Ekonomia jest nauką badającą w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące decyduje o tym, co, jak i dla kogo wytwarzać.

Ekonomia to nauka o procesach gospodarczych tj. procesach produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji środków, zaspokajaniu potrzeb ludzkich. Jej przedmiotem jest gospodarowanie a więc działalność gospodarcza ludzi.

 

Funkcje ekonomii;

• Poznawcza - dostarcza wiedzy o zjawiskach i procesach gospodarczych, o rządzących nim prawidłowościami oraz ich przyczynach i skutkach. Analizując zjawiska i procesy gospodarcze oraz interpretując je ekonomia odsłania panujące w danej gospodarce mechanizmy rozwiązywania podstawowych problemów społeczeństwa gospodarczego.

• Aplikacyjna ustalenia ekonomi i wynikające z nich wnioski dotyczące wskazówek przydatnych w działaniu gospodarstw domowych, przedsiębiorstw, państwa w tym rządu, związków zawodowych i innych podmiotów gospodarczych.

 

Ekonomia:

• Pozytywna - zajmuje się obiektywnym i naukowym wyjaśnieniem funkcjonowania zasad gospodarki

• Normatywna - dostarcza zleceń i rekomendacji opartych na subiektywnych sądach wartościujących.

 

Ekonomia:

• Mikroekonomia - bada szczegółowe zjawiska, które dotyczą gospodarstw domowych, pojedynczych produktów, towarów, rynków i podmiotów.

• Makroekonomia - kładzie nacisk na wzajemne związki zachodzące w gospodarce jako całości.

 

ZASADA: Ceteris paribus - przy innych czynnikach niezmienionych.

 

POTRZEBA - stan człowiek odznaczający się niespełnieniem określonych warunków. Jest to subiektywne odczuwanie braku określonych warunków lub rzeczy, które człowiek uważa za niezbędne.

• Potrzeba wynika z natury człowieka

• Jest różna dla każdego

• Potrzeby są różnego rodzaju począwszy od fizjologicznych po kulturalne.

 

Zaspakajanie potrzeb:

• Daje korzyści

• Wymaga środków materialnych oraz niematerialnych

• Jej zaspokojenie odbywa się poprzez dobra.

 

DOBRO to środek, który służy pośrednio lub bezpośrednio zaspokajaniu potrzeb. Dobro to także usługa czy stan np. nieskażone środowisko lub czas wolny.

 

RODZAJE DÓBR:

• Konsumpcyjne nabywane przez gospodarstwa domowe w celu ostatecznej konsumpcji.

• Produkcyjne - dobra nabywane przez przedsiębiorstwa nie mają cech trwałych i są wykorzystywane przy produkcji innych dóbr.

• Inwestycyjne dobra nabywane przez przedsiębiorstwa powiększające ich majątek trwały

 

DOBRA:

• Pośrednie - dobra nabywane przez przedsiębiorstwa i wykorzystywane w całości w procesie wytwórczym przy produkcji innych dóbr.

• Finalne - to wszystkie dobra konsumpcyjne nabywane przez gospodarstwa domowe oraz dobra nabywane przez przedsiębiorstwa i nie zużywane w całości w pojedynczym procesie wytwórczym przy produkcji innych dóbr.

 

DOBRA:

• Substytucyjne (zastępcze) - to takie dobra w przypadku których konsumpcja jednego nie wymaga jednocześnie konsumpcji drugiego dobra.

• Komplementarne (dobra wypełniające się)- to takie dobra w przypadku, których dla pełnego zaspokojenia potrzeby niezbędna jest jednocześnie konsumpcja lub korzystanie z obu dóbr.

 

DOBRA:

• Normalne - to dobra, gdzie wraz ze wzrostem dochodów ludności wzrasta zapotrzebowanie na nie.

• Niższego rzędu - to dobra na które spada zapotrzebowanie wraz ze wzrostem dochodów.

