Funkcje języka

Karl Buhler (1879-1963)

Akt mowy (parole)

Nadawca – ten kto emituje dźwięki

Odbiorca – ten kto je odbiera

Rzeczywistość – to, co jest zastępowane przez dźwięki

Przy pomocy znaku nadawca wyraża siebie (ekspresja)

Relacje łączące 3 elementy pozajęzykowe z dźwiękami:

Od strony nadawcy FUKCJA WYRAŻANIA

Od strony odbiorcy FUNKCJA APELU

Od strony rzeczywistości FUNKCJA PRZEDSTAWIANIA (odnoszenie się dźwięku do rzeczywistości)

Roman Jakobson (1896-1982)

Czynniki charakterystyczne dla aktów mowy w komunikacji

NADAWCA……….. kontekst, komunikat, kontakt, kod …….....ODBIORCA

Emotywna……….. poznawcza, poetycka, fatyczna, metajęzykowa……..... konatywna

Aby komunikat był efektywny musi:

1. Być zastosowany do kontekstu (coś oznaczać)

2. Być zakodowany kodem zrozumiałym zarówno dla odbiorcy, jak i nadawcy

3. Przejść przez fizyczny kanał

M.A.K. Halliday

3 funkcje określają związki między gramatycznymi strukturami języka a użyciami języka w życiu społecznym.

Te 3 funkcje obecne są w każdym wypowiedzeniu.

Funkcja ideacyjna – polega na tworzeniu komunikatów w postaci wypowiedzeń, które przedstawiają stany rzeczy powstałe w rzeczywistości lub w wyobraźni mówiącego (np. kategoria przechodniości)

Dzieci hałasują.

Dzieci budują zamki z piasku.

Ślimak połknął żyrafę.

Funkcja interakcyjna – polega na użyciu języka w postaci dialogu, który jest formą komunikacji językowej.

Środki formalne przeistaczają wypowiedzenia w akty mowy przy pomocy których człowiek realizuje swoje intencje wobec odbiorcy (np. kategoria trybu).

Czyżby Janek wrócił?

Janek na szczęście wrócił.

Janku, lepiej byś wrócił.

Nie wolno ci wracać!

Funkcja tekstowa – polega na organizacji tekstu. Środki stylistyczne zmieniają charakter przekazu informacyjnego, nie zmieniając sensu samego wypowiedzenia

(np. układ temat – remat, wybór słownictwa)

Aleksander wrócił do domu.

Ob. Aleksander Wolski przybył do miejsca zamieszkania.

Olo przywlókł się do chaty.

Renata Grzegorczykowa

1. Funkcje języka (systemu, langue)

1. Generatywna – tworzenie tekstów

2. Poznawcza (symboliczna, reprezentatywna) – reprezentowanie rzeczywistości i klasyfikowanie jej, umożliwianie jej poznania.

System gramatyczny klasyfikuje rzeczywistość na ogół w sposób archaiczny.

System leksykalny klasyfikuje na ogół w sposób zmodernizowany.

1. Funkcje MOWY (ogółu działań językowych społeczeństwa)

1. Socjalizująca – jednoczenia członków społeczności np. w naród, w inną grupę społeczną

2. Kulturotwórcza – gromadzenia i przechowywania elementów kultury w postaci tekstów.

1. Funkcje WYPOWIEDZI, zależne od intencji nadawcy

1. Informacyjna – konstatacje, hipotezy, postulaty

2. Pozainformacyjne

1. Ekspresywna

2. Impresywna (nakłaniająca)

3. Kreatywna (poetycka) – tworzenie nowej wizji świata

4. Sprawcza