienia. Od tej zasady są wyjątki: wyjątek rozszerzający – dot. uznania za terytorium państwa statków morskich, powietrznych i kosmicznych, które podnoszą banderę lub oznaczone są znakami tego państwa. Stanowią one wówczas tzw. Terytorium pływające, powietrzne lub kosmiczne; ograniczenie terytorialnego zakresu obowiązywania prawa- odnosi się do tej części terytorium państwa, która zajmowana jest przez siedziby placówek dyplomatycznych państw obcych (zasada eksterytorialności)

• Prawo temporalne – ( moment początkowy – norma prawna nabiera mocy obowiązującej, moment końcowy – norma traci moc)

Momentem początkowym obowiązywania normy prawnej jest moment wyznaczony przez prawodawcę, ale nie wcześniej niż od dnia opublikowania. Ta publikacja powinna wystąpić w oficjalnym programie promulgacyjnym np. dzienniku ustaw i tylko takie opublikowanie jest wiążące, co oznacza że nie może być zastąpione przez ogłoszenie w prasie lub TV. W PL obowiązuje zasada, ze akty normatywne powszechnie obowiązujące (zawierające normy prawne) wchodzą w życie po upływie 14 dni od daty opublikowania w organie promulgacyjnym chyba, że przepisy wprowadzające określają inny termin wejścia w życie. Przepisy wprowadzające mogą być zawarte w tym akcie ale mogą również znajdować się w innym akcie prawnym często wydanym tylko w tym celu. Czas dzielący datę opublikowania i datę wejścia w życie danego aktu normatywnego może wynosić 14 dni, kilka tygodni, miesięcy a nawet lat i określany jest mianem VACATIO LEGIS (spoczynek prawa).

Powszechnie stosowana jest zasada (zasada generalna), że prawo wstecz nie działa tzn. normy prawne nie powinny działać wstecz a więc w stosunku do zachowań, które miały miejsce przed momentem obowiązywania. Od tej zasady zdarzają się wyjątki – zasada zakazu stosowania surowszego prawa wstecz.

Moment końcowy obowiązywania prawa to jego określenie wiąże się z zasadą bezterminowego obowiązywania prawa. Rzadko zdarza się bowiem aby akt prawny zawierał określenie momentu końcowego obowiązywania. Przyjmowana jest zasada, że akt normatywny i zawarte w nim normy prawne obowiązują dopóty, dopóki nie zostaną uchylone mocą późniejszych aktów normatywnych. Późniejsze akty normatywne zawierają tzw. klauzule derogacyjne, które uchylają przepisy dotychczasowe. Mogą one mieć różne postacie.

• Osobowe obowiązywanie prawa- chodzi tu o podmiotowe ustalenie zakresu obowiązywania prawa. W tym przedmiocie obowiązują pewne zasady generalne, ale także zasady odrębne wykształcone w normach poszczególnych gałęzi prawa. Podstawowa zasada personalnego obowiązywania prawa wskazuje, ze zgodnie z zasadą terytorialności każdy, kto znajdzie się na obszarze danego państwa niezależnie od przynależności państwowej podlega normom tego państwa. Od tej zasady są wyjątki, które zawężają lub rozszerzają.

Umowy międzynarodowe i zwyczaje międzynarodowego prawa publicznego wyłączają spod jurysdykcji państwa a więc wyłączają możliwość stosowania sankcji zawartych w normach prawnych wewnątrz krajowego przedstawicieli państw obcych akredytowanych w danym państwie, którzy korzystają z immunitetów dyplomatycznych.

Rozszerzenie zasady osobowego obowiązywania prawa polega na tym, że normy prawa polskiego obowiązują obywateli polskich zawsze, niezależnie od miejsca pobytu. Niektóre normy prawne w szczególności prawa karnego obowiązują także obywateli państw obcych, którzy nie znajdują się na terytorium danego państwa, o ile ich zachowanie godzi w podstawowe interesy tego państwa.

