Rynki finansowe

Rynek finansowy-pomost pomiędzy pożyczkobiorcami-podmiotami i osobami poszukującymi środków pieniężnych a pożyczkodawcami tj. tymi, którzy środkami dysponują i są skłonni zrezygnować z ich dysponowania za pewnym określonym wynagrodzeniem (stopa procentowa, czyli cena pieniądza ustalona na rynku finansowym)

Rynek dzielimy na:

-realny

-finansowy

Rynek pieniężny(operacji krótko terminowych)

-pieniądz

-obligacje krótkoterminowe’9bony, bony skarbowe, komercyjne)

-weksle( zwykły-prosty, trasowany )

Bony oznaczają, ze ktoś na krótko się zadłużył

• Rynek kapitałowy: (operacji średnio i długo terminowych, czyli powyżej jednego roku

  • Papiery wartościowe dłużne i udziałowe

  • Hipoteka

  • Skrypty dłużne

  • Długoterminowe pożyczki między bankowe

Akcje są bezterminowe

Akcje 5 letnie mają ważność 5 lat, 10letnie-10

Rynek kapitałowy jest pokoleniowy ,przekazywany z pokolenia na pokolenie

Uczestnicy rynku finansowego:

1. Bank Centralny -ustala cenę na rynku, jaka będzie stopa %

-ustala poziom rezerw, odpowiada za emisję

1. Banki komercyjne- są to instytucje, które pracują na prawie bankowym

2. Inne inwestycje finansowe –fundusze inwestycyjne

-OFE

-fundusze wysokiego ryzyka (venture capital)

- firmy ubezpieczeniowe

Fundusze inwestycyjne zamknięte emitują

-certyfikaty inwestycyjne

Fundusze wysokiego ryzyka specjalizują się w pomocy dla małych i średnich przedsiębiorstw w uzyskaniu kredytu i finansowaniu ich. Staja się współwłaścicielami tego przedsiębiorstwa

1. Instytucje nie finansowe

2. Osoby fizyczne

Uczestnicy rynku finansowego ze względu na rolę jaką pełnią na rynku finansowym

1. Emitenci (subemitenci) – może być bank centralny, biura maklerskie, banki komercyjne, mogą być to firmy nie finansowe, ale emitujące akcje np. spółki.

2. Pośrednicy –banki, giełda papierów wartościowych, biura maklerskie

3. Inwestorzy –inwestują, kupują jakieś instrumenty, aby zarobić , czerpać dochody z inwestycji, są to inwestycje długoterminowe. Inwestorami są osoby, które prowadza działalność gospodarczą i osoby fizyczne które nie prowadzą działalności.(spekulanci)-zarabiają na różnicy wekslowej, zarabiają na obrocie tych instrumentów, są to inwestycje krótkoterminowe –nadaje dynamizmu rynkowi

Rynek kapitałowy-działa na podstawie przepisów ustawy

1. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 o ofercie publicznej i warunkach wprowadzenia instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu, oraz spółkach publicznych(ustawa o ofercie i spółkach )

2. Ustawa o obrocie z 29 lipca 2005

3. Ustawa o nadzorze z 29 lipca 2005

Weszły w życie 24 października 2005 roku

Rolowanie-zaciągnięcie pożyczki w celu spłaty poprzedniej pożyczki

Podstawowe funkcje rynku kapitałowego:

• Pozyskiwanie kapitału przez emitentów

• Uzyskiwanie dochodów przez inwestorów, którzy udostępniają kapitał emitentom(np. dywidendy)

• Efektywna alokacja środków w gospodarce

• Właściwa wycena instrumentów finansowych(papierów wartościowych)

Emisja publiczna papierów wartościowych

Proponowanie nabycia, lub nabywania emitowanych w sesji papierów wartościowych przy wykorzystywaniu środków masowego przekazu lub w inny sposób, jeżeli propozycja skierowana jest do więcej niż 100 osób, albo do nieoznaczonego adresata.

Obrót publiczny dotyczy tylko papierów wartościowych.

Fundamenty obrotu giełdowego(publicznego)

• Dematerializacja-papiery wartościowe w obrocie publicznym nie mają formy materialnej

• Koncentracja-obrót papierami wartościowymi odbywa się na rynku regulowanym(jest to giełda papierów wartościowych w Warszawie (tylko w 1 miejscu))

• Równy dostęp do pełnej informacji –emitenci zobowiązani do przekazywania określonych informacji do publicznej wiadomości.

