Hildebrand Interpretacja wynik贸w篸a艅

INTERPRETACJA WYNIK脫W BADA艃 LABORATORYJNYCH

dr n.wet. Wojciech Hildebrand

Katedra Chor贸b Wewn臋trznych z Klinik膮 Koni, Ps贸w i Kot贸w

Uniwersytet Przyrodniczy we Wroc艂awiu

CEL WYKONYWANIA BADA艃 LABORATORYJNYCH

ocena stanu zdrowia 鈥 wykrycie choroby, profilaktyka

okre艣lenie stopnia nasilenia choroby

monitorowanie pacjenta w trakcie leczenia

okre艣lenie ryzyka anestezjologicznego / chirurgicznego

DIAGNOZA / ROZPOZNANIE

wywiad

badanie kliniczne

badania dodatkowe

badanie krwi przesiewowe

badanie krwi specyficzne

BADANIE LABORATORYJNE

Pacjent 鈥 jaki materia艂 wybra膰 do analizy?

Materia艂 鈥 jak pobra膰 i jak zabezpieczy膰?

Parametry 鈥 jakie parametry oznaczy膰?

Laboratorium 鈥 w艂asne, referencyjne?

Wyniki 鈥 jak interpretowa膰 wyniki?

JAKIE BADANIA WYKONA膯 ?

morfologia krwi 鈥 leukocyty, granulocyty, neutrofile, bazofile, eozynofile, blasty, limfocyty, monocyty, erytrocyty, retikulocyty, hemoglobina, MCV, MCH, MCHC, hematokryt, p艂ytki krwi, wska藕nik anizocytozy, wtr臋ty wewn膮trz krwinkowe, przeciwcia艂a antyj膮drowe,鈥

JAKIE BADANIA WYKONA膯 ?

surowica 鈥 mocznik, kreatynina, Na, K, Cl, Ca, Mg, P, luka anionowa, r贸wnowaga kwasowo-zasadowa, bia艂ko ca艂kowite, albuminy, amoniak, kwasy 偶贸艂ciowe, GOT, GPT, FA, GGT, bilirubina wolna, bilirubina zwi膮zana, cholesterol, tr贸jglicerydy, glukoza, fruktozoaminy, diastaza, lipaza, kinaza fosfokreatyninowa, test obci膮偶enia glukoz膮, krzywa cukrowa, insulina, kortyzol, test hamowania deksametazonem, test stymulacji ACTH, T3, T4, FT4, TSH, test stymulacji TSH, estrogeny, progesteron, testosteron, aldosteron, IgG, IgE, IgM,鈥

JAKIE BADANIA WYKONA膯 ?

mocz 鈥 bia艂ko, glukoza, cia艂a ketonowe, barwniki 偶贸艂ciowe, urobilinogen, barwa, ci臋偶ar w艂a艣ciwy, pH, kortyzol, kreatynina, krwinki czerwone, krwinki bia艂e, kryszta艂y, wa艂eczki, kom贸rki p艂ciowe, nab艂onki, bakteriologia,鈥

ka艂 鈥 test strawno艣ci, cytologia, aktywno艣膰 trypsyny, parazytologia, posiew, test absorpcji t艂uszczy,鈥

PROFILE BADA艃 LABORATORYJNYCH

profil kontrolny: morfologia, glukoza, GOT, GPT, FA, mocznik, kreatynina, diastaza, cholesterol, bia艂ko ca艂kowite, mocz z osadem

profil w膮trobowy: morfologia, GOT, GPT, FA, GGT, amoniak, mocznik, kwasy 偶贸艂ciowe, bia艂ko ca艂kowite, albuminy, glukoza, bilirubina, TGC, cholesterol

profil nerkowy: morfologia, mocznik, kreatynina, kw. moczowy, Na, K, Cl, Ca, P, bia艂ko ca艂kowite, albuminy, RKZ, mocz z osadem + UPC

profil jelitowo-trzustkowy: morfologia, GOT, GPT, glukoza, diastaza, lipaza, cPLI, fPLI, TLI, cholesterol, TGC, sole kwasu foliowego, kobalamina, trypsyna w kale, oznaczenie strawno艣ci w kale

profil 鈥瀐ormonalny鈥: morfologia, FA, cholesterol, T4, FT4, kortyzol, estrogeny, progesteron, testosteron

profil kostny: morfologia, FA, Ca, P

profil objawowy - neurologiczny: morfologia, glukoza, amoniak, GPT, mocznik, , bia艂ko ca艂kowite, albuminy, cholesterol, CK, Ca, Pn, Mg, Na, K, PMR

profil objawowy - PU/PD: morfologia, glukoza, mocznik, kreatynina, Ca, Pn, Na, K, Cl, GPT, FA, kortyzol - czynno艣ciowo, mocz z osadem

profil objawowy - wymioty/biegunka: morfologia, GOT, GPT, FA, mocznik, Na, K, diastaza, lipaza, aktywno艣膰 trypsyny w kale, badanie parazytologiczne

PR脫BY CZYNNO艢CIOWE

cukrzyca: test obci膮偶enia glukoz膮, krzywa cukrowa

testy obci膮偶enia w膮troby

oznaczanie filtracji k艂臋buszkowej

hiperadrenokortycyzm (zesp贸艂 Cushing鈥檃): test hamowania wydzielania kortyzolu ma艂ymi i du偶ymi dawkami deksametazonu, stymulacja kory nadnerczy syntetycznym ACTH

niedoczynno艣膰 tarczycy: test stymulacji TSH

DOSTOSOWANIE PROFILU BADA艃 DO AKTUALNYCH POTRZEB I/LUB MO呕LIWO艢CI

zagro偶enie 偶ycia

podejrzenie choroby

badania profilaktyczne

ocena stanu zdrowia na podstawie badania klinicznego

mo偶liwo艣ci techniczne laboratorium

mo偶liwo艣ci finansowe w艂a艣ciciela

NAG艁Y PRZYPADEK

stres, panika, histeria

kr贸tki czas na podj臋cie decyzji

najpierw ratowa膰 偶ycie

brak przygotowania dietetycznego

wiarygodno艣膰 wynik贸w

oznaczanie parametr贸w bezpo艣rednio po zadzia艂aniu czynnika zagra偶aj膮cego 偶yciu (uraz, substancja toksyczna) i po jego ust膮pieniu

OCENA STANU KLINICZNEGO W NAG艁YCH PRZYPADKACH

ABC

badanie morfologiczne krwi obwodowej, bia艂ko ca艂kowite

hemostaza

zaburzenia elektrolitowe

st臋偶enie glukozy, amoniak

ocena diurezy

BADANIA WYKONYWANE W CELU USTALENIA DALSZEGO POST臉POWANIA

aktywno艣膰 transaminaz w膮trobowych

st臋偶enie mocznika i kreatyniny

aktywno艣膰 enzym贸w trzustkowych

badanie moczu

okre艣lenie zaburze艅 hormonalnych

OCENA RYZYKA ANESTEZJOLOGICZNEGO I OPERACYJNEGO

zaburzenia hemostazy

zaburzenia elektrolitowe

glukoza

wydolno艣膰 w膮troby

wydolno艣膰 nerek

BADANIE LABORATORYJNE

pacjent

materia艂

laboratorium

wynik

PRZYGOTOWANIE PACJENTA

g艂od贸wka 鈥 7-12 (24 godz.)

stres

wysi艂ek fizyczny

prowadzona terapia (zabiegi, p艂ynoterapia, leki)

POBRANIE MATERIA艁U 鈥 SPRZ臉T

staza delikatna i kr贸tka, sprz臋t jednorazowy, ig艂a dostosowana do wielko艣ci naczynia, 艣rodek dezynfekcyjny, r臋kawiczki, utylizacja zu偶ytego sprz臋tu

odpowiednie prob贸wki:
- EDTA: morfologia
- cytrynian: OB, fibrynogen, PT, APTT
- fluorek sodu: glukoza

- heparyna: amoniak, RKZ
- wykrzepiacze (granulat): badania biochemiczne

MATERIA艁 鈥 KREW

krew pe艂na 鈥 badanie morfologiczne, parametry hemostazy, amoniak, badania immunologiczne (test Coombs鈥檃) 鈥 po pobraniu wymiesza膰 pr贸bk臋 z antykoagulantem (EDTA, heparyna, cytrynian)

osocze - p艂ynna cz臋艣膰 krwi nie pozbawiona fibrynogenu i innych czynnik贸w krzepni臋cia

surowica 鈥 p艂yn cz臋艣膰 krwi pozbawiona fibrynogenu i innych czynnik贸w krzepni臋cia 鈥 po pobraniu krew pozostawi膰 a偶 do wytworzenia si臋 skrzepu 10-20 min. !

