Rada Ministrów (zwana popularnie rządem) – konstytucyjny organ władzy wykonawczej w Polsce.
Rada Ministrów wg Konstytucji z 1997
Jest to organ kolegialny, który tworzą: prezes Rady Ministrów, wiceprezesi, ministrowie oraz przewodniczący określonych w ustawie komitetów.
W skład Rady Ministrów wchodzą:
Prezes rady ministrów (czyli premier),
wiceprezesi (wicepremierzy),
ministrowie resortowi,
ministrowie „bez teki”,
przewodniczący komitetów określonych w ustawach (np.: Komitet Integracji Europejskiej, Komitet Badań Naukowych)
oraz Prezes Najwyższej Izby Kontroli.
Prezes Rady Ministrów
Premier, który jest przewodniczącym Rady Ministrów i kierownikiem prac rządu. Jego zadaniem jest organizacja i kierowanie pracami rządu oraz sprawowanie nadzoru nad samorządem terytorialnym.
Minister
Jest naczelnym organem administracji rządowej oraz członkiem Rady Ministrów.
O powołaniu na to stanowisku decydują względy polityczne. Ministrowie dzielą się na ministrów kierujących działami administracji rządowej oraz na ministrów wykonujących zadania powierzone im przez premiera.
Organizacja
Zgodnie z obowiązującą Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów oraz ministrów. W skład Rady Ministrów mogą być powoływani Wiceprezesi Rady Ministrów oraz przewodniczący określonych w ustawach komitetów. Prezes oraz Wiceprezesi Rady Ministrów mogą pełnić także funkcję ministra lub przewodniczącego komitetu (art. 147 Konstytucji).
Organizację i tryb pracy Rady Ministrów reguluje Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów
Kompetencje
Rada Ministrów:
---prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej (art. 146 ust. 1 Konstytucji),
---kieruje administracją rządową (art. 146 ust. 3 Konstytucji),
---w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach, na podstawie art. 146 ust. 4 Konstytucji, w szczególności:
=zapewnia wykonanie ustaw,
=wydaje rozporządzenia,
=koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,
=chroni interesy Skarbu Państwa,
=uchwala projekt budżetu państwa,
=kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu,
=zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,
=zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,
=sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,
=zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,
=sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej,
=określa organizację i tryb swojej pracy.
Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych oraz samorządu terytorialnego (art. 146 ust. 2 Konstytucji).
Prezes Rady ministrów, wiceprezesi i ministrowie składają wobec Prezydenta Rzeczypospolitej następująca przysięgę:
„Obejmując urząd Prezesa Rady Ministrów (wiceprezesa, ministra) uroczyście przysięgam, że dochowam wierności postanowieniom Konstytucji i innym prawom Rzeczypospolitej Polskiej, a dobro Ojczyzny oraz pomyślność obywateli będą dla mnie zawsze najwyższym nakazem.”
Przysięga może być złożona z dodatkiem zdania: „Tak mi dopomóż Bóg”. Przysięga jest jednoznaczna z objęciem urzędu.
Zmian w składzie Rady Ministrów dokonuje Prezydent powołując i odwołując jej członków, ale czyni to wyłącznie na wniosek premiera.
Procedura utworzenia
Obowiązująca Konstytucja przewiduje następującą procedurę utworzenia rządu:
Zasadnicza procedura
-W ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów, tj. wskazuje osobę (zwykle wytypowaną wcześniej przez partię polityczną mającą większość w Sejmie lub koalicję partii), która otrzymuje misję sformowania rządu (art. 154 ust. 1 zd. 1 in principio Konstytucji).
-Osoba desygnowana na Prezesa Rady Ministrów w ciągu 14 dni proponuje Prezydentowi skład Rady Ministrów (art. 154 ust. 1 zd. 1 in fine Konstytucji).
-Prezydent powołuje Prezesa Rady Ministrów oraz pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera przysięgę od nowo powołanej Rady Ministrów (art. 154 ust. 1 zd. 2 Konstytucji).
-W ciągu 14 dni od powołania przez Prezydenta Rady Ministrów w trybie art. 154 ust. 1 zd. 2 Konstytucji, Prezes Rady Ministrów przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów (exposé) z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (art. 154 ust. 2 Konstytucji).
I procedura rezerwowa
-W razie niepowołania Rady Ministrów w przedstawionym wyżej trybie lub nieudzielenia jej wotum zaufania przez Sejm, w ciągu 14 dni od upływu terminów określonych w art. 154 ust. 1 lub 2 Konstytucji, Sejm wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent powołuje tak wybraną Radę Ministrów i odbiera od niej przysięgę (art. 154 ust. 3 Konstytucji).
