Slajd 1. Problem nikotynizmu wśród młodzieży.
W swojej prezentacji chciałbym poruszyć problem palenia papierosów wśród młodzieży. Jest to problem powszechny, który dotyka wszystkich nas, nawet osób niepalących. Na wstępnie chciałbym omówić termin nikotynizmu, następnie składu dymu i papierosa, po czym w swojej pracy chciałbym się skupić na przyczynach sięgania młodych ludzi po papierosa oraz jakie zagrożenia niesie za sobą ten „pierwszy raz” i uzależnienie. Posłużę się także badaniami wykonanymi przez Annę Kowalewską, Joannę Mazur i Barbarę Woynarowska z Katedry Biomedycznych Podstaw Rozwoju i Wychowania, Wydział Pedagogiczny Uniwersytet Warszawski. Zapraszam do obserwowania i analizy.
Slajd 2. Nikotynizm
Nikotynizm to uzależnienie od nikotyny prowadzące do przewlekłego zatrucia organizmu. Mimo, że poziom wiedzy na temat szkodliwości palenia papierosów nie jest wcale niski, i progresywnie wpływa na ludzi to i tak nie ma to odzwierciedlenia w spadku liczby palaczy. Przeciwnie. Choć w wielu krajach palenie staje się niemodne, a problem zdrowotny dotyka wielu ludzi to liczba palących osób na świecie stale rośnie. Uzależnionych od nikotyny jest 2,3 miliarda osób*. W Polsce – 8,8 miliona. Z powodu chorób spowodowanym czynnym paleniem umiera ok. 20 tys. ludzi rocznie. Dane są z roku 2013.
Slajd 3. Skład dymu i papierosa
Dym tytoniowy składa się z prawie 4.000 związków chemicznych, z tego ponad 40 to substancje rakotwórcze. Ich działanie nie jest ograniczone jedynie do palaczy tytoniu, ale dotyczy także wszystkich tych osób, które przebywają w pomieszczeniach, gdzie występuje dym tytoniowy (tzw. "palenie bierne"). Zwiększa ciśnienie krwi, jest odpowiedzialna za przyspieszenie akcji serca oraz zaburzenia rytmu serca, a także wpływa negatywnie na gen p53, który powstrzymuje niekontrolowany rozwój komórek, czyli powstawanie nowotworów.
Slajd 4. Geneza Problemu
Palenie tytoniu to nałóg będący poważnym problem społecznym wielu państw i społeczeństw głównie z powodu chorób jakie wywołuje i związanego z tym dużego odsetka osób przedwcześnie umierających.Palenie wśród młodzieży od dawna jest powszechnym problemem.Uzależnienie od tytoniu jest obecnie uważane za „chorobą dziecięcą”,ponieważ większość ludzi zaczyna palić w wieku kilkunastu lat i uzależnia się od nikotyny. Tytoń stał się najpopularniejszą używką stanowiącą zagrożenie dla zdrowia młodych ludzi. Już nawet dzieci próbują papierosów, a wiele z nich z czasem popada w nałóg. Uzależnienie od nikotyny ma bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia młodego człowieka. Najczęściej palenie rozpoczynają ludzie przed 18 rokiem życia,jedna piąta zaczyna palić przed 10 rokiem życia.
Slajd 5. Bierne palenie
Oprócz szkodliwości dla zdrowia dzieci palenia czynnego, trzeba pamiętać o równie szkodliwym wpływie na organizm palenia biernego. Szacunkowo w Polsce około 3 mln dzieci to bierni palacze. Boczny strumień dymu tytoniowego zawiera 35 razy więcej dwutlenku węgla i 4 razy więcej nikotyny niż dym wdychany przez aktywnych palaczy. Zawiera on również wiele substancji alergizujących, powodujących łzawienie oczu, kaszel, nawracające infekcje dróg oddechowych. Bierne palenie powoduje takie same skutki zdrowotne jak palenie aktywne, czyli skłonność do zapalenia płuc, nieżytu oskrzeli, zapalenia oskrzeli i astmy oskrzelowej, a w późniejszym okresie życia: raka płuc, trzustki, jamy ustnej, przełyku i krtani, a także i choroby niedokrwiennej serca. Nawyki wynosimy z domu. Wiele młodych ludzi jest narażonych na bierne wdychanie dymu papierosowego, gdy obydwoje rodziców pali papierosy przy dzieciach.
Slajd 6. Przyczyny palenia
Styl życia i składające się na niego zachowania zdrowotne kształtują się już od okresu dzieciństwa pod wpływem obserwacji, pozyskiwanych wiadomości, wzorców przekazywanych przez rodzinę, szkołę, rówieśników czy środki masowego przekazu. W większości przypadków palenie tytoniu przez dzieci to próba naśladowania osób dorosłych, sposobu trzymania papierosa, mimiki twarzy, zaciągania się dymem (przykład z paluszkiem lajkonik. Często jest to dostosowanie się do panującego w szkole stylu oraz forma protestu przeciwko ograniczaniu przez rodziców prawa decydowania o sobie. Palenie w odczuciu młodych ludzi podnosi poczucie własnej wartości i traktowane jest jako sposób radzenia sobie z różnymi problemami i napięciami.
Slajd 7. Dlaczego młodzież sięga po papierosa
Przyczyn może być bardzo wiele, wybrałem te, które wg mnie mają największy wpływ, że młodzież tak często sięga po papierosa. Są to:
Zachowaniach rówieśników, którzy w tym okresie rozwojowym stają się wyznacznikami wartości i postaw.
