Sprężyste i przegubowe połączenie słupa z fundamentem.

Połączenia słupów ze stopami za pośrednictwem przegubów są stosowane dość rzadko. Przeguby należą do pracochłonnych elementów konstrukcji żelbetowych i należy je stosować tylko tam gdzie jest to niezbędne, np. w trudnych warunkach gruntowych lub na terenach szkód górniczych (tylko jednoprzęsłowa rama przegubowo połączona ze stopami jest mało wrażliwa na nierównomierne osiadanie gruntu).

Przeguby w konstrukcjach żelbetowych realizowane są poprzez zmniejszenie szerokości podparcia do 1/4 - 1/ 3 szerokości przekroju słupa (i odpowiednie uzbrojenie). Są to jednak tylko półprzeguby, gdyż obrót w nich może nastąpić tylko po pokonaniu stosunkowo dużego oporu. Zbliżone do idealnych są tylko przeguby stalowe, stosowane w przypadkach bardzo dużych sił podłużnych.

Na poniższych rysunkach pokazano kilka typów przegubów stosowanych w słupach monolitycznych.

Rys. Przeguby : a) i b) półprzeguby z pionowych prętów, c) półprzeguby z prętów ukośnych, d) półprzegub z blachy ołowianej (konieczne siatki poziome), e) przegub stalowy (we wszystkich przypadkach konieczne są zagęszczone strzemiona czteroramienne w słupie koło przegubu i pod słupem, tzn. w górnej części fundamentu) 1 – przekładka korkowa lub z impregnowanej płyty pilśniowej, lub też z kilku warstw papy, 2 – blacha z ołowiu

Przegub (a) jest odpowiedni tylko przy niezbyt dużym obciążeniu siłą podłużną N, która zostaje tu przekazana tylko przez bezpośredni docisk (dozbrojony kilkoma siatkami), stykających się ze sobą powierzchni słupa i stopy fundamentowej.

Przeguby (b) i (c) stosowane są przy siłach podłużnych N, które mogą być przejęte nie przez docisk, lecz całkowicie za pośrednictwem pionowych prętów o łącznym przekroju poprzecznym Fa = N/Ra, wpuszczonych w słup oraz w fundament na długości co najmniej 40d, licząc od teoretycznego miejsca przegubu. W celu umożliwienia chociaż nieznacznego obrotu w przegubie umieszcza się przekładkę z kilku warstw papy lub impregnowanej miękkiej płyty pilśniowej.

Przegub (d) może przenosić znaczne obciążenia pionowe, gdyż przekładki z blachy ołowianej(grubości 10 – 20 mm) dzięki swej plastyczności łagodzą niekorzystny wpływ miejscowych nierówności wzajemnie dociskających się powierzchni oraz dobrze pracują na docisk i miejscowe przeciążenia powstające przy obrotach przekroju.

Ponieważ w obu dociskających się (poprzez przekładki) elementach tworzą się myślowo wydzielone kliny działające rozrywająco, zatem w przegubach (c) i (d) konieczne są elementy zbrojeniowe w postaci punktowo zgrzewanych siatek z prętów o średnicy 8 – 10 mm. Należy sprawdzić nośność przekroju żelbetowego poddanego działaniu obciążeń miejscowych (na docisk), zbrojenie strefy docisku powinno spełniać odpowiedni warunek wg normy.

Poziomą siłę w przegubie należy całkowicie przejąć za pomocą dwóch kompletów strzemion (przeważnie czteroramiennych), pracujących na rozciąganie.

Należy je zaopatrzyć w silne haki i zagęścić nad i pod podporą. Pionowe pręty przegubów sprawdza się na miejscowy poziomy docisk do betonu, przyjmując długość docisku 4d, d – średnica pionowych prętów.

Rys. Schemat pracy i szczegóły zbrojenia żelbetowych słupów w pobliżu przegubów : a) tworzenie się klinów rozrywających słup i stopę fundamentową, b) umiejscowienie siatek zgrzewanych prętów o małej średnicy, c) zagęszczenie strzemion (co najmniej czteroramiennych), d) docisk boczny pionowego pręta do betonu w przegubie