Polityka gospodarcza
Polityka gospodarcza- działalność państwowa lub innego organu publicznego która zmierza do określonych celów społ- ekonomicznych w ściśle określonych warunkach i określonym horyzoncie czasu (M. Nasiłowski)
Polityka gosp.- polega na określaniu celów danego sys. gosp. oraz stosowaniu metod środków i sposobów prowadzących do osiągnięcia tych celów zgodnie z regułami planu ekonom. (H. Ćwikliński)
Cele polityki gospodarczej:
-generalne: sprawiedliwość, postęp społeczny, prawa człowieka, suwerenność narodowa
-społeczne: zapewnienie ochrony zdrowia, dostęp do dóbr kulturalnych i oświaty, wyrównanie szans awansu, sprawiedliwy podział dochodu, zabezpieczenie społ.
-ekologiczne: ochrona środowiska naturalnego, rekultywacja
-obronno- militarne: powiększanie potencjału gałęzi o znaczeniu obronnym, zapewnienie niezbędnych rezerw mocy produkcyjnych i środków produkcji
-ekonomiczne: pomnażanie bogactwa kraju, powiększanie dobrobytu, efektywne wykorzystanie zasobów oraz wzrost gospodarczy, przemiany strukturalne, równowaga gospodarcza, wzrost przedsiębiorczości, wzrost udziału w międzynarodowym podziale pracy
-ustrojowo- systemowe i polityczne: umacnianie istniejącego ustroju społeczno-gospodarczego
Główne uwarunkowania polityki gospodarczej:
Wg B. Parandeckiej: zew: sytuacja międzynarodowa danego kraju, możliwości eksportowe i importowe; wew: uwarunkowania ustrojowo- systemowe, graficzno- przyrodnicze, społ oraz wyznaczane przez poziom rozwoju społ- gosp
Wg S. Kuzińskiego: uwarunkowania: systemowe, społ, materialne
Uwarunkowania polityki gospodarczej
1.ustrojowo- systemowe: ustrój polityczno- społeczny, struktury państwowo- administracyjne i społeczne, rozwiązania instytucjonalno- systemowe w gospodarce
2.zew: międzynarodowa sytuacja polityczna stosunki z sąsiadami, przynależność do międzynarodowych ugrupowań politycznych militarnych i gospodarczych, międzynarodowa sytuacja gosp, warunki wymiany
3.wew: stan i struktura zasobów przyrodniczych majątkowych ludzkich, zagospodarowanie przestrzenne kraju i regionów, wew. syt polityczna, stosunki narodowościowe, stosunek społ do władzy, układ sił politycznych w kraju
Dług publiczny – obejmuje nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych, ustalone po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora (skonsolidowane zadłużenie brutto), zaciągnięte z następujących tytułów:
1.papiery wartościowe opiewające wyłącznie na świadczenia pieniężne (poza papierami udziałowymi),
2.pożyczki (w tym papiery wartościowe, których zbywalność jest ograniczona),
3.kredyty,
4.przyjęte depozyty,
5.zobowiązania wymagalne (tzn. zobowiązania, których termin płatności minął, a które nie zostały przedawnione lub umorzone).
Główną przyczyną powstawania długu publicznego jest kumulowanie się występujących w kolejnych latach deficytów budżetowych, na sfinansowanie których wymienione instytucje emitują papiery wartościowe (np. obligacje, bony, weksle) lub zaciągają kredyty i pożyczki. Elementami długu publicznego mogą być również kredyty zaciągane przez skarb państwa lub instytucje władzy terytorialnej na inwestycje infrastrukturalne lub produkcyjne, salda międzypaństwowych rozliczeń majątkowych, dotacje, odszkodowania za wywłaszczone mienie (np. w związku z nacjonalizacją niektórych dziedzin gospodarowania), odszkodowania wojenne i in.
Deficyt budżetowy- oznacza nadwyżkę wydatków nad dochodami, pojawia się w sytuacji gdy państwo realizuje nadmierne wydatki na cele militarne, administracyjne, socjalne, obsługę długu publicznego bądź osiąga niedostateczne dochody
Przyczyny deficytu: spadek produkcji przemysłowej który spowodował ograniczenie dochodów z podatków, wzrost wydatków budżetowych, nieskuteczność egzekwowania należności budżetu państwa od sektora prywatnego
Polityka strukturalna- świadome tworzenie i kształtowanie struktur ekonomicznych w gosp. przy wykorzystaniu właściwych instrumentów oraz rozwiązywaniu przez państwo towarzyszących zmianom strukturalnych problemów ekonomicznych i społecznych. Podstawową zasadą jest to że prowadzona jest ona w ramach funkcjonowania gos rynkowej co determinuje charakter integracji państwa tzn. ma ona na celu „wyręczanie” mechanizmów rynkowych lecz ich wspieranie
Podstawowe cele polityki strukturalnej:
1.przyspieszenie tępa rozwoju gosp. co można osiągnąć różnicując tępo rozwoju sektorów gosp dziedzin produkcji, odchodząc od tradycyjnej struktury gosp na rzecz szybkiego rozwoju tych dziedzin działalności które spełniają role nośników współczesnego postępu technicznego technologicznego i organizacyjnego
2.wzrost efektywności gosp działalności który powinien się dokonywać na drodze szybszego przemieszczania zasobów pracy z dziedzin o niskiej efektywności ekonom do tych w których działalność przynosi wyższe dochody
3.zwiększenie dochodów ludności
4.zwiększenie stopnia wykorzystania zasobów pracy (przeciwdziałanie bezrobociu)
5.utrzymanie dobrego stanu środowiska naturalnego
6.w konsekwencji zwiększenie konkurencyjności gospodarki danego kraju
Polityka ekologiczna - świadoma i celowa działalność państwa (lub grupy państw) polegająca na racjonalnym korzystaniu z zasobów i walorów środowiska przyrodniczego, jego właściwej ochronie i umiejętnym kształtowaniu, na podstawie zdobytej przez ludzkość wiedzy teoretycznej i praktycznej. Przykładem celu z zakresu polityki ekologicznej jest zachowanie i tworzenie miejsc pracy w dziedzinach mniej obciążających środowisko(tzw. “zielone miejsca pracy”).
Zasady polityki ekologicznej:
-stosowania najlepszych dostępnych uzasadniających ekonomicznie technik i technologii
-zrównoważonego rozwoju
-integracji polityki ekologicznej z politykami działowymi
-równego dostępu do środowiska przyrodniczego
-regionalizacji
-„zanieczyszczający płaci”
-prewencji
-uspołecznienia polityki ekologicznej
Funkcje banku centralnego:
1.Bank centralny emituje pieniądz gotówkowy. Następnie wprowadza go do obiegu poprzez skup metali szlachetnych, walut obcych oraz w formie długu, czyli udzielając kredytów bankom komercyjnym (w niektórych państwach również rządowi). Jest jedyną instytucją uprawnioną do emitowania znaków pieniężnych w danym państwie.