II procedura rezerwowa
-W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie art. 154 ust. 3 Konstytucji Prezydent w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę (art. 155 ust. 1 zd. 1 Konstytucji). (W praktyce ustrojowej, 11 czerwca 2004, doszło uprzednio do desygnowania Prezesa Rady Ministrów na podstawie art. 154 ust. 1 zd. 1 Konstytucji.)
-W ciągu 14 dni od powołania przez Prezydenta Rady Ministrów w trybie art. 155 ust. 1 zd. 1 Konstytucji, Prezes Rady Ministrów przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów (exposé) z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (art. 155 ust. 1 zd. 2 Konstytucji).
-W razie nieudzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania w trybie określonym w art. 155 ust. 1 zd. 2 Konstytucji, Prezydent skraca kadencję Sejmu i zarządza wybory (art. 155 ust. 2 Konstytucji).
Zgodnie z art. 158 ust. 1 in fine Konstytucji, możliwe jest także powołanie nowej Rady Ministrów w trybie tzw. konstruktywnego votum nieufności. Sejm wyraża Radzie Ministrów votum nieufności większością ustawowej liczby posłów na wniosek złożony przez co najmniej 46 posłów, w którym imiennie powinien być wskazany kandydat na Prezesa Rady Ministrów. W sytuacji przyjęcia takiej uchwały przez Sejm, Prezydent ma obowiązek przyjąć dymisję Rady Ministrów, powierzyć jej dalsze sprawowanie obowiązków do czasu wyboru nowego rządu i powołać wskazanego w uchwale o wotum nieufności kandydata na Prezesa Rady Ministrów, co rozpoczyna zasadniczą procedurę powoływania Rady Ministrów.
Dymisja Rady Ministrów
Prezydent obligatoryjnie przyjmuje dymisję Rady Ministrów:
-na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu (art. 154 ust. 1 zd. 2 Konstytucji),
-w razie niewyrażenia jej przez Sejm wotum zaufania w II procedurze rezerwowej (w trybie art. 154 ust. 2 lub art. 155 ust. 1 Konstytucji),
-w razie wyrażenia jej przez Sejm konstruktywnego wotum nieufności w trybie art. 158 ust. 1 Konstytucji,
-w razie śmierci Prezesa Rady Ministrów (interpretacja wyprowadzona z art. 147 ust. 1 Konstytucji).
Natomiast fakultatywnie Prezydent może wyrazić zgodę na dymisję Rady Ministrów w sytuacji, gdy jej przyczyną jest wyłącznie rezygnacja Prezesa Rady Ministrów (art. 162 ust. 2 pkt 3 Konstytucji). Sytuacja odmowy przyjęcia dymisji w takiej sytuacji miała miejsce 6 maja 2005 kiedy prezydent Kwaśniewski nie przyjął dymisji drugiego rządu Marka Belki.
Prezydent Rzeczypospolitej, przyjmując dymisję Rady Ministrów, powierza jej dalsze pełnienie obowiązków do czasu powołania nowej Rady Ministrów. Przyjęcie dymisji Rady Ministrów jak i odmowa jej przyjęcia następuje postanowieniem Prezydenta RP publikowanym w Monitorze Polskim a wchodzącym w życie z chwilą podpisania.
Odpowiedzialność konstytucyjna
Członkowie Rady Ministrów (również Prezes) ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za:
-naruszenie Konstytucji lub ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie urzędowania (art. 156 ust. 1 Konstytucji),
-popełnienie przestępstwa w związku z zajmowanym stanowiskiem.
Odpowiedzialność konstytucyjna ma charakter indywidualny, egzekwować ją można tylko od każdego członka Rady Ministrów z osobna.
Wnioskować w tej sprawie może Prezydent lub grupa 115 posłów. Wniosek kierują oni na ręce Marszałka Sejmu, który przekazuje go Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej w celu zbadania zasadności. Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej przekazuje sprawozdanie oraz końcowy wniosek na posiedzenie plenarne Sejmu, gdzie odbywa się głosowanie – postawienie członka Rady Ministrów w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu wymaga większości kwalifikowanej 3/5 ustawowej liczby posłów.
Postępowanie przed Trybunałem Stanu jest dwuinstancyjne: w I instancji Trybunał Stanu orzeka w składzie przewodniczący + 4 członków, natomiast jako organ odwoławczy (II instancji) przewodniczący + 6 członków (z wyłączeniem tych, którzy orzekali w I instancji). Przy postępowaniu stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego. Sankcjami są:
-utrata zajmowanego stanowiska,
-a w przypadku popełnienia deliktu konstytucyjnego także:
=utrata praw wyborczych,
=utrata orderów i odznaczeń,
=zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych lub organizacjach społecznych.
Powyższe kary egzekwowane za popełnienie deliktu konstytucyjnego mogą być orzeczone na okres od 2 do 10 lat, przy czym od wyroku nie przysługuje prezydenckie prawo łaski (art. 25 ust. 2 Ustawy o Trybunale Stanu).