KODY BARWNE PROB脫WEK ISO

EDTA 鈥 korek jasnofioletowy, czerwony

heparyna 鈥 korek pomara艅czowy

cytrynian 3,2% 鈥 korek jasnoniebieski, zielony

brak antykoagulantu 鈥 korek bezbarwny

POBIERANIE MATERIA艁U 鈥 TECHNIKA

najlepiej pobiera膰 z 偶y艂: odpromieniowej, odstopowej, jarzmowej, wewn臋trznej uda

badanie RKZ 鈥 krew w艂o艣niczkowa, t臋tnicza, 偶ylna

wygoli膰 艂ap臋 je艣li to konieczne, staz臋 zwolni膰 max. 1 min. po wk艂uciu, t艂ok strzykawki przesuwa膰 powoli, nie wytwarza膰 zbyt du偶ego podci艣nienia

nie uciska膰 艂apy

nie pobiera膰 krwi z 艂apy, w kt贸r膮 podaje si臋 leki

po pobraniu materia艂 przela膰 do prob贸wek, szczelnie zamkn膮膰, wymiesza膰 i przekaza膰 do laboratorium

POBIERANIE KRWI

samosp艂yw otwarty

system zamkni臋ty:

strzykawka

zestawy podci艣nieniowe

pobieranie do kapilar

BADANIE MOCZU

pobieranie pr贸bki

kuweta

mikcja

cewnikowanie

cytsocenteza

PRZECHOWYWANIE MATERIA艁U

badanie bezpo艣rednio po pobraniu: glukoza, amoniak, bilirubina, RKZ, p艂yny z jam cia艂a 鈥 do bada艅 cytologicznych mo偶na wymiesza膰 1:1 z formalin膮

badanie do 4 (8) godzin po pobraniu: morfologia (antykoagulant) 鈥 nie wolno mrozi膰 !!!

badanie do 7-14 (i wi臋cej) dni po pobraniu i odwirowaniu (surowica zamro偶ona do 鈥12 0C): GOT, GPT, mocznik, kreatynina, distaza, lipaza, T3, T4,鈥

mocz: +4 0C (max 6-8 godz.)

WIROWANIE

krew 4.000 obr./min 鈥 10 min

krew 13.000 obr./min 鈥 90 sek.

mocz 3.000 obr./min 鈥 10 min.

SKIEROWANIE

data pobrania i rodzaj materia艂u

zlecenie bada艅

dane zwierz臋cia

dane w艂a艣ciciela

podejrzenie / rozpoznanie / podawane leki

dane lekarza weterynarii kieruj膮cego na badania

OCENA WIARYGODNO艢CI WYNIK脫W BADA艃

b艂臋dy przedlaboratoryjne:

z艂e przygotowanie pacjenta (posi艂ek, leki, wysi艂ek)

b艂膮d pobieraj膮cego materia艂

wadliwy sprz臋t do pobierania krwi

nieodpowiednia ilo艣膰 krwi, nieodpowiedni stosunek pobranej krwi do antykoagulantu, z艂e wymieszanie pr贸bki

zbyt szybkie odwirowanie krwi

lipemia, hemoliza, akantocytoza

BADANIA HORMONALNE

wahania dobowe

wahania cykliczne

por贸wnanie z wynikami innych bada艅 鈥 cytologia pochwy (oznaczanie hormon贸w p艂ciowych)

badanie diagnostyczne

badanie kontrolne 鈥 sprawdzanie skuteczno艣ci leczenia (w szczycie aktywno艣ci leku)

STRES

wzrost:

glukoza

leukocyty, neutrofile

ALT

CK

LDH

Pn

Mg

kortyzol

STRES / ODCZYN ZAPALNY / WYSI艁EK FIZYCZNY

wzrost:

bia艂ko ca艂kowite

kreatynina

CK

LDH

AST

Pn

spadek:

glukoza

cholesterol

TGC

LEKI

p艂yny

gliko- i mineralokortykoidy

leki moczop臋dne

barbiturany

kortykosterydy:

wzrost: CK, ALKP (AP, FA), glukoza, bia艂ko ca艂kowite, Ca, Na, p艂ytki krwi

furosemid:

wzrost: glukoza

spadek: K

niesterydowe przeciwzapalne:

wzrost: K

B艁臉DY TECHNICZNE

krwiak

skrzep

zbyt ma艂o krwi w stosunku do antykoagulantu 鈥 obkurczanie si臋 krwinek (akantocytoza, obni偶enie Ht, MCV, hemoliza)

zbyt du偶o krwi w stosunku do antykoagulantu 鈥 skrzep

zbyt silne / zbyt s艂abe wymieszanie pr贸bki

zbyt silne przelewanie krwi ze strzykawki do prob贸wki (nie zdj臋cie ig艂y)

zbyt wczesne odwirowanie krwi

HEMOLIZA 鈥 rozpad krwinek czerwonych

hemoliza wewn膮trznaczyniowa (choroby paso偶ytnicze, choroby autoimmunologiczne, zatrucia)

zbyt obfita dezynfekcja miejsca wk艂ucia

zanieczyszczony sprz臋t do pobierania krwi (wilgo膰)

zbyt cienka ig艂a i zbyt du偶a strzykawka 鈥 za du偶e podci艣nienie

brutalne wyciskanie krwi z naczynia, zbyt silny i d艂ugi ucisk staz膮

gwa艂towne przelewanie i/lub mieszanie krwi

nieodpowiednie przechowywanie (mro偶enie niew艂a艣ciwie odwirowanej lub pe艂nej krwi)

HEMOLIZA

wzrost:

hemoglobina, Ca, K, Pn, Mg, Fe, amylaza, lipaza, bia艂ko ca艂kowite, albuminy, bilirubina, ALT, AST, GGT, ALKP, LDH, amoniak, cholesterol, kreatynina, CK,

spadek:

Ht, erytrocyty, kw. foliowy, glukoza

LIPEMIA 鈥 zwi臋kszona ilo艣膰 lipoprotein

lipemia poposi艂kowa

zaburzenia metabolizmu t艂uszczy

niedoczynno艣膰 tarczycy

wzrost:

AST, ALT, ALKP, bilirubina, Pn, Ca, cholesterol, tr贸jglicerydy, glukoza, kreatynina, hemoglobina

spadek:

amylaza, albuminy, K, Na

BILIRUBINEMIA 鈥 podwy偶szone st臋偶enie bilirubiny

hemoliza wewn膮trznaczyniowa

uszkodzenie hepatocyt贸w

niedro偶no艣膰 dr贸g 偶贸艂ciowych

CZAS, POWIETRZE, 艢WIAT艁O

czas: glukoza (spadek 10% na godzin臋; erytrocyty w pr贸bce zu偶ywaj膮 0,55 mmol glukozy/l/godz.)

powietrze: amoniak, RKZ

艣wiat艂o: bilirubina

OCENA WIARYGODNO艢CI WYNIK脫W BADA艃

b艂臋dy analityczne:

b艂膮d systematyczny (aparatura bez atestu, brak kontroli jako艣ci, liniowo艣膰 pomiaru)

b艂膮d przypadkowy (pomy艂ka pr贸bek, z艂e odczynniki)

b艂臋dne jednostki

LABORATORIUM 鈥 鈥瀗a w艂asne potrzeby鈥 / referencyjne

鈥瀗a w艂asne potrzeby鈥 鈥 zalety:

mo偶liwo艣膰 uzyskania wynik贸w w kr贸tkim czasie

brak konieczno艣ci wysy艂ania materia艂u

ni偶sze koszty (?)

