Temat: Analiza inflacji.

INFLACJA – jest to proces wzrostu ogólnego poziomu cen towarów.
Z tej definicji wynika iż z inflacją mamy do czynienia wówczas gdy z okresu na okres podnosi się ogólny poziom
cen, czyli średni, przeciętny poziom cen towarów uwzględnianych przy obliczaniu inflacji.
Towary uwzględniane przy obliczaniu inflacji to koszyk inflacyjny – zestaw towarów z określonymi ilościami, które
są brane pod uwagę przy obliczaniu wskaźnika inflacji.
Pod uwagę można brać różne zestawy towarów i liczyć różnego rodzaju wskaźniki:

 Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ( towary są brane w ilościach kupowanych przeciętnie

przez konsumenta).

 Wskaźnik cen towarów inwestycyjnych.
 Delator PKB (uwzględnia wszystkie towary wliczane do obliczeń PKB).

Obliczaniem wskaźników zajmują się urzędy statystyczne, w Polsce jest to GUS. Po pierwsze szczegółowo
ustalają wybór koszyka inflacyjnego. Po drugie każdy produkt ma swoją określoną cenę. A więc mnożąc ilość
towarów przez ich ceny, a następnie sumując te wartości dla poszczególnych grup produktów można otrzymać
łączną wartość pieniężną tego koszyka inflacyjnego w cenach bieżących z danego roku. Następnie oblicza się
wartość danego koszyka inflacyjnego w roku przyszłym. Na koniec urzędy zajmują się porównaniem wartości z
poszczególnych lat, a jakiekolwiek zmiany wskazują na wzrost/spadek ogólnego poziomu cen.

o

T

0



)

(

0

,

1

t

i

n

i

i

cena

I 





o

T

1



)

(

1

,

1

t

i

n

i

i

cena

I 





Czy inflacja jest procesem korzystnym czy negatywnym dla gospodarki społeczeństwa?
- Powolne procesy inflacyjne są korzystne dla gospodarki, natomiast silne procesy inflacyjne są niekorzystne dla
gospodarki. Granicą oddzielającą korzystność od niekorzystności jest wartość wskaźnika inflacji 2,5 – 3% w skali
roku.
Największy poziom wskaźnika inflacji w Polsce miał miejsce w latach 20-tych XX wieku, przez co należało
wprowadzić reformy (reformy Grabskiego). Późniejszy, bardziej współczesny wysoki poziom inflacji miał miejsce
w roki 1990.

Korzyści powolnej inflacji:



Łatwiejsze jest dokonywanie zmian relacji cen towarów. W dynamicznej gospodarce koszty produkcji
ulegają zmianie (rosną lub spadają), a z drugiej strony zmienia się relacja popytu i podaży
poszczególnych produktów. A więc występują czynniki wymagające zmiany relacji cen. Łatwiej ceny
podnosić niż obniżać!



Powolna inflacja wprowadza podmioty gospodarcze w optymistyczne nastroje. Gdy ceny rosną, to
zwiększają się przychody pieniężne ze sprzedaży, a to przekłada się na wzrost aktywności gospodarczej
i inwestycyjnej, a w konsekwencji daje to wszystko szybszy rozwój gospodarczy.

Szybkie procesy inflacyjne i ich skutki:



Wysoka inflacja obniża realne dochody (ilość produktów, które można kupić za dochody nominalne).
Gdy ceny rosną, a dochody nominalne są stałe, to zmniejsza się ilość produktów możliwych do zakupu,
co powoduje że spada dochód realny (zwłaszcza w odniesieniu do dochodów które są stabilne, np.
renty, emerytury, zasiłki, stypendia). Stąd też ceny które rosną dość często w konfrontacji ze stałymi
dochodami nominalnymi oznaczają spadek dochodów realnych (przynajmniej w krótkim okresie).



Ukryta redystrybucja dochodów. Niektóre grupy ludzi korzystają, a inne tracą na inflacji. Dzięki inflacji
dokonuje się ukryty transfer dochodów. Niektóre grupy przekazują innym grupom swoje dochody. Jest
szereg kanałów redystrybucji.
Np. związany z systemem bankowym. Polega on na tym, że jedni oszczędzają, a inni zaciągają kredyty.
Gdyby bankowa stopa procentowa od pożyczek w bankach była wyższa od inflacji, to osoby
oszczędzające korzystałyby, a osoby zaciągające kredyty traciłyby. Natomiast gdyby bankowa stopa
procentowa od pożyczek w bankach była niższa od inflacji, to osoby oszczędzające traciłyby, a osoby
zaciągające kredyty zyskiwałyby.
Innym kanałem redystrybucji jest system podatkowy. Jeśli przekroczy się daną wartość progu
podatkowego, to płaci się wyższe podatki. Jeśli wartość progów jest stała, a inflacja wzrasta, to
podatnicy szybciej przekraczają progi podatkowe i płacą wyższe podatki mino, że ich realne dochody nie
muszą wcale się zmieniać.



