Romantyzm w Polsce
Pisarze i poeci okresu romantyzmu:
Feliks Bernatowicz (1786-1836)
Ryszard Berwiński (1819-1879)
Stanisław Bogusławski (1804-1870)
Aleksander Dunin-Borkowski (1811 – 1896)
Józef Dunin-Borkowski (1809-1843)
Kazimierz Brodziński (1791-1835)
Antoni Czajkowski (1816-1873)
Michał Czajkowski (1804-1886)
Adam Jerzy Czartoryski (1770-1861)
Jan Czeczot (1796-1846)
Franciszek Salezy Dmochowski (1801-1871)
Józef Bohdan Dziekoński (1816-1855)
Gustaw Ehrenberg (1818-1895)
Aleksander Fredro (1791-1876)
Stefan Florian Garczyński (1805-1833)
Antoni Gorecki (1787-1861)
Seweryn Goszczyński (1801-1876)
Klementyna Hoffmanowa (1798-1845)
Zygmunt Krasiński (1812-1859)
Józef Ignacy Kraszewski (1812-1887)
Teofil Lenartowicz (1822-1893)
Jadwiga Łuszczewska (1834-1908)
Antoni Malczewski (1793-1826)
Adam Bernard Mickiewicz (1798-1855)
Teodor Tomasz Jeż (Zygmunt Miłkowski) (1824-1915)
Maurycy Mochnacki (1803-1834)
Cyprian Kamil Norwid (1821-1883)
Wincenty Pol (1807-1882)
Mieczysław Romanowski (1834-1863)
Henryk Rzewuski (1791-1866)
Lucjan Siemieński (1807-1877)
Juliusz Słowacki (1809-1849)
Władysław Syrokomla (1823-1862)
Kornel Ujejski (1823-1897)
Maria Wirtemberska (1768-1854)
Józef Bohdan Zaleski (1802-1886)
Narcyza Żmichowska (1819-1876)
Inne ważne postacie epoki:
Edward Dembowski (1822-1846)
Stanisław Kostka Potocki (1755-1821)
Andrzej Towiański (1799-1878)
Kazimierz Władysław Wójcicki (1807-1879)
Fryderyk Chopin (1810-1849)
Piotr Michałowski (1800-1855) malarz
Popularne gatunki literackie:
ballada
dramat
pamiętnik
poemat
powieść poetycka
powieść historyczna
psalm
sonet
Popularne motywy:
ludowość
historia
orientalizm
Pojęcia:
Wallenrodyzm jest postawą, której nazwa wywodzi się od nazwiska tytułowego bohatera powieści poetyckiej Adama Mickiewicza Konrada Wallenroda. Bohater ten poświęca całe swoje życie i honor walce z wrogiem ojczyzny. Ukazuje w swoich działaniach moralnie naganne metody postępowania, gdyż dopuszcza się zdrady. Miał on jednak świadomość, że nie ma innej metody, którą można by pokonać wroga. Powoduje to konflikt wewnętrzny bohatera i jego klęskę. Zasadność i dopuszczalność takiego postępowania była często przedmiotem dyskusji.
Trzeba walczyć dwojako: trzeba być lisem i lwem... dobra walka nie opiera się tylko na sile, mocy, trzeba być na tyle sprytnym, żeby móc swojego przeciwnika przechytrzyć.
Pogląd ten stanowi motto Konrada Wallenroda. Pochodzi ono z dzieła szesnastowiecznego pisarza Niccolò Machiavellego, Książę.
Trzeba jednak pamiętać, że Konrad tak naprawdę nie reprezentuje makiawelizmu: "dwulicowego" działania nie traktuje jako moralnie neutralnego, wręcz przeciwnie: przeżywa dramat, że zmuszony jest podeptać rycerskie wartości, poświęca się dla ojczyzny i cierpi z powodu takiej konieczności. Gdyby tylko mógł, wybrałby inną drogę.
Bajronizm - prąd społeczno-kulturowy powstały w romantyzmie, także pojęcie opisujące pewną postawę wewnętrzną, model zachowania. Pojęcie to odnosi się głównie do literatury i związane jest ze stworzonym przez G. G. Byrona modelem bohatera romantycznego.
Bajronizm cechuje:
bunt przeciwko przyjętym wzorcom kulturowo społecznym - bohater to buntownik, charakterystyczny w literaturze romantycznej
samotność, skłócenie z otoczeniem - wyalienowanie
indywidualizm, okazywany na wszelkich możliwych płaszczyznach
rozdarcie wewnętrzne, wieczne cierpienie
dwuznaczność moralna
skłonność do zemsty
W Polsce model bohatera bajronicznego powielali Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki i inni literaci.
Indywidualizm - doktryna filozoficzna, zgodnie z którą istotne znaczenie przyznawano tylko jednostkom.
Postawę tę charakteryzuje silne poczucie niezależności i odrębności osobistej oraz postępowanie odbiegające od ogólnie przyjętych wzorów i norm. Indywidualizm wiąże się z przekonaniem o szczególnej roli jednostki, która stoi ponad tłumem. Na gruncie tej postawy powstał specyficzny typ bohatera romantycznego.