Formy opieki zdrowotnej, wykład 23.03.2010

Temat: Opieka zdrowotna w krajach skandynawskich.

SZWECJA

Budżetowy system świadczeń zdrowotnych, model zdecentralizowany-kwestia struktur lokalnych.

Statystyka: 3,2 zgonów noworodków/1000 urodzeń
długość życia: wiek 78,7 M, 83 K

18% społeczeństwa jest w wieku pow.65 lat

POZ- pierwszy poziom ochrony zdrowia zapewniany przez zespół specjalistów średniego personelu medycznego pracujących z lekarzami w centrach zdrowia. Obecnie każdy ma prawo wyboru lekarza pierwszego kontaktu. Na poziomie „county” opieka medyczna świadczona jest przez 65 centralnych terenowych szpitali. Regionalny system opieki zdrowotnej składa się z 9 szpitali świadczących wysokospecjalistyczne usługi medyczne. Podobnie do specyfiki polskiej lekarze specjaliści w Szwecji stanowią jedynie 20% lekarzy.

Zarządzanie i planowanie
W Szwecji występują 3 polityczne i administracyjne organy operacyjne:

• Rząd centralny

• Rady lokalne (county council)

• Lokalne władze, magistraty (municipalities)

Każdy szczebel administracyjny w Szwecji ma wpływ na ukształtowanie polityki państwa. Ich skład jest wybierany w wyborach bezpośrednich. Rząd centralny ustanawia reguły funkcjonowania systemu ochrony zdrowia poprzez regulację ustawodawczą. Najważniejszą ustawą jest ustawa o zdrowiu i służbie medycznej z 1982r. Ustawa ta gwarantuje obywatelom równy dostęp do świadczeń zdrowotnych. Gwarantowany jest obecnie również wolny wybór lekarza POZ.

SOCIALDEPARTMENTET – ministerstwo zdrowia i opieki społecznej odpowiedzialne za funkcjonowanie opieki zdrowotnej. Ministerstwo wydaje także propozycje nowych aktów prawnych dla parlamentu.

SOCIALSTYRELSEN – Narodowa Rada Zdrowia i Opieki Społecznej jest organem doradczym dla rządu. Agenda ta ustala schemat postępowania dla lokalnych programów zdrowotnych.

21 rad lokalnych jest odpowiedzialnych za organizację służby zdrowia, dostarczanie opieki medycznej na swoim terenie. County Council są także odpowiedzialne za ustawodastwo związane z edukacją, kulturą, transportem publicznym i rozwojem regionalnym. Populacja county jest zróżnicowana (od 60 000 do 1,8mln mieszkańców). Wybory do rady lokalnej odbywają się co 4 lata razem z wyborami do parlamentu. Rady lokalne są właścicielami placówek szpitalnych , są odpowiedzialne za prowadzenie szpitali oraz centrów zdrowia. Decydują one o alokacji środków na służbę zdrowia.

Wprowadzono możliwość swobodnego wyboru świadczeniodawcy oraz miejsca świadczenia. Swoboda decyzji dotyczy zarówno wyboru lekarza POZ jak i również placówki szpitalnej. W przypadku konsultacji specjalistycznej w placówce szpitalnej nie jest wymagane skierowanie od lekarza rodzinnego. W przypadku woli pacjenta do leczenia się w szpitalu poza jego „county” niezbędne jest skierowanie.

Wyróżniamy 6 regionów opieki medycznej. Ich populacja waha się od 1 do 1,9 mln. W każdym znajduje się co najmniej 1 szpital uniwersytecki. Współpraca opiera się na porozumieniu pomiędzy radami lokalnymi np. w kwestii ceny za świadczenia specjalistyczne. Na poziomie narodowym rady lokalne współpracują ze sobą poprzez Federację Rad Lokalnych.

Gwarancja opieki zdrowotnej dla pacjentów wprowadzona została w 1992r. POZ musi zaoferować pomoc medyczną w dniu zgłoszenia. W przypadku konieczności konsultacji specjalistycznej celem postawienia diagnozy pacjent musi być skonsultowany w ciągu 1 m-ca w innym wypadku obowiązuje termin 3 m-cy.

