WYKŁAD 6 – 10.05.2012

Karta tytułowa wewnętrzna

W niektórych publikacjach występują tzw. karty tytułowe wewnętrzne. Mają one zastosowanie wtedy, gdy w jednym woluminie zawartych jest kilka części książek z oddzielnymi tytułami na kartce. Wewnętrzna karta tytułowa poprzedza wówczas każdą część, wymieniając poszczególne elementy jej tytulatury. Spotyka się także publikacje, które nie mają wewnętrznej karty tytułowej, a elementy tytulatury umieszcza się w górnej części pierwszej stronicy z tekstem (np. czasopisma uniwersyteckie, „Pamiętnik literacki”, „Rocznik im. Adama Mickiewicz”).

Teksty wprowadzające

Części składowe wprowadzające ogólne informacje o książce i autorze nazywamy tekstami wprowadzającymi. Należą do nich:

1. Dedykacja

2. Motto

3. Przedmowy

4. Wstęp krytyczny

5. Życiorys autora

6. Posłowie (PO TEKŚCIE GŁÓWNYM)

7. Nota edytorska (PO TEKŚCIE GŁÓWNYM)

Ad a) DEDYKACJA

Na dedykację można przeznaczyć oddzielną kartkę przed tekstem głównym lub przedmową autora. Można ją umieścić przed tytułem przedmowy autora lub nad tytułem pierwszego rozdziału książki.

Ad b) MOTTO

Motto może być umieszczone tak jak dedykacja – przed tekstem głównym, albo przedmową autora, ewentualnie motto może poprzedzać poszczególne rozdziały. Motto musi w sposób ścisły wiązać się z tematyką publikacji. Powinno być krótkie i trafne!

ŻEBY MOTTO BYŁO SKUTECZNE MUSI BYĆ KRÓTKIE, WYRAZISTE I ZWIĄZANE Z TREŚCIĄ!

Ad c) i d) PRZEDMOWA, WSTĘP KRYTYCZNY

Bywają przedmowy obce (nieautorskie) i autorskie. Przedmowy nieautorskie należy wstawiać po karcie tytułowej lub spisie treści. Następnie powinien się znaleźć wstęp krytyczny, natomiast przedmowa autorska występuje bezpośrednio przed tekstem głównym.

Ad e) ŻYCIORYS AUTORA

Życiorys autora umieszcza się po wstępnie krytycznym, albo po posłowiu.

Tekst główny (właściwy)

Tekst główny to podstawowa część działa wyrażająca jego treść. Może być wyrażona:

1. Słowami,

2. Graficznymi wykresami,

3. Mapami, nutami, obrazami.

W związku z tym wyróżniamy 4 rodzaje tekstów książkowych:

1. Słowny,

2. Kartograficzny,

3. Muzyczny,

4. Obrazowy,

Tekst główny książki może być dzielony na tomy, części, rozdziały podrozdziały, paragrafy. Poszczególne partie tekstu mogą być zaopatrzone:

• jedynie w numeracje,

• numeracje i tytuły,

• wyłącznie tytuły.

Od nowej strony musi zaczynać się rozdział, w wyjątkowych przypadkach podrozdziały.

TYTUŁY BĘKARTY – to tytuły pojawiające się w ostatniej linijce na stronie.

TYTUŁÓW NIE KOŃCZY SIĘ KROPKĄ! – to błąd ortograficzny jest!

Przy wielostopniowym podziale tekstu zastosowanie numeracji i tytułu kolejność hierarchii poszczególnych partii określa się przez umieszczenie przed tytułem następujących oznaczeń:

1. cyfry rzymskie

2. litery duże – DARYGI

3. cyfry arabskie

4. litery małe – TEKSTOWE

Kolejność i hierarchię poszczególnych partii tekstu można też określić przez zastosowanie numeracji liczbowej, wielocentowej, nazywanej również podziałem dziesiętnym. JEŻELI STOSUJEMY PODZIAŁ DZIESIĘTNY TO ON MOŻE BYĆ POZNACZONY WYŁĄCZNIE PRZEZ CYFRY ARABSKIE!

Numeracja tego rodzaju polega na powtarzaniu przy tytule niższego rzędu oznaczeń tytułu rzędu wyższego, w tym, że do wszystkich oznaczeń używa się cyfr arabskich.

Np.

1.2.4 – rozdział pierwszy, podrozdział drugi, paragraf czwarty

System ten jest przejrzysty, przy stosunkowo niezbyt rozbudowanym podziale tekstu głównego.

Gdy tekst jest rozbudowany lepiej dzielić tak:

I – rozdział
A – podrozdział
1 – paragrafy
a – dalsze podziały itd.

Albo

I
Iaa
Iab
I aca

Można sobie krzyżować różne te sposoby systematyzacji tekstu.

Materiały uzupełniające tekst główny

Materiałem uzupełniającymi są:

1. przypisy zwane notkami

2. tabele

3. ilustracje

4. aneksy

5. bibliografia

Ad a) PRZYPISY

Funkcje przypisów:

• identyfikująca źródło;

• uzupełniająca tekst główny – w przypisie dodajemy np. informacje szczegółowe;

• wyjaśniająca – gdy przewidujemy, że czytelnik może nie zrozumieć danego terminu;

Miejsce przypisów:

• pod tekstem głównym, na tej samej stronie;

• na końcu tekstu głównego

• po jakiejś części tekstu głównego (np. po rozdziale)

Wizualnie przypisy nie mogą być dłuższe od tekstu głównego. Gdy długość przypisu jest większa od tekstu głównego powinno się je dać na koniec. Tekst poboczny – przypisy nie mogą przesłaniać tekstu głównego

Odsyłacz dajemy zawsze przed znakiem interpunkcyjnym.

