„NIE JESTEŚ ANONIMOWY W SIECI”

czyli program profilaktyczny o cyberprzemocy skierowany do uczniów I-III klasy gimnazjum

Autor programu:

Agnieszka Cygan 2124M

ŁÓDŹ 2013

„NIE JESTEŚ ANONIMOWY W SIECI”

Wstęp

Charakterystyka obszaru problemowego dotyczy zjawiska cyberprzemocy wśród uczniów gimnazjum z klas I-III. Niestety coraz większa liczba dzieci korzysta z Internetu bez ograniczeń czasowych. Internet stał się nieodłącznym elementem życia niemal każdego gimnazjalisty w Polsce. Służy nie tylko do zabawy, nauki i pracy, ale także do stosowania przemocy werbalnej. Program profilaktyczny „NIE JESTEŚ ANONIMOWY W SIECI” skierowany jest głównie do młodzieży gimnazjalnej z klas I- III oraz do ich rodziców, aby baczniej obserwowali swoje dzieci i wprowadzili próby kontroli przy korzystaniu z Internetu i innych urządzeń służących do komunikowania się. Daje konkretne wskazówki, jak przeciwdziałać zjawisku jakim jest agresja elektroniczna oraz pokazuje, jakie formy cyberprzemocy mogą być stosowane także w stosunku do ich dzieci. Ma uświadomić nie tylko młodzieży gimnazjalnej ale i rodzicom, że bardzo szybko z pozycji ofiary można stać się sprawcą wykroczenia jaką jest agresja elektroniczna.

Cyberprzemoc (agresja elektroniczna) – stosowanie przemocy poprzez: prześladowanie, zastraszanie, nękanie, wyśmiewanie innych osób z wykorzystaniem Internetu i narzędzi typu elektronicznego takich jak: SMS, e-mail, witryny internetowe, fora dyskusyjne w Internecie i inne. Osobę dopuszczającą się takich czynów określa się stalkerem. Cyberprzemoc (cyberbullying) to także wykorzystanie technik informacyjnych i komunikacyjnych do świadomego, wielokrotnego i wrogiego zachowania się osoby lub grupy osób, mającego na celu krzywdzenie innych. Formy cyber przemocy: nękanie, straszenie, szantażowanie z użyciem sieci, publikowanie lub rozsyłanie ośmieszających, kompromitujących informacji, zdjęć, filmów z użyciem sieci, podszywanie się w sieci pod kogoś wbrew jego woli, korzystanie ze stron WWW zaprojektowanych w celu upokarzania innych.

Odpowiedzialność prawna:

W dniu 6 czerwca 2011 r. weszła w życie poprawka do ustawy do Kodeksu Karnego, opublikowana w Dz. U. z 2011 r. Nr 72, poz. 381, uznająca cyberprzemoc jak i stalking w Polsce za czyn zabroniony. Obecnie czyn ten podlega karze na podstawie art. 190a Kodeksu Karnego. Oto jej treść:

• paragraf 1: Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

• paragraf 2: Tej samej karze podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek lub inne jej dane osobowe w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej.

• paragraf 3: Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

• paragraf 4: Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Wprowadzenie art. 109a do Kodeksu Karnego zakończyło w Polsce okres bezkarności osób posługujących się urządzeniami służącymi do komunikowania się w celach nękania innych osób. W naszym kraju karalne są również między innymi: pomówienie, zniewaga, groźba karalna, niszczenie danych informatycznych i utrudnianie dostępu do danych informatycznych, które mogą być przejawami cyber przemocy.

Najnowsze badania w kontekście cyberprzemocy w szkole.

W Polsce problem cyberprzemocy wśród dzieci rozpoznany został na początku 2007 roku przez Fundację „Dzieci Niczyje” i firmę badawczą Gemius S.A. W toku badań „Przemoc rówieśnicza a media elektroniczne” dzieci pytane były o doświadczenia następujących sytuacji:

• Przemoc werbalna w sieci (wulgarne wyzywanie, poniżanie, ośmieszanie,

straszenie, szantaż),

• Rejestrowanie filmów i zdjęć wbrew woli dziecka,

• Publikowanie w sieci filmów, zdjęć i informacji ośmieszających dziecko,

• Podszywanie się w sieci pod dziecko.

