Romantyzm w Polsce 1818-1863
Specyfika polskiego romantyzmu polega na tym, że w dobie niewoli ojczyzny filozofia i estetyka europejskiego romantyzmu splotła się z silną ideologią narodowowyzwoleńczą. Gdy w Europie romantyzm dość szybko przeminął, w Polsce okazał się jednym z najważniejszych okresów dziejów i literatury. Romantyzm stwarzał bazę ideową dla buntu, konspiracji i powstań, kształtował postawę bojownika o wolność ojczyzny, dyskutował problemy społeczne, ważne wobec problemów narodu. Przetrwał - jako przedmiot uwielbienia lub parodii - po czasy współczesne.
Tematy polskiego romantyzmu:
- Wolność ojczyzny i bunt przeciw zaborcom.
- Miłość romantyczna (poświęcona zwykle dla ojczyzny).
- Mesjanizm narodowy i jednostkowy.
- Umiłowanie pejzażu polskiego (siła i współistnienie natury).
- Misja poety i poezji.
Najważniejsze dzieła epoki to:
Trzy dramaty romantyczne: Dziady Mickiewicza.Kordian Słowackiego i Nie-Boska komedia Krasińskiego
Powieść poetycka: Konrad Wallenrod Mickiewicza.
Poemat dygresyjny: Beniowski Słowackiego.
Komedia: Śluby panieńskie Fredry
Epopeja szlachecka: Pan Tadeusz Mickiewicza.
Gatunki:
Nowe: ballada, powieść poetycka, dramat romantyczny, poemat dygresyjny
Stare: oda, epos, pieśń, bajka, sonet, rapsod.
Motywy w literaturze i sztuce ukształtowane w romantyzmie:
- Mit dworku szlacheckiego - ostoi narodowej.
- Topos nieszczęśliwej miłości niespełnionej (albo z powodów patriotycznych - ojczyzna rywalką dziewczyny, albo nierówności społecznej)
- Obraz Polski jako Chrystusa Narodów (mesjanizm narodowy).
- Niedola powstańca i więźnia caratu.
- Typ bohatera romantycznego. Postawa buntu wobec Boga.