Osłabiają wzrost gospodarczy, gdyż hamują działalność inwestycyjną. Dzieje się tak dlatego, że procesy
inflacyjne deformują rachunek ekonomiczny podejmowany przed podjęciem decyzji inwestycyjnej.
Inwestor przeprowadza rachunek (kalkulacje ekonomiczną) chcąc obliczyć czy inwestycja jest opłacalna,
a więc porównuje koszty z przyszłymi przychodami pieniężnymi z tej inwestycji. Obliczenie kosztów i

przyszłych dochodów dokonywane jest w cenach i jeśli inflacja jest silna to inwestor nie wie jakie ceny
przyjąć w tym rachunku (czy ceny przyszłe, za 0,5 lub 1 rok) i dlatego woli on poczekać aż ceny się
ustabilizują. Decyzje inwestycyjne podejmowane w warunkach silnej inflacji są decyzjami
podejmowanymi w dużej niepewności, a to powoduje odkładanie podia decyzji i osłabienie inwestycji.

Podsumowując w powszechnej opinii ekonomicznej silne procesy inflacyjne wywołują szereg niekorzystnych
skutków i wskazane jest ich ograniczenie.

Polityka antyinflacyjna – sposoby obniżania inflacji
Charakter polityki antyinflacyjnej zależy przede wszystkim od poglądu w kwestii przyczyn inflacji.

Wyróżniamy trzy podstawowe teorie inflacji:

1. MONETARYSTYCZNA

Nawiązuje do dawnej ilościowej teorii pieniądza, a jej przedstawicielem jest Friedman. W tej teorii przyczyną
inflacji jest nadmierny wzrost ilości pieniądza w obiegu, czyli zbyt duży w porównaniu z rozmiarami produkcji i
ilością transakcji towarowych.

M * V

m

= P * Y

Teoria monetarystyczna zakłada, że ilość pieniądza (podaż pieniądza) w obiegu jest kontrolowana przez bank
centralny. Przyjmując takie założenie zakłada się w istocie, że przyczyną procesów inflacyjnych jest błędna
polityka inflacyjna banku centralnego, czyli że dopuszcza on do nadmiernego wzrostu podaży pieniądza.
Podaż pieniądza w istotny sposób determinuje poziom cen. Gdy podaż pieniądza wzrasta w sposób nadmierny,
to konsekwencją jest wzrost cen towarów.
Na gruncie tej teorii zakłada się neutralność pieniądza. Pieniądz jest neutralny w tym sensie, że zmiany podaży
pieniądza nie mają wpływu na zmianę wartości realnych, ale mają wpływ na ceny.

Zgodnie z tą teorią polityka inflacyjna powinna polegać na ograniczaniu podaży pieniądza w gospodarce, co
powinno być domeną działania banku centralnego poprzez restrykcyjną politykę pieniężną.

2. POPYTOWA

Teoria nawiązują ca do teorii Keynes’a. Według tej teorii przyczyną procesów inflacyjnych jest wzrost popytu na
towary w pewnych, szczególnych warunkach, czyli dla pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnych w
gospodarce.
Elastyczność produkcji względem popytu można mierzyć stopniem reakcji produkcji na daną zmianę popytu. W
tej teorii elastyczność ta jest wysoka przy niepełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych, a niska (bliska 0)
przy pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.
Wzrost popytu nie pociąga za sobą wzrostu produkcji i pojawia się luka inflacyjna. Aby zlikwidować lukę
produkcja powinna wzrosnąć do Ye, ale mamy już wykorzystane wszystkie czynniki produkcji i dlatego też muszą
wzrosnąć ceny (opis do poniższego rysunku).

Yp – produkcja przy pełnym zatrudnieniu

A

E

Yp Ye

APp

45º

APp

1

APp wzrasta

APp

0

Dochód narodowy, Y

Zakłada się że Yp to produkcja przy pełnym wykorzystaniu czynników produkcji. Najważniejszą rzeczą na
powyższym rysunku jest kształt krzywej agregatowej podaży. APd jest doskonale elastyczna dla produkcji
mniejszej od Yp i doskonale nieelastyczna dla produkcji równej Yp.
Jeśli w tej sytuacji rośnie popyt (APp  APp

1

,APp

2

) to w konsekwencji rosną ceny.

Polityka antyinflacyjna dla tej teorii polega na działaniach obniżających APp na towary. Keynes wskazuje
tutaj na celowość stosowania polityki pieniężnej i fiskalnej.
A zatem inflacja ma pewien związek z sytuacją na rynku pracy. Jeśli na rynku pracy istnieje bezrobocie (nie
w pełni wykorzystane są zasoby siły roboczej) to wówczas nie powinny wystąpić procesy inflacyjne.
Gdy mamy w gospodarce pełne zatrudnienie to nie istnieje bezrobocie koniunkturalne, ale dopuszcza się
istnienie w takich warunkach inflacji.