鈥瀗a w艂asne potrzeby鈥 鈥 wady:

ograniczone mo偶liwo艣ci

konieczno艣膰 weryfikacji wynik贸w

referencyjne 鈥 zalety:

szerokie mo偶liwo艣ci oznaczania parametr贸w krwi

certyfikacja wynik贸w 鈥 wy偶sza wiarygodno艣膰

ni偶sze koszty (?)

referencyjne 鈥 wady:

konieczno艣膰 wys艂ania materia艂u

czas oczekiwania na wyniki

OCENA WIARYGODNO艢CI WYNIK脫W BADA艃

b艂臋dy interpretacyjne:

ka偶de laboratorium ma swoje normy parametr贸w krwi (metoda kinetyczna, metoda punktu ko艅cowego, testy suche, testy mokre)

niew艂a艣ciwe odczytanie parametr贸w (skr贸ty nazw 鈥 MPV, MCHC itd.)

nieznajomo艣膰 kinetyki enzym贸w (p贸艂okres rozpadu, czu艂o艣膰, specyficzno艣膰)

B艁臉DY INTERPRETACYJNE

b艂臋dne dobranie parametr贸w:

wzrost aktywno艣ci GOT przy chorobach mi臋艣ni

wzrost aktywno艣ci amylazy przy niewydolno艣ci nerek

aktywno艣膰 amylazy i lipazy u kot贸w nie wzrasta przy zapaleniu trzustki

aktywno艣膰 CK wzrasta po silnym wysi艂ku / napadach drgawek

B艁臉DY INTERPRETACYJNE

nieuwzgl臋dnienie dynamiki wzrostu i spadku enzym贸w

aktywno艣膰 amylazy i lipazy wzrasta po 3 godz., osi膮ga max. po 12 godz.

okresy p贸艂trwania enzym贸w

czu艂o艣膰 / specyficzno艣膰

lipaza 鈥 czu艂o艣膰 73%, swoisto艣膰 55%

amylaza 鈥 czu艂o艣膰 62%, swoisto艣膰 57%

OKRESY P脫艁TRWANIA ENZYM脫W

czas niezb臋dny do obni偶enia aktywno艣ci enzymu o 50%

okresy p贸艂trwania wybranych enzym贸w u ps贸w:

JEDNOSTKI

jednostki tradycyjne [mg%, mg/dl]

jednostkli SI [mmol/l, 碌mol/l, g/l]

glukoza: mmol/l x 18 = mg%

warto艣ci referencyjne: 2,8 鈥 5,5 mmol/l

warto艣ci referencyjne: 50 鈥 100 mg%

mocznik: mmol/l x 6,03 = mg%

warto艣ci referencyjne: 3,3 鈥 8,4 mmol/l

warto艣ci referencyjne: 20 鈥 50 mg%

OCENA ZABURZE艃 HEMOSTAZY

HEMOSTAZA

r贸wnowaga pomi臋dzy p艂ynno艣ci膮 krwi umo偶liwiaj膮c膮 dotarcie jej do wszystkich naczy艅 i przeciwdzia艂aniem niekontrolowanemu wykrzepianiu a zapobieganiem wydostawania si臋 jej na zewn膮trz uszkodzonych naczy艅

HEMOSTAZA

pierwotna

wt贸rna

fibrynoliza

endogenne antykoagulanty

HEMOSTAZA

pierwotna

wt贸rna

zewn膮trzpochodna

wewn膮trzpochodna

HEMOSTAZA

PIERWOTNA

czynnik von Willebrandt鈥檃

adhezja p艂ytek krwi

WT脫RNA

kaskada krzepni臋cia zewn膮trzpochodna

XII XI VIII+VII X+V II I

Ca

kaskada krzepni臋cia zewn膮trzpochodna

CZYNNIKI SYNTETYZOWANE W W膭TROBIE

I - fibrynogen

V 鈥

VIII - antyhemofilowa globulina A, niedob贸r = hemofilia A

II 鈥 protrombina

VII 鈥

IX - antyhemofilowa globulina B, niedob贸r = hemofilia B

X 鈥 cz. Stuarta-Prowera

czynniki zale偶ne od wit.K 鈥 II, VII, IX, X

czynniki o najkr贸tszym czasie p贸艂trwania 鈥 VII i VIII

FIBRYNOLIZA

czynnik XII

plazminogen plazmina

biodegradacja czynnik贸w V, VIII, IX, XI

fibrynogen i fibryna produkty biodegradacji fibryny

(FDP)

zesp贸艂 wykrzepiania 艣r贸dnaczyniowego (DIC) - FDP

NATURALNE ANTYKOAGULANTY

antytrombina

zale偶ne od wit. K bia艂ka hamuj膮ce osoczowe czynniki V i VIII

PARAMETRY 艢WIADCZ膭CE O ZABURZENIACH HEMOSTAZY

czas krwawienia

czas krzepni臋cia

p艂ytki krwi

fibrynogen

czas protrombinowy

czas trombinowy

czas cz臋艣ciowej tromboplastyny po aktywacji

produkty degradacji fibrynogenu i fibryny

antytrombina III

bia艂ko von Willebrandt鈥檃

CZAS KRWAWIENIA (1,5 鈥 3,5 min)

naci臋cie o d艂ugo艣ci do 5 mm i g艂臋boko艣ci 0,5 mm

b艂ona 艣luzowa wargi

naci臋cie pazura (czas krwawienia 5 min.)

CZAS KRZEPNI臉CIA (6 min)

szklana, p艂askodenna prob贸wka

3 ml pe艂nej krwi

艂a藕nia wodna, temp. cia艂a, przechyla膰 prob贸wk臋 co 30 sek.

P艁YTKI KRWI (PLT)
materia艂 pobierany bez dost臋pu powietrza i ucisku staz膮

wzrost liczby: zaka偶enia, przewlek艂e krwawienia, niedobory Fe, po splenektomii, nowotwory

spadek liczby: po zatruciach, w chorobach autoagresywnych, polekowy

MPV 鈥 艣rednia obj臋to艣膰 p艂ytki krwi (>12 碌m鲁) 鈥 obni偶enie 鈥 os艂abiona produkcja megakariocyt贸w

FIBRYNOGEN
obni偶enie:

zesp贸艂 wykrzepiania 艣r贸dnaczyniowego

przy uszkodzeniu w膮troby

podwy偶szenie:

po zabiegach operacyjnych

w chorobach nowotworowych

w przebiegu proces贸w zapalno-martwicowych (bia艂ka ostrej fazy)

POZIOM PRODUKT脫W DEGRADACJI FIBRYNOGENU I FIBRYNY (FDP)

wska藕nik uk艂adu fibrynolitycznego

wzrost:

zesp贸艂 wykrzepiania 艣r贸dnaczyniowego

w zakrzepicy naczy艅

CZAS PROTROMBINOWY (PT)
ocenia drog臋 zewn膮trzpochodn膮 i wsp贸ln膮 uk艂adu krzepni臋cia (czynniki VII, X, V, II i I), niezale偶ny od p艂ytek krwi

wyd艂u偶enie czasu:

zatrucia antykoagulantami

niedob贸r wit. K

wska藕nik protrombinowy:

iloraz czasu protrombinowego pacjenta i czasu protrombinowego kontrolnego wyra偶ony w %

CZAS CZ臉艢CIOWEJ TROMBOPLASTYNY PO AKTYWACJI (APTT)

(czas kaolinowo-kefalinowy) 鈥 ocenia wewn膮trzpochodny i wsp贸lny szlak krzepni臋cia (czynniki XII, XI, IX, VII, V, II i I), niezale偶ny od p艂ytek krwi

wyd艂u偶enie (je艣li aktywno艣膰 zmniejsza si臋 o 50%):

zaburzenia w zakresie osoczowych czynnik贸w krzepni臋cia krwi

zatrucie/terapia heparyn膮

zatrucia antykoagulantami

hemofilia A (niedob贸r cz. VIII)

hemofilia B (niedob贸r cz. IX)

hemofilia C (niedob贸r cz. XI)


