Budowa i funkcjonowanie gruczołu łojowego

piątek 12 lipiec 2013

Gruczoły łojowe bywają zmorą nastolatków i osób to tłustej cerze. Bez nich jednak bylibyśmy narażeni na czynniki zewnętrzne w stopniu uniemożliwiającym normalne funkcjonowanie. Wydzielina gruczołów uelastycznia, chroni i impregnuje skórę, mając jednocześnie działanie bakteriostatyczne. Warto zapoznać się z ich budową, by lepiej zrozumieć procesy, które często staramy się ujarzmić.

  

Budowa gruczołu łojowego

Gruczoły łojowe to gruczoły holokrynowe, czyli takie, których komórki przekształcają się całkowicie w wydzielinę, a usunięte zostają zastępowane nowymi. Wydzielanie sebum odbywa się po skurczu mięśni gładkich. Wydzielina gruczołów łojowych uchodzi do mieszka włosowego i służy natłuszczaniu włosów oraz skóry. 

Gruczoły te należą do gruczołów pęcherzykowatych i otoczone są torebką zbudowaną z tkanki łącznej włóknistej. 

Wśród gruczołów łojowych wyróżnia się jednogronkowe i wielogronkowe, wyścielone nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. 

 

Mechanizm działania gruczołów łojowych

Pęcherzyki wydzielnicze gruczołów posiadają od kilku, do kilkunastu komórek. Rozpadając się, komórki środkowe tworzą specyficzną wydzielinę kwasów tłuszczowych, czyli łój. Po pęknięciu błony komórkowej tych komórek, łój dostaje się do części wyprowadzającej. Przemiany cytoplazmy i pękanie błony komórkowej na wskutek budowy holokrynowej prowadzi do zniszczenia danej komórki i zastąpienie jej nowymi, produkowanymi przez warstwę rozrodczą. Grona gruczołów łojowych łączą się w przewód łojowy, który uchodzi do mieszka włosowego. Mieszki włosowe z z kolei zakończone są przewodami wyprowadzającymi, które umożliwiają ewakuację wydzieliny na zewnątrz. 

 

Aktywność gruczołów łojowych

Aktywność gruczołów łojowych jest zmienna, w zależności od wieku i stanu zdrowia danej osoby. Jak niemal wszyscy doświadczyliśmy, zastrzyk androgenów (bo za np. trądzik odpowiedzialny jest głownie testosteron) w okresie dojrzewania, potrafi zmienić twarz nastolatka w kosmetyczny poligon.

Maksymalna aktywność gruczołów łojowych u kobiet to okres trzeciego trymestru ciąży i zaraz po urodzeniu dziecka. U mężczyzn zwiększone wydzielanie sebum obserwuje się do około 50 roku życia, następnie ilość wydzielanego łoju stopniowo maleje. Zwiększoną aktywność gruczołów łojowych zauważa się również oczywiście wraz ze wzrostem temperatury otoczenia.

Stres, zwłaszcza przewlekły, także powoduje nasilenie aktywności gruczołów łojowych. U kobiet, ilość wydzielanego łoju jest ściśle zależna od cyklu miesiączkowego i związanego z nim poziomu hormonów.