Normy jakości środowiska - maksymalne dopuszczalne stężenia zanieczyszczeń dla poszczególnych elementów środowiska (Wody, Powietrza, Gleby), określane poprzez akty prawne poszczególnych państw. Mogą to być zarówno normy emisji (maksymalne dopuszczalne stężenie danego zanieczyszczenia w emitowanych gazach, dymach, itp.), jak też normy zawartości danego składnika w produktach (np. zawartość pestycydów w żywności).

Dopuszczalne stężenia zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym

W wielu krajach wprowadzono normy jakości powietrza atmosferycznego, zwane niekiedy normami imisji. Są to progowe wartości stężenia danego zanieczyszczenia w powietrzu w określonym czasie; poniżej tych wartości nie należy się spodziewać niekorzystnych skutków oddziaływania na zdrowie ludzi i dobra materialne.

Rozróżnia się normy imisji odnoszące się do ekspozycji długotrwałej (stężenie średnioroczne) oraz krótkotrwałej (1-24 godzinne stężenia, które mogą być przekroczone w ciągu roku tylko w małym przedziale czasu). W Polsce podstawą wyznaczania norm emisji zanieczyszczeń są normy imisji obowiązujące na danym terenie. Natomiast w krajach Europy Zachodniej i Stanach Zjednoczonych dopuszczalne emisje ustala się w zależności od możliwości technicznych wyznaczonych wymogiem stosowania tzw. najlepszej dostępnej technologii niepociągającej za sobą nadmiernych kosztów (tj. nieuzasadnionych osiągniętymi efektami). Punktem wyjścia do nadania określonym normom imisji wiążącego charakteru jest więc, stwierdzenie ich praktycznej realności, a nie wyłącznie potrzeba ochrony środowiska. Ta praktyczna realność zmienia się oczywiście w miarę postępu technicznego. Dlatego w dyrektywach Unii Europejskiej określone są również mechanizmy weryfikowania norm imisji. W dyrektywach tych ustalono dopuszczalne stężenia (normy imisji) tylko kilku substancji zanieczyszczających powietrze atmosferyczne: dwutlenku siarki i pyłów (Dyrektywa 80/779/EWG), ołowiu (Dyrektywa 85/203/EWG) oraz ozonu. Warto tu dodać, że polskie przepisy ustalają stężenia dopuszczalne dla znacznie większej liczby substancji.

Dopuszczalne wielkości zanieczyszczeń śródlądowych wód powierzchniowych.

W Polsce wyróżniamy 57 wskaźników zanieczyszczeń śródlądowych wód powierzchniowych, najważniejsze z nich to:

Wskaźniki chemiczne:

• Zawiesiny ogólne: są to nie rozpuszczone substancje organiczne i mineralne określane w mg/l.

• BZT : biochemiczne zapotrzebowanie na tlen. Pojęcie umowne określające ilość tlenu w mg0₂/l, potrzebnego do utlenienia związków organicznych znajdujących się w zanieczyszczonej wodzie, na drodze biochemicznej w warunkach tlenowych. Zazwyczaj stosuje się wskaźnik BZT₅ pięciodobowe biochemiczne zapotrzebowanie na tlen.

• ChZT chemiczne zapotrzebowanie na tlen. Pojęcie umowne określające ilość tlenu w mg0₂/l pobranego z utleniacza (KCr₂O₇) w celu utlenienia zawartych w zanieczyszczonej wodzie związków organicznych i niektórych związków nieorganicznych (azotynów, siarczanów itp.).

• Utlenialność (ChZT_Mn) wskaźnik umowny określający ilość tlenu w mg0₂/l pobranego z utleniacza (nadmanganianu potasu) w celu utlenienia znajdujących się w wodzie lub ściekach związków organicznych i nieorganicznych.

• Tlen rozpuszczony - mg0₂/l,

• Odczyn pH stężenie jonów wodorowych

• Azot amonowy- mg N-NH₄/l

• Azot azotanowy- mg N-NO₃/l

• Azot ogólny- mg N_og/l

• Fosfor ogólny- mg P_og/l

• Chlorki- mg Cl/l

Wskaźniki fizyczne:

• Barwa związana z obecnością związków organicznych rozpuszczonych i koloidalnych oraz barwnych związków nieorganicznych, określana w mg Pt/l

• Mętność spowodowana obecnością zawiesin o różnym stopniu dyspersji oraz koloidów pochodzenia organicznego i mineralnego, wyrażana w mg/l.

• Zapach związany z obecnością w ściekach związków organicznych i niektórych związków nieorganicznych, wyróżniamy zapachy pochodzenia naturalnego (roślinne i gnilne) i zapachy pochodzenia nienaturalnego.