Badania przeprowadzone na grupie dzieci w wieku 12-18 lat na temat dręczenia w sieci i w realu przez dr Robin Kowalski i dr Susan Limber z Clemens University: 22% dziewczynek miało styczność z cyberbullyingiem (w świecie realnym 12,3%), 11% chłopców miało styczność z cyberbullyingiem (w świecie realnym 14,1%). Zgodnie z badaniami prowadzonymi przez Fight Crime: Invest in Kids na grupie 1000 osób, jedna trzecia nastolatków była obrażana lub wyśmiewania w Internecie, 10% spotkało się z groźbami fizycznymi publikowanymi online. Według raportu Safer Internet 2007 w okresie od 6 lutego do 31 grudnia 2007 524 na 1408 zgłoszeń do helpline.org.pl dotyczyło właśnie cyber przemocy, co lokowało ten problem na drugim miejscu pod względem częstości zgłaszania (na pierwszym miejscu były pytania o zasady bezpieczeństwa w sieci - 549 zgłoszeń). Najnowsze polskie badania (Pyżalski, 2011) na próbie 2143 uczniów gimnazjum klas III wykazały, że w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badania 19,6% gimnazjalistów było sprawcami cyberbullyingu, 6,6% jego ofiarami, a 5,9% pełniło obydwie role (tzw. sprawco-ofiary). Jednocześnie według badań tego samego autora ok. 21% polskich nauczycieli wskazuje, iż musiało osobiście interweniować w cyber przemoc pomiędzy swoimi uczniami.(źródło: www.wikipedia.pl

www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/co-piaty-polski-nastolatek-ofiara-cyberprzemocy,291160.html )

Ogólne cele i założenia programu:

Celem ogólnym programu jest uświadomienie zarówno młodzieży, jak i rodzicom, czym jest zjawisko cyberprzemocy, jakie są formy agresji elektronicznej oraz wyposażenie uczniów i rodziców w wiedzę i umiejętności potrzebne do prawidłowego korzystania z Internetu i narzędzi typu elektronicznego takich jak: SMS, MMS, e-mail, witryny internetowe, fora dyskusyjne, czaty i komunikatory.

Profilaktyka cyberprzemocy.

Założeniem programu jest pogłębienie świadomości dzieci i rodziców oraz nauczycieli na temat cyberprzemocy. Przekazanie informacji, w jaki sposób można stać się ofiarą i sprawcą agresji elektronicznej oraz jak przeciwdziałać temu zjawisku. Uświadomienie wszystkim uczestnikom programu, jakie konsekwencje prawne ponosi sprawca cyberprzemocy oraz gdzie i do kogo może zgłosić się osoba, która czuje się pokrzywdzona.

OPIS PROGRAMU:

Zakres podmiotowy: Adresatami programu profilaktycznego „NIE JESTEŚ ANONIMOWY W SIECI” są uczniowie gimnazjum klas I- III. .Niezwykle ważnym elementem programu jest też możliwość zaangażowania rodziców oraz nauczycieli.

Wymiar czasowy: 4 godziny lekcyjne.

Metody: wykład , dyskusja moderowana przez nauczyciela, prezentacja multimedialna, krótki film o cyberprzemocy stosowanej w szkole.

Materiały: kartki papieru, długopisy, laptop, kolorowe pisaki, kreda.

Formy pracy: grupowa, indywidualna.

Warunki przeprowadzenia programu: maksymalna liczba uczestników to 22-osoby.

Formy: praca w grupach, praca indywidualna.

TEMATYKA ZAJĘĆ:

Cyberprzemoc wśród uczniów gimnazjum - omówienie głównych zagadnień i zagrożeń związanych z korzystaniem z urządzeń komunikacji elektronicznej. Pomoc dla osoby dotkniętej cyberprzemocą .

SPOTKANIE NR 1

CELE:

Zapoznanie się z definicją cyberprzemocy oraz przedstawienie najczęściej spotykanych form agresji elektronicznych. Sprawdzenie wiedzy dotyczącej znajomości netykiety.

ODBIORCA:

• odbiorca potrafi wymienić urządzenia potrzebne do komunikacji elektronicznej.

• odbiorca analizuje nieprawidłowe zachowania, jakie mogą wystąpić w czasie korzystania z komunikacji elektronicznej

• odbiorca identyfikuje się ze stwierdzeniem, że bardzo szybko ze sprawcy cyber przemocy może stać się ofiarą agresji elektronicznej.

• odbiorca planuje własną netykietę w oparciu o zasady prawidłowego korzystania z urządzeń do komunikacji elektronicznej.

WIADOMOŚCI:

• odbiorca wie, jak prawidłowo korzystać z urządzeń komunikacji elektronicznej, tak aby nie stać się sprawcą cyberprzemocy.

• odbiorca wie, jak prawidłowo korzystać z urządzeń komunikacji elektronicznej, tak aby nie stać się ofiarą cyberprzemocy.

• odbiorca opisuje i tworzy swoją własną netykietę.

PLAN SPOTKANIA 1:

Czas trwania: 2 godziny lekcyjne

1. Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem zajęć.