• Silny nadzór nad rynkiem-licencjonowanie wartości związanej z publicznym obrotem papierami wartościowymi i stały nadzór KNF(dawniej KPWiG)

Rynek pierwotny

• Emitent proponuje nabycie emitowanych w sesji papierów wartościowych nowej emisji

• Następuje zasilenie emitenta w kapitał

• Dochodzi do tzw. „świeżej emisji „

• Papiery obejmowane są po raz pierwszy

Rynek wtórny

Po wyemitowaniu i przydziale papierów wartościowych nowej emisji ich pierwszemu właścicielowi następuje ich dalsze odsprzedawanie, przez inne osoby niż emitent

• Nie ma zasilania emitenta w kapitał

• Występuje obrót między inwestorami.

Rynek pierwotny

• Emisja własna-wystawcą jest emitent

• Emisji obca- wystawca i emitent (subemitenci)

• Emisja publiczna

Sposoby subskrypcji akcji na rynku pierwotnym

• Według ceny stałej

  • Kto pierwszy ten lepszy

  • Zapisy i przydział proporcjonalny

• Według ceny minimalnej

• Ustalanie ceny emisyjnej

  • Księga zamówień(księga popytu)

Gwarancja emisji

Eliminuje ryzyko niepowodzenia

Gwarant-instytucja finansowa, kupuje, albo zobowiązuje się do kupna całości albo części emisji po cenie uzgodnionej z emitentem

Subemitent usługowy -kupuje całość, lub część emisji i zbywa w obrocie pierwotnym

Subemitent inwestycyjny-kupuje całość, lub część emisji na którą nie złożono zapisów w terminie przyjmowania.

INWESTORZY INSTYTUCJONALNI

• Banki

• Fundusze inwestycyjne i powiernicze

• Fundusze i plany emerytalne

• Fundusze venture capital (podwyższonego ryzyka)

• Narodowe Fundusze Inwestycyjne

Banki komercyjne

Sposób działania

• Detaliczne-działalność depozytowo-kredytowa

• Uniwersalne-pełna gama usług

• Inwestycyjne-usługi w zakresie

  • Doradztwa finansowego dla przedsiębiorstwa

  • Obsługi rynku papierów wartościowych

  • Venture capital

  • Zarządzenie funduszami np. Bank Gospodarki Krajowej.

Bańkowość inwestycyjna

1. Doradztwo dla przedsiębiorstw

   1. Przyjmowanie i łączenie

   2. Finansowanie i organizacja procesów wykupu

   3. Poszukiwanie źródeł i form finansowania projektów

   4. Restrukturyzacja finansowa i organizacyjna

   5. Przygotowanie i realizacja procesów prywatyzacji

   6. Finansowanie szczególnie dużych projektów

2. Działalność na rynku papierów wartościowych

   1. Organizacja emisji papierów wartościowych

   2. Sprzedaż papierów wartościowych

   3. Działalność detaliczna udział w transakcjach terminowych

   4. Udział w transakcjach terminowych

   5. Operowanie instrumentami pochodnymi

   6. Zarządzanie kapitałem na życzenie klientów

   7. Organizowanie i zarządzanie funduszami inwestycyjnymi

FUNDUSZE INWESTYCYJNE

• Towarzystwo funduszy inwestycyjnych

• Fundusz inwestycyjny

• Jednostka uczestnictwa

• Certyfikat inwestycyjny

• Bank powiernik(depozytariusz)

Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (TFI)

-przedmiotem działalności jest wyłącznie tworzenie funduszy inwestycyjnych i zarządzanie nimi reprezentowanie ich wobec osób trzecich oraz zarządzanie zbiorczym portfelem papierów wartościowych.

-kapitał zakładowy-min 3 000 000 zł (1fundusz)[phone] zł na każdy kolejny .

Fundusz Inwestycyjny (FI)

To osoba prawna, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych publicznie lub nie publicznie w określone papiery wartościowe i inne prawa majątkowe

Jednostka uczestnictwa

To tytuł prawny określający uprawnienia uczestnika związane z udziałem w fundusz inwestycyjnym otwartym.

• -inwestycja w fundusz inwestycyjny jest równoczesna z zakupem jednostek uczestnictwa

• -jednostki uczestnictwa reprezentują prawa majątkowe uczestnika funduszu inwestycyjnego.

• - jednostki uczestnictwa w funduszu są na bieżąco wyceniane

• -jednostki uczestnictwa nie są papierem wartościowym

• -są dziedziczne, ale niezbywalne

  • Mogą być np. zapisane komu ś w testamencie (albo w funduszu można dokonać zapisu na wypadek śmierci, a w przypadku jego braku wchodzą do masy spadkowej

  • Nie można ich natomiast odstąpić, odsprzedaż, albo darować innej osobie.

