Spoiwa hydrauliczne (Sh) - spoiwa posiadające zdolność do wiązania i twardnienia zarówno w powietrzu jak i w wodzie. Spoiwa powietrzne (Sp) – spoiwa posiadające zdolność do wiązania i twardnienia tylko w środowisku suchym, bowiem warunkiem zachodzenia reakcji prowadzących do wiązania i twardnienia tych spoiw jest wysychanie. Spoiwa gipsowe (siarczanowe) (Sp) – otrzymywane z surowców, których głównym składnikiem jest dwuwodny siarczan wapnia CaSO₄ *2H₂O lub siarczan wapnia CaSO₄. Spoiwa wapienne (Sp) – produkowane z surowców, których głównym składnikiem jest węglan wapnia CaCO₃. Spoiwa gipsowe (siarczanowe). 1Spoiwa gipsowe mają prosty skład chemiczny i mineralogiczny, są spoiwami monomineralnymi, tzn. w ich skład wchodzi jeden dominujący minerał. 2Mechanizm wiązania spoiw gipsowych jest skrajnym modelowym przykładem tzw. mechanizmu krystalizacyjnego. 4Zalety: a)możliwość regulowania czasu wiązania w szerokim przedziale czasowym od bardzo krótkiego (10-15 minut) do bardzo długiego b)dobrej przyczepności do innych materiałów budowlanych, c)małej gęstości wyrobów i elementów, d)możliwości formowania odlewów o różnych skomplikowanych kształtach, e)łatwości obróbki, f)możliwości uzyskania wysokiego stopnia wykończenia powierzchni, g)małej przewodności cieplnej i akustycznej, h)zdrowotnego kształtowania mikroklimatu pomieszczeń tj. zdolności do pochłaniania wilgoci z powietrza przy dużej jego wilgotności i oddawaniu jej przy niskiej wilgotności otoczenia, i)dobra odporność ogniowa i hamowanie rozprzestrzeniania się pożaru, j)niskich kosztów otrzymywania spoiw gipsowych. 5Wady: a)dużą nasiąkliwość, b)spadek wytrzymałości w stanie zawilgoconym nawet do 70%, c)znaczną rozmywalność pod wpływem wody bieżącej, d)małą sprężystość, e)korozyjne oddziaływanie na stal.

Podział i otrzymywanie spoiw gipsowych. 1Spoiwa gipsowe półwodne (właściwe) otrzymywane przez niskotemperaturową obróbkę cieplną (prażenie) gipsu surowego (skały gipsowej) w wyniku, której gips częściowo traci wodę krystalizacyjną i przeobraża się w tzw. gips półwodny (półhydrat) wg reakcji 2CaSO₄*2H₂O→2CaSO₄*H₂O+3H₂O2Spoiwa gipsowe bezwodne – są to spoiwa, których dominującym składnikiem jest bezwodny siarczan wapnia CaSO₄ tzw. anhydryt2a)spoiwa anhydrytowe właściwe – otrzymywane są dwoma sposobami; sposób1 – polega na obróbce cieplnej skał gipsowych w temp 600-700⁰C, która prowadzi do całkowitej dehydratacji gipsu i jego przeobrażenia w anhydryt CaSO₄*2H₂O→CaSO₄+2H₂O; sposób2 polega na przeróbce anhydrytu naturalnego (skały anhydrytowej) składającej się z czynności: -wydobycie anhydrytu, -wstępnego rozdrobnienia, -wysuszenia, -zmielenia wspólnie z aktywatorem b)estrichgips (gips jastrychowy) – otrzymuje się przez prażenie gipsu surowego w temp 850-1000⁰C; efektem prażenia jest anhydryt2 i około 3%CaO powstałego w wyniku częściowego rozkładu CaSO₄ wg r CaSO₄→^TCaO+SO₂+0,5O₂ c)spoiwa anhydrytowe specjalne – zalicza się do nich tzw. gipsy ałunowe . Zalety gipsu jastrychowego i ałunowego: a)większa odporność na działanie wody i czynników atmosferycznych w tym działania mrozu, b)większy współczynnik rozmiękania W, c)większa wytrzymałość mechaniczna na ściskanie, d)większa twardość i odporność na ścieranie, e)możliwość polerowania powierzchni.