2.Bank centralny jest bankiem banków i innych instytucji finansowych. Każdy bank komercyjny posiada w banku centralnym rachunek, na którym rejestruje rozliczenia z innymi bankami. Bank centralny świadczy usługi bankowe innym bankom (przyjmuje depozyty po tzw. stopie depozytowej oraz udziela im kredytów). Bank centralny realizuje również transakcje z zagranicznymi bankami centralnymi i instytucjami międzynarodowymi.
3.Bank centralny jest bankiem skarbu państwa. Prowadzi rachunki instytucji państwowych. Utrzymuje rachunki depozytowe państwa, prowadzi kasową obsługę budżetu, obsługuje dług publiczny.
Funkcje stabilizująco-kontrolne banku centralnego
Bank centralny formułuje cele polityki pieniężnej państwa i steruje nią za pomocą dostępnych instrumentów.
-Bank centralny utrzymuje i zarządza rezerwami dewizowymi kraju, a także prowadzi politykę kształtowania kursu waluty krajowej.
-Bank centralny nadzoruje działalność banków komercyjnych.
-Bank centralny reguluje podaż pieniądza w obiegu (poprzez np. operacje otwartego rynku i ustalanie stóp procentowych) i oddziałuje na politykę kredytową banków komercyjnych.
Sposoby regulowania podaży pieniądza przez bank centralny
Kontrola podaży pieniądza na poprawę stopy % polega na ustaleniu przez bank centralny stopy % a następnie na dostarczeniu takiej ilości pieniądza w formie kredytu udzielonego bankom komercyjnym jako wyniku z popytem występującego na rynku.
Podaż pieniądza jeżeli bank chce zwiększyć to: obniżenie stopy dyskontowej, obniżyć poziom wskaźnika rezerw obowiązkowych, zakupić wyemitowane przez rząd papiery wartościowe na otwartym rynku.
Jeżeli bank centralny chce zmniejszyć podaż pieniądza to: ograniczać ogólną sumę pożyczek udzielaną bankom komercyjnym, sprzedawać wyemitowane papiery wartościowe, podwyższać poziom wskaźnika rezerw obowiązkowych
Stopa % może pełnić funkcję: wskaźnika informatora o polityce pieniężnej, bodźca tzn. może wpływać na zachowania przedsiębiorstw i gospodarstw domowych.
Międzynarodowe Organizacje Gospodarcze:
1.ONZ-uniwersalna organizacja międzynarodowa, z siedzibą w Nowym Jorku, powstała 24 października 1945 r. w wyniku wejścia w życie Karty Narodów Zjednoczonych. ONZ jest następczynią Ligi Narodów. ONZ stawia sobie za cel zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, rozwój współpracy między narodami oraz popieranie przestrzegania praw człowieka. Zadania:
-Utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa za pomocą zbiorowych i pokojowych wysiłków.
Rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami na zasadach samostanowienia i równouprawnienia.
-Rozwiązywanie konkretnych problemów międzynarodowych (gospodarczych, społecznych, kulturalnych, humanitarnych, czy dotyczących praw człowieka) na zasadzie współpracy międzynarodowej oraz uznania równości ras, płci, języków i wyznań.
-Stanowienie ośrodka uzgadniania działań narodów w imię wspólnych celów.
2. Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO)- utworzona z inicjatywy 44 państw koalicji antyhitlerowskiej uczestniczących w konferencji poświęconej problemom rolnictwa i wyżywienia, która odbyła się w maju 1943 roku w Hot Springs. Konferencja powołała do życia komisję, której celem było opracowanie projektu umowy założycielskiej FAO. Zadania:
- polepszanie wytwarzania, wymiany i dystrybucji produktów rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa; -podnoszenie poziomu wyżywienia narodów;
-polepszenie warunków życia ludności wiejskiej;
- zapewnienie niezbędnego kredytu rolnego;
-popieranie zawierania porozumień w sprawie międzynarodowego handlu produktami rolnymi oraz udzielanie pomocy technicznej.
3.UNESCO Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury – organizacja wyspecjalizowana ONZ, której podstawowym celem jest wspieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie kultury, sztuki i nauki, a także wzbudzanie szacunku dla praw człowieka, bez względu na kolor skóry, status społeczny i religię. Zad: działania na rzecz rozwoju nauki i kultury, udzielanie pomocy materialnej, technicznej i kadrowej w organizowaniu oświaty
4. UE Unia Europejska – powstały 1 listopada 1993 na mocy traktatu z Maastricht gospodarczo-polityczny związek demokratycznych państw europejskich (dwudziestu siedmiu od 1 stycznia 2007 r.), będący efektem wieloletniego procesu integracji politycznej, gospodarczej i społecznej zapoczątkowanej po drugiej wojnie światowej. Jako organizacja międzynarodowa funkcjonuje od 1 grudnia 2009. Zad:
-promowanie ekonomicznego i społecznego postępu poprzez zacieśnianie współpracy gospodarczej i likwidowanie barier w obrocie handlowym między państwami członkowskimi,
-wzmacnianie obrazu Unii jako jednego ciała politycznego mówiącego jednym głosem na arenie międzynarodowej poprzez prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej,
-dążenie do stworzenia obywatelstwa europejskiego i poczucia przynależności do jednej wspólnoty u zwykłych obywateli poprzez zapewnienie jednakowych norm prawnych i pełnej swobody przepływu ludzi w obrębie Unii,
-rozwijanie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwego traktowania, którym ma być UE poprzez wprowadzanie wspólnych norm prawnych, socjalnych i stałą poprawę poziomu życia państw uboższych,
-ujednolicenie struktury gospodarczej krajów członkowskich, wyrównanie rozwoju gospodarczego regionów,
-polepszenie standardów życia.
5. Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu ( EFTA) – międzynarodowa organizacja gospodarcza powstała 3 maja 1960 r. na mocy konwencji sztokholmskiej (podpisanej 4 stycznia 1960), mająca na celu utworzenie strefy wolnego handlu między państwami członkowskimi. Siedziba Sekretariatu EFTA mieści się w szwajcarskiej Genewie.
6. Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EWEA, także Euratom) – jedna z trzech Wspólnot Europejskich, powstała na mocy traktatów rzymskich 25 marca 1957 r (Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej). Decyzja o powstaniu Euratomu zapadła podczas obrad konferencji mesyńskiej w 1955 roku. Zad:
-pokojowa współpraca w dziedzinie rozwoju technologii jądrowych,
-tworzenie i szybki rozwój przemysłu nuklearnego,
-przyczynianie się do poprawy standardów życia w państwach członkowskich poprzez swobodny rozwój technik,
przepływ specjalistów,
-zabezpieczenie transportu,
-rozwój badań,
-ustalanie jednolitych standardów i norm bezpieczeństwa ochrony radiologicznej.
7. Międzynarodowa Organizacja Pracy – MOP organizacja zajmująca się problemami pracowniczymi: ograniczaniem pracy dzieci (szczególnie w niebezpiecznych branżach), ochroną praw pracowników, polepszaniem warunków do pracy i życia, tworzeniem miejsc pracy i szkoleń. Zad:
-promocji Fundamentalnych Zasad i Praw w Pracy,
-zwiększaniu szans na zatrudnienie,
-zwiększaniu efektywności zabezpieczenia społecznego
-wzmocnienia dialogu społecznego.