Rodzaje jednostek uczestnictwa

Jednostka typu A

Prowizja pobierana przy zakupie-najpopularniejsze

Jednostka typu B

Prowizja pobierana przy ich umarzaniu-oferowane przez niektóre towarzystwa

Jednostka typu C

Prowizja pobierana przy zakupie jak i przy sprzedaży (przy umarzaniu)występuje bardzo rzadko )

Jednostka typu „no load”

Prowizja nie jest pobierana, a koszty usługi nieco obniżają wartość jednostki

Sprzedaż jednostek to inaczej umorzenie

Jednostka uczestnictwa występuje w przypadku funduszy inwestycyjnych otwartych.

W przypadku Funduszy inwestycyjnych zamkniętych mamy odczynienia z Certyfikatem Inwestycyjnym

CERTYFIKAT INWESTYCYJNY :

To papier wartościowy emitowany przez zamknięty fundusz inwestycyjny

• Imienny lub na okaziciela

• Jako papier wartościowy na okaziciela Mozę być notowany na giełdzie

• Jest niepodzielny, reprezentuje równe prawa majątkowe.

Jeżeli mamy certyfikat inwestycyjny jesteśmy współ właścicielami tego funduszu inwestycyjnego a jeżeli mamy jednostkę uczestnictwa to nie jesteśmy tzw. Że powierzyliśmy komuś pieniądze

Aktywa finansowe zamkniętego stanowią środki z tytułu nabycia certyfikatów inwestycyjnych przez uczestników funduszów oraz dochody z działalności inwestycyjnej oraz portfel lokat funduszu (np. nieruchomości, udziały w innych firmach, lokaty bankowe)

Cena certyfikatu może być powiększona o należną funduszowy opłatę

Bank powiernik (depozytariusz)

Bank niezależny od towarzystwa funduszy, przechowujący aktywa funduszy oraz odpowiadający za zgodne z prawem i regulaminami funduszu wykorzystywanie jego dochodów(Fundusze własne min. 100 000 000zł)

Agent transferowy

Instytucja, która na zlecenie tfi zajmuje się prowadzeniem rachunków poszczególnych uczestników funduszu oraz dokonuje przeliczenia wpłaconych środków pieniężnych na nabywanie jednostki uczestnictwa.

TYPY FUNDUSZY: ze względu na podział ustawowy

• Otwarte FIO jednostka uczestnictwa otwarte, bo każdy może być jego uczestnikiem

• Zamknięte (FIZ) bo mamy odczynienia z certyfikatem inwestycyjnym maja określony czas

• Mieszane (maja mieszane właściwości)

Ze względu na profil inwestycyjny:

• Papierów wartościowych

• Nieruchomości

• Towarów

• Venture capital

Ze względu na politykę inwestycyjną –dotyczy funduszy, papierów inwestycyjnych.

• Akcyjne(agresywnego wzrostu)

  • Indeksowe

• Zrównoważone(hybrydowe)

• Obligacyjne

• Rynku pieniężnego

• Sektorowe

• Specjalistyczne

Ze względu na ponoszone ryzyko

• Agresywne

• Zrównoważone

• Stabilnego wzrostu

Ze względu na dostępność funduszu dla inwestorów

• Powszechne specjalne- (trzeba spełnić jakiś warunek by być jego uczestnikiem np. tow. Bezp. Np. ubezpieczyć się, aby przelać część pieniędzy na fundusz.)

Ze względu na relacje prawne –uczestnik- inwestor- fundusz

• Umowne-uczestnik bez prawa do zarządzania

• Statutowe-uczestnik(udziałowiec0 z prawem do zarządzania

Ze względu na sposób uczestnictwa w dochodach finansowych

• Wypłacające dochody

• Tezauryzujące dochody-(dopisywany (i zarabiający )do kapitału)

Fundusz inwestycyjny

• Dodatkowy system ubezpieczeń służący indywidualnemu zabezpieczeniu na starość (nie możemy się z tego wycofać, wpłacamy pieniądze aż do momentu przejścia na emeryturę).

• Część planów emerytalnych powstało w wyniku zbioru składki inwestora dla zagwarantowania odpowiedniego poziomu emerytury

  • Określone świadczeniem

  • Określone składką

Fundusz ryzyka venture capital

Jest to zorganizowana jednostka lub osoba, która zapewnia finansowanie małych i średnich (początkujących) przedsiębiorstw o dużym potencjale rozwojowym ale i ryzyku.