Typy wody w ciałach stałych. 1Woda krystalizacyjna – jest to typ wody, której podstawowe wyróżniki to: a)występuje ona w postaci cząsteczkowej, b)jest związana z cząsteczką związku chemicznego (ze związkiem występującym w formie cząsteczki lub kryształu) z reguły za pomocą wiązań słabszych niż wiązania występujące w obrębie samej cząsteczki, c)jest związana ze związkiem w ilościach ściśle określonych (stechiometrycznych0, d)wydzielanie wody ze związku następuje z reguły w ściśle określonych temp (zakresach temp), e)utrata wody przez związek zwykle jest połączona ze zmiana w budowie krystalicznej; krysztale możemy wyróżnić: a)wodę kationową w przypadku, gdy cząsteczki wody otaczają koordynacyjnie kationy, b)wodę anionową w przypadku, gdy jest ona skoordynowana z anionem, c)wodę sieciową zajmującą określone miejsce w sieci krystalicznej, lecz nie związaną bezpośrednio z jonami. Wiązania miedzy jonami (kationem, anionem) a cząsteczką wody w krysztale są typu jon-dipol. Woda sieciowa jest zwykle związana w krysztale wiązaniami typu wodorowego. Woda kationowa i anionowa występuje w strukturach kryształów jonowych i jest często określana nazwą wody koordynacyjnej. 2Woda zeolityczna – określana także mianem luźno związanej lub śródwięźbowej jest typem wody, której wyróżnikami są: a)jej ilość w sieci krystalicznej może się zmieniać płynnie w zależności od wilgotności środowiska otaczającego kryształ, b)wydzielenie jej z kryształu następuje w szerokim zakresie temp, c)opuszcza ona siec w sposób ciągły bez zmiany struktury kryształu, d)zajmuje ona miejsce w lukach struktury kryształu lub między warstwami struktur o charakterze warstwowym3Woda konstytucyjna – charakteryzuje się następującymi właściwościami: a)nie występuje w strukturach kryształu w postaci cząsteczkowej H₂O, ale jako grupy hydroksylowe (OH), b)grupy hydroksylowe (OH) są związane zwykle takimi samymi wiązaniami jak pozostałe składniki związku, c)utrata (np. przez prażenie) wody konstytucyjnej powoduje całkowitą zmianę struktury kryształu4Woda zaadsorbowana: a)jest to woda, która powstała w wyniku kondensacji na powierzchni kryształów zaadsorbowanej pary wodnej, b)nie stanowi ona substancji budującej dany związek i nie podlega żadnym prawom stechiometrii. Jej ilość zależy od: a)rodzaju związku, b)jego powierzchni, c)a przede wszystkim od wilgotności otoczenia. 5Woda zaokludowana: a)jest to woda zamknięta w krysztale podczas jego powstawania w czasie krystalizacji z wodnego roztworu, b)ilość wody zaokludowanej zależy od szybkości wzrostu kryształu, c)można ją traktować jako przestrzenny defekt kryształu.

Wapno.

Lasowanie CaO+H₂O→Ca(OH)_2. Reakcja otrzymywania wapna palonego CaCO₃→CaO+CO₂↑. 3Proces otrzymywania ciasta wapiennego i wapna hydratyzowanego. Ciasto wapienne – zlasowane wapno CaO+H₂O→Ca(OH)₂. Wapno hydratyzowane (suchogaszone) – jest sproszkowanym wodorotlenkiem wapnia Ca(OH)₂, który uzyskuje się przez gaszenie wapna palonego w sposób przemysłowy małą ilością wody (ok. 65% masy wapna) 6Uzasadnij celowość dokładnego zgaszenia wapna palonego zniszczenie wypraw czy zapraw przez uwodnienie się w murze. 8Co decyduje o częściowym hydraulicznym charakterze wapna hydraulicznego. Wapno hydrauliczne – jest spoiwem wykazującym po związaniu i twardnieniu przez pewien czas w środowisku powietrznym zdolność do dalszego twardnienia pod wodą. Cecha ta, którą wapno hydrauliczne zawdzięcza obecności krzemianów i glinianów wapniowych, odróżnia je od wapna powietrznego. Natomiast od cementów różni się zawartością znacznej ilości wolnego wapna ulegającego karbonizacji.