K. Kłosiński: Mimesis w chłopskich powieściach Orzeszkowej (2; mam 1)

WSTĘP

• powieść – dwoista, należy do nauki i sztuki (Orzeszkowa). Pisarz ma być encyklopedystą;

• encyklopedyzm powieści decyduje o jej mimetyczności (powieść klasyczna XIX wieku – wypowiedź encyklopedyczna, mimesis);

• do XX wieku (Barthes) literatura inscenizuje całą wiedzę o świecie z danej chwili;

• literatura jako połączenie mimesis i mathesis (kompletne pole wiedzy). Teraz - nie może tworzyć mathesis (stąd nieobecność powieści realistycznej);

• to nie encyklopedia wywołuje efekt pisarski, a dzieło przywołuje zaplecze tekstów („encyklopedii”);

• s. 9 powieść jest zatem wchłanianiem innych tekstów, jest kombinowaniem cytatów, jest intertekstualnością;

• intertekstualność – termin Julii Kristevej do Bachtina – dialogowy stosunek do cudzego słowa w odpowiedzi słuchacza – dialogowość; stosunek do cudzego słowa w przedmiocie – intertekstualność (oś pozioma: podmiot – adresat, oś pionowa – tekst – kontekst);

• każdy tekst – z mozaiki cytatów, wchłonięcie i przekształcenie innego tekstu;

• Kristeva – powieść jako tekst – permutacja tekstów. Dla niej ideologem to przecięcie organizacji tekstowej z wypowiedziami przez nią wchłanianymi lub przywoływanymi z zewnątrz;

• Kristeva – dzieło to nie statyczny obraz a rezultat transformacji tekstu w tekst;

• Barthes – l. 70 – przejmuje pojęcie intertekstualności od Kristevej;

• Kristeva – analiza intertekstualna to nie „wpływologia”, nie atomizuje powieści na drobiny z zewnątrz; stosunki intertekstualne – odpersonalizowane; teksty ujmuje się jako organizmy abstrakcyjne (nieważne cechy indywidualne). Kristeva chce znieść opozycję geneza – struktura. Zastępuje strukturę strukturowaniem (produkowanie i przekształcanie sensu). Potem – Kristeva mówi o presuponowanym kontekście – ma 2 funkcje – 1) nadawanie prawa i 2) branie w posiadanie. Relacje intertekstualne opierają się na presupozycji;

• Barthes – źródło to nazwane pochodzenie, a intertekst nie ma możliwego do odszyfrowania pochodzenia. U Barthesa strukturowanie to nie praca pisania (jak u Kristevej), a czytania;

• Kristeva – pojęcie kodu (teksty poddane grze intertekstualnej ujmuje pod kątem ich gatunkowości, jako reprezentację kodu) – kod – uogólniona presupozycja;

• Barthes – kod to nie lista do odtworzenia, a miraż struktur, 1 z głosów, z których utkany jest tekst. Kod jako umożliwienie tekstu, źródło;

• Kristeva i Barthes – zapoczątkowali badanie powieści jako strukturowanie;

• Barthes – każdy opis literacki to widzenie. Analiza tekstowa (wyławia kody) – ma opisać tekst jako wielość, a nie ma opisywać struktury dzieła;

• Mimesis, intertekstualność i strukturowanie – oderwanie od traktowania powieści jako przedstawienia „ideologicznego”.