8. Europejska Wspólnota Węgla i Stali - funkcjonująca w latach 1952-2002 międzynarodowa organizacja gospodarcza, której powstanie zapoczątkowało integrację gospodarczą Europy. Obecnie jej kompetencje posiada Unia Europejska. Zad: Tworzenie i regulowanie wspólnego rynku:
-węgla (realizowane od 1 stycznia 1953),
-stali (realizowane od 1 stycznia 1954, wyjątek dla Włoch: 1 stycznia 1958),
-żelaza (realizowane od 1 stycznia 1953);
-reguły kształtowania poziomu kursu
-zmienność kursu
-jednolitość kursu
-zakres ograniczeń nałożonych na transakcje walutowo-dewizowe
Rodzaje bezrobocia:
- bezrobocie krótkookresowe, obejmuje osoby pozostające bez pracy do 3 miesięcy.
- bezrobocie średniookresowe, który obejmuje osoby pozostające bez pracy przez czas od 3 do 6 miesięcy.
- bezrobocie długookresowe, pozostawanie bez pracy przez okres co najmniej 12 miesięcy w ciągu ostatnich 24 miesięcy
-bezrobocie chroniczne, dotyczy ludzi, którzy pozostają bez pracy przynajmniej 12 miesięcy.
-bezrobocie jawne, odnosi się do niepracujących, a ujawniających swoją sytuację poprzez rejestrację w Urzędach Pracy.
-bezrobocie ukryte, występuje, gdy zwiększanie liczby pracowników nie powoduje zwiększenia produkcji. Bezrobocie ukryte jest też nazywane agrarnym, gdyż często występuje w rolnictwie. Bezrobocie ukryte występuje też w postaci wcześniejszych emerytur spowodowanych brakiem możliwości zatrudnienia osób w wieku przedemerytalnym. Oznacza też sytuację, w której osoba pozostaje bez jakiegokolwiek zatrudnienia, jest gotowa do podjęcia pracy, ale nie szuka jej gdyż na podstawie wcześniejszych doświadczeń jest przekonana, że jej nie znajdzie. Do bezrobocia ukrytego można też zaliczyć zjawisko braku odpowiedniej pracy dla osób wykształconych, które mają nieraz jedynie wybór pomiędzy byciem bezrobotnym lub wykonywanie pracy nieodpowiedniej do poziomu wykształcenia i specjalności. Przykładem na to jest bardzo duża liczba osób z wyższym wykształceniem wykonujących pracę fizyczną lub prostą biurową.
- bezrobocie strukturalne, powstaje na tle strukturalnych rozbieżności między podażą pracy i popytem na pracę.
-bezrobocie technologiczne, wynikające z postępu technicznego, który powoduje zastępowanie pracy ludzi pracą maszyn i urządzeń.
- bezrobocie cykliczne, związane z cyklicznymi zmianami produktywności gospodarki.
- bezrobocie sezonowe, jest uwarunkowany porą roku i związanymi z nią zmianami pogodowymi, wegetacji roślin itp.
- bezrobocie klasyczne, pojawiający się wtedy, kiedy płaca jest utrzymywana powyżej poziomu, przy którym krzywe podaży pracy i popytu na pracę się przecinają.
- bezrobocie neoklasyczne, oznacza, że płace nie dostosowują się do zmian warunków rynkowych i w ten sposób nie zapewniają równowagi popytu i podaży.
-bezrobocie frykcyjne, związane z przerwami w zatrudnieniu z powodu poszukiwania innej pracy lub zmianą miejsca zamieszkania.
- bezrobocie z wyboru. zjawisko, w wyniku którego osoba bezrobotna świadomie rezygnuje z szansy podjęcia pracy.
Polityka budżetowa – polega na regulacji wysokości oraz proporcji dochodów i wydatków budżetowych. Obejmuje politykę podatkową oraz politykę wydatków budżetowych. Polityka budżetowa wyodrębniana jest nie ze względu na specyfikę realizowanych celów, lecz ze względu na specyfikę środków, którymi się posługuje. Jej cele muszą być zgodne z celami polityki gospodarczej i społecznej państwa. Polityka budżetowa zajmuje się sposobami wykorzystania dochodów i wydatków publicznych do realizacji stojących przed państwem zadań.
a. Funkcja alokacyjna –Polega to na oddziaływaniu na strukturę produkcji poprzez alokowanie środków na działalność publiczną i zwiększanie tych wydatków.
Zadania:
-podział czynników produkcji między sektorem prywatnym i publicznym
-podział czynników produkcji w ramach sektora publicznego
-oddziaływanie na podział czynników produkcji w ramach sektora prywatnego
b. Funkcja redystrybucyjna – jest to świadome oddziaływanie państwa w celu korygowania podziału dochodów, które powstają w ramach działania procesów rynkowych. Sposoby realizacji funkcji redystrybucyjnej:
- Bezpośrednie – redystrybucja dokonywana jest za pomocą systemu podatkowego (redukowanie dochodów) i pieniężnych transferów socjalnych (uzupełnianie dochodów), które obejmują różne świadczenia socjalne. Bezpośredni sposób redystrybucji dochodów odgrywa znaczącą rolę w podziale dochodów, przez co jest właściwym przedmiotem redystrybucyjnej funkcji polityki budżetowej.
- Pośrednie – redystrybucja polega na bezpłatnym, lub częściowo płatnym, zaspokajaniu potrzeb w ramach usług społecznych (np. wydatki na kształcenie, mobilność terytorialną i zawodową siły roboczej) i różnicowaniu obciążeń podatkami konsumpcyjnymi dóbr luksusowych i powszechnego użytku. Odgrywają one istotną rolę w wyrównywaniu poziomu życia w społeczeństwie.
c. Funkcja stabilizacyjna – polega ona na wykorzystaniu instrumentów budżetowych (dochodów i wydatków) do osiągnięcia makroekonomicznych celów gospodarczych. Funkcja ta uważana jest za najważniejszą funkcję polityki budżetowej, ponieważ poprzez kształtowanie poziomu zagregowanego popytu kształtować można wzrost gospodarczy, stabilny poziom cen (stabilizacja pieniądza), wysoki poziom zatrudnienia (pełne zatrudnienie) i równowagę zewnętrzną.
Polityka pieniężna – systematyczne działania mające na celu zapewnienie stabilności cen. Politykę pieniężną państwa prowadzi bank centralny lub inna instytucja rządowa upoważniona do realizacji tej funkcji. Oddziałuje ona na poziom podaży pieniądza oraz na kursy walutowe.
Cele polityki pieniężnej : Polityka pieniężna ma za zadanie regulować podaż pieniądza w gospodarce zgodnie z celami zakładanymi w gospodarce oraz wymaganiami praw ekonomicznych i obrotu pieniężnego. Jej gł celem jest zapewnienie stabilności cen.