 

CZYNNIKI PRODUKCJI:

• Praca - to zespól świadomych i celowych czynności człowieka, dzięki, którym oddzialuje na otaczającą go przyrodę i przekształca ją.

• Kapitał - obejmuje potrzebne do przeprowadzenia działalności gospodarczej : budynki, maszyny, urządzenia, środki transportu, narzędzia, surowce i zapasy produktów.

• Ziemia -

 

 

 

 

PODMIOT GOSPODARCZY - to podstawowa jednostka ekonomiczna podejmująca autonomiczne decyzje o zastosowaniu dóbr.

 

PODMIOTY GOSPODARCZE:

• Przedsiębiorstwa to ludzie lub grupy ludzi dysponujące określonymi środkami takimi jak: ziemia, lokale biurowe. Celem jest ZYSK.

• Gospodarstwa domowe - pełnią funkcje konsumpcyjne jak i produkcyjne. Są podmiotami gospodarczymi prowadzącymi działalność w celu maksymalizacji korzyści z konsumpcji.

• Państwo - jest obecne w 3 płaszczyznach:

  • Rynek - to całokształt transakcji kupna i sprzedaży. Pełni on funkcje regulatora procesów gospodarczych. Poprzez grę popytu i podaży dokonuje obiektywnej wyceny poszczególnych towarów.

  • Popyt - to ilość dóbr i usług jaką konsumenci są w stanie kupić w określonym czasie i po określonej cenie. Popyt obrazuje serce alternatywnych możliwości zakupu danego towaru po różnych cenach.

 

 

 

Hipotetyczny rozkład popytu na szynkę

 

Cena za 1kg (zł)-> P	Wielkość popytu (t/m-c)-> Q
50	2
40	4
30	7
20	11
10	16

 

 

 

 

PRAWO POPYTU - jeżeli cena na dany towar spada, to wielkość popytu na ten towar rośnie i odwrotnie, jeżeli cena towaru rośnie to wielkość popytu spada.

 

DETERMINANTY POPYTU (nie cenowe czynniki wpływające na wielkość popytu ):

• Gusty i preferencje

• Liczba nabywców na rynku

• Dochody kupujących

• Oczekiwanie dotyczące przyszłych cen i dochodów

 

NIETYPOWE REAKCJE:

• Efekt spekulacyjny - pomimo wzrostu cen, wzrasta ilość nabywanych dóbr w celu ograniczenia negatywnych skutków przyszłych podwyżek cen.

• Paradoks Weblera(efekt snobizmu) - im dane dobro jest droższe, tym konsumenci chętniej je kupują, gdyż chcą pokazać, że ich na to stać.

• Efekt inflacyjny - wraz ze wzrostem cen rosną dochody nabywców, a więc rośnie popyt na dane dobra

• Dobra Giffena - to specyficzne dobra niższego rzędu o dużym udziale w wydatkach gospodarstw.

Podaż – ilość dóbr i usług jaka jest oferowana do sprzedaży po danej cenie w określonym czasie. To ilość produktów, które są w stanie wyprodukować wytwórcy po danej cenie w określonym czasie.

Hipotetyczny rozkład podaży:

Cena zł/kg	Wielkość podaży t/m-c
50	12
40	10
30	7
20	4
10	1

Prawo podaży – mówi nam, że producenci będą skłonni wytwarzać i sprzedawać więcej swoich produktów, gdy ich cena jest wysoka. Im ceny wytwarzanych dóbr są wyższe tym podaż jest większa.

Determinanty podaży:

1. Koszty produkcji. Wzrost kosztów produkcji Cet. Par. powoduje ograniczenie ilości produktów oferowanych do sprzedaży przy każdym poziomie ceny i przesuwa krzywą podaży w lewo i w góre.

