Inflacja – nieodwracalny wzrost ogólnego poziomu cen, czego bezpośrednim skutkiem jest deprecjacja pieniądza czyli spadek jego siły nabywczej.
Inflacją tłumioną (zawieszoną) wyrażającą się wzrostem cen na czarnym rynku występuje ona w systemie gospodarki nakazowej.
Inflacja podażowa(kosztowa) – niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcyjnych, który prowadzi do ograniczenia zagregowanej podaży. Inflacja ta powoduje wzrost bezrobocia, poziomu cen oraz spadek r-PNB
Inflacja strukturalna – pojawia się gdy producenci za wszelką cenę chcą wytworzyć ‘koszyk” dóbr spożywczych w danym modelu konsumpcji w sytuacji gdy gałęzie czy branże wytwarzające te produkty są w stanie recesji. Inflacja ta powoduje wzrost kosztów, w konsekwencji wzrost cen.
Inflacja popytowa – pojawia się w gospodarce w wyniku wzrostu zagregowanego popytu. Poziom cen jest takim wypadku ciągnięty przez zwiększony popyt nabywców np.
-gospodarstw domowych na dobra konsumpcyjne lub usługi
-przedsiębiorstw na dobra inwestycyjne lub usługi
-państwa na dobra i usługi
-zagranicy na dobra lub usługi eksportowe
Inflacja ta powoduje wzrost poziomu cen, r-PNB oraz spadek bezrobocia.
Inflacja ciągniona przez popyt może być stymulowana przez wzrost podaży pieniądza (polityka monetarna banku centralnego) lub wydatków rządowych (polityka socjalna państwa, programy gospodarcze itp.)
Ze względu na tempu wzrost ogólnego poziomu cen wyróżnia się inflację:
-pełzającą (2-3%rocznie) -galopująca(>10-50%rocznie)
-kroczącą (>4-10%rocznie) -hiperinflację(>50%)
Stopa inflacji – jest procentową zmianą poziomu cen, obliczamy ją z:
Deflator PKB – wskaźnik opisujący zmianę cen wszystkich dóbr wytworzonych w danej gospodarce.
Indeks cen konsumpcyjnych (CPI – consument price index) – mierzy przeciętny poziom cen typowego koszyka dóbr i usług konsumowanego przez typową rodzinę. Służy on do badania wpływu
inflacji na gospodarstwa domowe (konsumentów) oraz pokazania co dzieje się z siłą nabywczą pieniądza. CPI=(Cb*W/Cs*W)*100 Cb- cena bieżąca, Cs- cena stara, W- waga
Na jego podstawie indeksowane są zasiłki bezrobotnych, renty, emerytury, stypendia, wkłady na książeczkach depozytowych
Siła nabywcza – określa ilość dóbr, jaką można kupić za daną kwotę np. w ciągu roku. Wzrost ogólnego poziomu cen prowadzi do spadku siły nabywczej pieniądza
zmiana siły nabywczej pieniądza=100-100/CPI*100 (w mianowniku ułamka wpisujemy CPI w roku badanym liczony w stosunku do roku bazowego)
Inflacja przynosi straty ludziom o stałych dochodach, posiadaczom gotówki, wszelkim wierzycielom, podatnikom, gdy przedziały stawek podatku nie są indeksowane.
Inflacja przynosi korzyści wszystkim dłużnikom, producentom, którzy mogą podwyższyć cenę swoich wyrobów, osoby mające oszczędności w fizycznych aktywach (np. w złocie) itd.
Relatywny spadek skłonności do oszczędzania wywołuje konsekwencje na rynku finansowym: >Stopa procentowa rośnie, aby zrekompensować spadek wartości pieniądza.
>Drożejący kredyt obniża rentowość planowanych inwestycji.
>Inwestorzy obawiają się długoterminowych inwestycji, gdyż nie mają pewności, jaka będzie w przyszłości realna wartość dzisiejszych, korzystnych w wyrażeniu nominalnym interesów.
>Przy wysokie stopie inflacji występuje tendencja do spadku cen akcji. W rezultacie powstają straty społeczne wynikające z nieoptymalnej alokacji (rozmieszczenia) zasobów.
Permanentna inflacja osłabia pozycję kraju na rynkach międzynarodowych. Wzrost cen towarów eksportowanych i spadek cen towarów importowanych uruchamia proces deprecjacji waluty czyli spadek jej siły nabywczej.
Inflację pchaną można opanować przez zwiększenie ilości deficytowych surowców lub np. ustawowe ograniczenie wzrostu płac czy też zwiększenie podaży dóbr i usług. Stan ten można osiągnąć dając większą swobodę producentom i inwestorom. Należy więc zlikwidować bariery wzrostu produkcji w postaci nadmiernie krępujących przepisów i drobiazgowej regulacji prawnej oraz zbyt wysokiego opodatkowania.
Inflacja popytowa może być opanowana przez zastosowanie polityki fiskalnej (zwiększenie opodatkowania) lub przez ograniczenie wydatków rządowych. Celem jej jest znaczne zmniejszenie zapotrzebowania na dobra. Można je również osiągnąć zwiększając oprocentowanie wkładów oszczędnościowych tak, aby zachęcić posiadaczy „gotówki” do lokowania jej na kontach depozytowych w bankach.
Z inflacją walczy się m.in. przez ograniczenie popytu globalnego, które w konsekwencji doprowadza do zmniejszenia produkcji i zatrudnienia.
Na naturalną stopę bezrobocia można oddziaływać wykorzystując narzędzia polityki makroekonomicznej np. zwiększając mobilność siły roboczej, rozwijając sieć biur pośrednictwa prazy lub obniżając wysokość zasiłków dla bezrobotnych.
Stopę inflacji można kształtować poprzez odpowiednią politykę podatkową lub monetarną państwa.