Podmioty realizujące:
1.Narodowy Bank Polski, jako Bank centralny (organem NBP jest Rada Polityki Pieniężnej)
2.Banki komercyjne: banki państwowe, banki spółdzielcze, banki w formie spółek akcyjnych
Do głównych instrumentów polityki pieniężnej należą w kraju : podaż pieniądza i jej instytucje podmiotowe, zasady, i narzędzia systemowe, zaplecze badawcze oraz jednostki i urządzenia organizacyjno-technicze systemu pieniężnego w kraju. Ważnym instrumentem polityki pieniężnej państwa jest też jego oddziaływanie przez bank centralny na płynność finansową banków komercyjnych w kraju, która polega na ich zdolności do zwiększania obrotów i operacji bankowych (wzrost sumy i rodzajów przyjmowanych wkładów pieniężnych w banku i udzielonych kredytów oraz innych operacji finansowych).
Główne cele polityki zatrudnienia:
-bilansowanie zatrudnienia w skali krajowej i lokalnej,
-kształtowanie jego struktury zgodnie z potrzebami i profilem demograficznym ludności,
-dostosowanie kwalifikacji zasobów pracy do potrzeb gospodarczych,
-organizacja rynku pracy i związanego z nim pośrednictwa oraz poradnictwa zawodowego,
-udzielanie pomocy w znalezieniu zajęcia grupom społecznym mającym szczególne trudności w aktywizacji zawodowej (np. młodocianym, niepełnosprawnym, kobietom, zwalnianym z zakładów karnych itp.),
-motywowaniem do pracy.
Polityka przemysłowa- działalność inwestycyjna państwa prowadzona w stosunku do przemysłu a podlegająca na modyfikacji alokacji dokonywanej przez rynek.
Rola polityki przemysłowej:
-oddziaływanie na decyzje inwestycyjne przedsiębiorstwa
-może odnosić się do przemysłu jako całość lub jego gałęzi i branży albo tylko przedsiębiorstw
-jest konieczna kiedy ujawniają się nie doskonałości procesów rynkowych
-może być nastawiona na zainteresowanie przedsiębiorstw działalnością innowacyjną
-zapewnienie dopływu odpowiednio wykwalifikowanej siły roboczej, rozwoju infrastruktury
Rodzaje polityki przemysłowej:
-aktywny (ma na zad pobudzenie zmian strukturalnych w przemyśle, innowacyjność oraz podnoszenie efektywności i konkurencyjności międzynarodowej przedsiębiorstw przemysłowych)
-pasywny (działania obronne, ich celem jest utrzymanie poziomu zatrudnienia w schyłkowych gałęziach przemysłu)
-defensywny (utrzymanie zdolności produkcyjnych)
Wyjaśnij różnice między pojęciem wzrostu i rozwoju gospodarczego
Wzrost gospodarczy to proces powiększania efektów gospodarowania, zwiększenie się rocznej produkcji dóbr i usług w kraju wyrażający się przede wszystkim w zwiększaniu Produktu Krajowego Brutto, a rozwój gospodarczy to złożony proces gospodarczo-społeczny, przejawiający się w przemianach strukturalnych gospodarki oraz poprawie najważniejszych wskaźników charakteryzujących warunki życia społeczeństwa. Wzrost gospodarczy odnosi się tylko do zmian ilościowych, przy założeniu, że podstawowe wielkości makroekonomiczne charakteryzują się długofalowym red trendem. Natomiast rozwój gospodarczy obejmuje zarówno zmiany ilościowe, dotyczące wzrostu produkcji, zatrudnienia, inwestycji, rozmiarów funkcjonującego kapitału, dochodów, spożycia i innych wielkości ekonomicznych charakteryzujących gospodarkę od strony ilościowej (wzrost gospodarczy), jak również towarzyszące im zmiany o charakterze jakościowym.
Podatek – obowiązkowe świadczenie pieniężne pobierane przez związek publicznoprawny (państwo, jednostka samorządu terytorialnego) bez konkretnego, bezpośredniego świadczenia wzajemnego. Zebrane podatki są wykorzystywane na potrzeby ustalone przez organ pobierający. Współcześnie pieniądze z podatków trafiają do skarbu państwa, województwa, powiatu albo gminy, które dzięki temu mogą inwestować w rozwój infrastruktury, wojska, policji, oświaty, służby zdrowia, itp. Obecnie uznaje się, iż podatki są świadczeniami pieniężnymi, jednakże w historii znane są również podatki świadczone w innych niż pieniądz dobrach.
Zgodnie z polskim prawem daniny, aby zostały uznane za podatki muszą posiadać 4 cechy:
-nieodpłatność
-przymusowość
-powszechność
-bezzwrotność
Podatki dzielą się na:
-bezpośrednie - nałożone na dochód lub majątek podatnika,
-pośrednie - nakładane na przedmiot spożycia,
1.Podatki dochodowe, obowiązkowe świadczenie osoby fizycznej lub osoby prawnej na rzecz państwa, zależne od dochodu i wykorzystanych odliczeń.
-podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT), podatek bezpośredni obejmujący dochody uzyskiwane przez osoby fizyczne
-podatek dochodowy od osób prawnych (CIT), rodzaj podatku bezpośredniego obciążającego dochody uzyskiwane przez osoby prawne
2.Obowiązkowe składki ubezpieczeniowe, zdrowotne itp.
3.Opodatkowanie własności
a)Podatki od nieruchomości, podatek lokalny pobierany przez samorząd gminny, w którym przedmiotem opodatkowania jest posiadanie nieruchomości.
-podatek rolny (gruntowy), opodatkowaniu podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza..
-podatek leśny, przedmiotem opodatkowania są lasy, z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż działalność leśna.
b)Podatek od spadków i darowizn; opodatkowane jest nabycie własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem: spadku, darowizny, zasiedzenia, nieodpłatnego zniesienia współwłasności, zachowku,
4.Podatki od towarów i usług;
a)Podatek od wartości dodanej (VAT) ; podatek pośredni, obrotowy, który z założenia ma w jak najmniejszy sposób oddziaływać na ostateczną cenę towaru i usługi podlegającej opodatkowaniu. Podatek VAT jest płacony przez każdego przedsiębiorcę w łańcuchu dostaw. Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów, import towarów, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju, wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów
b)Akcyza: podatek pobierany od spożycia niektórych artykułów, pobiera się od przedsiębiorcy, który wlicza ją do ceny towaru.
c)Cło: podatek graniczny od towarów, w ostatecznym rozrachunku płaci konsument (część doktryny prawa podatkowego nie uważa ceł za podatki ze względu iż jego celem nie jest co do zasady ochrona interesu finansowego fiskusa, ale ochrona rynku wewnętrznego. Zgodnie z klasyfikacją dochodów budżetu państwa wpływy z tytułu ceł są włączane do pozycji dochody niepodatkowe. Zgodnie z tą klasyfikacją cło należy do kategorii , czyli świadczeń, którym towarzyszy równoległe świadczenie ekwiwalentne w postaci pozwolenia na wwóz lub wywóz towarów).
d)inne
-podatek od posiadania psa (Obecnie podatek od psów został zmieniony na opłatę)
-podatek od środków transportowych
-podatek od czynności cywilnoprawnych
-podatek od gier
Selektywna polityka kredytowa - polega na stosowaniu ułatwień kredytowych dla pewnej kategorii pożyczkobiorców i modyfikowaniu zachowań instytucji pożyczkowych za pomocą swoistych procedur (np. racjonowania kredytów) lub dzięki pośrednictwu sieci wyspecjalizowanych instytucji finansowych.