2. Wyjaśnienie czym jest cyberprzemoc.

3. Przedstawienie form cyberprzemocy.

4. Rozdanie ulotek i materiałów dotyczących cyberprzemocy (załącznik 4 i 5).

5. Praca w grupach - uczniowie wypisują na kartkach papieru, z jakimi formami cyberprzemocy zetknęli się w szkole lub środowisku rówieśniczym i zaznaczają kolorowymi pisakami te formy, które często według nich występują.

6. Wspólna dyskusja na temat cyberprzemocy w szkole.

7. Opracowanie netykiety, którą uczniowie zapisują na tablicy (załącznik 1).

8. Podsumowanie i zakończenie zajęć.

9. Zadanie domowe: każdy z uczniów uczestniczący w zajęciach ma za zadanie stworzyć i napisać własną netykietę.

SPOTKANIE NR 2

CELE:

Przekazanie informacji na temat konsekwencji używania cyberprzemocy, formy pomocy dla osób dotkniętych agresją elektroniczną. Pokazanie, jak szybko sprawca cyberprzemocy może stać się ofiarą.

ODBIORCA:

• odbiorca potrafi wymienić konsekwencje, jakie czekają sprawcę cyberprzemocy.

• odbiorca analizuje nieprawidłowe zachowania, jakie mogą wystąpić w czasie korzystania z komunikacji elektronicznej

• odbiorca wie, że szybko z roli sprawcy cyberprzemocy może stać się także ofiarą agresji elektronicznej.

• odbiorca potrafi rozpoznać, kiedy ktoś stosuje wobec niego formy cyberprzemocy

WIADOMOŚCI:

• odbiorca wie, jakie konsekwencje może ponieść osoba będąca sprawcą cyberprzemocy,

• odbiorca wie, gdzie zgłosić się po pomoc w przypadku, kiedy zetknie się z cyberprzemocą,

• odbiorca wie, jakie treści mogą zostać uznane za przemoc elektroniczną.

PLAN SPOTKANIA NR 2:

Czas trwania: 2 godziny lekcyjne

1. Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem zajęć.

2. Przekazanie informacji na temat konsekwencji używania cyberprzemocy.

3. Omówienie form pomocy dla osób dotkniętych agresją elektroniczną.

4. Omówienie jak reagować w przypadku, kiedy staniemy się ofiarą cyberprzemocy (załącznik 2).

5. Wspólne oglądanie filmiku dotyczącego zjawiska cyberprzemocy w szkole (załącznik 3).

6. Uczniowie zapisują na kartkach papieru swoje reakcje po obejrzeniu filmu.

7. Wspólna dyskusja na temat roli sprawcy i ofiary cyberprzemocy.

8. Podsumowanie i zakończenie zajęć.

9. Zadanie domowe: każdy z uczniów uczestniczący w zajęciach opisuje w kilku słowach jakby czuł się, gdyby stał się ofiarą agresji elektronicznej.

Załączniki:

1.Netykieta nie jest zbiorem sztywnych nakazów, ma jedynie na celu uświadomienie, pouczenie i zwrócenie uwagi na pewne zachowania i sytuacje. Netykieta jest to zbiór zasad kultury obowiązującej wszystkich w Internecie bez względu na wiek i miejsce zamieszkania.

Zachowania międzyludzkie

Nie obrażaj nikogo, staraj się tego nie czynić publicznie nawet gdy masz ku temu wyraźne powody.

Zanim publicznie kogoś ocenisz w jakikolwiek sposób, przemyśl to na spokojnie i dwukrotnie.

Jeśli się zwracasz do konkretnej osoby pisz zaimki osobowe dużą literą: "Ty", "Ci", "Tobie"

Swoje opinie wyrażaj w sposób kulturalny.

Nie używaj słów obraźliwych, przekleństw i brzydkich porównań.

Nie nagrywaj na nośniki elektroniczne osób, które sobie tego nie życzą.

Nie publikuj filmików i zdjęć osób, które nie wyraziły na to zgody.

Nie narzucaj natarczywie innym osobom swoich opinii na różne tematy.

Nie używaj gróźb karalnych.

Nie podawaj się za inną osobę.

Zachowania w sieci:

Nie ściągaj bezmyślnie plików.

Nie utrudniaj i nie uprzykrzaj życia innym użytkownikom sieci.

Nie zakładaj sobie bez konkretnej potrzeby kont e-mail lub stron www więcej niż rzeczywiście potrzebujesz.

Nie zakładaj stron obrażających innych użytkowników sieci.

Nie publikuj wyzywających zdjęć.

Nie promuj stron o tematyce rasistowskiej.

Nie rozsyłaj spamu.

