INFLACJA - DEFINICJA

 INFLACJA – proces wzrostu

ogólnego poziomu cen

gospodarce, wskutek:

a) rosnących kosztów wytwarzania, przenoszonych na ceny;

b) nadmiernego, w stosunku do podaży, popytu na rynku.

• Inflacja oznacza

deprecjację pieniądza

(w perspektywie także

dewaluację waluty, CZYLI OSŁABIENIE JEGO KURSU w

relacji do innych walut), czemu towarzyszy wzrost ilości

pieniądza w obiegu.

• Długofalowym efektem wysokiej inflacji jest

ZAWSZE

stłumienie tempa rozwoju gospodarczego (wzrostu PKB),

nieracjonalna i nieoptymalna redystrybucja dochodów i

majątku.

Pożądanym

rozwiązaniem (modelem) jest wzrost

gospodarczy bezinflacyjny.

 W krajach wysoko rozwiniętych (np. w USA) na początku lat

60-tych inflacja wahała się w granicach 1-2%, by w trakcie tej

dekady stopniowo osiągnąć poziom ok. 5%, zaś w 1974 r.

wielkość dwucyfrową.

 Następnie w latach 1975 – 1978 stopa inflacji powraca do

umiarkowanego poziomu (4-6%), w okresie po drugim szoku

naftowym (1979 - 1980) znów szybko rośnie (powyżej 10%),

schodząc w latach 1982 – 1990 do 5% i dalej obniżając się

do ok. 3% w dekadzie lat 90-tych.

Najważniejsze teorie inflacji

• Popytowa teoria inflacji (J.M.Keynes)

- popyt na pieniądz jest niestabilny, wahania V (szybkość

obiegu pieniądza) w równaniu: M x V = Y x P
nieprzewidywalne; równanie traci funkcję informacyjną.

- uniemożliwia to także określenie wpływu zmian ilości

pieniądza (dM) w obiegu na zmiany poziomu cen.

- niestabilności popytu na pieniądz towarzyszą wahania

podaży pieniądza (kreacja w fazie pomyślnej koniunktury);

- ilość pieniądza staje się „endogeniczna”, zależy np. od

zmian PKB;

- WNIOSEK: przyczyn inflacji szukać należy w realnym

sektorze gospodarki; szybki wzrost PKB (boom w
koniunkturze) MOŻE oznaczać wzrost globalnego popytu,
czego skutkiem MOŻE być brak niektórych towarów, rosną
ceny… Powstaje

LUKA INFLACYJNA

, czyli nadwyżka popytu

nad podażą.

LUKA INFLACYJNA

odcinek AE, gdy popyt rośnie AD1 – AD2

Płace a wydajność

Monetarystyczna teoria inflacji

 Popyt na pieniądz jest relatywnie stabilny;

 Tempo wzrostu podaży pieniądza powinno wynikać z

tempa wzrostu produktu (stała reguła);

 W długim okresie inflacja jest skutkiem nadmiernej podaży

pieniądza;

 W krótkim okresie, dzięki tzw. iluzji pieniężnej, polityka

pieniężna wpływa na dochód;

o Na przykład: stopa wzrostu inflacji wynosi 1% (R

INFL)

prędkość obiegu pieniądza zmniejszy się o 0,5 p.proc. (-

Rv), a gospodarka wzrośnie o 2,5% (rYp), to optymalne

tempo wzrostu pieniądza w obiegu wynosi:

= RY

– (-Rv) + R

INFL

RM = 2,5% + 0,5% + 1%

RM = 4%

 Możemy prognozować tempo wzrostu inflacji, gdy znamy

statystyki parametrów

INFL

= RM + Rv – RYp

- Jeżeli ilość pieniądza w dłuższym okresie o 10%, wzrost

PKB wyniesie 2,5%, prędkość obiegu spadnie o 0,5%, to

należy liczyć się z tempem inflacji 7%

Oczekiwania inflacyjne

„Oczekiwania inflacyjne kreują wzrost cen”

 Ważne: nie tylko wzrosty „dziś”, lecz to, jak

uczestnicy życia gospodarczego oceniają dynamikę
inflacji W PRZYSZŁOŚCI.

 Pod wpływem ocen (szacunków) kształtują się np.

żądania płacowe, postulaty waloryzacji, ceny wielu
instrumentów finansowych…

 Płace i ceny rosną, podsycając wzrost RZECZYWISTEJ

INFLACJI, a władza monetarna reaguje np. podnosząc
stopy procentowe.