Charakterystyczna dla tego okresu chęć bycia dorosłymi.
Nacisk grupowy i potrzeba akceptacji przez środowisko rówieśnicze.
Postrzeganie używek jako sposobu radzenia sobie ze stresem i kłopotami.
Nieświadomość dotycząca odroczonych w czasie skutków palenia tytoniu.
Łatwy dostęp do papierosów
Wzorzec przekazywany w rodzinie.
Slajd 8. Badania i Statystki
Materiał i przedmioty badania
Badaniem objęto 6383 uczniów w średnim wieku 11, 13 i 15 lat w ramach międzynarodowego serii Badań nad Zachowaniem Młodzieży Szkolnej. W badaniach zastosowano anonimowy kwestionariusz składających się z sześciu podstawowych pytań dotyczących palenia papierosów, częstotliwości palenia, oraz palenia w ich najbliższym otoczeniu. W ankiecie uwzględniono następujące pytania:
1. Czy paliłeś kiedyś tytoń?
Odpowiedzi: Tak / Nie
2. Jak często obecnie palisz papierosy?
Odpowiedzi: Codziennie / Raz na tydzień / Rzadziej niż raz na tydzień / Nie palę wcale.
3. Ile papierosów wypalasz zwykle w okresie tygodnia?
Odpowiedzi: …………
4. Czy wymienione niżej osoby palą papierosy (mama, tata, najbliższy kolega/koleżanka)
Odpowiedzi: Tak / Nie
5. Ile z twoich kolegów i koleżanek pali papierosy?
Odpowiedzi: Tak / Nie
6. Jeżeli palisz, czy wolno Ci palić w domu?
Odpowiedzi: Tak, zawsze / Tak, czasem / Nie, nigdy
Wyniki
Próby palenia tytoniu podjęło 44,1% młodzieży w wieku 11-15 lat. Częściej podejmowali je chłopcy (49,7%) niż dziewczęta (38,4%). Częstość eksperymentowania z tytoniem w grupie 11- Latków była ponad dwukrotnie większa u chłopców niż u dziewcząt.
Statystyka częstotliwości palenia tytoniu wyglądały następująco; tytoń paliło 17,4 % młodzieży, w 7,7% codziennie; 3,5% 1/tydzień, 6,2% rzadziej niż 1/tydzień, a po papierosa nie sięgnęło 83,6%.
Co do najbliższego otoczenia sprawy przedstawiają się następująco. 54% ojców i 42% matek badanej młodzieży pali papierosy. Odsetek młodzieży palącej tytoń był zdecydowanie większy gdy matka lub ojciec palili tytoń codziennie.
Najlepszego kolegę lub koleżanka palącą tytoń miało 31% chłopców i 26% dziewcząt, w tym codziennie odpowiednio 17% chłopców i 11% dziewcząt. Wśród młodzieży 50,8% chłopców i 45,3% dziewcząt palących tytoń regularnie posiadało najbliższego kolegę lub koleżankę palącą tytoń codziennie. Osoby mające niepalących kolegów zdecydowanie rzadko bądź w ogóle paliły tytoń.
W domu mogło palić 12,2% badanej młodzieży, która przyznała się w ankiecie od palenia tytoniu, w tym zawsze 4,2%
Wnioski
Wśród młodzieży szkolnej w wieku 11-15 lat próby palenia tytoniu podjęło 44%, a 17% paliło z różną częstotliwością. Odsetek młodzieży, która próbowała palić wzrasta wraz z wiekiem.
Palenie tytoniu przez rodziców, zasady obowiązujące w domu odnoście palenia oraz akceptacja palenia młodzieży przez rodziców wykazują ścisły związek z paleniem tytoniu przez młodzież.
Zachowanie grupy rówieśniczej i palenie wśród tej grupy wykazuje związek z paleniem tytoniu przez badanych uczniów.
Działania profilaktyczne na temat zagrożeń powinny być prowadzone w szkole od najmłodszych lat, z uwzględnieniem edukacji wśród rodziców. Częstość eksperymentowania z tytoniem w grupie 11- Latków była ponad dwukrotnie większa u chłopców niż u dziewcząt
Slajd 9. Zagrożenia wynikające z palenia
Wyniki wielu badań wskazują, że palenie papierosów może prowadzić do przedwczesnej śmierci, mimo to nadal wiele osób nałogowo oddaje się tej czynności. Nałogowe palenie tytoniu przyczynia się do znacznego skrócenia życia. Szacuje się, że o 3 lata skraca się życie przy wypaleniu 10 papierosów dziennie, o 6 lat przy wypaleniu 20 papierosów dziennie i do 8 lat w przypadku wypalenia 2 paczek papierosów dziennie. Poza tym skutki palenia dzielimy na dwie grupy:
Slajd 10. Zagrożenia wynikające z palenia
A) odroczone w czasie:
Nowotwory (płuc, przełyku, żołądka oraz górnych dróg oddechowych)
Rozedma płuc
Choroby serca
B) natychmiastowe:
Zapach i oddech palacza,
Osad nazębny,
Pożółknięcie skóry, zmarszczki,
Upośledzenie smaku i węchu,
Kaszel; zapalenie oskrzeli,
Podwyższenie ciśnienia krwi