Bardziej skomplikowane jest obowiązywanie norm prawa cywilnego, norm prawa pracy w stosunku do obywateli polskich przebywających na terenie innych państw. Stosuje się tu zasady, że w zakresie praw osobowych (np. zdolności prawnej czy zdolności do czynności prawnych) stosuje się prawo polskie. W zakresie praw rzeczowych prawo państwa, na którego terenie znajduje się rzecz. W zakresie prawa zobowiązań prawo państwa na terenie którego czynność została dokonana,

1. Źródła powszechnie obowiązującego prawa RP

To takie, których adresatem mogą być wszelkie podmioty na terytorium RP (organy państwowe, osoby fizyczne, czy osoby prawne). Do źródeł powszechnie obowiązującego prawa w Polsce należą:

• Konstytucja – najważniejszy akt prawny w państwie. Określa jego ustrój, kompetencje organów państwowych, relacje między nimi, a także prawa, wolności i obowiązki obywateli. Zgodne z konstytucją muszą być wszystkie umowy międzynarodowe zawierane przez Radę Ministrów.

• Ustawa – akt prawny o charakterze ogólnym, uchwalony przez parlament w określonym trybie. Ustawa może regulować każdą sprawę z wyjątkiem sytuacji wprost zakazanych w konstytucji. Formę ustawy muszą mieć takie zagadnienia jak określanie uprawnień i składu organów państwa, prawa i obowiązki obywateli, budżet państwa i podatki.

• Umowa międzynarodowa – pisemne porozumienie regulowane prawem międzynarodowym, którego stronami mogą być państwa lub inne podmioty prawa międzynarodowego (np. organizacje). Umowa międzynarodowa najczęściej ma formę układu, konwencji, paktu, porozumienia, protokołu lub deklaracji.

• Ratyfikowane umowy międzynarodowe – (ratyfikacja to wyrażanie zgody na związanie się przez państwo treścią umowy przez głowę państwa) – 1) niewymagające zgody sejmu, 2) wymagające zgody sejmu wyrażonej w formie ustaw. Oba warianty dotyczą:
  - zawierania pokoi, sojuszy, układów politycznych i wojskowych
  - członkowstwa PL w organizacjach międzynarodowych
  - wolności, praw i obowiązków obywatelskich, które zostały określone w konstytucji
  - obciążeń finansowych PL
  - spraw uregulowanych w ustawach oraz tych, co do których konstytucja wymaga ustawy

• Rozporządzenie – akt normatywny o charakterze wykonawczym, który jest wydawany na podstawie ustawy, aby mogła ona być wykonana przez odpowiednią instytucję wykonawczą. W PL prawo do wydawania rozporządzeń mają: prezydent RP, Rada Ministrów, prezes RM, KRRiT

1. Podmioty prawa cywilnego

Wyróżniamy osoby fizyczne, osoby prawne, niepełne osoby prawne.

Osoba fizyczne - zgodnie z art. 8 § 1 k.c. każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną.

Osoby prawne

Są to sztucznie wyodrębnione twory , których ustawodawca przyznaje podmiotowość w stosunkach prawa cywilnego. Osoba prawna , tak jak osoba fizyczna ma zdolność prawną w prawie cywilnym, ma też pełną zdolność do czynności prawnych. Osoba prawna włada własnym wyodrębnionym majątkiem i tym majątkiem odpowiada za zobowiązania wobec jej wierzycieli. Osoby prawne mają zdolność prawną, zdolność do czynności prawnych, zdolność sądową, zdolność wekslową, czekową. O tym czy dana jednostka , lub grupa jednostek posiada osobowość prawną decyduje w polskim systemie prawa cywilnego kryterium formalne (wola ustawodawcy), a nie kryterium funkcjonalne (cel działalności). Zgodnie bowiem z artykułem 33 kc. (kodeksu cywilnego) osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.

Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i opartym na niej statucie. Zgodnie z tzw. teorią organów osoby prawnej , jeżeli działa organ tej osoby , to działa sama osoba prawna.

Niepełne osoby prawne (ułomne) – stosownie do art. 33 k.c. do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych. Jednostki organizacyjne, które są wykluczone z kręgu osób rawnych ze względu na brak osobowości prawnej. Przykładem niepełnych osób prawnych są osobowe spółki handlowe, czyli spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna. Spółki te mają zdolność prawną, sądową, władają własnym wyodrębnionym od osobistego majątku wspólników, majątkiem spółki.

Od osób prawnych niepełne osoby prawne np. spółka jawna różnią się m.in. zasadami odpowiedzialności za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli, o ile w spółce z o.o tj. osobie prawnej wspólnicy spółki nie ponoszą osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki, to w przypadku niepełnych osób prawnych ( np. spółki jawnej) jej wspólnicy ponoszą osobistą odpowiedzialność całym własnym majątkiem teraźniejszym i przyszłym za zobowiązania spółki na zasadach określonych w kodeksie spółek handlowych (odpowiedzialność solidarna i subsydiarna).

Rodzaje osób prawnych:

Ustawodawca może wskazywać indywidualnie na podmiot , który jest osoba prawną, np. Skarb Państwa, bądź NBP (Narodowy Bank Polski) bądź też wskazywać grupowo podmioty, które mają osobowość prawną (np. spółka z.o.o , spółka akcyjna)

Osoby prawne prawa publicznego np. gmina, województwo itd.

Osoby prawa prywatnego , np. spółki z.o.o. , czy spółki akcyjne.

1. Stosunki prawne, administracyjno, cywilno, karno prawny i sankcję

Stosunek prawny jest to stosunek społeczny regulowany normami prawnymi. Może nim być zarówno istniejący uprzednio stosunek społeczny, a następnie uregulowany normą prawną , jak i ten który dopiero normą prawną został ustanowiony. Można wyróżnić stosunki:

1. Cywilno-prawne: charakteryzuje je równoprawność (formalna równorzędność) stron, w zasadzie pełna dobrowolność nawiązania tych stosunków poza nielicznymi wyjątkami, swoboda kształtowania przedmiotu stosunku prawnego, uprawnień i obowiązków oraz rodzaj sankcji (nieważność czynności prawnej lub sankcja egzekucyjna).

2. Administracyjno-prawne: nierównoprawność (nierównorzędność) stron, z których jedna ze stron to organ władzy publicznej zajmujący pozycję władczą w stosunku do drugiej strony, dobrowolność nawiązania jest najczęściej wyłączona z mocy prawa, lub jednostronnej decyzji organu władzy publicznej, przedmiot uprawnienia i obowiązki określane są przepisami bezwzględnie obowiązującymi, obowiązki egzekwowane sankcjami egzekucyjnymi i posiłkowo sankcjami karnymi.

3. Prawno-karne: podstawę ich nawiązania stanowi popełnienie czynu zabronionego przez ustawę karną, poza tym strony są tu nierównoprawne (z jednej strony występuje państwo działające za pośrednictwem kompetentnych organów, a z drugiej sprawca czynu), ich pozycję prawną wyznaczają przepisy bezwzględnie obowiązujące, podstawową sankcją jest sankcja karna i posiłkowo egzekucyjna.

4. Finansowo-prawne

5. Stosunki z zakresu z prawa pracy

6. Rodzinne i opiekuńcze

1. Czynność prawna, klasyfikacja czynności prawnych

Zdolność prawna jest to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków w sferze prawa cywilnego.

Zdolność do czynności prawnych możliwość nabywania praw i obowiązków w wyniku własnego działania. Mają ją zarówno osoby fizyczne, jak i prawne. Występują trzy zakresy tej zdolności:

• Pełna zdolność do czynności prawnych – mają ją osoby, które ukończyły 18 lat (oraz kobiety od 16 roku życia, jeśli zawarły małżeństwo) i nie są ubezwłasnowolnione.