-Kredyty o preferencyjnej stopie procentowej- w celu zmniejszenia kosztu kredytu państwo wprowadza pewne bonifikaty dla wskazanych grup kredytobiorców. Bonifikata może przybrać formę bezpośrednią ( subwencja państwowa dla instytucji dystrybującej kredyty) lub pośrednią ( kredyt refinansowy dla pożyczkobiorcy o preferencyjnej stopie).
-Udzielanie pożyczkobiorcom gwarancji kredytowych częściowych lub całkowitych
-Popieranie tworzenia oraz rozwoju instytucji i funduszy gwarancyjnych
1. Nie może naruszać zasad globalnej polityki pieniężnej.
2. Działania selektywne muszą być jednoznacznie określone również w celu zapewnienia dobrej alokacji zasobów.
Polityka współpracy gospodarczej z zagranicą to świadoma działalność państwa w kształtowaniu stosunków gospodarki narodowej z otoczeniem. Obejmuje ona wytyczanie celów oraz dokonywanie wyboru narzędzi służących do ich osiągania. Na stosunki ekonomiczne każdego kraju składają się: - wymiana towarowa - wymiana usług - obroty kapitałowe. Polityka ta polega na kształtowaniu, za pomocą środków pośrednich i bezpośrednich, pożądanych warunków, wielkości, kierunków oraz struktury wymienionych rodzajów obrotów z zagranicą. Typy polityki współpracy gospodarczej:
- polityka autonomiczna – rząd danego kraju sam, bez uzgodnień z rządami innych krajów, prowadzi działania w dziedzinie stosunków ekonomicznych z zagranicą
-polityka konwencyjna (umowna) – polega na regulowaniu stosunków ekonomicznych z zagranicą na podstawie umów międzynarodowych dwustronnych lub wielostronnych
-polityka wolnego handlu – polega na tym, że państwo nie oddziaływuje bezpośrednio na wymianę oraz zapewnia swobodny dostęp do rynków zagranicznych przedsiębiorstwom krajowym, a zagranicznym do rynków krajowych.
Polityka ta obejmuje też usuwanie wcześniej ustalonych ograniczeń. Teoria wolnego handlu zakłada równość krajów uczestniczących w wymianie oraz równość korzyści.
Przekształcenia strukturalne:
1.zmniejszenie się sektora I (rolnictwo, przemysł i rybołówstwo) w gosp wraz z rozwojem gosp czego wyrazem jest zmniejszenie zatrudnienia i produkcji w tym sektorze (do poziomu 60- 80 % )
2.Wzrost a następnie stabilizacja i spadek znaczenia sektora II (przemysł i budownictwo)
3.Ciągły wzrost znaczenia sektora III (usługi ) wraz z rozwojem gospodarki
Polityka strukturalna- świadome tworzenie i kształtowanie struktur ekonomicznych w gosp przy wykorzystaniu właściwych instrumentów oraz rozwiązywaniu przez państwo towarzyszących zmianom strukturalnym problemów ekonomicznych i społecznych
Podstawowe cele polityki strukturalnej:
1.przyspieszenie tępa rozwoju gosp
2.wzrost efektywności gosp działalności
3.zwiększenie dochodów ludności
4.zwiększenie konkurencyjności gosp danego kraju
5.utrzymanie dobrego stanu środowiska naturalnego
6.zwiększenie stopnia wykorzystania zasobów pracy
Wspólna polityka strukturalna zmierza do kształtowania gosp która jest:
1.zróżnicowana sektorowo, produktowo oraz posiada elastyczne i adaptacyjne struktury gosp
2.promująca i wykorzystująca kapitał ludzki
3.zdolna do tworzenia i absorpcji innowacji
4.przyjazna dla środowiska przyrodniczego
5.otwarta na zmianę z zagranicą i zdolna do międzynarodowej integracji
Polityka rolna jest jedna z dziedzin polityki gospodarczej . Polityka rolna jest to zespół środków regulacji i działań państwa mających na celu kształtowanie rozmiarów produkcji rolnej i utrzymanie jej opłacalności, kreowanie przeobrażeń agralnych zmierzających do koncentracji i specjalizacji w rolnictwie, przyspieszanie postępu technicznego i agrotechnicznego warunkującego efektywność rolnictwa oraz wpływanie na procesy demograficzne na wsi.
Mierniki poziomu rozwoju gospodarczego
Ustalenie poziomu rozwoju gospodarczego danego obszaru jest bardzo trudne, ponieważ nie istnieją uniwersalne mierniki, które byłyby porównywalne w skali całego świata. Najczęściej stosowaną miarą poziomu rozwoju jest produkt krajowy brutto (PKB), uzupełniony innymi miernikami ekonomicznymi oraz miernikami demograficznymi, gospodarczymi i społecznymi.
Mierniki ekonomiczne
- produkt krajowy brutto (PKB) w przeliczeniu na jednego mieszkańca w dolarach USA. PKB to liczona w cenach bieżących wartość wytworzonych w danym kraju, w ciągu roku, dóbr materialnych i usług pomniejszona o koszty materialne i koszty zakupu obcych usług niematerialnych. PKB może być liczony według oficjalnego kursu dolara lub według faktycznej wartości dolara na rynku wewnętrznym, czyli parytetu siły nabywczej waluty (PSNW). Uzupełnieniem wartości PKB na jednego mieszkańca jest tempo jego przyrostu w ciągu roku oraz udział poszczególnych działów gospodarki w tworzeniu PKB;
- produkt narodowy brutto (PNB) – to produkt krajowy brutto powiększony o dochody z tytułu własności za granicą i pomniejszony z tytułu funkcjonowania kapitału zagranicznego w danym kraju;
- dochód narodowy (DN) uzyskiwany w wyniku pomniejszenia produktu narodowego brutto o koszty amortyzacji i koszty pośrednie (VAT i akcyzę);
- majątek narodowy – miernik stosowany przez Bank Światowy w najnowszych rankingach państw. Uwzględnia przeliczoną na mieszkańca szacunkową wartość bogactw naturalnych, potencjał twórczy zasobów ludzkich oraz majątek wytworzony, tj. budynki, maszyny, technologie, infrastrukturę techniczną terenu.
Mierniki gospodarcze
- udział przemysłu w tworzeniu PKB;
- udział w światowej produkcji wyrobów elektronicznych, tworzyw sztucznych i energii elektrycznej;
- intensywność produkcji rolnej mierzona wydajnością z jednego hektara;
- stosunek produkcji roślinnej i zwierzęcej w ogólnej wartości produkcji rolnej;
- struktura towarowa handlu zagranicznego.