Magistraty są odpowiedzialne za opiekę domową. W przypadku gdy nie mogą one zapewnić opieki medycznej np. osobom starszym i niepełnosprawnym , pojawia się koniczność hospitalizacji ponosza one koszty opieki medycznej.

Svenska kommonforbundet- organizacja zrzeszająca magistraty.

Finansowanie

Koszty funkcjonowania służby zdrowia wynoszą ok.8% PKB. 80% wydatków ponoszonych jest przez rady lokalne. Pieniądze na świadczenia pochodzą z podatków mieszkańców danego regionu. Jedynie niespełna 1/5 funduszy pochodzi z budżetu centralnego. Na początku lat 90 wprowadzono pewne elementy rynku wewnętrznego. Środki finansowe na zakup świadczeń trafiły do ośrodków zdrowia lub do praktyk grupowych. Świadczenia zdrowotne były kontraktowane także przez polityków na poziomie county lub przez agendy rządowe. Rada county tworzy komitety złożone z lokalnych polityków, które zajmują się formułowaniem wymagań względem szpitali odnośnie jakości a także cen poszczególnych świadczeń. Szpitale zyskały znaczną niezależność . W niektórych przypadkach stały się one przedsiębiorstwami będącymi własnością county.

Opłaty pacjentów

Pacjenci hospitalizowani płacą ok.80 SEK dziennie. Jeśli chodzi o opiekę pozaszpitalną to każdy county ustala swoje ceny za konsultację. W ramach POZ kwoty wynoszą średnio 100-150 SEK. Opłaty względem specjalistów średniego szczebla opieki medycznej wahają się od 180-300 SEK za wizytę. Powyżej 900 SEK pacjent nie ponosi żadnych dodatkowych opłat. Leczenie dzieci i młodzieży poniżej 20 rż jest bezpłatne. Szwecja ma rozbudowany system zasiłków dla osób chorych. Dotyczą one zasiłków chorobowych w czasie rehabilitacji oraz zasiłków porodowych.

Rynek farmaceutyczny

Medykamenty muszą zostać zarejestrowane w Agencji Produktów Medycznych która jest agendą rządową odpowiedzialną za kontrolę nad rynkiem farmaceutycznym. Rada pożytku farmaceutycznego powstała w 2002 i jest odpowiedzialna za wybór produktów leczniczych które powinny być współfinansowane przez państwo. Prowadzi też negocjację z producentem w sprawie ceny leku.

County zajmują się subsydiowaniem produktów leczniczych. Ceny są ustalane corocznie po negocjacji Federacji Rad Lokalnych i Rządu Centralnego. Wydatki na leki wzrosły 2,8% w 1990 do 15% w 2005. Pacjent nie ponosi całkowitej odp.za lek powyżej 900 SEK rocznie. Powyżej tej kwoty jest ona w znacznym stopniu współfinansowana przez państwo.

Szwecja posiada państwowy system aptek. Narodowa Korporacja Apteczna ma monopol na dostarczanie leków zarówno dla POZ jak i do placówek szpitalnych. Na terenie Szwecji występuje ok.900 aptek. Nacjonalizacja przebiegała w latach 1900-1936. System non-profit sprzyja niskim marżom na leki.

Opieka stomatologiczna

Darmowa opieka dostarczana przez rady rejonowe do 19 rż. Dorośli otrzymują dotacje na podstawowe leczenie stomatologiczne. U osób powyżej 65 rż istnieje dodatkowy system opieki. Ponad połowa lekarzy dentystów w Szwecji pracuje w ramach służby publicznej zarządzanej przez rady county.

DANIA

Bardzo wysoki odsetek satysfakcji społecznej odnośnie funkcjonowania systemu ochrony zdrowia w stosunku do ponoszonych kosztów.

Władza centralna –zadania ustawodawcze, sądownicze i bardzo ograniczone administracyjne (polityka zagraniczna, policja, ochrona telekomunikacyjna, szkolnictwo wyższe). Większość decyzji podejmowana jest na poziomie regionu. Finansowane są one z podatków mieszkańców, podatków grupowych, ewentualnych dotacji centralnych.

Regiony odpowiadają za szpitale, lecznictwo otwarte, subsydiują leki , świadczenia związane z opieką stomatologiczną, rehabilitacja. Na tym poziomie prowadzone jest także planowanie w zakresie organizacji, ochrony zdrowia i w zakresie organizacji świadczeń.