• Ograniczona zdolność do czynności prawnych – mają ją osoby małoletnie, które ukończyły 13 lat, a także osoby częściowo ubezwłasnowolnione. Mogą one samodzielnie wykonywać niektóre czynności z zakresu prawa cywilnego (np. wydawać pieniądze), jednak do wykonywania niektórych czynności muszą mieć zgodę przedstawicieli ustawowych - kuratorów w przypadku ubezwłasnowolnionych, rodziców w przypadku nieletnich.

• Brak zdolności do czynności prawnych – osoby poniżej 13 lat, osoby całkowicie ubezwłasnowolnione. Większość czynności cywilnoprawnych mogą dokonywać tylko za zgodą przedstawicieli ustawowych.

Klasyfikacja

Zastrzeżenie formy czynności prawnej pod rygorem nieważności - forma „ad solemnitatem” . Zachowanie tej formy może wynikać , po pierwsze z ustawy , po drugie z woli stron. Kodeks cywilny przewiduje następujące formy czynności prawnej, zastrzeżone pod rygorem nieważności. Po pierwsze – forma aktu notarialnego, po drugie – pismo z datą pewną (urzędowo poświadczoną datą), po trzecie – pismo z notarialnie poświadczonymi podpisami, po czwarte – forma pisemna zastrzeżona pod rygorem nieważności.

Z woli stron , czyli strony uzależniają każdą zmianę łączących je umowy od formy pisemnej zastrzeżonej pod rygorem nieważności.

1. Pojęcie i cechy prawa międzynarodowego

Gałąź prawa publicznego. Reguluje stosunki między państwami i innymi podmiotami stosunków międzynarodowych (np. organizacje międzynarodowe). Wywiera także wpływ na prawo wewnętrzne państw. Podstawowymi źródłami prawa międzynarodowego publicznego są umowy międzynarodowe, zwyczaj międzynarodowy i orzecznictwo sądów międzynarodowych.

1. Pełnomocnictwo i prokura

Przedstawicielstwo – działanie w cudzym imieniu. Polega na tym, że jedna osoba tj przedstawiciel z mocy odpowiednich kompetencji dokonuje czynności prawnych, która bezpośrednio pociąga za sobą konsekwencje prawne dla innej osoby a mianowicie podmiotu reprezentowanego.

W stosunku pełnomocnictwa źródłem umocowania jest jednostronne oświadczenie woli reprezentowanego, zwanego mocodawcą. Natomiast przedstawiciela określa się mianem pełnomocnika.

W stosunku przedstawicielstwa ustawowego źródłem umocowania jest inne zdarzenie prawne niż czynność prawna reprezentowanego np. rodzice dla dziecka, opiekun czy kurator.

Pełnomocnik – polski ustawodawca nie wymaga , aby pełnomocnik miał pełną zdolność do czynności prawnych. Wystarczy by miał ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Polski ustawodawcza przewiduje 3 rodzaje pełnomocnictwa:

• Pełnomocnictwo ogólne – Obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. (np. pełnomocnik do prowadzenia kamienicy - nie może brać kredytów na nieruchomość itd.) Jedynie to pełnomocnictwo wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.

• Pełnomocnictwo rodzajowe (gatunkowe) – Obejmuje umocowanie do pewnej określonej przez mocodawcę kategorii spraw. (np. pełnomocnik firmy może przyjmować pracowników)

• Pełnomocnictwo szczególne – obejmuje umocowanie do jednej określonej sprawy. Jest ono najbardziej bezpieczne dla mocodawcy.

