25.02.2015

Przedmiot antropologii kulturowej

Antropologia kulturowa – dział antropologii zajmująca się człowiekiem jako istotą społeczną wytwarzającą kulturę. Badając poszczególne kultury a zwłaszcza kulturą społeczeństw pierwotnych, jej wytwory materialne i niematerialne a także strukturę społeczną oraz porównując zebrane dane antropologii kulturowej. Dąży do skonstruowania uniwersalnej teorii funkcjonowania kultury.

Antropologia kulturowa szczególnie interesuje się problemem kulturowej odrębności i kontaktami kulturowymi społeczności tradycyjnych i cywilizacji przemysłowej, relacjami „my” – „oni”, dystansem między „obcymi” a „nami” i sposobami jego przezwyciężenia.

Współczesna antropologia kulturowa kładzie nacisk na badania społeczeństw nowoczesnych, szeroko korzysta przy tym z metod i technik socjologii.

Poddyscypliny antropologii

Antropologię dzielimy na:

1. Antropologie Fizyczną – nauka o fizycznym zróżnicowaniu człowieka w przestrzeni i w czasie oraz biologicznym rozwoju gatunku homo sapiens. Ma związek z Antropologią kulturową poprzez swój przedmiot zainteresowań, musi wiec brać pod uwagę wyniki jej badań.

2. Antropologia kulturowa – zajmuje się poszukiwaniem cech typowo ludzkich czyli tych, które wiążą się z kulturą, istotą człowieka. Antropologia kulturowa interesuje się odrębnością człowieka wynikające z faktu posiadanej kultury.

3. Antropologia społeczna – może być traktowana jako jedna z działów antropologii kulturowej, gdyż jej przedmiotem podstawowym są te zjawiska kulturowe, które wiążą się ze strukturą i organizacją społeczną. Antropologia kulturowa jest pojęciem szerszym, antropologia społeczna staje się jednym z bardzo istotnych jej działów.

4. Etnografia i etnologia – etnografia jest to nauka ściśle opisowa zajmująca się konkretnymi społeczeństwami. Etnologia – nauka porównawcza. Niektórzy uczeni etnografię rozumieją jako nauka o materialnym aspekcie kultury.

5. Antropologia społeczeństw pierwotnych

Podstawową poddyscypliną antropologii jest nauka o społeczeństwach przedpiśmiennych, przed państwowych, nieposiadających struktury klasowej do niedawna zachowujących wysoki stopień izolacji od innych zbiorowości.

1. Antropologia społeczności chłopskich

Poddyscyplina ta zajmuje się tak zwaną kulturą ludową. Chłopstwo stanowi część większe strukturalnie rozwiniętych, złożonych społeczeństw a jego kultura była przedmiotem zainteresowania folklorystów badaczy obyczajów materialnych form życia ludzi i sztuki naiwnej.

W zakres antropologii społeczności chłopskich wchodziłyby wieęc badania nad ludową literaturą, obrzędowością sztuk plastycznych, muzyką a także wzorami współżycia kontrolą społeczną i strukturą wzajemnych zależności w warstwie chłopskiej społeczeństw cywilizacyjnych.

1. Antropologia społeczności miejskich

Przedmiot badań zazębia się z przedmiotem zainteresowań socjologii, jednak sposoby stawiania problemów, metody i techniki stosowane w badaniach nad tymi zbiorowościami różnią się.

1. Antropologia historyczna – dział antropologii kulturowej, rozwinął się we Francji. Istota polega na zastosowaniu podejścia zamiennego dla antropologii do materiału, z którego korzysta historyk, wzór nauki o społeczeństwie egzotycznym, przedpiśmiennym i o prostej strukturze zostaje tu zastosowany do badania dawnych społeczeństw o skomplikowanej strukturze społecznej i zaawansowanej, organizacji politycznej. Analizuje się wiec systemy wartości, modele rodziny, kategorie moralne czy wzory estetyczne.

2. Religioznawstwo – jest dziedzina, której przedmiot splata się z przedmiotem antropologii. Istotne znaczenie wyobrażeń religijnej dla światopoglądu i integracji społecznej w zbiorowościach pierwotnych i chłopskich sprawia, że problematyka religii od zarania istnienia antropologii, była ważnym jej działem. Jednak religioznawstwo rozwijało się również niezależnie od nauki zajmującej się teorią religii i tak zwanymi wielkimi religiami monoteistycznymi. Religioznawstwo bada system mitologii rytualnej i wierzenia społeczeństwa charakteryzującą się tradycją ustną.

3. Antropologia filozoficzna - dziedzina nauki, łączy się również z antropologią kulturową. Rozwija się głównie na gruncie refleksji abstrakcyjnej a nie jak w antropologii kulturowej na gruncie empirii. Poszukuje odpowiedzi na pytania o istocie społeczeństwa. Interesuje się człowiekiem jako częścią, jego istotą, która cechuje się różnorodnością kultur.

Temat 1: Podstawowe pojęcia charakterystyczne dla pojmowania teoretycznych zasad antropologii kulturowej.