2. Technologia (wydajność). Postęp technologiczny, nowe technologie i wzrost wydajności Cet. Par. powoduje wzrost ilości oferowanej do sprzedaży przy każdym poziomie ceny. Krzywa podaży ulega przesunięciu w prawo i w dół.

3. Polityka państwa(podatkowa, przepisy o ochronie środowiska, kwestie związków zawodowych, polityka handlowa, aspekty dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej). Jeżeli państwo prowadzi politykę restrykcyjną wobec przedsiębiorstw to Cet. Par. następuje ograniczenie oferowanej ilości dóbr i przy każdym poziomie ceny, a krzywa podaży przesuwa się w lewo i w górę. Ekspansywna polityka (niskie podatki, dotacje)wywołuje reakcje odwrotną.

4. Ceny dóbr substytucyjnych

5. Liczba sprzedawców na rynku.

Rynek może być:

1. Zrównoważony (równowaga rynkowa)-gdy ilość dóbr oferowanych do sprzedaży jest dokładnie równa ilości nabywców.

2. Niezrównoważony (nierównowaga rynkowa) – oznacza albo nadwyżkę albo niedobór dobra na rynku.

   1. Nadwyżka – ilość dóbr oferowanych do sprzedaży przewyższa ilość nabywaną. Taka sytuacja występuje gdy cena rynkowa przewyższa poziom równowagi rynkowej

   2. Niedobór – ilość oferowana do sprzedaży jest mniejsza od ilości, którą konsumenci są w stanie nabyć. Cena rynkowa kształtuje się wówczas poniżej ceny równowagi.

Elastyczność popytu:

1. Prosta cenowa elastyczność popytu

2. Mieszana (krzyżowa) elastyczność popytu

3. Dochodowa elastyczność popytu

Prosta cenowa elastyczność popytu- mierzy siłę reakcji popytu na zmianę ceny danego dobra. Elastyczność cenowa popytu to stosunek względnej zmiany wielkości zapotrzebowania na dane dobro do względnej zmiany jego ceny.

Współczynnik cenowej elastyczności popytu(EcPp)-mierzy siłę reakcji popytu na zmianę ceny:

EcPp=$\frac{\text{Pp}}{\text{Pp}} \div \frac{C}{C}$

$\frac{Pp}{\text{Pp}}$ - względna (procentowa) zmiana popytu

$\frac{C}{C}$- względna (procentowa) zmiana ceny

EcPp=0 - popyt sztywny, tzn. że zmiany ceny nie powodują zmiany popytu. Doskonale nieelastyczny

EcPp=1 - względna zmiana popytu = względna zmiana ceny – elastyczność wzorcowa

Jeżeli elastyczność popytu osiąga duże wartości ujemne mówimy, że popyt jest wysoce elastyczny. Popyt nazywamy elastycznym, gdy jego elastyczność cenowa jest mniejsza od -1. Popyt jest nieelastyczny, gdy elastyczność przyjmuje wartości między -1 a 0.

Mieszana cenowa elastyczność popytu:

E_cMPp= $\frac{\text{Ppx}}{\text{Ppx}} \div \frac{\text{Cy}}{\text{Cy}}$

$\frac{Ppx}{\text{Ppx}}$- względna zmiana popytu na dobro x

$\frac{Cy}{\text{Cy}}$- względna zmiana ceny dobra y pozostającego do x w stosunku substytucji lub komplementarności.

Znak (-) x i y są komplementarne.

Znak (+) x i y są substytucyjne.

Dochodowa elastyczność popytu – reakcja popytu na zmianę dochodu.

E_dPp=$\frac{Pp}{\text{Pp}} \div \frac{D}{D}$

$\frac{Pp}{\text{Pp}}$ - względna zmiana popytu

$\frac{D}{D}$- względna zmiana dochodu

Gdy:

E_dPp > 0 – dobra normalne

E_dPp < 0 – dobra podrzędne

E_dPp > 1 - dobra wyższego rzędu

E_dPp < 1 – dobra podstawowe.