• Celem osiągnięcie jak największej stopy zwrotu z zainwestowanego kapitału

• Aktywna pomoc w zarządzaniu przedsiębiorstwem

Fazy finansowania venture capital

• Proces badawczo-rozwojowy

• Założenie przedsiębiorstwa

• Wprowadzenie na rynek nowych produktów

• Rozszerzenie systemu produkcji i sprzedaży

• Wstępne podwyższenie kapitału

• Przejęcie istniejącego przedsiębiorstwa przez kadrę kierowniczą

• Zmierzanie do upłynnienia udziałów

Towarzystwo ubezpieczeniowe

Przedsiębiorstwo świadczące usługi ubezpieczeniowe w zakresie życia, zdrowia, ochrony majątku, transportu , obiektów przemysłowych, komunalnych, budynków publicznych i prywatnych, dzieł sztuki itp. Istotą ubezpieczeń jest rozłożenie ciężaru negatywnych skutków zdarzeń losowych na wiele jednostek.

Narodowy Fundusz Inwestycyjny

Instytucja powstała w wyniku procesu powszechnej prywatyzacji, której celem jest pomnożenie posiadanego majątku utworzonego na bazie przedsiębiorstw państwowych (spółek partnerskich i pozostałych) wniesionych do NFI przez SP

INSTRUMENTY FINANSOWE RYNKU KAPITAŁOWEGO I PIENIĘŻNEGO 18,11,2012

Papier wartościowy

def. rozszerzona:- to dokumenty stwierdzające prawo majątkowe akcja, obligacja, list zastawny, KWIT opcja, warrant, prawo poboru, kontakt terminowy, czek, list przewozowy, KWIT-krótkoterminowy weksel inwestycyjny terminowy.

def. zawężona- dokument istniejący w postaci fizycznej lub jako zapis komputerowy z istoty swojej przynoszący dochód jego posiadaczowi.

Wg tej def.- akcja, obligacja, list zastawny, weksel, KWIT, opcja, warrant, prawo poboru, kontrakt terminowy.

Kryteria podziału papierów wartościowych

• Charakter prawa własności kapitału lub towaru

  • Towarowe(np. listy zastawne, listy przewozowe, konosament)

  • Finansowe(np. akcje, obligacje, weksle, czeki, bony pieniężne)

• Warunki przenoszenia własności w obrocie

  • Na okaziciela-wydanie dokumentu

  • Imienne(cesja)

  • Na zlecenie (zapis na dokumencie)

• Funkcja

  • Poświadczające wierzytelności nabywcy-(obligacje, listy zastawne, skrypty dłużne, weksle, czeki)instrumenty dłużne.

  • Poświadczające udział we współwłasności- (akcje)-instrumenty udziałowe

• Rodzaje korzyści

  • Dywidendowe(akcje)

  • Procentowe(obligacje, listy zastawne, weksle)

  • Dowodowe(losy, bilety, cegiełki , polisy ubezpieczeniowe)

• Regulacje ustawowe

  • Dopuszczone do obrotu giełdowego(akcje, obligacje, listy zastawne)

  • Nie dopuszczone do obrotu giełdowego(weksle, czeki, skrypty dłużne, losy, cegiełki, bilety)

Obligacje-papier wartościowy w którym jedna strona zwana jest emitentem, stwierdza, ze jest dłużnikiem drugiej strony zwanej obligatoriuszem (właścicielem obligacji) i zobowiązuje się wobec niego do wykupu obligacji.

Emisja obligacji to forma zaciągnięcia pożyczki, pożyczkodawcą jest właściciel, a pożyczkobiorcą emitent obligacji.

Cena pożyczki jest oprocentowanie.

Rodzaje obligacji

• Rodzaj emitenta-tylko osoba prawna

  • Skarbowe (Skarb Państwa )

  • Instytucji finansowych (najczęściej Bankowe)

  • Przedsiębiorstw ( najczęściej kooperacyjne, komercyjne)

  • Komunalne (przez jednostki samorządu terytorialnego)

• Zabezpieczenie wierzytelności

  • Nie zabezpieczone

  • Zabezpieczone częściowo

  • Zabezpieczone całkowicie

  • Obligacje przychodowe-ograniczona odpowiedzialność emitenta do wys. przychodu przedsięwzięcia finansowego z uzyskanych przez spółkę(jest)środków.

• Ze względu na rodzaj przywilej

  • Proste

    • O stałym oprocentowaniu

    • O zmiennym oprocentowaniu

    • Zero kuponowe

  • Złożone

    • Zamienne, w tym z prawem pierwszeństwa

    • Z warrantami

    • Z opcją wykupu na żądanie emitenta

    • Z opcją wykupu na żądanie właściciela

• Rodzaje emisji

  • Publiczna

  • Niepubliczna

• Warunki przenoszenia własności w obrocie

  • Imienne

  • Na okaziciela

Rodzaje obligacji:

• Ze względu na termin wykupu

  • Krótkoterminowe(KPD) do jednego roku (bony)

  • Średnioterminowe- powyżej 1 roku do 5 lat

  • Długoterminowe-powyżej 5 lat

Jeżeli emisja na rynku europejskim to euro obligacje.

