FARMAKOLOGIA

SEMINARIUM

Farmakokinetyka

• Losy leku w ustroju

• Uwalnianie

• Wchłanianie

• Dystrybucja

• Eliminacja

LADME- los leku w ustroju

Działanie leku zależy od:
-postaci użytych substancji,
-sposób i miejsce wchłaniania.
-stopień wchłaniania i jej szybkość,
-dystrybucja,
-rozmieszczenie w tkankach,
-biotransformacji (metabolizm),
-droga wydawania

Parametry farmakokinetyczne pozwalają określić:

• Zasady wchłaniania leku

• Stężenie leku w organizmie i ich przebieg w czasie

• Drogę biotransformacji leku

• Sposób wydalania leku

• Biodostępność i biorównoważność

• Sposób dawkowania (wielkość pojedynczej dawek, odstępny pomiędzy kolejnymi dawkami)

Dawka leku- stężenie w płynach ustrojowych jest zwykle proporcjonalne do ilości wprowadzonego leku

Dawka lecznicza-wywołuje wyraźne zmiany w czynności narządów związane z pobudzeniem lub hamowaniem ich czynności w granicach fizjologicznych.
*Najwyższa dawka to dawka maksymalna
*Dawka jednorazowa (pro dosi)
*Dawka dobowa (pro die)

Dawka toksyczna-wywołuje zaburzenia czynności organizmu w granicach patologicznych.

Dawka śmiertelna- najmniejsza ilość leku, która poraża ważne dla życia czynności organizmu.

!!!Wskaźnik terapeutyczny czym większy tym bezpieczniejszy lek!!!

• LDso-dawka śmiertelna dla 50% zwierząt, EDso-dawka efektywna (dzialająca) dla 50% zwierząt

• Stosunek między dawką bezpieczną, działający, skutecznie a dawką mogącą wywołać niepożądane objawy toksyczne.

Uwalnianie

• Uwalnianie substancji czynnej z danej postaci leku, tabletki, kapsułki

• poprzedza wchłanianie,

• w przypadku podania roztworu do organizmu ta faza nie występuje

Wchłanianie

• -Przejście leku z miejsca podania do osocza krwi

• -Nie zachodzi w przypadku podania dożylnego

• -Bariery oddzielające środowisko zewnętrzne od wewnętrznego
  *błony śluzowe (jama ustna, jelita)
  *skóra

• Szybkość wchłaniania zależy od:

-właściwości fizykochemicznych (rozpuszczalność)
-wielkości cząsteczek
-danej postaci leku
-sposobu i drogi podania
-wielkości powierzchni wchłaniania
-ukrwienia narządów.

Dostępność biologiczna- ilość aktywnej postaci leku (ułamek/procent ) dawki, która przedostaje się do miejsca podania do krążenia ogólnego.
Zależy od:

*drogi podania
*efektu pierwszego przejścia
*ogólnego stanu organizmu
*interakcji z innymi jednocześnie stosowanymi lekami

Po podaniu dożylnym biodostępność wynosi 1 ( 100% )

- wychwytywanie i metabolizowanie leków przez wątrobę zanim osiągną krążenie duże, konieczność stosowania większych dawek przy podaniu doustnym.

TRANSPORT LEKU

1. Dyfuzja bierna (brak nakładu energii, brak nośnika):

• Zachodzi zgodnie z gradientem stężeń od większego do mniejszego

• Szybkość zalezy od różnicy stężeń, litofilności związku, stopnia dysocjacji

• Proporcjonalna do wielkości powierzchni błony

• Odwrotna proporcjonalna do grubości błony

• Siła napędowa- ruchy cieplne cząsteczek

• Transportowane tylko cząsteczki niezjonizowane.

1. Ułatwiona (brak energii, jest nośnik)

• Przebiega z udziałem nośnika (białka blonowego specyficznego dla danej substancji)

• Zgodnie z gradientem stężeń

• Specyficzna struktura, zdolność do wysycenia układu (przy wysokim stężeniu)

1. Transport czynny

• Z udziałem specyficznych nośników

• Zachodzi wberw gradientowi stężen

• Wymaga nakładów energi

1. Filtracja- Proces ten zachodzi głownie w nerkach (przesączanie kłębuszkowe)

• Przypomina cedzenie przez sito,

• Nie zależy od litofilności, stopnia dysocjacji czy gradientu stężeń.

