ANATOMIA I FIZJOLOGIA ZWIERZĄT 16.04.2010 Układ powłokowy.

SKÓRA - ogólne powłoka ciała, wytwarza: pióra, paznokcie, kopyta, rogi, gruczoły, łuski.

*funkcje:

-wymiana gazów,

-wydzielnicza (gruczołów, dzięki czemu uzupełnia pracę nerek i płuc),

-wchłaniania - np.. wchłania leki przez skórę.

*budowa - 3 warstwy:

*naskórek - zbudowany z nabłonka wielowarstwowego płaskiego rogowaciejącego. Składa się z 2ch warstw:

- twórczej [rozrodczej], która, leży pod warstwą rogową. Zbudowana z komórek cylindrycznych, różnokształtnych. Komórki tej warstwy nieustannie się dzielą, stare są wypychane ku powierzchni,

-rogowej [rogowaciejącej], składającej się z Komorek spłaszczonych, które w miarę powstawanie ku górze, zatracają właściwości komórkowe. na powierzchni leży warstwa cieniutkich, zrogowaciałych łuseczek.

*skóra właściwa - zbudowana z tkanki łącznej zbitej, leży pod naskórkiem. Styka się z nim licznymi, drobnymi brodawkami wgłębiającymi się w naskórek. Brodawki są rozmaitej wielkości, najczęściej wtórne. Znajdują się w niej duże ilości naczyń krwionośnych i zakończeń nerwowych odbierających bodźce sterując włosem. Naczynia krwionośne dostarczają substancji odżywczych, i regulują ciepło (centralny układ nerwowy odpowiedzialny jest za termoregulację).

*warstwa podskórna - zbudowana z tkanki łącznej luźnej. Zawiera również liczne brodawki z naczyniami krwionośnymi i warstwę siateczkową, zbudowanej z pęczków włókien łącznotkankowych, w której lezą komórki tłuszczowe, gałązki nerwowe i naczynia krwionośne.

WŁOSY - występują w obrębie skóry, podobnie jak gruczoły.

*budowa - w czasie rozwoju, wrasta do skóry właściwej, część tkwiąca w skórze to korzeń włosa, wyrastająca ponad łodyga włosa. Zgrubiały koniec włosa to cebulka, mieszcząca się w torebce włosowej, tzw. Mieszku włosowym. Dochodzą do niej naczynia krwionośne i nerwy. Włosy w skórze ułożone są skośnie wraz z jednym pasemkiem mięśni gładkich, które kurcząc się, układają włos prostopadle względem skóry.

*rodzaje:

-wełniste [mieszek] - tworzą pierwsze owłosienie noworodka u koni i bydła. Podczas wzrostu włosa stanowią podściółkę dla włosów pokrywowych,

-pokrywowe - głównie osadzone, sztywne, długie, grube,

-długie - występują tylko w nieskorych częściach ciała (głowa, szyja ogon, szczotki pęcinowe). Wskakują m.in. na maść konia,

-dotykowe [zatokowe] - występują pojedynczo lub w grupkach (wargi, policzki). Grube, sztywne, mocno unerwione, korzenie otoczone zatokami żylnymi.

GRUCZOŁY - występują w towarzystwie włosów (napletek, żołądź, krawędzie warg sromowych, odbycie) lub też nie.

*podział:

-łojowe - pęcherzykowate, łój jest wydzielany drogą sekrecji holokrynowej (komórki macierzyste dzieląc się na komórki potomne, przesuwają się ku centrum gruczołu i przechodzą powyżej..? W ich ciele tworzy się wydzielina, same komórki obumierają. Łój następnie przechodzi wzdłuż włosów, na powierzchnię skóry, utrzymując jej elastyczność i nadaje właściwości hydrofobowe,

-potowe - nierozgałęzione, silnie poskręcane, gruczoły cewkowe, apokryfowe (u zwierząt) lub merokrynowe (u ludzi) czyli wydzielające pot. (utrata błony i szczytu komórki cytoplazmy?). Pot służy wydalaniu produktów przemiany materii, reguluje ciepłotę ciała [zwiększona temperatura ciała może zostać obniżona, dzięki odbieraniu ciepła przez parujący pot]. Skład potu : NaCl, KCl, mocznik,

-zapachowe - charakteryzują się apokryfowym sposobem sekrecji, często występują u zwierząt. Pełnią różne funkcje w socjalnych zachowaniach się zwierząt.

RECEPTORY:

*mechaniczne:

- mankiety nerwowe włosów i zdolne zakończenia nerwowe w naskórku,

- płytki dotykowe Merkla, w głównych warstwach skóry,

- ciałka dotykowe Meissnera, występują w obrębie brodawek skóry,

- ciałka blaszkowate Paciniego Waltera, w warstwie podskórnej.

*czucia bólu - [nocyceptywne] leżą w skórze właściwej.

*temperatury - zimna (w brodawkach skóry) i ciepła (w głównych warstwach skóry właściwej i tkanki podskórnej).

OPUSZKI - występują jako opuszki palcowe, śródręczowe,. garstkowe.

*budowa [3 warstwy]:

-naskórek - (ma bardzo grubą warstwę rogowaciejącej),

-skóra właściwa - (spełnia rolę odżywczą),

-warstwy podskórnej - (zawiera bardzo dużo tkanki tłuszczowej, spełnia rolę buforów amortyzujących wstrząs).

KASZTANY - występują u konia, nie owłosione, stwardniałe. Odpowiadają opuszce garstkowej psa. Leżą na dośrodkowej stronie przedramienia, powyżej garstka. Na odnóżu miednicznym leżą, na wysokości kości pęcinowej.

OSTROGI - odpowiadają opuszce śródręcznej psa. Leżą na dostępowej stronie stawu pęcinowego. Okryte włosami, tworzą tzw. szczotkę pęcinową.

KOPYTO - końcowy odcinek palca, zaopatrzony w

*grubą warstwę rogu,

* przerośniętą warstwę skóry,

*trzeszczkę,

* kość kopytową (nad kości koronowa i pęcinowa).

W pojęciu węższym, kopytem zwiemy zgrubiałe, przerośnięte warstwy naskórka i skóry właściwej. Gruba warstwa silnie zrogowaciałego i przerośniętego naskórka to kopyto rogowe, naskórek zaś puszka rogowa.

PUSZKA KOPYTOWA:

*podeszwy rogowej - części zwróconej do ziemni, kształtu półksiężycowatego, wypukłej dogrzbietowo płytki. Składa się z trzonu i 2ch ramion. Między ścianą boczną a podeszwą widać jasne pasmo [krezka, linia biała] należące do ściany budującej ją. Zbudowana jest z rogu rureczkowego,

*ściana rogowa - ogranicza od przodu i boków kopyto, od tylu zgina się, przechodząc w tzw. wspory. Wyróżniamy krawędź koronową i podeszwową. 1 zewnętrzna [polewa, glazura] pokrywa ścianę od zewnątrz, II róg, rureczka stanowi warstwę ochronną pośrodkową. III wewnętrzna warstwa rogu listewkowego,

*strzałka rogowa - kształt trójkąta lub klina, wciskającego się grotem między podeszwy. Zbudowana z rogu rureczkowego.