INTERPREATCJA WYNIK脫W BADA艃 MORFOLOGICZNYCH KRWI

ERYTROCYTY (RBC)
zmiany ilo艣ci/liczby

zmiany kszta艂tu

obecno艣膰 wtr臋t贸w

ZWI臉KSZONA LICZBA KRWINEK CZERWONYCH (POLIGLOBULIA)

odwodnienie organizmu (zag臋szczenie krwi): wymioty, biegunki, gor膮czka, poty, wielomocz, niemo偶liwo艣膰 napicia si臋 wody

rzeczywiste zwi臋kszenie liczby erytrocyt贸w - czerwienica prawdziwa 鈥 choroba Vaqueza: rzadki nowotworowy rozrost szpiku czerwonego

czerwienica rzekoma - przewlek艂e niedotlenienie: przebywanie na du偶ych wysoko艣ciach, ci臋偶ka i przewlek艂a niewydolno艣膰 kr膮偶enia

ZMNIEJSZONA LICZBA KRWINEK CZERWONYCH (ANEMIA, NIEDOKRWISTO艢膯)

utrata krwi 鈥 niedokrwisto艣膰 pokrwotoczna (wywiad, spadek bia艂ka)

rozpad erytrocyt贸w- niedokrwisto艣膰 hemolityczna (hemoliza, wzrost MCH, MCV, hemoglobinuria), choroby paso偶ytnicze

niedostateczna erytropoeza- niedokrwisto艣膰 niedoborowa (obni偶enie MCH, MCV, MCHC): brak zwi膮zk贸w mineralnych (偶elaza, miedzi), brak wit.B12, brak bia艂ek (ci臋偶kie choroby w膮troby), niedob贸r erytropoetyny (ci臋偶kie i przewlek艂e choroby nerek)

ERYTROCYTY / HEMATOKRYT

zwi臋kszonej liczbie krwinek czerwonych towarzyszy wzrost poziomu hematokrytu

zmniejszonej liczbie krwinek czerwonych towarzyszy spadek poziomu hematokrytu

ERYTROCYTY - KSZTA艁T

anizococytoza (RDW)鈥 zr贸偶nicowanie wielko艣ci erytrocyt贸w (do 15%) 鈥 wzrost = niedokrwisto艣膰

chromazja 鈥 wybarwienie erytrocyt贸w (hipochromazja, hyperchromazja)

leptocyty (鈥瀗ale艣niki鈥) 鈥 niedokrwisto艣膰 regeneratywna, schorzenia w膮troby, choroby nowotworowe

akantocyty (鈥瀦臋batki鈥) 鈥 guzy 艣ledziony, zespolenie wrotne oboczne, choroby w膮troby

sferocyty (鈥瀔ulki鈥) 鈥 niedokrwisto艣膰 autohemolityczna

schizocyty (鈥瀝贸偶nokszta艂tne鈥) 鈥 DIC

torocyty (鈥瀙ier艣cienie鈥) 鈥 niedob贸r 偶elaza

ERYTROCYTY 鈥 WTR臉TY

paso偶yty 鈥 Babesia, Haemobartonella

cia艂ka Heinz鈥檃 鈥 uszkodzona hemoglobina 鈥 zatrucie cebul膮, b艂臋kitem metylenowym, dzia艂anie 艣rodk贸w silnie utleniaj膮cych

cia艂ka Howell-Jolly鈥檈go 鈥 pozosta艂o艣ci j膮der 鈥 niedokrwisto艣膰 regeneratywna, stosowanie glikokotrykosteryd贸w, po splenektomii

WSKA殴NIKI CZERWONOKRWINKOWE

MCV (SOK 鈥 艣rednia obj臋to艣膰 krwinki czerwonej)

MCH (SMH 鈥 艣rednia masa hemoglobiny)

MCHC (SSH 鈥 艣rednie st臋偶enie hemoglobiny w krwince)

MCV - SOK

wzrost: niedokrwsito艣膰 regeneratywna, zaka偶enia FeLV, choroby szpiku kostnego, niedob贸r vit. B12 i kw. foliowego, niedoczynno艣膰 tarczycy, u pudli fizjologiczna makrocytoza

spadek: chroniczne krwawienia, niedob贸r 偶elaza, zaburzenia kr膮偶enia wrotnego, u Akita inu 鈥 fizjologiczna mikrocytoza

MCHC 鈥 SSH

wzrost: hemoliza

spadek: niedob贸r 偶elaza

RETIKULOCYTY
niedokrwisto艣膰/anemia regeneratywna, nieregeneratywna

wzrost: ostre niedotlenienie, po krwotokach, przy leczeniu niedokrwisto艣ci niedoborowych

brak: hipoplazja lub aplazja szpiku

odsetek

liczby bezwzgl臋dne

retikulocyty 20鈥, RBC: 2,1 T/l; retikulocyty = 0,042

retikulocyty 5鈥, RBC: 8,8 T/l; retikulocyty = 0,044

HEMATOKRYT (Ht, PCV)
obni偶enie
(ci膮偶a, niedokrwisto艣ci, nerczyca, marsko艣膰 w膮troby)

podwy偶szenie (odwodnienie, zwi臋kszenie obj臋to艣ci krwinek)

je艣li spadnie poni偶ej 0,13 l/l, konieczna transfuzja!

OBJ臉TO艢膯 KRWI DO TRANSFUZJI

psy: m.c. (kg) x 90 x (Ht oczekiw-Ht biorcy)/Ht dawcy

koty: m.c. (kg) x 70 x (Ht oczekiw-Ht biorcy)/Ht dawcy

podanie 2,2 ml pe艂nej krwi/kg m.c. podnosi Ht o 1%

podawa膰 4 鈥 5 ml/min (1 kropla/sek odpowiada 3 ml/min)

HEMOGLOBINA (Hb)

zmniejszenie ilo艣ci (niedokrwisto艣膰)

zwi臋kszenie ilo艣ci (odwodnienie, nerwice)

OB (opad)

przyspieszenie (stany zapalne, choroby nowotworowe, zmiany reumatyczne, niedokrwisto艣ci)

zwolnienie (zag臋szczenie krwi, w t臋偶cu)

LEUKOCYTY (WBC)

liczba ca艂kowita

subpopulacje

ZWI臉KSZONA LICZBA KRWINEK BIA艁YCH (LEUKOCYTOZA)
fizjologicznie: po wysi艂ku, w stresie (koty!), w podnieceniu, w ci膮偶y, w czasie trawienia i u zwierz膮t m艂odych

leukocytoza odczynowa (czynnik infekcyjny, fizyczny, chemiczny, mechaniczny, psychiczny)

leukocytoza nieodczynowa (nowotwory)

LEUKOCYTOZA

niska: choroby wirusowe bez wt贸rnych zaka偶e艅 bakteryjnych, zatrucia pokarmowe

艣rednia: liczne szczepy bakterii, niekt贸re choroby wirusowe

wysoka: zaka偶enie gronkowcowe i paciorkowcowe, bia艂aczka

zmiennym nasileniu: cukrzyca, mocznica, niedokrwisto艣膰 pokrwotoczna i hemolityczna, zatrucie lekami i chemikaliami, z艂o艣liwa choroba nowotworowa

LEUKOCYTY - FORMY

neutrofile o j膮drze pa艂eczkowatym (1-2%) [0,1-0,3 G/l]

neutrofile o j膮drze segmentowanym (50-80%) [3-11G/l]

limfocyty (25-35%) [1,5-5G/l]

monocyty (< 10%) [<2G/l]

eozynofile (0,5 鈥 2%) [0,1-1G/l]

bazofile

LEUKOCYTOZA

neutrocytoza (z przesuni臋ciem w lewo lub bez)

eozynocytoza

limfocytoza

monocytoza

ZMIANY SUBPOPULACJI LEUKOCYT脫W

I neutrocytarna faza walki

II monocytarna faza przezwyci臋偶ania

III limfocytarna faza zdrowienia i eozynofilia poinfekcyjna

silne przesuni臋cie w lewo: infekcje o ostrym przebiegu, nowotwory krwi

silne przesuni臋cie w prawo: d艂ugotrwa艂e infekcje, niedobory wit. B12, kobaltu

stres: neutrocytoza, limfopenia, eozynopenia

zapalenie ostre: neutrocytoza z przesuni臋ciem w lewo, limfopenia, monocytoza

zapalenie przewlek艂e: neutrocytoza bez przesuni臋cia w lewo, limfocytoza, eozynofilia

martwica: monocytoza

ZMNIEJSZONA LICZBA KRWINEK BIA艁YCH (LEUKOPENIA)

choroby wirusowe np. panleukopenia kot贸w

choroby pierwotniacze

niedokrwisto艣膰 hipo- i aplastyczna

leki: antybiotyki, cytostatyki

promieniowanie jonizuj膮ce

OCENA CZYNNO艢CI NEREK

kreatynina, mocznik

P, Ca

Na, K

RKZ

diastaza (amylaza)

bia艂ko ca艂kowite, albuminy

klirens kreatyniny

badanie moczu + UPC

kwas moczowy* (*dalmaty艅czyki)