Magistraty odpowiadają za domy opieki , profilaktykę, świadczenia opiekuńcze w miejscu zamieszkania.

Pacjent ma prawo wolnego wyboru lekarza POZ lub specjalisty.

County posiada pełną wolność w zakresie organizacji świadczeń, sposobu ich finansowania, definiowania priorytetów.

Płace i aspekty prawne zatrudnienia rozwiązywane są na poziomie centralnym w wyniku negocjacji rządu ze związkami zrzeszającymi pracowników służby zdrowia.

Instytucją centralną na poziomie county jest rada. Może ona mieć odrębną komisję zdrowia. Grono polityków wchodzących w skład rady prowadzi politykę nadzorczą i personlaną.

POZ

Istotną rolę 1/3 zarobków lekarza POZ stanowi stawka kawitacyjna, 2/3 w wyniku fingowania porad. Pacjenci mają możliwość zmiany lekarza POZ co 6 m-cy, powinien on jednak posiadać praktykę w promieniu 10km od miejsca zamieszkania. Uznaję się że lekarz rodzinny w Danii załatwia 90% świadczeń kosztem 7% nakładów na służbę zdrowia. Duński system finansowania POZ sprzyja stałemu poprawianiu jakości świadczeń.

Szpital finansowany jest w formie budżetu negocjowanego z Radą county. Przedkłada on plan swojej działalności i i uzasadnienie dla wnioskowania środków. Opieka szpitalna pochłania około 60% środków finansowych systemu. Kolejki oczekujących są krótkie. Pacjent może się leczyć w każdym szpitalu na terenie kraju z czego korzysta jedynie 2,5% uprawnionych.

FINLANDIA

Kontrahentem państwa w opiece zdrowotnej w Finlandii są jedynie magistraty. Jest ich 416. System zarządzania służbą zdrowia jest bardzo upolityczniony. Władzę sprawują wybrane rady, które powołują komisję i zarządzają szpitalami. Jedynie 7% lekarzy pracuje w prywatnym sektorze zdrowia, 26% w postaci mieszanej.

Głównym źródłem finansowania są podatki lokalne i subsydia rządu centralnego.

Pacjent ma możliwość leczenia w każdym szpitalu w kraju. W praktyce jednak niewielu pacjentów korzysta z leczenia poza swoim miejscem zamieszkania. Jest kilka sposobów rozliczeń (ilość dni hospitalizacji, jednostkowa choroba, budżet globalny).

Szpitale dzielą się na szpitale lecznictwa podstawowego i specjalistyczne. Lekarz rodzinny jest opłacany wg trójstopniowej kalkulacji. W zależności od ilości pacjentów wpisanych na listę posiadanej specjalizacji i za poradę lekarską. Pacjent sam wybiera lekarza pierwszego kontaktu bądź udaje się od razu do specjalisty lub szpitala. Zróżnicowana jest wtedy wysokość dopłaty i % kosztów zwracanych przez ubezp.

W systemie fińskim nie istnieje praktycznie instytucja „gate-keepera”.

NORWEGIA

System pełnej opiekuńczości.

W kraju wyróżniamy 5 regionów zdrowotnych, 19 county, 431 magistratów.

POZ odpowiada za leczenie podstawowych jednostek chorobowych, w razie konieczności lekarz kieruje pacjentów do specjalistów.

Pobyt w szpitalu jest bezpłatny. Pacjent dopłaca do wizyt lekarskich w lecznictwie ambulatoryjnym i do leków w sposób zróżnicowany, zależnie od statusu społecznego i i dochodów z zachowaniem górnej granicy kosztów własnych w ciągu roku w wysokości 126$. Po przekroczeniu tej kwoty pacjent nie ponosi żadnych kosztów. Dodatkowe wynagrodzenie przysługuje kobiecie w przypadku porodu w miejscu zamieszkania.

W Norwegii praktycznie całkowicie zrezygnowano z funkcjonowania domów dziecka na rzecz rodzin zastępczych. Rodzic dostaje też stałą pensję w przypadku rezygnacji ze żłobka i wychowania dziecka w domu.

Ze środków ubezpieczonych buduje się mieszkania dla osób starszych i inwalidów gdzie zapewniana jest pełna opieka medyczna.