 Banki centralne (ustalają cel inflacyjny i deklarują to

oficjalnie) starają się „zakotwiczyć oczekiwania
inflacyjne”. Warunek: wiarygodność banku
centralnego…

 Bank centralny może sobie pozwolić na umiarkowanie

restrykcyjną „ścieżkę zmian stóp”…

 Oczekiwania inflacyjne osób prywatnych stanowią większe

wyzwanie, mają charakter adaptacyjny (bieżące wskaźniki)

Polityka monetarna a INFLACJA

 Wyzwanie dla polityki gospodarczej: jak przeciwdziałać

wybuchowi inflacji i położyć kres wahaniom jej
poziomu?

 Próbą odpowiedzi na to pytanie jest sławne zdanie M.

Friedmana: „inflacja jest zawsze i wszędzie zjawiskiem
pieniężnym”, co w praktyce oznacza, że źródłem inflacji
jest wysoka (zbyt wysoka!) stopa podaży pieniądza.

 Inflacji możemy zatem uniknąć, na przykład, redukując

stopę wzrostu podaży pieniądza (M

Wnioski

 Gdy następowało przyspieszenie inflacji, a władze

tracą kontrolę nad sytuacją, hiperinflacje stają się w
istocie

ROZBUDOWANYMI PROGRAMAMI

PODATKOWYMI PAŃSTWA.

 Beneficjentem takich „programów” staje się

państwo; Irving Fisher: „Inflacja może być wręcz
nazwana legalnym fałszerstwem pieniądza”;

 G.B.Shaw: „najświętszym ekonomicznym

obowiązkiem państwa jest utrzymanie stabilności
pieniądza, a ponieważ władze mogą czynić sztuczki z
wartością pieniądza, powinny one składać się z ludzi
uczciwych, rozumiejących jego (tzn. pieniądza)
istotę”.

SZOK CENOWY W WARUNKACH PRZYSTOSOWAWCZEJ

POLITYKI BANKU CENTRALNEGO

c. d. SZOK CENOWY A PRZYSTOSOWAWCZA POLITYKA…

Nastąpił „szokowy” wzrost cen (Po => P1).

Przy braku reakcji ze strony banku centralnego poziom
produktu (dochód)

obniżyłby się

do poziomu Y?.

Bank centralny postanowił do tego nie dopuścić i
zareagował, np. zwiększając podaż pieniądza (AD => AD’) i
zmniejszając potencjalną skalę recesji do Y1. Mechanizm:

dMs =>( -) R =>d AD

Ujemna luka dochodowa wywoła przystosowawcze zmiany
cen w kierunku ich obniżenia, aż do punktu E1.

Ceny nie powrócą do początkowego poziomu (Eo).

•

WNIOSEK:

Dochodowy efekt przystosowawczej polityki

monetarnej (poprzez stymulowanie popytu AD
instrumentami monetarnymi -ograniczanie rozmiarów
recesji) okupiony jest trwałym wzrostem ogólnego poziomu
cen.

Szoki i inne zjawiska prowadzące do nierównowagi
makroekonomicznej przekształcają się w inflację, gdy
występuje „zasilenie monetarne” ze strony banku
centralnego.

SZOKI POPYTOWE I SZOKI PODAŻOWE

SZOK POPYTOWY

 SZOKI

– wstrząsy i zakłócenia w gospodarce, czyli nagłe i

duże zmiany istotnych wskaźników (parametrów)
makroekonomicznych, odchylające procesy (lub struktury)
od stanu lub trendu równowagi.

 SZOK POPYTOWY – niespodziewany i istotny wzrost

dochodów (często jednocześnie pieniądza), co ilustrujemy
przesunięciem krzywej AD w prawo.

 Oprócz wzrostu podaży pieniądza, szok popytowy wywołać

mogą inne czynniki:

- szybkie rozpowszechnienie się zakupów za pośrednictwem

kart;

- niespodziewana poprawa koniunktury na rynkach

zagranicznych.

 Wzrost popytu globalnego (AD), wynikający ze wzrostu

podaży pieniądza, może w pierwszej fazie dostosowań
spowodować przejściowy wzrost dochodu w równowadze. W
dłuższej perspektywie dochodowy efekt wzrostu podaży
pieniądza ulega zniwelowaniu, zaś jedynym trwałym
skutkiem popytowego impulsu monetarnego pozostaje
inflacyjny wzrost cen.

SZOK PODAŻOWY

c.d. SZOKI PODAŻOWE

• SZOKI PODAŻOWE – wzrost cen i/lub spadek

poziomu produktu w równowadze wskutek:

- wzrostu kosztów, w powiązaniu ze
- wzrostem cen i płac

 Przesunięcie SAS => SAS’ ilustruje próbę (często

skuteczną!) przerzucenia kosztów na ceny, przy spadku
poziomu produktu.

 Szok cenowy (podażowy) wywoła w pierwszej fazie

dostosowań obniżkę dochodu (przy niezmienionych
innych uwarunkowaniach).