Prokura

Jest to pełnomocnictwo szczególnego rodzaju. Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę, podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Prokurentem może być osoba fizyczna , mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Prokura powinna być pod rygorem nieważności być udzielona na piśmie. Prokura może być udzielona kilku osobom łącznie, którzy reprezentują przedsiębiorstwo czynnie (prokura łączna), lub oddzielnie. Prokura nie może być przeniesiona. Prokura jako szczególny dowód zaufania przedsiębiorcy do prokurenta może być w każdym czasie odwołana. Prokurent może natomiast ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności (pełnomocnictwo szczególne), lub pewnego rodzaju czynności (pełnomocnictwo rodzajowe). Udzielenie i wygaśnięcie prokury przedsiębiorca obowiązany jest zgłosić do rejestru przedsiębiorców.

Prokura wygasa:

- w skutek wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru przedsiębiorstw

- w razie ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy

- otwarcia, likwidacji przedsiębiorcy

W obu tych przypadkach nowa prokura nie może być ustanowiona

- przekształcenia przedsiębiorcy

- ze śmiercią prokurenta (śmierć przedsiębiorcy ani utrata przez niego zdolności do czynności prawnych nie powoduje wygaśnięcia prokury)

1. Formy czynności prawnych

Forma zastrzeżona dla celów dowodowych, czyli forma „ad probationem”. Ta forma może również wynikać z ustawy, bądź woli stron. Nie zachowanie tej formy nie powoduje nieważności czynności prawnych, czynność ta będzie ważna i wywoła określone w niej skutki, jednak w razie zaistnienia sporu między stronami, nie będą mogły one skorzystać z niektórych środków dowodowych.

Forma zastrzeżona dla wywołania określonych skutków czynności prawnej, czyli forma „ad eventum”. Niezachowanie tej formy nie powoduje nieważności czynności prawnej, sama czynność prawna będzie ważna i wywoła skutki, ale nie wszystkie.

Ze względu na strony czynności prawnej można wyróżnić:

• czynności prawne jednostronne, dla skuteczności czynności wystarczy oświadczenie woli jednej strony, są to między innymi: przyrzeczenie publiczne, sporządzenie testamentu, uznanie dziecka;

• czynności prawne dwustronne, dla skuteczności czynności potrzebne są oświadczenia woli dwóch stron, są to umowy (np: umowa sprzedaży, umowa darowizny, umowa najmu etc.);

• uchwały, czyli czynności organów działających kolegialnie.

Ze względu na status stron:

• czynności prawne między żyjącymi (łac. inter vivos);

• czynności prawne na wypadek śmierci (łac. mortis causa) – czynność jest skuteczna dopiero po śmierci osoby, która jej dokonała, są dwie takie czynności w prawie polskim: testament - art.941 KC oraz zrzeczenie się dziedziczenia - art. 1048 KC.

Ze względu na skutek prawny, jaki czynność wywołuje w sferze majątkowej osoby składającej oświadczenie woli:

• czynności prawne zobowiązujące – pociągają za sobą powstanie zobowiązania, czyli zwiększenie pasywów;

• czynności prawne rozporządzające – pociągają za sobą zniesienie, obciążenie lub przeniesienie prawa, czyli zmniejszenie aktywów.

• czynności prawne o podwójnym skutku - wywołują zarówno skutek czynności rozporządzającej i zobowiązującej (np. art. 535 w zw. z art. 155 k.c.)

Ze względu na skutek prawny jaki czynność prawna wywołuje w sferze majątkowej kontrahenta:

• czynności prawne przysparzające – pociągają za sobą zwiększenie aktywów np.: uzyskanie prawa własności rzeczy lub zmniejszenie pasywów, np.: zwolnienie z długu;

Inne czynności:

• Ze względu na to, czy przysporzenie następuje po obu stronach czynności prawnej, czy tylko po jednej, (podział ten dotyczy wyłącznie czynności prawnych dwustronnych):

• czynności prawne odpłatne (obciążające) – przysporzenie następuje po obustronach czynności;

• czynności prawne nieodpłatne (pod tytułem darmym) – przysporzenie następuje tylko po jednej stronie czynności.