KREW I MOCZ POBIERA膯 PRZED PODANIEM P艁YN脫W

KREATYNINA

produkt metabolizmu bia艂ek w mi臋艣niach, powstaje z fosfokreatyny, kt贸rej 藕r贸d艂em s膮 aminokwasy: arginina, glicyna i metionina (proces zachodzi w trzustce, nerkach lub jelicie cienkim oraz w w膮trobie, sk膮d transportowana jest do mi臋艣ni i s艂u偶y do magazynowania energii; wydalana przez nerki), nie zale偶y od posi艂ku

wzrost - filtracja obni偶ona o 50%: niewydolno艣膰 nerek, odwodnienie, wysi艂ek fizyczny, zatrucie lekami (glikokortykosterydy), niewydolno艣膰 kr膮偶enia, kwasica cukrzycowa

spadek: kacheksja, choroby w膮troby, trzustki i jelit

MOCZNIK

ko艅cowy produkt przemiany azotu bia艂ek, informuje o funkcji w膮troby i nerek;

wzrost - filtracja obni偶ona o 70%: azotemia przednerkowa, nerkowa, zanerkowa;

azotemia przednerkowa: niewydolno艣膰 kr膮偶enia, wysi艂ek fizyczny, nadczynno艣膰 tarczycy, posi艂ki bogate w bia艂ko, odwodnienie

azotemia nerkowa: choroby nerek

azotemia zanerkowa: niedro偶no艣膰 dr贸g moczowych

spadek: niewydolno艣膰 / marsko艣膰 w膮troby, zespolenie wrotno-oboczne, du偶a poda偶 glukozy, zwi臋kszona diureza

PATOFIZJOLOGIA (przewlek艂a niewydolno艣膰 nerek)

os艂abione wydalanie fosforu, zmniejszenie syntezy wit. D, zmniejszona produkcja kalcytriolu

obni偶enie st臋偶enia Ca2+

stymulacja parathormonu

wzrost st臋偶enia Ca2+

nadczynno艣膰 przytarczyc (prowadzi do: arthritis, kardiomiopatia, encefalopatia, miopatia, immunosupresja, zapalenie trzustki, kalcyfikacja sk贸ry i tkanek mi臋kkich, niewydolno艣膰 nerek)

Fosfor (P)

st臋偶enie zale偶y od wch艂aniania jelitowego, obrotu kostnego i wydalania przez nerki, obr贸t powi膮zany z K i Ca

wzrost : najcz臋艣ciej przy przewlek艂ej niewydolno艣ci nerek

spadek: towarzyszy hipokaliemi, prowadzi do zaburze艅 neuro-mi臋艣niowych

Ca (mg%) x P (mg%) < 60 (mg%)

Ca (wap艅)

st臋偶enie jest wynikiem r贸wnowagi proces贸w wch艂aniania i obrotu kostnego oraz wydalania przez nerki, kontrolowanej przez przytarczyce

wzrost st臋偶enia: II faza przewlek艂ej niewydolno艣ci nerek, nowotwory, pierwotna i wt贸rna nadczynno艣膰 przytarczyc, przedawkowanie wit. D, niedoczynno艣膰 kory nadnerczy

spadek st臋偶enia: I faza przewlek艂ej niewydolno艣ci nerek, martwica trzustki, niedob贸r wit. D, niedoczynno艣膰 przytarczyc, zabiegi na tarczycy

HIPERKALCEMIA 鈥 NOWOTWORY

bia艂ko o funkcji parathormonu wytwarzane przez kom贸rki nowotworowe

ch艂oniak 鈥 20-40% ps贸w z ch艂oniakiem (najcz臋艣ciej przy postaci 艣r贸dpiersiowej 鈥 u bokser贸w mo偶e towarzyszy膰 wzrost st臋偶enia witaminy D)

gruczolakoraki zatok przyodbytniczych

rozsiane guzy uk艂adu nerwowego

guzy przytarczyc

guzy listwy mlecznej

grasiczak

HIPERKALCEMIA

wap艅 zjonizowany (aktywny biologicznie)

wap艅 zwi膮zany z albuminami lub anionami

przy hypoalbuminemii udzia艂 wapnia zjonizowanego w og贸lnej puli ro艣nie

wap艅 skorygowany:

Ca (skorygowany) (mg%) =

Ca (ca艂kowity) (mg%) 鈥 albuminy (g%) + 4 (3,5)

Ca (skorygowany) (mg%) =

Ca (ca艂kowity) (mg%) 鈥 (bia艂ko ca艂kowite x 0,4) + 3,3

Ca: mmol x 4 = mg%

bia艂ko ca艂kowite: g/l x 0,1 = mg%

albuminy: g/l x 0,1 = mg%

KWAS MOCZOWY

tylko u dalmaty艅czyk贸w (?)

u pozosta艂ych ras metabolizowany do alantoiny rozpuszczalnej w wodzie, powstaje z degradacji nukleotyd贸w purynowych pochodz膮cych z diety

wzrost: dna moczanowa, choroby nowotworowe, leczenie cytostatykami, rozleg艂e uszkodzenia tkanek, niedotlenienie, niewydolno艣膰 nerek 鈥 kamica moczanowa, zespolenie wrotno-oboczne

Na (s贸d)

g艂贸wny kation p艂ynu poza kom贸rkowego, kontrolowany przez poziom aldosteronu, kt贸ry wp艂ywa na wch艂anianie zwrotne sodu w nerkach

wzrost st臋偶enia: odwodnienie (utrata wody poprzez uk艂ad oddechowy, moczowy lub pokarmowy), przedawkowanie mineralokortykoid贸w, hiperadrenokortycyzm

spadek st臋偶enia: niedob贸r aldosteronu, biegunka, wymioty, choroby nerek, cukrzyca, hipoadrenokortycyzm, leki moczop臋dne

K (potas)

g艂贸wny kation p艂ynu wewn膮trzkom贸rkowego, odgrywa wiod膮c膮 rol臋 w czynno艣ci mi臋艣nia sercowego i pobudzeniu neuromi臋艣niowym

wzrost st臋偶enia: niewydolno艣膰 nerek, hipoadrenokortycyzm, niedro偶no艣膰 dr贸g moczowych, odwodnienie, zasadowica (przemieszczenie K z kom贸rek do surowicy), hemoliza !!!

spadek st臋偶enia: cukrzyca / kwasica (przemieszczenie K z surowicy do kom贸rek), zbyt du偶e dawki insuliny, wymioty, biegunka, po 艣rodkach moczop臋dnych, hiperadrenokortycyzm, zesp贸艂 Fanconiego

SUPLEMENTACJA POTASU

Na:K

Na : K > 27 warto艣膰 prawid艂owa

Na : K = 27 鈥 20 podejrzenie niedoczynno艣ci nadnerczy

Na : K < 20 niedoczynno艣膰 nadnerczy (wskazanie do testu stymulacji ACTH)

(nie dotyczy ps贸w ras japo艅skich, kt贸re fizjologicznie maj膮 podwy偶szony poziom K)

RKZ (r贸wnowaga kwasowo-zasadowa), gazometria

przy r贸偶nicowaniu zaburze艅 oddechowych od metabolicznych konieczny pomiar z krwi t臋tniczej lub w艂o艣niczkowej
a) pH 7,35 - 7,45
b) BE od -2 do +2 mmol/l
c) pCO2 32 - 46 mmHg

kwasica metaboliczna: spadek a, b i c

kwasica oddechowa: spadek a, wzrost b i c

zasadowica metaboliczna: wzrost a, b i c

zasadowica oddechowa: wzrost a, spadek b i c

PR脫BY CZYNNO艢CIOWE pomiar filtracji k艂臋buszkowej (GFR)

klirens kreatyniny (2,0-3,0 ml/kg m.c./min.)