Organy wewnętrzne Rady Ministrów
Tematowi temu poświęcony jest rozdział 3 ustawy o Radzie Ministrów z 8 sierpnia 1996. Organy takie mogą zostać powołane przez Prezesa Rady Ministrów w drodze zarządzenia na wniosek członka Rady Ministrów lub z inicjatywy samego premiera. Organami takimi mogą być w szczególności:
-komitety (stałe lub powoływane do rozpatrzenia określonej kategorii spraw lub konkretnej sprawy) (np. Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów, Komitet Stały Rady Ministrów)[3]
-rady i zespoły opiniodawcze lub doradcze w sprawach należących do kompetencji Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów
Prezes Rady Ministrów, tworząc organy pomocnicze, określa jednocześnie ich nazwę, skład, zakres działania oraz tryb postępowania (np. Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego). Innymi organami pomocniczymi, o których mówi ustawa mogą być powoływane w drodze rozporządzenia komisje do opracowywania projektów kodyfikacji określonych dziedzin prawa, komisje wspólne, w skład których wchodziliby członkowie rządu oraz reprezentanci określonych instytucji lub środowisk, których rozpatrywana sprawa by dotyczyła. Przy Prezesie Rady Ministrów działa także Rada Legislacyjna oraz Rządowe Centrum Legislacji .
Powoływanie Rady Ministrów
Prawo powołania rządu należy do prezydenta, który najpierw powołuje prezesa Rady Ministrów, a następnie na jego wniosek powołuje członków Rady Ministrów. Powołana Rada Ministrów musi w ciągu 14 dni uzyskać wotum zaufania. Premier przedstawia expose expose zwraca się o udzielenie mu wotum, jeśli go nie uzyska sejm przystępuje do wyłonienia rządu w ciągu 14 dni bezwzględna większością głosów. Prezydent wręcza nominację członkom rządu i odbiera od nich przysięgę.
Do dymisji Rady Ministrów dochodzi w wypadku:
•Ukonstytuowania na nowo obranego Sejmu
•Rezygnacji członków Rady lub premiera z pełnienia funkcji
•Nieudzielania przez Sejm wotum zaufania rządowi
•Złożenia wniosku o wotum nieufności dla rządu
Dymisje składa prezes Rady Ministrów prezydentowi.
Konstytucja RP przewiduje rekonstrukcje rządu (zmiany w składzie Rady Ministrów). Jej
powodem może być rezygnacja ministra, decyzja premiera o odwołaniu ministra lub
złożenie ministrowi wotum nieufności przez sejm. Rady Ministrów ponosi
odpowiedzialność parlamentarną przed sejmem oraz odpowiedzialność konstytucyjną
przed Trybunałem Stanu.
„Jedną z najważniejszych potrzeb człowieka jest potrzeba bezpieczeństwa szeroko rozumianego, a więc: ekonomicznego, psychicznego, osobistego, militarnego, ekologicznego, energetycznego, informacyjnego i socjalnego. Potrzeba bezpieczeństwa wynika ze skłonności człowieka do życia we wspólnocie”
Zadania Rady Ministrów
•Zapewnienie wykonania ustaw
•Wydawanie rozporządzeń
•Kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie działalności całej administracji w państwie
•Uchwalanie projektu budżetu i kierowanie jego wykonaniem
•Ochrona interesów skarbu państwa
•Zapewnienie zewnętrznego i wewnętrznego bezpieczeństwa państwa
•Sprawowanie ogólnego kierownictwa w dziedzinie obronności
•Sprawowanie ogólnego kierownictwa w dziedzinie stosunków międzynarodowych
Organy odpowiedzialne za porządek i bezpieczeństwo wewnętrzne państwa
Policja – jej zadanie jest zapewnieni bezpieczeństwa ludzi i utrzymanie porządku publicznego. Centralnym organem administracji rządowej RP jest Komendant Główny Policji, który podlega Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji. Organami administracji rządowej na terenie województwa jest wojewoda, komendant wojewódzki policji, komendanci powiatowi i komendanci posterunków. W skład policji wchodzą: służby kryminalne, prewencyjne i jednostki antyterrorystyczne. Czynności służbowe policjanci wykonują na polecenie sądu, prokuratora, organu administracji państwowej czy samorządu terytorialnego.
Specjalne uprawnienia policji:
•Kontrolowanie treści korespondencji, zawartości paczek pocztowych
•Stosowanie podsłuchu telefonicznego
•Używanie środków przymusy bezpośredniego (podczas zadym wywołanych np. przez pseudo kibiców)
•Używanie broni palnej w kilku określonych przypadkach
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencja Wywiadu
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego jest instytucją, której celem jest zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i porządku konstytucyjnego. Do jej zadań należy rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie wszelkich zagrożeń, które naruszają suwerenność, niepodległość i nienaruszalność państwa i jego terytorium (np. terroryzm, szpiegostwo, oszustwa podatkowe oraz korupcje).