Ze względu na wymóg istnienia causa (podział ten odnosi się tylko i wyłącznie do czynności prawnych przysparzających):

• czynności prawne przyczynowe, kauzalne – dla skuteczności czynności konieczne jest istnienie causa, czyli przyczyny prawnej tej czynności.

• czynności prawne oderwane, abstrakcyjne - istnienie causa nie jest konieczne dla skuteczności czynności prawnej.

1. Prawo rzeczowe

Prawo rzeczowe to dział prawa cywilnego, który reguluje wszystkie sprawy związane z prawem do rzeczy. Rzecz – przedmiot materialny mający charakter samoistny. Rzeczami nie są: energia, złoża materiałów, dobra niematerialne oraz przedsiębiorstwa.
Rzeczy dzielą się na:

• nieruchomości – grunty, budynki, części budynków, lokale

• Ruchomości – pozostałe

Rodzaje praw rzeczowych

• Własność – Daje największe możliwości korzystania z rzeczy. Jest to wyłączne prawo posiadania rzeczy, korzystania oraz rozporządzania nią

• Użytkowanie wieczyste – Dotyczy gruntów będących własnością skarbu państwa lub gminy. Trwa minimum 40 lat. W sytuacji gdy państwo sprzedaje swoje grunty, użytkownicy mają prawo pierwowykupu.

Ograniczone prawa rzeczowe

• Hipoteka – zabezpieczenie roszczeń pieniężnych na nieruchomości

• Zastaw – zabezpieczenie roszczeń częścią majątku dłużnika, na wypadek gdyby nie wywiązał się ze swoich zobowiązań wobec wierzyciela

• Służebność – obciążenie nieruchomości prawem do korzystania z niej przez inne osoby

• Użytkowanie – uprawnienie korzystania z rzeczy oraz czerpania z niej korzyści

• Własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego – tylko gdy właścicielem lokalu jest spółdzielnia, a osoba której to prawo przysługuje może dysponować lokalem

1. Pojęcie zobowiązania i jego elementy

Zobowiązanie (łac. obligatio) – rodzaj stosunku cywilnoprawnego, węzeł prawny (łac. vinculum iuris) łączący dłużnika z wierzycielem, który polega na tym, że "wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić" (art. 353 § 1 kodeksu cywilnego). Prawo zobowiązań reguluje społeczne formy wymiany dóbr i usług o wartości majątkowej. Zobowiązania to księga trzecia Kodeksu Cywilnego.

Elementy stosunku zobowiązaniowego

podmioty:

• podmiot uprzywilejowany (uprawniony) – wierzyciel

• podmiot zobowiązany – dłużnik

treść zobowiązania:

• uprawnienia wierzyciela

• obowiązki dłużnika

• przedmiot zobowiązania – świadczenie, czyli określone zachowanie się dłużnika, którego spełnienia może domagać się wierzyciel, może polegać na działaniu albo zaniechaniu.

1. Odpowiedzialność a dług, rodzaje odpowiedzialności

Odpowiedzialność prawna - określone prawem ujemne konsekwencje (zastosowanie sankcji) wobec określonego podmiotu, związane z zaistnieniem negatywnie ocenianego stanu rzeczy. Pojęcie ogólnej odpowiedzialności prawnej jest przedmiotem sporów teoretycznoprawnych i jest dość rzadko stosowane w literaturze prawniczej. Znacznie częściej mówi się o poszczególnych postaciach odpowiedzialności prawnej, stosowanych w różnych gałęziach prawa (np. o odpowiedzialności cywilnoprawnej czy odpowiedzialności karnej).

Rodzaje odpowiedzialności prawnej

Odpowiedzialność cywilna

Jest to możliwość zastosowania przymusu państwowego w postaci egzekucji majątkowej, wobec określonej osoby fizycznej lub prawnej, celem realizacji ciążącego na niej obowiązku. Jest najczęściej powiązana z długiem.