Mierniki demograficzne
- śmiertelność niemowląt na 1000 urodzeń żywych;
- przeciętna długość trwania życia;
- struktura wiekowa ludności;
- struktura zawodowa ludności.
Mierniki społeczne
- udział wydatków na wyżywienie w budżetach domowych;
- dzienne spożycie kalorii i białka;
- liczba lekarzy na 1000 mieszkańców;
- liczba łóżek w szpitalach na 1000 mieszkańców;
- odsetek analfabetów na 1000 mieszkańców powyżej 15 roku życia;
- odsetek ludności z wykształceniem średnim i wyższym.
Analiza wielkości wszystkich wymienionych mierników nie daje obrazu jakości życia. Z tego względu w ONZ opracowano jeszcze jeden miernik – wskaźnik rozwoju społecznego – HDI (Human Development Index). Wskaźnik ten powstaje w wyniku przeliczenia czterech wartości:
- średniej długości trwania życia;
- odsetka dzieci uczęszczających do szkoły i średniego okresu trwania nauki;
- odsetka ludności powyżej 15 roku życia umiejącej czytać i pisać;
- wielkości PKB na 1 mieszkańca.
HDI przyjmuje wartości od 0 do 1. Jeśli jego wysokość jest większa od 0,80 – poziom rozwoju społecznego jest wysoki, przy wartościach 0,50-0,79 – średni, natomiast przy wartościach niższych niż 0,50 poziom jest niski.
Biuro Statystyczne ONZ i Bank Światowy, biorąc za podstawę przeliczenie PKB na 1 mieszkańca, podzieliły państwa świata na kraje:
- wysoko rozwinięte, w których PKB na 1 mieszkańca jest wyższy niż 10 000 $ USA;
- średnio rozwinięte, gdzie PKB na 1 mieszkańca wynosi 3000-10 000 $ USA;
- słabo rozwinięte, w których na 1 mieszkańca przypada mniej niż 3000 $ USA.
Instrumenty zagranicznej polityki gospodarczej
1.informacja ze strony podmiotów
2.przepisy prawne
3.instrumenty finansowe (cła importowe i eksportowe, podatki importowe)
cło importowe to opłata związana z przywozem towarów i płaci ten przedsiębiorca, który przywozi towary. Cło spełnia funkcje: dostarcza środków finansowych, jest zapora w nadmiernym napływie towarów z zagranicy
cło eksportowe występuje w krajach, które pewne towary chcą zatrzymać w kraju np. diamenty;
podatek importowy – o ile cło jest instrumentem międzynarodowym, to podatek jest instrumentem finansowym wewnętrznym,
Euroregiony- to zinstytucjonalizowane związki formalne między organizacjami sąsiadujących ze sobą krajów powołane w celu ułatwienia WSP…ółpracy i rozwoju obszarów przygranicznych.
Cele euroregionów:
-dążenie do przełamywania barier i wzajemnych uprzedzeń
-rozwój formalnych i nieformalnych kontaktów międzyludzkich
-realizacja wspólnych kontaktów międzyludzkich
-realizacja wspólnych interesów gosp ekologicznych i społecznych
Funkcje obszarów wiejskich:
1.produkcyjna: surowce żywnościowe (różne systemy gosp), surowce przemysłowe (energetyczne)
2.socjalna
3.usługowa: na rzecz środowiska (programy współpracy międzynarodowej), na rzecz ludności (agroturystyka, turystyka wiejska)
Wspólna polityka rolna UE i kierunki jej zmiany
Wspólna Polityka Rolna (WPR) to najlepiej rozwinięty i najbardziej kosztowny sektor
polityki gospodarczej w Unii Europejskiej (UE). W przeciwieństwie do pozostałych sektorów
gospodarki, które funkcjonuj_ na zasadach rynkowych, rolnictwo jest szczególnie wspierane
i chronione.
Do najważniejszych celów WPR należą:
zwiększenie wydajności produkcji rolnej w drodze rozwoju postępu technicznego,
zapewnienie racjonalnego rozwoju produkcji rolnej oraz pełnego wykorzystania
czynników produkcji, zwłaszcza siły roboczej,
zapewnienie odpowiedniego poziomu życia ludności rolniczej, przede wszystkim
przez podniesienie indywidualnego dochodu osób zatrudnionych w rolnictwie,
stabilizacja rynków rolnych,
zapewnienie ciągłości dostaw żywności,
zapewnienie odpowiednich cen dla konsumentów.
Podstawowe założenia:
W ramach polityki rynkowej:
stopniowa redukcja cen gwarantowanych o 20 % w sektorze produkcji wołowiny
i o 15 % w sektorze upraw i mleczarstwa,
rezygnacja z podtrzymywania cen rynkowych na rzecz dotacji wyrównawczych,
bezpośrednie płatności kompensujące rolnikom spadek dochodów w wyniku
zmniejszenia produkcji i niższych cen.
W ramach polityki rozwoju obszarów wiejskich:
wspieranie restrukturyzacji regionów słabiej rozwiniętych oraz dotkniętych
trudnymi problemami,
promowanie rolnictwa konkurencyjnego i wielofunkcyjnego oraz modernizacji
gospodarstw rolnych (każde państwo musi opracować własny program rozwoju
wsi zgodny z wytycznymi Wspólnoty),
poprawa struktury gospodarstw rolnych, przetwórstwa i sprzedaży produktów
rolnych,
promocja uzupełniających lub alternatywnych form działalności,
wprowadzenie nowych technologii i poprawa jakości produktów;
zachęty do gospodarowania pozwalającego na ochronę środowiska, poprawę
jakości krajobrazu i zachowanie zasobów naturalnych (sankcje za nieprzestrzeganie
wymogów ochrony środowiska),
finansowe wsparcie dla gospodarstw rolnych położonych na terenach
o niekorzystnych warunkach naturalnych,
ułatwienie rozpoczęcia działalności młodym, wykwalifikowanym rolnikom w postaci
jednorazowej premii lub dopłaty do spłaty odsetek kredytu,
szkolenia zawodowe rolników,
system wcześniejszych emerytur.
Podatki pośrednie to podatki nakładane na wydatki na dobra i usługi. Najważniejszy jest podatek od wartości dodanej (VAT), będący w rzeczywistości podatkiem od sprzedaży detalicznej. Podczas gdy podatek od sprzedaży jest ściągany jedynie na etapie ostatecznej sprzedaży konsumentowi, VAT obciąża również stadia procesu produkcji. Podmiotem podatku są wszystkie instytucje uczestniczące w obrocie towarowym.
-Stanowią automatyczny stabilizator koniunktury dzięki wrażliwości na zmiany poziomu dochodu narodowego, zatrudnienia i innych wartości ekonomicznych, samoistnie reagują na zmianę koniunktury
-Pełnią role stymulacyjna - są wykorzystywane jako instrument oddziaływania na decyzje podmiotów gospodarczych.