…uciech². – gdy przypis dotyczy całego zdania;

…uciech”². – gdy przypis dotyczy cytatu;

…uciech²”. – gdy przypis dotyczy słowa;

Może się tak zdarzyć, że oprócz przypisów edytora będą również przypisy od autora. Można wtedy zastosować odmienny system znaczeń, albo (w przypadku, gdy przypisów jest dużo) przypisy odautorskie umieścić pod tekstem głównym, a edytorskie na końcu publikacji.

Każdy rozdział winien mieć automatycznie ustawioną numerację od początku. Jeżeli tekst jest krótki można zachować ciągłość linearną przypisów, ale zaleca się w każdym rozdziale zaczynać numerować przypisy od początku.

Ad b) TABELE

Najlepiej jest umieścić tabelę w tekście głównym – najbliżej miejsca, gdzie jest o niej wzmianka. Chyba, że warunki techniczne, lub koncepcja układu graficznego wymagają ich ulokowania oddzielnie za tekstem głównym.

Gdy tabele są większe od formatu książki należy je drukować oddzielnie. Takie tabele najlepiej jest umieszczać w formie wklejki najbliżej miejsca, w którym jest o niej wzmianka. Można też z niej zrobić tzw. „wkładkę”

Ad c) MATERIAŁ ILUSTRACYJNY

Kwestia materiału ilustracyjnego jest bardzo złożona, skomplikowana. Pojawia się problem jak te ilustracje drukować – czy włączać je do tekstu głównego, czy na innym papierze (kredowym) dołączać je do tekstu. Dochodzą do tego ponadto prawa autorskie (wystarczy obciąg, wykadrować zdjęcia i prawa autorskie nie obowiązują!).

Ad d) ANEKS

Aneks jest dodatkiem uzupełniającym tekst, włączonym do książki przez autora lub przez wydawcę. Jeśli pochodzi on od autora to taki aneks powinien się znaleźć po ostatnim tekście autorskim. Natomiast po ostatnim tekście autorskim (w tym po aneksie) umieszcza się aneksy wydawcy.

Ad e) BIBLIOGRAFIA

Bibliografię umieszcza się po aneksach i przypisach, jeśli przypisy ulokowanu na końcu tekstu głównego.

W PRACY LICENCJACKIEJ/MAGISTERSKIEJ BIBLIOGRAFIA STANOWI JAKBY NAZWĘ ROZDZIAŁU – NIE POWINNO SIĘ PO NIEJ PISAĆ „.” ANI „:” – JEST TO ZNOWU BŁĄD ORTOGRAFICZNY 2 STOPNIA!

Bibliografia w pracach historycznoliterackich i krytycznoliterackich o charakterze naukowym dzieli się na 2 części, po których tytułach też nie stawiamy żadnych znaków interpunkcyjnych: bibliografia podmiotowa/ literatura podmiotu i bibliografię przedmiotową/ literatura przedmiotu.

Literatura podmiotu to źródła, teksty literackie. Literatura podmiotu to fikcja literacka, zaś literatura przedmiotu to opracowania naukowe na dany temat.

W bibliografii – alfabetyczny podział stosujemy, gdy jest to spis dzieł, opracowań, natomiast chronologiczny, gdy praca dotyczy analizy zmiany w jakimś dziele (np. Bogurodzicy) – wówczas wypisujemy dzieła od najstarszego do najnowszego. Trzeba przyjąć jakiś klucz.

W bibliografii nie stosujemy skrótów osobowych (tak jak możemy to zrobić w przypisach)!

Elementy informacyjno – pomocnicze

Do elementów informacyjno pomocniczych zalicza się te części składowe tekstu, które ułatwiają korzystanie z książki. Elementami takimi są:

• wykazy skrótów, ilustracji, tabel, źródeł;

• słownik terminologiczny;

• indeksy (skorowidz)

• streszczenia obcojęzyczne

• spis treści

Wykaz skrótów powinno się umieszczać bezpośrednio przed tekstem głównym, może się także znajdować w końcowej części książki, przed wykazem ilustracji.

Słownik terminologiczny powinno się umieszczać po materiałach uzupełniających – czyli po bibliografii. Jeśli mamy słownik terminologiczne to po nim następują skorowidze, a po nich wykaz ilustracji.

Spis treści w pracach naukowych znajduje się po stronicach tytulatury. Czasami spis treści znajduje się po przedmowie. W zwykłych publikacjach spis treści znajduje się na końcu.

Paginacja

Paginacja może być zwykła i paginacja może być żywa. Paginacja zwykła składa się wyłącznie z cyfr rzymskich albo arabskich (częściej arabskich), natomiast żywa to taka, kiedy obok cyfr występuje tekst dodany przez edytora (np. imię i nazwisko autora, albo tytuł rozdziału).

Paginacji rzymskiej używamy dla tekstów wprowadzających, po to, by odróżnić tekst główny od tekstu innego autorstwa.

Errata

Errata to wykaz pomyłek w druku. Wydrukowaną na kartce mniejszego formatu niż skład książki, najczęściej w formie tabelki wkleja się przed tytulaturą lub po ostatniej karcie w książce.

Teksty wprowadzające, uzupełniające i informacyjno – pomocnicze występują zazwyczaj w książkach naukowych, popularnonaukowych i w niektórych podręcznikach. W innych natomiast tekst może ograniczyć się jedynie do tytulatury i tekstu głównego – bez tych dwóch elementów nie ma książki.