Podstawowe parametry obligacji:

• Cena nominalna-cena ustalona prze emitenta w odróżnieniu od akcji cena nominalna może być wyższa od ceny emisyjnej tzw. obligacje zerokuponowe.

• Cena emisyjna –cena sprzedaży na rynku pierwotnym.

• Przykład;

Cn=100zł kupon 20zł dyskonto 20zł

Ce=80zł Ce<Cn

Obligacje 5 lat

• Cena rynkowa-cena na rynku wtórnym

• Cena rozliczeniowa- cena rynkowa+ odsetki na dzień rozliczeniowy

• Okres do wykupu- określony w warunkach emisji

• Kupon-roczna stopa oprocentowania, kupon półroczny , kwartalny, roczny.

• Rentowność obligacji w okresie do wykupu-stopa zwrotu/rok

• Dyskonto-różnica między wartością nominalna a ceną emisyjną

• Stopa dyskonta- wartość dyskonta wyrażona w procentach w skali roku

• Zysk- wartość nominalna-cena zakupu+ odsetki.

Ryzyko związane z zakupem obligacji:

• Przyszłe rynkowe stopy procentowe

• Zdolność kredytowa dłużnika(emitenta)

  • Agencje ratingowe

• Wcześniejszy wykup obligacji prze emitenta

• Inflacja

• Re inwestycja (rolowanie obligacji)

• Wahania kursu walutowego.

INSTRUMENTY UDZIAŁOWE I INSTRUMENTY POCHODNE

Akcja: papier wartościowy reprezentujący częściowy udział jego właściciela(akcjonariusza) w kapitale spółki akcyjnej

Obowiązki akcjonariusza:

• Podstawowym obowiązkiem akcjonariusza jest wniesienie pełnego wkładu na akcje

• Inne obowiązki akcjonariuszy mają charakter wtórny i wynikają z obowiązku podstawowego

  • Obowiązek zwrotu wypłaty otrzymanej wbrew przepisom prawa albo postanowieniom statutu.

Prawa akcjonariuszy:

Akcjonariuszowi przysługują prawa:

1. Majątkowe (udziałowe) do udziału w zyskach spółki:

   1. Do poboru akcji nowej emisji

   2. Do części majątku w razie bankructwa(kwoty likwidacyjnej)

2. Organizacyjne(korporacyjne)

   1. Uczestnictwa w WZA i wpływania na decyzje spółki

   2. Do informacji

   3. Do otrzymywania od spółki dokumentu akcyjnego

   4. Do przeglądania ksiąg akcyjnych.

Rodzaje akcji:

• Forma pokrycia równowartości

  • Gotówkowe

  • Aportowe

• Warunki przenoszenia własności

  • Imienne(najczęściej są uprzywilejowane)

  • Na okaziciela(nie są uprzywilejowane-zwykłe)

• Można wyróżnić:

  • Akcje pierwszorzędne-renomowanych spółek

  • Akcje milczące-bez prawa głosu

• Rodzaj uprawnienia:

  • Zwykłe

  • Uprzywilejowane

    • Co do liczby głosów( zawsze imienne, 2głosy)

    • Co do wielkości dywidendy(max Do 50%)

    • Co do podziału w podziale majątkowym w razie jej likwidacji

    • Inne przywileje(prawo poboru, akcje bezpłatne nowej emisji itp.

Ceny akcji:

• Nominalna(min 1 grosz)

• Emisyjna- e-n=agio k. zapasowy) może >równy cena nominalna

• Rynkowa(giełda)

INNE INSTRUMENTY UDZIAŁOWE

Obligacje krótko terminowe to bony

Obligacje- pożyczyliśmy pieniądze

Akcje -mamy udział w spółce

-musza być emitowane w cenie emisyjnej lub wyższej, nigdy mniej.

Obligacje- na określony czas

Akcje-bezterminowe

Akcje na termin to certyfikat inwestycyjny

• Prawo poboru-charakter instrumentu pochodnego

  • Przywilej pierwszeństwa przy zakupie nowych akcji spółki przez jej dotychczasowych akcjonariuszy proporcjonalnie do liczby akcji już posiadanych

• Prawo do nabycia akcji (PDA)-charakter instrumentu pochodnego

  • Prawo do otrzymywania akcji przez osoby, którym przydzielono akcje nowej emisji (możliwy obrót przed debiutem giełdowym)

• Amerykański kwit depozytowy ADR

  • Instrument rynku kapitałowego reprezentujący akcje zagranicznych spółek publicznych na rynku amerykańskim lub innym rynku pod postacią papierów wartościowych spełniających cechy amerykańskich ADR

• Obrót ADR na światowych rynkach kapitałowych spotyka się GDR

  • Globalne kwity depozytowe-

INSTRUMENTY POCHODNE OPCJE I WARRANT

Instrument pochodny to instrument finansowy mający postać kontraktu, którego wartość zależy od innego instrumentu finansowego (np. akcji, waluty, indeksu giełdowego) lub towaru, najbardziej popularne to :

• Akcje

• Warranty

• Kontrakty terminowe

Dlaczego wprowadzono opcje?