-Wpływają na decyzje dostawców i konsumentów tym samym wpływają na poziom konsumpcji(obniżenie podatków zwiększą popyt, natomiast wzrost podatków działa odwrotnie)
-Podatki pośrednie mogą promować konsumpcje jednych towarów, a zniechęcać do konsumpcji innych
-Są bardzo ważne przy słabej administracji podatkowej ze względu na duża ściągalność
-Podnoszenie VATu działa jako zachęta dla producentów do poprawiania efektywności kosztowej w celu zachowania tego samego poziomu zysku.
Główne kierunki wsparcia rolnictwa obszarów wiejskich PROW 2007- 2013
W ramach priorytetowych kierunków wsparcia obszarów wiejskich Unii Europejskiej, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 został podzielony na cztery osie:
Oś 1: Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego;
Oś 2: Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich;
Oś 3: Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej;
Oś 4: Leader.
Powyższe kierunki wsparcia w pełni odzwierciedlają potrzeby Polski w zakresie rozwoju obszarów wiejskich i ustanawiają podstawowe sfery, wokół których zostaną zaprogramowane szczegółowe instrumenty wsparcia.
Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich polega na podejmowaniu różnych przedsięwzięć, aby ludność wiejska miała możliwość pracy poza rolnictwem bez potrzeby migracji ze wsi. W istocie problem sprowadza się do rozwoju produkcji rolnej i przetwórstwa spożywczego oraz związanych z nim usług , z równoczesnym zachowaniem dóbr ekologicznych.
Scenariusz zrównoważonego rozwoju rolnictwa eksponuje przede wszystkim :
-zachowanie równowagi pomiędzy ekosystemami rolniczymi oraz innymi ekosystemami przyrody i zdolności do produkcji zdrowej żywności
-racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi i oszczędne ich wykorzystywanie
-rekonstrukcja techniczno-technologiczna rolnictwa w możliwie krótkim okresie , Szybszy wzrost --wydajności pracy w rolnictwie będzie umożliwiał tanienie żywności
-aktywny udział wyspecjalizowanych agent państwa w rozwiązywaniu problemów ochrony środowiska
Osie priorytetowe PROW 2007-2013
W ramach priorytetowych kierunków wsparcia obszarów wiejskich UE, w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, zdefiniowano cztery osie:
Oś 1: Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego; Działania w ramach tej osi mają wspierać proces restrukturyzacji gospodarstw rolnych. W ramach tej osi podjęte zostaną również działania zmierzające do podnoszenie poziomu wykształcenia i kwalifikacji mieszkańców wsi.
Oś 2: Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich; Dobry stan środowiska naturalnego wyróżnia nasz kraj na tle innych krajów Europy. W związku z tym wprowadzone zostaną instrumenty wsparcia oraz zachęty dla rolników, które mają sprzyjać zachowaniu i poprawie stanu siedlisk przyrodniczych i ostoi gatunków
Oś 3: Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej; Działania dostępne w ramach Osi 3 uzupełniają priorytety dwóch pierwszych osi i w sposób synergiczny mogą pozytywnie oddziaływać na mieszkańców obszarów wiejskich. Pierwsza grupa działań dotyczy różnicowania działalności gospodarczej. Sprzyjać to ma zmniejszeniu poziomu bezrobocia na obszarach wiejskich oraz wzrostowi poziomu życia ich mieszkańców.
Drugą grupę stanowią instrumenty mające na celu poprawę jakości życia. Dotyczą one odnowy wsi, poprawy stanu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego. Realizacja tych działań ma przyczynić się do polepszenia jakości życia oraz ma stanowić dodatkowy czynnik wspierający proces identyfikacji mieszkańców z obszarów wiejskich z ich regionem wraz z jego tradycjami i wartościami.
Oś 4: Leader; jest podejściem przekrojowym, umożliwiającym realizowanie i wdrażanie celów Osi 3. Celem Osi 4 jest aktywizacja mieszkańców obszarów wiejskich poprzez budowanie potencjału społecznego na wsi. Aktywizacja społeczności wiejskich wymaga włączenia się w te działania partnerów społecznych. Leader jest podejściem do rozwoju obszarów wiejskich, polegającym na oddolnym opracowaniu przez lokalną społeczność wiejską lokalnej strategii rozwoju obszarów wiejskich oraz realizacji wynikających z niej innowacyjnych projektów łączących zasoby, wiedzę i umiejętności przedstawicieli trzech sektorów: publicznego, gospodarczego i społecznego.
Bezrobocie jako problem ekonomiczny
Bezrobocie obok inflacji uważa się za prawdziwie ... ekonomiczny. – W każdym kraju dotkniętym tymi problemami polityka gospodarcza stara się mniej lub bardziej skutecznie poprawić albo przynajmniej złagodzić wszystkie te trudności.
Dzieje się tak ze względów ekonomicznych jak i społecznych a również ze względów politycznych. Żadna partia polityczna nie może pozwolić sobie na pominięcie problemów bezrobocia, inflacji w swoich programach, założeniach, polityki gospodarczej, jeżeli chce zjednać dla siebie jakiś większy krąg.
Przede wszystkim bezrobocie jest problemem ekonomicznym, Ala też, zwłaszcza wtedy, gdy osiąga znaczne rozmiary jest to problem społeczny i polityczny.
Bezrobocie jest to zjawisko ekonomiczne, jest widocznym dowodem niepełnego wykorzystania potencjału produkcyjnego społeczeństwa. Pojawia się jako skutek różnych przyczyn zarówno wewnętrznych tkwiących w samej gospodarce, systemie gospodarczym, jak i zewnętrznym
Sposoby zwalczania bezrobocia:
1. Współdziałanie, prezydenta, rządu, parlamentu, samorządów lokalnych i organizacji pracodawców.
2. Współdziałanie niezbędne dla ochrony obecnych miejsc pracy i tworzenie nowych.
3. Zachęcanie absolwentów do ubiegania się o pracę, a nie o zasiłek; pracodawcy muszą wiedzieć, że zatrudnienie absolwenta jest opłacalne.
4. Wsparcie dla restrukturyzacji wsi i tworzenie tam nowych miejsc pracy.
5. Polityka regionalna.
6. wypłacanie zasiłków.
7. tworzenie miejsc pracy (przez inwestycje, roboty publiczne, szkolenia, przekwalifikowanie bezrobotnych, doradztwo zawodowe i pośrednictwo pracy.
8. Wzmocnienie polityki proinwestycyjnej.
9.Ściślejsze powiązanie programów modernizacyjnych i restrukturyzacyjnych z sytuacją na rynku pracy.
10.Sterowanie szkolnictwem zawodowym zgodnie z zapotrzebowaniem na rynku pracy.
11.Polityka fiskalna np. mniejsze podatki = rozwój firmy = wzrost zatrudnienia.
12.Kierowanie obywateli polskich do pracy za granicę.
13.Wspieranie drobnych i średnich przedsiębiorstw.