Powstała tzw.

ujemna luka

dochodowa

(Yo – Y’), co w dalszej fazie dostosowań

może uruchomić proces obniżania cen:

PRZEDSIĘBIORSTWA, W WARUNKACH OBNIŻONEGO POPYTU I NIEPEŁNEGO

WYKORZYSTANIA ZDOLNOŚCI WYTWÓRCZYCH STARAJĄ SIĘ OBNIŻAĆ CENY

EFEKT: CENY OBNIŻAJĄ SIĘ Z P’ DO Po

TEMPO INFLACJI

 Progi (tempo) procesów inflacyjnych: (r/r)
1. Poniżej 5% inflacja

kontrolowana

2. 5 – 10% inflacja

umiarkowana

3. 10 – 150% inflacja

galopująca

4. powyżej 150%

hiperinflacja



W polityce monetarnej niska stopa inflacji (2 – 3%)

uznawanajest za nieuniknioną, traktowana jest jako

poziom cen stabilnych (przy celu w polityce

gospodarczej:

stabilizowanie wartości pieniądza



EBC – cel inflacyjny 2% wzrost cen HICP; „w pobliżu, lecz

poniżej 2%”.

•

Istnieje korelacja Ms  dP. Analiza (R. Barro,

Harvard/USA) korelacji wzrostu agregatów monetarnych

(M1,M3) dla 83 krajów i 40 letnich szeregów czasowych

potwierdziła: korelacja „ilość pieniądza – wzrost cen”

jest dodatnia dla wszystkich krajów;

•

dM=11,3%, dP=7,6% i w przypadku prawie wszystkich

krajów dM Jest większa od dP; każdy 1% inflacji powyżej

10% - to (-) 0,3% dY .

SKUTKI INFLACJI

KOSZT ZDZIERANYCH ZELÓWEK I ZMIANY ETYKIET

(poświęcanie czasu na ratowanie wartości
aktywów; koszty kalkulacji i aktualizacji
cenników)

PRZEINWESTOWANIE SEKTORA FINANSOWEGO

(niestabilność cen i stóp procentowych zwiększa
zyski pośredników finansowych, napływ aktywów
do sektora finansowego)

RYZYKO OSZCZĘDZANIA

(ryzyko oszczędzania

oznacza wzrost kosztów pozyskania kapitału,
redukcję inwestycji, nieoptymalną realokację
strumieni aktywów i inwestycji)

NIEDOSKONAŁA INDEKSACJA SYSTEMU PODATKOWEGO

(progi podatkowe zmieniają się …)

NIEPEWNOŚĆ

(ceny nie są parametrami, decyzje

podejmowane są wolniej, nietrafne planowanie)

Inflacja w Polsce

TEMPO INFLACJI 1998 – 2000 W POLSCE

Inflacja a cel inflacyjny

Inflacja a płace

CPI I INFLACJA BAZOWA W POLSCE

CPI a inflacja bazowa

• CPI

(Consumers Price Index) – podstawowa miara

inflacji. Jest miarą tempa wzrostu cen towarów i usług

(tzw. koszyk) w relacji rok/rok.

• PPI

(Producers Price Index) – indeks cen producentów

• Inflacja bazowa

obrazuje długookresowy trend

kształtowania się wskaźnika cen towarów i

usług konsumpcyjnych, będącego miarą

inflacji.

 Ilustruje ona kształtowanie się zmian cen po

wyeliminowaniu wahań o charakterze sezonowym oraz

wahań powstałych wskutek przejściowych szoków

podażowych.

• W porównaniu ze wskaźnikiem CPI indeksy bazowe

charakteryzują się bardziej wyrównanym przebiegiem. W

związku z tym wskaźniki te mogą być użytecznym

narzędziem analitycznym służącym do badania zjawisk

inflacyjnych.

• Wysokość inflacji bazowej pozwala również na określenie

zakresu faktycznego wpływu polityki monetarnej na

kształtowanie się cen konsumpcyjnych.

MIARY INFLACJI BAZOWEJ



inflacja bazowa po wyłączeniu cen
kontrolowanych,



inflacja bazowa po wyłączeniu cen o największej
zmienności,



inflacja bazowa po wyłączeniu cen o największej
zmienności i cen paliw (miara ta jest
wskaźnikiem pomocniczym, pozwalającym
stwierdzić jak duży wpływ na wzrost ogólnego
wskaźnika cen mają ceny paliw),



inflacja „netto”, tj. po wyłączeniu cen żywności i
paliw (kategoria wprowadzona od II kwartału
2000 r.),



15% średnia obcięta (symetrycznie obcinająca
po 15% z lewej i prawej strony rozkładu
wskaźniki cen o największej i najmniejszej
dynamice w porównaniu z poprzednim okresem).