3. KOSZTOWA
Upatruje przyczyn procesów inflacyjnych w przyspieszonym wzroście kosztów produkcji (koszty surowców i
energii, płace podatki, itd.), który przenoszony jest na wzrost cen towarów gotowych.
Teoria ta została stworzona przez Galbraitha. Zwrócił on uwagę na spiralę płacowo-cenową jako źródło
procesów inflacyjnych. Jego zdaniem na rynkach pracy funkcjonują ugrupowania często posiadające
monopolistyczny charakter (związki pracodawców i związki zawodowe, które negocjują i podpisują układy
zbiorowe dotyczące warunków pracy i płac). Jego zdaniem częstą przyczyną inflacji jest postępowanie
związków zawodowych i związków pracodawców w procesie negocjacji. Stwierdza się, że postępują oni
podobnie. Gdy producenci podnoszą ceny to pracownicy i związki zawodowe nie protestują, bo są
przekonani o tym, że będą w stanie zrekompensować każdy wzrost cen podwyżką płac. Podobnie postępują
pracodawcy, gdyż w większości przypadków gdy pracownicy i związki zawodowe wysuwają postulaty
płacowe, to na ogół pracodawcy są temu niezbyt przeciwni, bo wiedzą że pracownicy mają silną broń –
strajki. A postępują tak, bo są przekonani, że będą w stanie przerzucić każdy wzrost płac na wzrost cen.
Wzrost płac pociąga za sobą wzrost cen, a wzrost cen jest argumentem do wyższych postulatów płacowych.

Polityka antyinflacyjna polega na wprowadzeniu podstawowego postulatu, czyli na wprowadzeniu limitów
wzrostu cen i płac. W tym celu stworzono tzw. komisje trójstronne złożone z przedstawicieli przedsiębiorców,
pracownik rządu. Ustalają one maksymalne wartości przyrostu cen i płac. Taka komisja istnieje też w Polsce,
lecz nie jest jej działanie określane jako skuteczne. Ten typ komisji działa skutecznie np. w Austrii.


PRACA PRODUKCYJNA – każda praca przynosząca dochód.

Z powyższych trzech teorii wynika pewien wniosek o związkach inflacji z bezrobociem. Problem ten podjął
Philips, który przeprowadził szeroką analizę empiryczną dla kilkudziesięciu krajów świata w stosunkowo
długim okresie, a na koniec napisał artykuł podsumowujący jego spostrzeżenia.
Jego zdaniem doświadczenia empiryczne wskazują, że między inflacją a bezrobociem występuje zjawisko
wymienności, polegające na tym iż wysokie wskaźniki inflacji są połączone z niskimi stopami bezrobocia i
odwrotnie.

E

2

E

1

E

0

Poziom cen






P

2

P

1

P

0

Yp

APp

2

APp

1

APp

0

APd

Y

Pkt. A – niskie bezrobocie
Pkt. B – wysokie bezrobocie
Możliwe jest przesuwanie się po krzywej, ale nie jej przesunięcia!

Lipscy zwrócił uwagę na następujące uzasadnienie wniosku wyciągniętego przez Philipsa. Tempo wzrostu płac w
dużej mierze zależy od sytuacji na rynku pracy. Gdy się ona pogarsza (wzrasta stopa bezrobocia), to postulaty
płacowe słabną i presja na wzrost płac jest słabsza. Przekłada się to na słabszy wzrost cen. Gdy sytuacja na
rynku pracy się poprawia (bezrobocie spada), to pracownicy wysuwają śmielsze postulaty płacowe.

Wnioski wynikające z krzywej Philipsa:

 Koncepcja ta przyznawała, że możliwe jest obniżenie bezrobocia w gospodarce poprzez podnoszenie

popytu na towary, ale ubocznym skutkiem jest wzrost inflacji.

 Możliwe jest obniżenie inflacji w gospodarce za pomocą polityki obniżania popytu, ale ubocznym

skutkiem jest wzrost bezrobocia.

 Polityka gospodarcza państwa nie jest w stanie równocześnie obniżać bezrobocia i inflacji, dlatego też

trzeba w polityce tej dokonywać wyboru celów.

Teoria Philipsa została podważona w latach 70-tych, a jej głównym przeciwnikiem był Friedman. Pojawiło się
wtedy zjawisko stagflacji – czyli zjawisko równoczesnego występowania dość wysokiego bezrobocia i dość
wysokiej inflacji. Sytuacje tą obrazuje obszar oznaczony gwiazdkami.

Friedman wysunął teorię naturalnej stopy bezrobocia, która była próbą wyjaśnienia zjawiska stagflacji. Ta teoria
była w późniejszym czasie rozwijana poprzez następców M. Friedmana (np. teoria bezrobocia NAIRU).

Stopa bezrobocia

B

A

Wskaźnik
inflacji

Stopa bezrobocia

B

A

Wskaźnik
inflacji