Główne problemy rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich w Polsce
Obszary wiejskie zajmują w Polsce powierzchnię 291,4 tys. km2, co stanowi 93% obszaru
kraju. W wyniku zmian i przekształceń strukturalnych w Polsce obszary wiejskie dotknite
zostały problemem bezrobocia. Słabo rozwinięta infrastruktura techniczna na wsi stanowi jedną z najpoważniejszych barier wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Niedostateczny stopień jej rozwoju nie tylko obniża standard życia i gospodarowania, lecz także decyduje o słabej atrakcyjności obszarów wiejskich dla potencjalnych inwestorów.
Zasadniczym problemem, dotyczącym warunków sanitarnych na polskiej wsi, jest nadal
niedostateczne dostosowanie sieci kanalizacyjnej i systemu oczyszczania ścieków do potrzeb
obszarów wiejskich oraz brak środków finansowych na realizację inwestycji w tym zakresie.
Infrastrukturę społeczną na obszarach wiejskich cechuje niedoinwestowanie
i niedostosowanie do istniejących potrzeb. Niedostateczny rozwój dotyczy szczególnie
placówek kulturalnych, turystycznych, ale także szkół oraz placówek opiekuńczych i służby
zdrowia.
Na mniej korzystne możliwości edukacyjne dzieci wiejskich składa się szereg barier
związanych z funkcjonowaniem systemu oświatowego na wsi (np.: ograniczony dostęp do
przedszkoli, nie posiadający kwalifikacji nauczyciele, gorsza oferta edukacyjna szkolnictwa
ponadgimnazjalnego) oraz sytuacją materialną rodzin wiejskich. Wybór szkoły
ponadgimnazjalnej jest uzależniony od sieci szkół w najbliższej okolicy, możliwości dojazdu
lub zamieszkania w internacie, kosztów dojazdów lub mieszkania poza domem.
Problemem na terenach wiejskich jest także utrudniony dostęp do informacji zawodowej.
W przypadku terenów wiejskich lukę informacyjną wypełniają w pewnym zakresie ośrodki
doradztwa rolniczego, a w mniejszym stopniu prasa fachowa.
Najważniejsze priorytety polityki rolnej w latach 2007- 2013
Podstawowe zasady polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007–2013, a także instrumenty polityczne, z jakich mogą korzystać państwa członkowskie i regiony: -poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego; -poprawa stanu środowiska i terenów wiejskich; -poprawa jakości życia na obszarach wiejskich oraz wspieranie dywersyfikacji gospodarki wiejskiej. Aby pomóc w zapewnieniu zrównoważonego podejścia do polityki, państwa członkowskie i regiony są zobowiązane do rozdzielenia funduszy na rozwój obszarów wiejskich pomiędzy te trzy osie tematyczne. Dalszy wymóg polega na przeznaczeniu części środków na wspieranie projektów opierających się na doświadczeniach zebranych podczas wdrażania inicjatyw wspólnotowych Leader. W „podejściu Leader" chodzi o opracowywanie i wdrażanie indywidualnych projektów przez lokalne partnerstwa w celu rozwiązania problemów lokalnych. Każde państwo członkowskie (lub region, w przypadku delegowania uprawnień na szczebel regionalny) musi – tak jak przed 2007 r. – ustalić program rozwoju obszarów wiejskich, w którym określa wysokość środków przeznaczonych na konkretne działania w latach 2007–2013 r. Nowością w okresie programowania 2007–2013 jest większy nacisk położony na spójną strategię na rzecz rozwoju obszarów wiejskich w skali całej UE. Jest to możliwe dzięki stosowaniu narodowych planów strategicznych, które muszą zostać opracowane na podstawie unijnych wytycznych strategicznych. Podejście to powinno pomóc: -określić dziedziny, w których skorzystanie ze wsparcia unijnego w zakresie rozwoju obszarów wiejskich tworzy największą wartość dodaną na poziomie UE; -stworzyć powiązania z głównymi priorytetami UE -zapewnić zgodność z innymi rodzajami polityki UE, szczególnie w dziedzinie spójności gospodarczej i ochrony środowiska; -wspierać proces wdrażania nowej prorynkowej wspólnej polityki rolnej (WPR) i związanej z nią niezbędnej restrukturyzacji w starych i nowych państwach członkowskich. Bogactwo narodowe i jego elementy składowe |
|---|
Początek formularza
Bogactwo narodowe, zasób dóbr materialnych, którymi rozporządza społeczeństwo, a które są bądź to rezultatem procesów wytwórczych prowadzonych przez kolejne pokolenia, bądź naturalnymi zasobami przyrody (bogactwa naturalne).
Rozmiary pierwszego z tych elementów kształtują się pod wpływem akumulacji pewnej części produktu narodowego powstającego w wyniku działalności gospodarczej i jej inwestowania oraz pod wpływem zużywania się dóbr w procesie produkcji i konsumpcji.
Element drugi obejmuje zasoby surowcowe, glebę, wody, powietrze atmosferyczne, zasoby energetyczne, dziką florę (np. lasy) i faunę, specyficzne warunki środowiska geograficznego (lecznicze, klimatyczne, krajobrazowe itp.).
Część z nich ulega nieodwracalnemu wyczerpywaniu się (np. zasoby surowcowe), część ma zdolność do odtwarzania się (np. lasy, zwierzostan), część natomiast jest niewyczerpywana (np. woda, powietrze, energia słoneczna).
Naturalne zasoby przyrody zmieniają się pod wpływem działalności ludzi (degradacja, ochrona środowiska).
Rozwój zrównoważony
Rozwój zrównoważony to rozwój społeczno-gospodarczy, który nie narusza równowagi w przyrodzie i sprzyja przetrwaniu jej zasobów. Zasady zrównoważonego rozwoju opracowano podczas „Szczytu Ziemi” w 1992 r. w Rio de Janeiro.
Najważniejsze z nich to:
- zasada 1 – istoty ludzkie są w centrum zainteresowania w procesie zrównoważonego rozwoju. Mają prawo do zdrowego i twórczego życia w harmonii z przyrodą;
- zasada 3 – prawo do rozwoju musi być wypełniane tak, aby sprawiedliwie połączyć rozwojowe i środowiskowe potrzeby obecnych i przyszłych generacji;
- zasada 4 – osiągnięcie zrównoważonego rozwoju wymaga, aby ochrona środowiska stanowiła nierozłączną część procesu rozwoju;
- zasada 5 – wszystkie państwa i wszyscy ludzie powinni współpracować w zasadniczym wykorzenieniu ubóstwa, w zmniejszeniu różnic w poziomie życia i dążyć do zaspokojenia potrzeb większości ludzi na świecie;
- zasada 9 – państwa powinny wpływać na zrównoważony rozwój przez usprawnienie procesów technologicznych, a także transfer nowych, korzystnych dla środowiska technologii.
Wprowadzenie w życie zasad zrównoważonego rozwoju jest szczególnie ważne dla krajów słabo rozwiniętych, ponieważ dają one szansę na zmniejszenie dysproporcji między tymi państwami a krajami wysoko rozwiniętymi.