• Temperatura ⁰C

Wskaźniki biologiczne:

• Miano Coli typu kałowego ml/bakt.

• Bakterie chorobotwórcze ml/bakt.

Klasę czystości analizowanej wody określamy na podstawie wskaźnika, którego wartość jest najniekorzystniejsza.

  

WARUNKI FIZYKOCHEMICZNE, JAKIM POWINNA ODPOWIADAĆ WODA DO PICIA

Lp.	Nazwa substancji	Najwyższe dopuszczalne stężenie
A. Substancje nieorganiczne w mg/l
1	Amoniak	0,5^1)
2	Antymon	0,005
3	Arsen	0,01
4	Azotany (NO-3)	50
5	Azotyny (NO-2)	0,1
6	Bar	0,7
7	Bor	1
8	Bromiany	0,01
9	Chlor wolny	0,3
10	Chlorki	250
11	Chrom w tym chrom sześciowartościowy (Cr^+6)	0,05 0,003
12	Cyjanki	0,05
13	Cynk	3
14	Fluorki	1,5
15	Fosfor jako P205	5
16	Glin	0,2
17	Kadm	0,003
18	Magnez	50
19	Mangan	0,05
20	Miedź	1
21	Nikiel	0,02
22	Ołów	0,01
23	Odczyn (pH)	6,5-9,5
24	Przewodność elektryczna (mScm^-1)	2500
25	Rtęć	0,001
26	Selen	0,01
27	Siarczany	250
28	Sód	200
29	Srebro	0,01
30	Twardość jako CaCO3	60-500
31	Żelazo	0,2
B. Substancje organiczne w mg/l
32	Akryloamid	0,1
33	Akrylonitryl	0,25
34	Benzen	1
35	Benzo(a)piren	0,01
36	Bromodichlorometan	15
37	Bromoform (tribromometan)	50
38	Chlorobenzen	20
39	Chlorofenole (bez pentachlorofenolu)	10 oraz poniżej progu zapachu
40	Chloroform (trichlorometan)	30
41	Chlorooctowy kwas	30
42	Czterochlorek węgla (tetrachlorometan)	2
43	Dibromochlorometan	30
44	Dichloroetan	3
45	Dichlorobenzen	30
46	Dichlorometan	20,0
47	Epichlorohydryna	0,1
48	Etylobenzen	20
49	Etylenu tlenek	2
50	Fenol	0,5
51	Ftalan dibutylu	20
52	Formaldehyd	50
53	Ksyleny	20
54	PCB (polichlorowane bifenyle)	0,5
55	Styren	10
56	Substancje powierzchniowo czynne (anionowe)	200
57	Tetrachloroetan	30
58	Tetrachloroeten	10
59	Toluen	40
60	Trichlorobenzen	20
61	Trichloroeten	10
62	Trichloroetan	50
63	S THM - trihalometany	100*
64	CHZT (met. z KMnO4)	5000
65	Suma wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych	0,1**
66	Winylu chlorek	0,5
67	Pestycydy	0,10***
68	Suma pestycydów	0,50****

 

¹⁾   Wody podziemne niechlorowane - 1,5 mg/l (amoniak pochodzenia naturalnego).

*   Suma THM - chloroform, bromoform, bromodichlorometan, dibromochlorometan.

**   Suma WWA o właściwościach rakotwórczych benzo(b) fluoranten, benzo(k) fluoranten, benzo(ghi) perylen, indeno(1,2,3 cd) piren.

***   Pestycydy: insektycydy, herbicydy, fungicydy, akarycydy, algicydy, nematocydy, rodentycydy, slimycydy, pokrewne produkty (między innymi regulatory wzrostu i ich produkty metabolizmu, degradacji i reakcji).

Oznaczać należy tylko te pestycydy, których występowanie jako zanieczyszczenia jest prawdopodobne. Wartość parametryczna odnosi się do każdego pestycydu indywidualnie, z wyjątkiem aldriny/dieldryny i epoksydu heptachloru, dla których wartość parametryczna wynosi 0,03 mg/dm³.

****   Suma wszystkich wartości parametrycznych oznaczonych pestycydów.

BIBLIOGRAFIA:

1. http://www.proekologia.pl/news.php

2. Anders D., Wojaczek L., Ochrona środowiska , ochrona wód - Poradnik przedsiębiorcy, Warszawa 2003.

3. Molenda J., Steczko K., Ochrona środowiska w gazownictwie i wykorzystaniu gazu, Warszawa 2000.