Wszelkie działania resocjalizacyjne oparte na tworzeniu wspólnot czerpały z teorii 12 kroków. Nastąpiła czarna epoka w resocjalizacji (lata 60te), niewiara w skuteczność resocjalizacji. Lata 70te – „nic nie działa w resocjalizacji”.
Krytyka ta spowodowała, że ludzie szukali alternatyw, modyfikacji, grupy AA stanowiły dużą inspirację dla modyfikacji tych instytucji resocjalizacyjnych. Inną inspiracją był nurt antypsychiatrii.
Powstały wspólnoty terapeutyczne oparte na zasadach:
Zasada dobrowolności – brak przymusu obecności, przychodzi kto chce
Zasada pełnego uczestnictwa – ograniczenie postaw izolacjonistycznych, mechanizmów obronnych polegających na wycofaniu się
Zasada realizmu – (nagiej prawdy) uznanie siebie jako osoby chorej
Zasada akceptacji – odnosi się do osób w grupie (osób, nie czynów)
Cechy instytucji charyzmatycznej (wspólnot terapełtycznych):
Posiadanie charyzmatycznego przywódcy
Porządek i dyscyplina – wynika z poczucia wspólnoty, a nie z narzucona z góry, spisana w regulaminie. Dwa zakazy – zakaz używania środków odurzających i zakaz stosowania przemocy lub groźby jej użycia. Inne:
Zakaz stosunków płciowych z innymi członkami wspólnoty
Zakaz zabierania cudzych rzeczy
Nakaz posłuszeństwa
Zakaz krytykanctwa, złośliwych uwag
Zakaz okłamywania, oszukiwania
Zakaz wytwarzania poczucia winy
Zakaz tworzenia grup i układów działających na szkodę wspólnoty
Osobista odpowiedzialność mieszkańców
Wspólna praca członków
Ograniczony dopływ standardów
Publiczna spowiedź
Wewnętrzne zaangażowanie mieszkańców
Optymalna wielkość wspólnoty (nie może być zbyt mała, ale i nie za duża)
Elitarność – oddzielanie się od reszty społeczeństwa
Etapy uczestnictwa we wspólnocie:
Nowicjat – faza najtrudniejsza, najbardziej wymagająca, bada się poziom motywacji do zmiany, potrzeba obserwacji samego siebie, nauka podejmowania ryzyka, zaangażowania
Wstępna rehabilitacja – uczenie się samodzielności, asertywności. Wtedy następuje zmiana osobowości.
Wyjście – wzór dla innych, w końcu opuszczenie wspólnoty