Ku przestrodze

Pamiętaj, że w Internecie nikt nie jest anonimowy!

Pamiętaj, że mogą spotkać także Ciebie niemiłe konsekwencje ze strony innych użytkowników sieci lub administratorów stron.

Zawsze zapisuj sobie swoje hasła żebyś ich nie zapomniał, pilnuj ich i nie udostępniaj nikomu.

Nie rozsyłaj swoich zdjęć do osób poznanych w sieci.

Nie podawaj swojego adresu zamieszkania ani danych osobowych.

2.Rejestrowanie dowodów cyberprzemocy:

Wszelkie dowody cyber przemocy powinny zostać zabezpieczone i starannie zarejestrowane. Należy zanotować datę i czas otrzymania materiału, treść wiadomości oraz - jeśli to możliwe - dane nadawcy (nazwę użytkownika, adres e-mail, numer telefonu komórkowego itp.) lub adres strony www, na której pojawiły się szkodliwe treści czy profil. Takie zabezpieczenie dowodów nie tylko ułatwi dalsze postępowanie ale również stanowi materiał, z którym powinny się zapoznać wszystkie osoby zainteresowane w sprawą- uczeń, nauczyciel, rodzic, pedagog szkolny a nawet policja (jeśli doszło do jawnego naruszenia prawa).

Telefon komórkowy

Nie kasuj wiadomości. Zapisuj wszystkie wiadomości zarówno tekstowe, jak i nagrane na pocztę głosową w pamięci telefonu.

Komunikatory typu GG, Skype, Tlen

Niektóre serwisy pozwalają na zapisywanie rozmów. Możesz również np. skopiować rozmowę, wkleić do dokumentu Word lub do innego edytora tekstu i zapisać .

Strony serwisów społecznościowych typy Facebook, nasz-klasa, grono, tematyczne strony WWW.

Aby zachować kopię materiału, który widzisz na ekranie, wciśnij jednocześnie klawisze Control i Print Screen (zrzut ekranowy), a następnie wykonaj operację „Wklej” w dokumencie Word lub w innym edytorze tekstu.

Czat

Podobnie jak w przypadku stron www, jeśli chcesz zachować kopię materiału, który widzisz na ekranie, wciśnij klawisze Control i Print Screen (zrzut ekranowy), a następnie wykonaj operację „Wklej” w dokumencie Word lub w innym edytorze tekstu. Możesz także wydrukować treść czatu bezpośrednio ze strony.

E-mail

Wydrukuj wiadomość, pokarz ją rodzicom, nauczycielowi lub pedagogowi szkolnemu Zachowaj całą wiadomość.

3.Krótki film, który przedstawia przypadek szkolnej przemocy rówieśniczej z użyciem mediów elektronicznych, w tym przypadku jest to telefon komórkowy. Jego główna bohaterka została nagrana przez kolegów telefonem w szatni po zajęciach wychowania fizycznego. Film szybko trafia do Internetu. Dziewczyna staje się przedmiotem żartów ze strony kolegów i koleżanek nie tylko ze szkoły. Przestaje przychodzić na zajęcia, izoluje się. Nie potrafi poradzić sobie z zaistniałą dla niej sytuacją. W filmie historia przedstawiona jest z perspektywy nie tylko ofiary, ale także jednego ze sprawców oraz świadka wydarzeń. Film trwa 2 minuty i stanowi wstęp do dyskusji w klasie na temat cyberprzemocy.

Film do pobrania ze strony Fundacji „Dzieci niczyje” pod adresem :

http://dzieckowsieci.fdn.pl/scenariusz-zajec-stop-cyberprzemocy

4.Materiały dydaktyczne w postaci folderów i ulotek dotyczących cyberprzemocy wśród uczniów gimnazjum. (do pobrania ze stron zajmujących się ceber przemocą )

5.Strony internetowe pomocne w cyberprzemocy:

www.dzieckowsieci.pl

www.sieciaki.pl

www.cyberprzemoc.pl

www.helpline.pl

www.dyzurnet.pl

EWALUACJA PROGRAMU:

Podkreśl właściwą odpowiedź.

1. Temat zajęć był ciekawy i spełnił moje oczekiwania:

1. Tak

2. Raczej tak

3. Nie

4. Raczej nie

2. Zajęcia były przeprowadzone w sposób:

1. interesujący

2. ciekawy

3. nudny

4. nie mam zdania

3. Czy uważasz, że tego typu zajęcia powinny być przeprowadzane częściej ?

1. tak

2. raczej tak

3. nie

4. raczej nie

4. Czy odpowiada Ci taka forma zajęć?

1. Tak

2. Raczej tak

3. Nie

4. Raczej nie