Romantyzm w Polsce 1818-1863

Specyfika polskiego romantyzmu polega na tym, że w dobie niewoli ojczyzny filozofia i estetyka europejskiego romantyzmu splotła się z silną ideologią narodowowyzwoleńczą. Gdy w Europie romantyzm dość szybko przeminął, w Polsce okazał się jednym z najważniejszych okresów dziejów i literatury. Romantyzm stwarzał bazę ideową dla buntu, konspiracji i powstań, kształtował postawę bojownika o wolność ojczyzny, dyskutował problemy społeczne, ważne wobec problemów narodu. Przetrwał - jako przedmiot uwielbienia lub parodii - po czasy współczesne.

Tematy polskiego romantyzmu:

- Wolność ojczyzny i bunt przeciw zaborcom.

- Miłość romantyczna (poświęcona zwykle dla ojczyzny).

- Mesjanizm narodowy i jednostkowy.

- Umiłowanie pejzażu polskiego (siła i współistnienie natury).

- Misja poety i poezji.

Najważniejsze dzieła epoki to:

Trzy dramaty romantyczne: Dziady Mickiewicza.Kordian Słowackiego i Nie-Boska komedia Krasińskiego

Powieść poetycka: Konrad Wallenrod Mickiewicza.

Poemat dygresyjny: Beniowski Słowackiego.

Komedia: Śluby panieńskie Fredry

Epopeja szlachecka: Pan Tadeusz Mickiewicza.

Gatunki:

Nowe: ballada, powieść poetycka, dramat romantyczny, poemat dygresyjny

Stare: oda, epos, pieśń, bajka, sonet, rapsod.

Motywy w literaturze i sztuce ukształtowane w romantyzmie:

- Mit dworku szlacheckiego - ostoi narodowej.

- Topos nieszczęśliwej miłości niespełnionej (albo z powodów patriotycznych - ojczyzna rywalką dziewczyny, albo nierówności społecznej)

- Obraz Polski jako Chrystusa Narodów (mesjanizm narodowy).

- Niedola powstańca i więźnia caratu.

- Typ bohatera romantycznego. Postawa buntu wobec Boga.