Ze względu na źródło powstania odpowiedzialności rozróżnia się odpowiedzialność kontraktową (z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania) i deliktową (za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym).

Ze względu na zasadę ponoszenia odpowiedzialności rozróżnia się odpowiedzialność na zasadzie winy, odpowiedzialność na zasadzie ryzyka i odpowiedzialność na zasadzie słuszności.

Odpowiedzialność karna

Odpowiedzialność karna to ponoszenie konsekwencji za określone czyny określone jako przestępstwo w prawie karnym.

Odpowiedzialność konstytucyjna

Odpowiedzialność konstytucyjna odnosi się do osób pełniących najwyższe stanowiska w państwie, a jej tryb określany jest najczęściej w konstytucji. Jest ona ponoszona za naruszenie ustawy konstytucyjnej i innych ważnych ustaw.

1. Świadczenie i jego rodzaje

Może polegać na działaniu , czyli zachowaniu czynnym dłużnika, bądź na zaniechaniu , czyli zachowaniu biernym dłużnika.

Świadczenie musi być oznaczone, bowiem wierzyciel musi wiedzieć czego ma się domagać od dłużnika. Takie oznaczenie powinno nastąpić najpóźniej w chwili wykonania zobowiązania.

Świadczenie musi być możliwe do wykonania.

Rodzaje świadczeń:

• Świadczenie jednorazowe – wymaga jednorazowego zachowania się dłużnika , choć na to zachowanie może się składać kilka czynności. Może być wykonane w ratach.

• Świadczenie ciągłe – w obu przypadkach (w jednorazowym również) decyduje tylko kryterium czasu. Wymaga jakiegoś zachowania się dłużnika przez jakiś czas i nie może być wykonane jednorazowo, np. przechowanie, wykonanie umowy najmu (nie jednorazowo , lecz przez jakiś czas)

• Świadczenie okresowe – nie wystarcza tu kryterium czasu , ale decydująca jest powtarzalność świadczeń jednorazowych (przede wszystkim pieniądze) ,np. zapłata czynszu w umowie najmu.

1. Prawo handlowe

Prawo handlowe - jedna z gałęzi prawa prywatnego, wyrosła z prawa cywilnego na skutek potrzeby odrębnego uregulowania cywilnoprawnego obrotu profesjonalnego. W ustawodawstwach kontynentalnego systemu prawa bywa z reguły ujęte w odrębny kodeks, noszący zwykle nazwę kodeksu handlowego. W polskiej nauce prawa wskazuje się, że prawo handlowe stanowi prywatnoprawną część prawa gospodarczego.

Normy prawa handlowego

Nauka prawa wyróżnia normy prawa handlowego spośród norm prawa prywatnego przy zastosowaniu różnych, konkurencyjnych kryteriów:

• kryterium podmiotowe - normy prawa handlowego regulują te stosunki prawne, których stronami są osoby zawodowo trudniące się obrotem handlowym (kupcy); w tym ujęciu prawo handlowe było prawem stanu kupieckiego (lex mercatoria); to kryterium zastosowano w Kodeksie handlowym z 1934;

• kryterium przedmiotowe - prawo handlowe reguluje stosunki prawne wynikające z wyszczególnionych czynności prawnych, związanych z obrotem gospodarczym, określanych jako czynności handlowe; to kryterium przyjął napoleoński Kodeks handlowy;

• kryterium mieszane (podmiotowo-przedmiotowe); ten system wyróżnia trzy rodzaje czynności prawa handlowego: 1) obiektywne (uznawane za czynności prawa handlowego niezależnie od dokonującego je podmiotu), 2) subiektywne (dokonującemu ich podmiotowi nadawały charakter kupca), 3) czynności, które obejmowało prawo handlowe, jeżeli podmiotem ich dokonującym był kupiec; na tym kryterium oparto projekt Powszechnego Niemieckiego Kodeksu Handlowego.