klirens inuliny

klirens kreatyniny egzogennej

INTERPRETACJA WYNIK脫W BADANIA MOCZU

BADANIE MOCZU

fizykalne

biochemiczne

mikroskopowe

mikrobiologiczne

wirusologiczne

BADANIE MOCZU

min. 6 ml

analiza w ci膮gu 60 min. (+4鈦癈 do 6-8 godz.)

c.w. po odstawieniu wody (po odwirowaniu moczu) badany refraktometrem

UPC

BADANIE FIZYKALNE

dobowa ilo艣膰 moczu

ci臋偶ar w艂a艣ciwy moczu

pH

barwa

przejrzysto艣膰

zapach

DOBOWA ILO艢膯MOCZU (Ca 25-35 ml/kg m.c.; Fe 20-30 ml/kg m.c.)

poliuria: cukrzyca, mocz贸wka prosta, ropomacicze, przewlek艂e zapalenie nerek, zapalenie w膮troby, syndrom Cushinga, po usuni臋ciu niedro偶no艣ci dr贸g wyprowadzaj膮cych mocz, polekowa (gliokortykosterydy, 艣rodki moczop臋dne)

oliguria: zaburzenia dro偶no艣ci dr贸g wyprowadzaj膮cych mocz, ostre zap. nerek, niewydolno艣膰 serca, odwodnienie

anuria: zapa艣膰, ostre zap. nerek, niedro偶no艣膰 dr贸g wyprowadzaj膮cych mocz

CI臉呕AR W艁A艢CIWY (Ca: 1,025-1,055; Fe 1,018-1,050 (refraktometr))

hiperstenuria: sk膮pomocz, gor膮czka, cukrzyca

hipostenuria: poliuria, mocz贸wka, 艣r贸dmi膮偶szowe zapalenie nerek

izostenuria (ci臋偶ar odbia艂czonego osocza): przewlek艂a niewydolno艣膰 nerek

wysoki ci臋偶ar moczu sprzyja powstawaniu kamieni

niski ci臋偶ar w艂a艣ciwy moczu sprzyja infekcjom dr贸g moczowych

BADANIE FIZYKALNE

pH: 5,0 鈥 8,0

barwa moczu (wodojasny, jasnos艂omkowy, s艂omkowy, jasno偶贸艂ty, 偶贸艂ty, ciemno偶贸艂ty, krwisty, brunatny)

przejrzysto艣膰 moczu (klarowny, m臋tny, krew, minera艂y)

zapach moczu (swoisty, cuchn膮cy, s艂odkawy)

BADANIE BIOCHEMICZNE

bia艂ko

UPC

krew

barwniki 偶贸艂ciowe

urobilinogen

glukoza

indykany

BIA艁KO

bia艂komocz znikomy (0,5 g/l), mierny (0,5-3,5 g/l) 鈥 schorzenia nerek, znaczny (>3,5 g/l) 鈥 nerczyca

bia艂komocz nerkowy (powy偶ej 1,5 g/l)

zanerkowy 鈥 choroby p臋cherza moczowego, cewki moczowej, prostaty

UPC

stosunek bia艂ka do kreatyniny w moczu

fizjologiczne: < 0,5

>1 wskazuje na post臋puj膮ce uszkodzenie k艂臋buszk贸w nerkowych (glomerulopatia bia艂kogubna, amyloidoza, k艂臋buszkowe zapalenie nerek)

KREW

krwiomocz (glomeluropatie, zapalenie p臋cherza moczowego, kamienie, guzy nowotworowe, choroby gruczo艂u krokowego, schorzenia paso偶ytnicze)

krwinkomocz (krwiomocz mikroskopowy)

BADANIE BIOCHEMICZNE

barwniki 偶贸艂ciowe (schorzenia w膮troby)

urobilinogen (drogi 偶贸艂ciowe)

cukier (cukrzyca, zesp贸艂 Fanconiego)

indykany (procesy gnilne)

MIKROSKOPOWE BADANIE OSADU (wirowa膰 1500-2000 obr/min., 3-5 min.)

kom贸rki nab艂onka nerek: 艣r贸dmi膮偶szowe zapalenie nerek, odmiedniczkowe zapalenie nerek, k艂臋buszkowe zapalenie nerek

nab艂onki z dr贸g wyprowadzaj膮cych mocz: zapalenie moczowod贸w, zapalenie p臋cherza moczowego, zapalenie cewki moczowej

nab艂onki z narz膮d贸w rodnych

krwinki bia艂e

krwinki czerwone: wy艂ugowane, 艣wie偶e

kom贸rki atypowe / nowotworowe ?

MIKROSKOPOWE BADANIE OSADU

wa艂eczki 鈥 walcowate twory powstaj膮ce w kanalikach nerkowych w wyniku 艣cinania si臋 bia艂ek i zmian zwyrodnieniowych kanalik贸w:

prawdziwe (zapalenie nerek):

nab艂onkowe (z艂o偶one z nieuszkodzonych kom贸rek nab艂onkowych nerek)

ziarniste (uszkodzone elementy kom贸rki)

woskowe (zdegenerowane wa艂eczki ziarniste lub nab艂onkowe)

z krwinek bia艂ych

rzekome: mineralne, bakteryjne, 艣luzowe

inne sk艂adniki: plemniki, 艣luz, paso偶yty, masy ziarniste

W膭TROBA

metabolizm w臋glowodan贸w

metabolizm bia艂ka

metabolizm t艂uszczy

czynniki krzepni臋cia

wydzielanie 偶贸艂ci

metabolizm porfiryn

metabolizm metali

metabolizm witamin

metabolizm glutationu

metabolizm ksenobiotyk贸w

metabolizm hormon贸w

kontrolny mechanizm immunologiczny

BADANIA LABORATORYJNE W CHOROBACH W膭TROBY

pe艂ne badanie morfologiczne

oznaczenie czynnik贸w krzepni臋cia

badanie biochemiczne surowicy (osocza)

badanie moczu

badanie ka艂u

badania obrazowe

biopsja i badanie histopatologiczne

PARAMETRY 鈥濿膭TROBOWE鈥

parametry opisuj膮ce struktur臋 w膮troby:

enzymy zwi膮zane z hepatocytami:

w cytoplazmie: GOT (AST) [30%], GPT (ALT), LDH, SD;

w mitochondriach: GOT (AST) [70%], GLDH

enzymy zwi膮zane z b艂onami kom贸rkowymi dr贸g wyprowadzaj膮cych 偶贸艂膰: FA, GGT

parametry opisuj膮ce czynno艣膰 w膮troby: amoniak, mocznik, kwasy 偶贸艂ciowe, bilirubina, bia艂ko ca艂kowite, albuminy, glukoza, fibrynogen

GOT (AST, Aspat)

enzym wewn膮trzkom贸rkowy, wewn膮trz mitochondrialny [70%] (serce, w膮troba, mi臋艣nie, nerki, trzustka), po ust膮pieniu czynnika uszkadzaj膮cego jego aktywno艣膰 spada szybciej ni偶 aktywno艣膰 GPT

wzrost aktywno艣ci:

uszkodzenie w膮troby (zapalenie, nowotwory)

zapalenie dr贸g 偶贸艂ciowych

choroby mi臋艣ni szkieletowych

choroby serca

uszkodzenie nerek

zapalenie trzustki

GPT (ALT, Alat)

enzym wewn膮trzkom贸rkowy, wewn膮trz cytoplazmatyczny (w膮troba!, serce, nerki, mi臋艣nie), 艣wiadczy o strukturze narz膮du

wzrost aktywno艣ci:

zapalenie w膮troby (wzrost st臋偶enia 3 - 5 x mo偶e 艣wiadczy膰 o zadzia艂aniu czynnika uszkadzaj膮cego w ci膮gu ostatnich 2-5 dni)

marsko艣膰 w膮troby

niewydolno艣膰 kr膮偶enia

polekowo (salicylany)

zapalenie trzustki

纬-GT (GGT, GGTP)

enzym katalizuj膮cy przej艣cie peptyd贸w do aminokwas贸w, wyst臋puje w w膮trobie, w pobli偶u kanalik贸w 偶贸艂ciowych, nerkach, trzustce, zwi膮zany z b艂onami kom贸rkowymi

wzrost aktywno艣ci:

鈥瀙rawie zawsze przy chorobach w膮troby鈥 (silne zatrucia)

zapalenie dr贸g 偶贸艂ciowych (zast贸j 偶贸艂ci)

ostre i przewlek艂e zapalenie trzustki

polekowo (glikokortykosterydy, leki przeciw padaczkowe)

FA (ALKP, ALP, AP)

enzym katalizuj膮cy hydroliz臋 fosforan贸w, wyst臋puje w w膮trobie (LALP), osteoblastach (BALP), wytwarzany pod wp艂ywem kokortykosteryd贸w (CALP) (nie wyst臋puje u kot贸w ! )

54 st. C, 20 min :

BALP 鈥 termolabilny

CALP 鈥 termostabilny

FA (ALKP, ALP, AP)

wzrost aktywno艣ci:

fizjologicznie w okresie wzrostu, krzywica, zaburzenia przytarczyc - BALP

choroby w膮troby (d艂ugotrwa艂a cholestaza, choroba spichrzeniowa, nowotwory), zapalenie jelit - LALP

zesp贸艂 Cushinga, po terapii glikokortykosterydami, polekowy (fenobarbital, fenytoina, prymidon) - CALP

spadek aktywno艣ci: hypofosfatemia, zaburzenia wzrostu ko艣ci

AMONIAK

powstaje w 艣wietle jelit w efekcie bakteryjnego rozk艂adu mocznika oraz bakteryjnej fermentacji bia艂ek (25%), produkt metabolizmu glutaminy w nerkach i jelitach cienkich, produkt katabolizmu mi臋艣niowego (bia艂ko-energia)

metabolizowany w w膮trobie w cyklu mocznikowym

wzrost st臋偶enia:

zespolenie wrotne-oboczne

dieta wysokobia艂kowa

krwawienia do przewodu pokarmowego

zapalenie bakteryjne otrzewnej

nowotwory w膮troby i jelit

przy pH krwi >7,4 鈥 przechodzi do p艂ynu m贸zgowo-rdzeniowego wywo艂uj膮c objawy neurologiczne

MOCZNIK, KREATYNINA

mocznik: kratynina > 50 : 1

krwawienia do przewodu pokarmowego

KWASY 呕脫艁CIOWE

syntetyzowane z cholesterolu, wydzielane z 偶贸艂ci膮 do jelit podlegaj膮 zwrotnemu wch艂anianiu przez 偶y艂臋 wrotn膮

badanie na czczo i 2 godziny po nakarmieniu

2 - 4 x wzrost st臋偶enia w drugim badaniu: zespolenie oboczne

wzrost na czczo i/lub po posi艂ku powy偶ej 15 碌mmol/l u kot贸w i 25 碌mmol/l u ps贸w potwierdza zespolenie wrotne-oboczne

KWAS MOCZOWY

wzrost 鈥 zespolenie wrotne oboczne

BIA艁KO CA艁KOWITE

st臋偶enie zale偶y od r贸wnowagi proces贸w syntezy, degradacji i utraty albumin i globulin; synteza zachodzi w w膮trobie, degradacja we wszystkich tkankach

wzrost st臋偶enia: przewlek艂e stany zapalne, choroby autoagresywne, nowotwory uk艂adu ch艂onnego

BIA艁KO CA艁KOWITE

spadek st臋偶enia:

niedo偶ywienie, zaburzenia wch艂aniania

choroby w膮troby (marsko艣膰, zanik, zatrucie, nowotwory)

nerczyca

cukrzyca

oparzenia

krwawienia

wysi艂ek fizyczny

posocznica

wysoka gor膮czka

wodobrzusze, wodopiersie

ALBUMINY

stanowi膮 50-60 % bia艂ka ca艂kowitego, syntetyzowane w w膮trobie, s艂abo wi膮偶膮 jony, dobrze wi膮偶膮 leki, hormony

wzrost st臋偶enia: odwodnienie

spadek st臋偶enia:

niedo偶ywienie, zaburzenia wch艂aniania

choroby w膮troby, zespolenie wrotne oboczne

zesp贸艂 nerczycowy

choroby przewodu pokarmowego

oparzenia, krwawienia

wysi臋ki

posocznica

choroby nowotworowe

przewodnienie

FIP (koty) 鈥 bia艂ko : albuminy <0,25

BILIRUBINA

powstaje w wyniku przemiany grupy hemowej hemoglobiny z rozpadaj膮cych si臋 krwinek, oraz z mioglobiny mi臋艣niowej;

wolna jest transportowana z albumin膮 do w膮troby, gdzie ulega wi膮zaniu z kw. glukuronowym (co zapobiega jej ponownemu przechodzeniu do osocza)

wydalana do kanalik贸w 偶贸艂ciowych jako glukuronian bilirubiny, z kt贸rego w jelitach powstaje urobilinogen wch艂aniany i wydalany z moczem

wra偶liwa na 艣wiat艂o

BILIRUBINA - 呕脫艁TACZKA

przedw膮trobowa 鈥 bilirubinemia + hemoliza

w膮trobowa 鈥 bilirubinemia + wzrost GOT, GPT, FA, GGT

zaw膮trobowa 鈥 bilirubinemia + brak urobilinogenu w moczu

ZAST脫J 呕脫艁CI

zatrzymanie 偶elaza

zatrzymanie miedzi

uszkodzenie hepatocyt贸w

wytwarzanie wolnych rodnik贸w

niedob贸r witamin A, D, E, K (brak emulgacji t艂uszcz贸w)

BADANIE MOCZU

bilrubina w moczu

urobilinogen w moczu

CZYNNIKI KRZEPNI臉CIA

ostra martwica w膮troby:

wyd艂u偶enie APTT, PT

zespolenie wrotne oboczne:

wyd艂u偶enie APTT

OZNACZANIE METALI CI臉呕KICH

mied藕 w hepatocytach !, nie w krwi !

norma: 200-400 碌g/g suchej masy w膮troby

OCENA CZYNNO艢膯I TRZUSTKI

diastaza, lipaza

TLI, PLI

cholesterol, tr贸jglicerydy

glukoza

aktywno艣膰 trypsyny w kale

pr贸by strawno艣ciowe

test absorbcji t艂uszczy

punkcja jamy brzusznej (bia艂ko 25 mmol/l, st臋偶enie lipazy i amylazy wy偶sze ni偶 w surowicy)

DIASTAZA (amylaza)

enzym rozk艂adaj膮cy wielocukry do cukr贸w prostych, wyst臋puje w trzustce, 艣liniankach, jelitach, nerkach

spadek st臋偶enia: martwica trzustki, rozleg艂e poparzenia, zewn膮trzwydzielnicza niewydolno艣膰 trzustki

wzrost st臋偶enia:

ostre zapalenie trzustki

owrzodzenia przewodu pokarmowego

kamica 偶贸艂ciowa

niewydolno艣膰 nerek

zapalenie 艣linianek

zapalenie otrzewnej

LIPAZA

enzym katalizuj膮cy rozk艂ad tr贸jgliceryd贸w do kw. t艂uszczowych i glicerolu, wyst臋puje w trzustce

spadek st臋偶enia: zewn膮trzwydzielnicza niewydolno艣膰 trzustki

wzrost st臋偶enia:

ostre zapalenie trzustki

nowotwory trzustki

przewlek艂e schorzenia dr贸g 偶贸艂ciowych

niewydolno艣膰 nerek

TESTY DODATKOWE

test immunoreakcyjny cz膮stek podobnych do trypsyny w surowicy (TLI) 5 - 35 碌g/l

peptyd aktywacji trypsynogenu

test immunoreakcyjny lipazy trzustkowej (PLI)