• Zapotrzebowanie rynku

• Uzupełnienie oferty produkcyjnej

• Nowe możliwości inwestycyjne dla inwestorów

• Poprawa płynności innych instrumentów

• Pozyskiwanie nowych inwestorów

Czym jest opcja?

• Czym jest opcja (1)?

• Opcja to instrument dający jej nabywcy prawo do kupna (opcja kupna) lub sprzedaży (opcja sprzedaży), w przyszłym terminie po określonej z góry cenie zwanej ceną wykonania, określonej ilości instrumentu bazowego tej opcji. Nabywca uzyskuje prawo, a wystawiający przyjmuje na siebie zobowiązanie.

• Czym jest opcja (2)?

• Cena kupna 100 akcji spółki XYZ pi cenie 12 zł za sztukę w terminie 19 marca 2011 r.

• Opcja sprzedaży 500 akcji spółki ABC po cenie 100 zł za sztukę w terminie 19 marca 2011 r.

Czym jest opcja (3)?

Opcja jest transakcją pomiędzy dwoma inwestorami:

- nabywcą opcji (inwestorem zajmującym pozycję długą)

- wystawcą opcji (inwestorem zajmującym pozycją krótką)

Nabywca opcji za swoje prawo płaci sprzedawcy opcji (wystawcy) premię opcyjną (cena opcji) w zamian za premię wystawca przyjmuje zobowiązanie do:

- sprzedawcy instrumentu bazowego ( w przypadku opcji kupna)

- kupna instrumentu bazowego ( w przypadku opcji sprzedaży)

na żądanie posiadacza opcji.

Prawa i obowiązki stron transakcji:

Opcja kupna:

NABYWCA – prawo do kupna

WYSTAWCA – zobowiązanie do sprzedaży

Opcja sprzedaży:

NABYWCA – prawo do sprzedaży

WYSTAWCA – zobowiązanie do kupna

Kiedy warto wykonać opcję (1)?

Przykład 1.

Opcja kupna akcji X z ceną wykonania 100 zł

Cena akcji X na rynku = 150 zł

Posiadacz opcji kupna:

1) Wykonuje opcję korzysta z prawa kupna i kupuje akcje X za 100 zł od wystawcy

2) Sprzedaje akcje X na rynku po 150 zł

3) Uzyskuje kwotę = 150 zł – 100 zł = 50 zł

Cena akcji X na rynku = 80zł

Posiadacz opcji kupna nie wykona opcji, ponieważ na rynku kupi akcje X taniej.

Kiedy warto wykonać opcję (2)?

Przykład 2.

Opcja sprzedaży akcji Y z ceną wykonania 100 zł

Cena akcji Y na rynku = 70zł

Posiadacz opcji sprzedaży:

1) kupuje akcje na rynku po 70zł

2) wykonuje opcję, korzystając z prawa sprzedaży i sprzedaje akcje za 100 zł wystawcy

3) uzyskuje kwotę = 100 zł – 70zł= 30 zł

Cena akcji Y na rynku = 120 zł

Posiadacz opcji sprzedaży nie wykona opcji, ponieważ na rynku może sprzedać akcje drożej niż wykonując opcję.

Kiedy warto wykonać opcję (3)?

Opcja kupna (call) - gdy kurs instrumentu bazowego jest większy niż kurs wykonania – umożliwia nabywcy kupno instrumentu bazowego

Opcja sprzedaży (put) – gdy kurs instrumentu bazowego jest niższy niż kurs wykonania – umożliwia nabywcy sprzedaż instrumentu gazowego

Termin transakcji opcji:

- opcja amerykańska – transakcja może być wykonana w dowolnym dniu od daty wygaśnięcia

- opcja europejska – transakcja może być dokonana jedynie w dniu wygaśnięcia

Warrant:

Warrant to instrument pochodny zbliżony do opcji, tym że wystawcą opcji może być każdy uczestnik rynku, natomiast warranty emitowane są przez określone podmioty takie jak biura maklerskie czy banki:

- warranty kupna

- warranty sprzedaży

- warranty europejskie

- warranty amerykańskie

Warranty to opcje wystawiane przez banki bądź biura maklerskie.

Opcja i warrant znaczy to samo.