• Zależy od: wielkości porów w błonie, wielkości cząsteczek odraz różnicy ciśnień po obu stronach błony porowatej

Droga podawania leku wpływa na siłę i czas działania leku:

1. Podanie na powierzchnię skóry:

-Wchłanianie :

Transepidermalne

Transfolikularne ( przez gruczoły – ujścia gruczołów łojowych, potowych i mieszków włosowych)

Etapy:

1. Adsorpcja- substancja obecna w powierzchniowych warstwach skóry (działanie miejscowe)

2. Penetracja- przenikanie substancji przez naskórek do skóry właściwej (bez naczyń)

3. Resorpcja- wchłanianie do krwi lub chłonki (naczynia krwionośne)

(TUTAJ NIE JESTEM PEWNA CZY TO SĄ ETAPY CZY TO JEST TAK JAK MOGĄ SIĘ WCHŁANIAĆ, TO SPRAWDŹ :d )

Przezskórny system terapeutyczny:

• kilkuwarstwowe plastry naklejane na skórę
  -względnie równomierne stężenie leku w osoczu przez relatywnie długi czas,
  -unikanie przedsystemowej eliminacji leku
  -konieczność zmiany plastra
  np. nitrogliceryna, estradiol, gestogeny, nikotyna, fentany

• Droga iniekcyjna

Dystrybucja:

-rozmieszczenie leku w organizmie systemem naczyń krwionośnych

-dynamiczny proces.

Czynniki wpływające na szybkość : Ukrwienie narządów i tkanek, szybkość przepływu krwi, przepuszczalność błon, wielkość cząsteczek leku, stopień wiązania leku z białkami!!!

Ale uwaga:

-lek związany z białkami jest nieaktywny

-możliwe interakcje : jedne leki mogą wypierać z połączeń inne np.: NLPZ

Bariery:
a. krew- mózg
b. łożyskowa

Kompartment – Objętość organizmu w której lek ulega równomiernemu rozmieszczeniu.. Zespół tkanek lub narządów, w których stężenie leku zachowuje się w sposób homogenny

Woda (płyny ustrojowe) jest podstawowym środowiskiem dla rozmieszczania leków:

• Woda krwi- centralny, wewnątrzkomórkowy

• Woda zewnątrzkomórkowa (k.śródtkankowy)

• Woda wewnątrzkomórkowa (k. wewnątrzkomórkowy)

Objętość dystrybucji:

• Hipotetyczna objętość, płynów ustrojowych w których lek miałby takie samo stężenie jak we krwi.

• Stosunek podawanej dawki leki do stężenia mierzonego w surowicy krwi po podaniu dożylnym (wyrażana w litrach)

Eliminacja – Zmniejszenie stężenie leku w organizmie przez biotransformacje ( wątroba), lub wydalanie przez nerki

Okres biologicznego półtrwania zależy od:

• Szybkości eliminacji

• Właściwości osobniczych (genotyp, odżywianie, tryb życia)

• Współistnienie chorób ( choroby nerek i wątroby)

• Jednoczesne podawanie leków (ze zmianą pH moczu)

NIE ZALEŻY OD DAWKI LEKU ( zależy od kinetyki leku)
-nadmiar leku może wysycać procesy związane z eliminacją

Klirens-hipotetyczna objętość krwi ( osocza), która zostaje oczyszczona z określonej substancji w jednostce czasu.

Biotransformacja

• Wątroba

• Przemiany prowadzące do przekształcania związków rozpuszczalnych w wodzie

(NIE DOKOŃCZONE)

Reakcje dwóch faz:

1. Utlenianie

2. Powstaje metabolit aktywny
   Sprzęganie z kwasem glukuronowym i innymi ( np. octowym)

Prolek-substancja prekursorowi, substancja nieczynna, która w wyniku procesów enzymatycznych lub nieenzymatycznych zostaje przekształcona do postaci czynnej

Czynniki wpływające na biotransformacje:
-właściwości gatunkowe
-płeć
-stan fizjologiczny
-wiek
-współistniejące choroby

-inhibitory i induktory enzymatyczne
-uszkodzenie wątroby może zaburzyć proces biotransformacji
-gorączka
-głodzenie

CYTOCHROM P-450 -Rodzina izoenzymów mikrosomalnych, które przenoszą elektrony i katalizują utlenianie wielu leków.
Monooksygenazy oparte o system cytochromu P-450 biorą udział w metabolizmie leków.
-występuje wiele izoenzymów
-leki mogą być inhibitorami lub induktorami tych enzymów.

WYDALANIE

1. Wydalanie leków przez nerki w moczem

-przesączanie kłębuszkowe

-sekrecja kanalikowa ( proces czynny)
-wchłanianie zwrotne w kanalikach (proces bierny)

1. Wydalanie leków z żółcią

-leki są wydalane przez wątrobę z żółcią do jelit. Mogą podlegać krążeniu jelitowo-wątrobowemu

1. Przez jelita (z krwi do światła jelita)

2. Przez drogi oddechowe

-związki lotne np. alkohol, olejki eteryczne, gwajakol

-sole organiczne wydalane przez gruczoły błony śluzowej oskrzeli

1. Ze śliną np. fenytoina, która powoduje przerost dziąseł

2. Z potem

-głównie leki o charakterze kwaśnym

1. Z mlekiem

-