BADANIA DODATKOWE

test immunoreakcyjny cz膮stek podobnych do trypsyny w surowicy (TLI)

norma: 5 - 35 碌g/l

wzrost > 50 碌g/l鈥 zapalenie trzustki (wyniki zawy偶one przy niewydolno艣ci nerek)

niezale偶ny od suplementacji enzym贸w

TLI < 2 碌g/l [norma 5-35 碌g/l] (po 12 godz. g艂od贸wce) 鈥 zewn膮tzrwydzielnicza niewydolno艣膰 trzustki (zani偶ony przy diecie niskobia艂kowej)

BADANIA DODATKOWE

test immunoreakcyjny specyficznej lipazy trzustkowej (PLI)

norma: 2,2 鈥 102,1 碌g/l

wzrost > 150 碌g/l 鈥 zapalenie trzustki

OZNACZANIE POPOSI艁KOWEJ LIPEMII W SUROWICY PRZED I PO SUPLEMENTACJI ENZYM脫W TRZUSTKOWYCH

po 12 godzinnej diecie podaje si臋 2-5 ml/kg oleju jadalnego (olej kukurydziany), po 20-30 min. pobiera si臋 krew

lipemia powinna ust膮pi膰 po 12 godz.

badanie powt贸rzy膰 po suplementacji enzym贸w trzustkowych 鈥 lipemia mo偶e 艣wiadczy膰 o ZNT

brak lipemii po podaniu enzym贸w mo偶e by膰 oznak膮 zespo艂u z艂ego wch艂aniania

KA艁 鈥 TEST KLISZOWY

aktywno艣膰 trypsyny w kale:

inkubacja na艣wietlonej b艂ony RTG przez 45 min. w ogrzanym do temp 37 st.C roztworze:

1 cz臋艣膰 ka艂u + 9 cz臋艣ci 5% kwa艣nego w臋glanu sodu (NaHCO3) brak wytrawienia 艣wiadczy o niedoborze trypsyny

BADANIA DODATKOWE

sole kwasu foliowego (wch艂anianie w bli偶szych odcinkach jelit cienkich)

norma: 7-17 ng/碌l

obni偶enie: IBD, ch艂oniak jelit, nietolerancja pokarmowa, zewn膮trzwydzielnicza niewydolno艣膰 trzustki (koty)

wzrost: zapalenie trzustki (przerost flory bakteryjnej), biegunka antybiotykooporna

BADANIA DODATKOWE

kobalamina (wch艂anianie w dalszych odcinkach jelit cienkich)

norma: 220-660 pg/l

spadek: zapalenie trzustki (niedob贸r czynnika wi膮偶膮cego, u艂atwiaj膮cego wch艂anianie), zewn膮trzwydzielnicza niewydolno艣膰 trzustki, zapalenie jelit

CHOLESTEROL

sk艂adnik b艂on kom贸rkowych, prekursor hormon贸w sterydowych i kw. 偶贸艂ciowych, st臋偶enie zale偶y od wytwarzania w w膮trobie, przyjmowania w pokarmie i spalania

wzrost st臋偶enia: oty艂o艣膰, cukrzyca, niedoczynno艣膰 tarczycy, zapalenie w膮troby, choroby trzustki

spadek st臋偶enia: marsko艣膰 w膮troby, uszkodzenie w膮troby, kacheksja, nadczynno艣膰 tarczycy

TR脫JGLICERYDY

g艂贸wna forma magazynowania kw. t艂uszczowych

wzrost st臋偶enia: oty艂o艣膰, cukrzyca, niedoczynno艣膰 tarczycy, cholestaza, nadczynno艣膰 kory nadnerczy (syndrom Cushinga), zapalenie trzustki, terapia estrogenowa, fizjologicznie po posi艂ku, idiopatyczny wzrost u sznaucer贸w

GLUKOZA

podstawowy substrat energetyczny, magazynowany w postaci glikogenu w w膮trobie, gospodarka uzale偶niona od poziomu insuliny

wzrost st臋偶enia: cukrzyca, po cieczce u suk, zaburzenia funkcjonowania przysadki i nadnerczy, choroby trzustki, oparzenia, zbyt du偶a poda偶 wielocukr贸w w karmie

spadek st臋偶enia: niedo偶ywienie (ma艂e rasy, kacheksja), niewydolno艣膰 w膮troby (marsko艣膰, zespolenie wrotno-oboczne), przedawkowanie insuliny, guzy trzustki

FRUCTOSOAMINA (Ca:250-350渭mol/l, Fe:170-400渭mol/l)

st臋偶enie proporcjonalne do poziomu glukozy, 鈥瀙ami臋ta鈥 st臋偶enie z ostatnich 2-3 tyg.

mniej wra偶liwa na czynniki stresogenne od glukozy, koty !!!

wzrost: cukrzyca

spadek: kacheksja

GLIKOWANA HEMOGLOBINA

鈥瀙ami臋ta鈥 st臋偶enie glukozy z ostanich 2-3 miesi臋cy

<2% - OK

2-3% - podejrzenie cukrzycy

>3% - cukrzyca

STOSUNEK INSULINA/GLUKOZA (U/ml:mmol/l)

5-10 warto艣膰 prawid艂owa

> 16 przedawkowanie insuliny, insulinoma

< 5 niedob贸r insuliny

DOUSTNY TEST OBCI膭呕ENIA GLUKOZ膭

po 12 godzinnej diecie

glukoza 25%, 2 g/kg m.c. (1 ml = 0,25 g) doustnie

krew pobra膰 przed podaniem oraz po 30, 60, 120 i 240 min (zbada膰 st臋偶enie glukozy)

u zdrowych ps贸w po 60 min st臋偶enie glukozy powraca do warto艣ci wyj艣ciowych

hypoglikemia sugeruje insulinom臋

hyperglikemia sugeruje cukrzyc臋

TEST TOLERANCJI GLUKOZY

po 24 godz. g艂od贸wce, poda膰 40% roztw贸r glukozy i.v. w dawce 0,5ml/kg (0,5 g/kg m.c., 1ml = 0,4 g)

pobra膰 pr贸bki co 30 min do 3 godz. po podaniu glukozy

st臋偶enie glukozy w surowicy powinno wr贸ci膰 do normy po 60-90 min.

hyperglikemia mo偶e wskazywa膰 na hyperadrenokortycyzm, cukrzyc臋 lub chorob臋 w膮troby

hypoglikemia sugeruje insulinom臋


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
INTERPRETACJA WYNIK脫W, Piel臋gniarstwo 1 rok
16PF - INTERPRETACJA WYNIKOW, Testy psychologiczne, materialy do druku
CATTELL - INTERPRETACJA WYNIK脫W, psychologia
14 Interpretacja wynikow ekspertyzy JW
Interpretacja wynikow id 218994 Nieznany
(10) Realizacja zasady ostro偶no艣ci interpretacyjnej wynik贸w bada艅 psychologicznych, PSYCHOLOGIA, Mat
Interpretacja wynik贸w Kwestionariusza Uzale偶nienia od Nikotyny Fagerstr艖ma, socjologia, promocja zdr
Diagnostyka zaburze艅 hemostazy Praktyczna interpretacja wynik贸w bada艅 krwi ps贸w i kot贸w
Badanie krwi - Morfologia krwi, interpretacja wynik贸w
INTERPRETACJA WYNIK脫W BADA艃 AMBULATORYJNYCH, Piel臋gniarstwo
ZASADY INTERPRETACJI WYNIK脫W SPIROMETRII
Analiza i interpretacja wynik贸w oceniania zewn臋trznego
Materia艂 do bada艅 hematologicznych oraz interpretacja wynik贸w bada艅 uk艂ad czerwonokrwinkowy ppt
interpretacja wynik贸w w chorobach nerek podsumowuj膮cy
ROZDZIA艁 4 analiza i interpretacja wynik贸w, funkcjonowanie rodzin z problemem alkoholowym-wp艂yw alko
Analiza i interpretacja wynik贸w sprawdzianu 2011
interpretacja wynik贸w ALT, CZYNNIK
04 JANI艃SKI S Interpretacja wynik贸w pr贸bnych obci膮偶e艅 pali wed艂ug normy PN EN przyczyn膮 potencjalnej

wi臋cej podobnych podstron