Kontrakt terminowy - umowa między dwoma uczestnikami rynku, w której jeden zobowiązuje się sprzedać, a drugi kupić określoną liczbę instrumentu bazowego, w ściśle określonym terminie w przyszłości i po cenie ustalonej w momencie zawierania umowy.

Rodzaje kontraktów:

Miejsce transakcji:

- kontrakty futur er – na giełdach

- kontrakty forward – poza giełdami

Instrument podstawowy:

- walutowe

- procentowe

- indeksowe

- akcyjne

Instytucje tworzące rynek kapitałowy:

• Komisja Nadzoru Finansowego (dawniej Komisja Papierów Wartościowych i Giełd)

• Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie

• Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych

• Bank rozliczeniowy

• Dom Maklerski

Komisja Nadzoru Finansowego:

• sprawdza poprawność prospektu emisyjnego

• sprawuje nadzór nad rynkiem kapitałowym

• reguluje rynek kapitałowy

• prowadzi kontrolę nad przejmowany spółkami publicznymi

• prowadzi działalności edukacyjną

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie:

• - 22 marca 1991 – ustawa Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych

• - 12 kwietnia 1991 – akt założycielski

• - 16 kwietnia 1991 – pierwsza sesja giełdowa

• - 2 lipca 1991 – oficjalne otwarcie

Podstawy prawne działania giełdy:

1. kodeks spółek handlowych z 2000 r.

2. 3 ustawy z 29 lipca 2005 r.

1. - ustawa o ofercie i spółkach

2. - ustawa o obrocie

3. - ustawa o nadzorze

1. Statut Giełdy

2. Regulamin Giełdy

3. inne akty prawne o charakterze wewnętrznym np. szczegółowe zasady obrodu giełdowego

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie

Kapitał akcyjny wynosi 42 mln zł

Liczba akcji – 150 tys. (akcji imiennych – już nie)

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie:

• - rynek kierowany zleceniami

• - papiery wartościowe w formie papierowej

• - dwa systemy notowań:

1. ciągły

2. kursu jednolitego

Zadania Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie:

• - koncentracja podaży i popytu na papiery wartościowe dopuszczone do obrotu giełdowego w celu kształtowania powszechnego kursu

• - bezpieczny i sprawny przebieg transakcji i rozliczeń

• - upowszechnianie jednolitych informacji umożliwiających ocenę aktualnej wartości papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu giełdowego

Władze spółki GPW w Warszawie S.A.

• - Walne Zgromadzenie Giełdy może dokonywać zmian w statucie, regulaminie i wybiera członków Rady Giełdy

• - Rada Giełdy – 12 osobowa nadzoruje działalność giełdy, dopuszcza na odpowiednich runku do obrotu giełdowego papiery wartościowe, decyduje o nadaniu statusu członka giełdy, zawiesza obrót na okres 3 m-cy.

• - Zarząd – 4 osobowy, kieruje bieżącą działalnością giełdy, określa zasady wprowadzania papierów wartościowych do obrotu, nadzoruje działalność na maklerów giełdowych i domów maklerskich.

Giełda Papierów Wartościowych:

• - Główny Rynek (rynek regulowany)

• - Alternatywny System Obrotu

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie składa się z Głównego Rynku Giełdy, NewConnect i Catalyst.

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych - niezależna instytucja odpowiedzialna za prowadzenie i nadzorowanie systemu depozytywo-rozliczeniowego w zakresie obrotu papierami wartościowymi

• - od 1991 do 1994 roku jako integralna część WGPW

• - od 7 listopada 1994 roku jako niezależna instytucja w formie spółki akcyjnej

• - akcjonariuszami są BP, NBP, banki, domy maklerskie, spółki prowadzące GPW, spółki prowadzące rynek pozagiełdowy

Bank rozliczeniowy – bank, w którym Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych dokonuje rozliczeń pieniężnych w zakresie zawartych transakcji – to Narodowy Bank Polski.

Domy Maklerskie korzystają z usług banków komercyjnych.

Dom Maklerski – instytucja finansowa pośrednicząca na rynku papierów wartościowych – regulowanym i poza rynkiem regulowanym. Konieczna jest zgoda KNF na prowadzenie działalności. Musi występować w formie spółki akcyjnej.

Dom Maklerski:

Działalność prowadzą w zakresie:

• - doradztwa inwestycyjnego

• - zarządzania kapitałami

• - przechowywania papierów wartościowych

• - pełnienia funkcji maklera specjalisty-animatora

• - działalność maklerska – realizacja zleceń klientów na ich rachunek, ale w imieniu własnym DM

• - działalność inwestycyjna (w imieniu własnym i na własny rachunek)

• - oferowanie papierów wartościowych na rynku pierwotnym.

MTS-CeTO BONSPOT SA

Rynek, na którym realizowane są hurtowe transakcje obligacjami i bonami skarbowymi na platformie obrotu o nazwie Elektroniczny Rynek Skarbowych Papierów Wartościowych

Podlega nadzorowi KNF.

Obecnie tworzony razem z GPW Catalyst

Na giełdzie notowanych jest 438 spółek.

Rynek pieniężny – obejmuje transakcje instrumentami finansowymi o pierwotnym terminie wykupu (zapadłości) do 1 roku – transakcje rynku pieniężnego związane są z zaspokajaniem krótkoterminowych potrzeb podmiotów gospodarczych (przedsiębiorstw, banków, towarzystw ubezpieczeniowych, itd.)

Segmenty rynku pieniężnego:

• - rynek lokat międzybankowych – banki pożyczają sobie wzajemnie płynne rezerwy, czyli środki zgromadzone przez banki komercyjne na rachunkach bieżących w banku centralnym. Ten segment dostępny jest tylko bankom.

• - rynek bonów skarbowych – rynek krótkoterminowych papierów dłużnych emitowanych przez rząd. Umożliwia zarządzanie płynnością nie tylko bankom, lecz także niebankowym podmiotom gospodarczym.

• - rynek krótkoterminowych papierów komercyjnych – rynek krótkoterminowych papierów dłużnych, które nie są emitowane przez rząd. Umożliwia zaciągnięcie kredytu bezpośrednio u tych, którzy dysponują wolnymi środkami finansowymi.

Rynek lokat międzybankowych:

• - płynne rezerwy banków

1. – pełnią rolę środka płatniczego w rozrachunkach międzybankowych (Krajowa Izba Rozliczeniowa SA i mechanizm rozliczeń międzybankowych)

   1. konieczność pożyczania przez banki środków, których brakuje im na pokrycie płatności wynikających z rozliczeń KIR

albo

1. konieczność ulokowania ich nieoczekiwanego nadmiaru.

• pozwalają na bieżące i „rutynowe” zarządzanie płynnością banków

• są źródłem finansowania wzrostu akcji kredytowej

• są „źródłem surowców” potrzebnych do „wytwarzania” przez banki klasycznych instrumentów terminowych

• źródłem finansowania krótkoterminowych operacji arbitrażowych (wykorzystujących istniejące dysproporcje cen) i spekulacyjnych (wykorzystujących oczekiwane zmiany cen)

Rynek lokat międzybankowych

• dominują transakcje o najkrótszych terminach płatności – w tym transakcje jednodniowe, podzielonych ze względu na termin otrzymania pożyczonych środków na:

• transakcje O/N (overnight) – pożyczający otrzymuje środki w dniu zawarcia umowy, a zwraca je w następnym dniu roboczym

• transakcje T/N (tomorrow/next) – pożyczający otrzymuje środki w następnym dniu roboczym, licząc do daty zawarcia umowy, a zwraca je w kolejnym dniu roboczym

• transakcje S/N (spot/next) – pożyczający otrzymuje środki po dwóch dniach od daty zawarcia umowy, a zwraca je w kolejnym dniu roboczym.

Rynek lokat międzybankowych:

- WIBID – depozyty

- WIBOR – pożyczki

Spready, które przedstawiają rozpiętość między stopami oprocentowania, które banki oferują przyjmując depozyty, oraz stopami oprocentowania, których banki żądają udzielając krótkoterminowych pożyczek – odzwierciedlają koszty zarządzania płynnością. Im szerszy spread, tym relatywnie większe koszty zaciągania krótkoterminowych pożyczek w porównaniu z dochodami, jakie daje lokowanie środków na rynku. Zwężenie spreadów świadczy, że zarządzanie płynnością staje się dla banków łatwiejsze i tańsze.

Rynek bonów skarbowych:

• dochody ze sprzedaży bonów skarbowych źródłem finansowania deficytu budżetowego

• wysokość cen i stóp dochodowości bonów skarbowych uzależnione od oczekiwań inflacyjnych i zmieniającej się relacji popytu i podaży

• rynek pierwotny i rynek wtórny bonów skarbowych

• Transakcje REPO polegające na dokonaniu sprzedaży papierów wartościowych pod warunkiem, że druga strona umowy odkupi je w umówionym terminie i po umówionej cenie.

Rynek krótkoterminowy papierów komercyjnych:

• KWIT-y – krótkoterminowe weksle inwestycyjno –terminowe – w Polsce emitowane przez filie zagranicznych przedsiębiorstw

• Bony komercyjne – firm notowanych na giełdzie

• Certyfikaty depozytowe – papiery komercyjne emitowane przez banki