Agencja Wywiadu jest instytucja, której celem jest przeciwdziałanie zewnętrznym zagrożeniom godzącym w niepodległość państwa. Odpowiada również za ochronę ambasad, konsulatów oraz za ochronę łączności z placówkami dyplomatycznymi. Chroni nas również międzynarodowym terroryzmem, ekstremizmem i przestępczością zorganizowaną. Zwalcza międzynarodowy handel bronią, środkami wybuchowymi i odurzającymi.
Szefów obu agencji powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów RP po zapoznaniu się
z opinią prezydenta RP, Kolegium do spraw Służb Specjalnych oraz Sejmowej Komisji do spraw Służb Specjalnych.
Rada Bezpieczeństwa Narodowego (dalej: Rada) – konstytucyjny organ doradczy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa.
Organizacja i tryb działania
Rada działa na podstawie art. 135 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z art. 144 ust. 1 i 3 pkt 26 Konstytucji, powoływanie i odwoływanie członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego należy do wyłącznych kompetencji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i następuje w drodze postanowienia, które nie wymaga kontrasygnaty Prezesa Rady Ministrów. Poza postanowieniami konstytucji, brak innego aktu prawa powszechnie obowiązującego, który by dotyczył działalności Rady.
Wewnętrzny tryb działania Rady został ustalony po 13 latach obowiązywania konstytucji, z dniem 24 maja 2010 w drodze wydania przez Marszałka Sejmu wykonującego obowiązki Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego zarządzenia w sprawie trybu działania Rady Bezpieczeństwa Narodowego[1].
Zgodnie z powyższym zarządzeniem, Rada obraduje na posiedzeniach, które zwołuje Prezydent. Prezydent również przewodniczy posiedzeniom Rady; w razie jego nieobecności kompetencje te przejmuje wskazany przez niego członek Rady. Posiedzenia odbywają się w siedzibie Biura Bezpieczeństwa Narodowego, które również zapewnia Radzie obsługę organizacyjną, techniczną i finansową. Posiedzenia Rady przygotowuje Sekretarz Rady, którym z urzędu jest Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego. O ile Prezydent nie zarządzi inaczej, posiedzenia Rady są niejawne.
W posiedzeniach Rady uczestniczą członkowie Rady, a także, na zaproszenie Prezydenta, inne osoby niebędące członkami Rady – byli prezydenci i Prezesi Rady Ministrów oraz inne osoby, których udział jest wskazany z uwagi na przedmiot rozpatrywanych spraw.
[edytuj]
Kompetencje
Kompetencje Rady zostały określone w Konstytucji, zgodnie z którą jest to organ doradczy. W związku z powyższym nie jest ona uprawniona do podejmowania jakichkolwiek decyzji. Stosownie do wyżej wskazanego zarządzenia, Rada ma prawo do rozpatrywania i opiniowania założeń bezpieczeństwa, polityki zagranicznej, strategicznych problemów bezpieczeństwa narodowego i projektów jego strategii, doktryny obronnej, kierunków rozwoju sił zbrojnych, problemów pozamilitarnych dotyczących przygotowania systemu bezpieczeństwa narodowego.
……………………………………………………………………………………………………………………………
Okres wojny i wynikająca stąd specyfika kierowania państwem i jego obroną wymaga przyjęcia zasady jednoosobowego dowodzenia i ponoszenia jednoosobowej odpowiedzialności. Wymienione wcześniej zapisy konstytucyjne dotyczące uprawnień Prezydenta w tym zakresie tj. najwyższy zwierzchnik Sił Zbrojnych, zarządzanie powszechnej mobilizacji i użycie Sił Zbrojnych do obrony RP, mianowanie na czas wojny Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych, wydawanie w okresie stanu wojennego rozporządzeń z mocą ustawy - predysponują Prezydenta do kierowania obroną państwa w okresie zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie wojny. Jednakże w tym przypadku zostaje zachowany element współdziałania dwóch ośrodków władzy wykonawczej. Regulują to zapisy art. 10 wymienionej wyżej ustawy o stanie wojennym tj.:
„Jeżeli w czasie stanu wojennego wystąpi konieczność obrony państwa, obroną tą kieruje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej we współdziałaniu z Radą Ministrów. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w czasie stanu wojennego w szczególności:
- postanawia, na wniosek Rady Ministrów, o przejściu organów władzy publicznej na określone stanowiska kierowania;
- postanawia, na wniosek Rady Ministrów, o stanach gotowości bojowej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, zwanych dalej "Siłami Zbrojnymi”;
- określa, na wniosek Rady Ministrów, zadania Sił Zbrojnych w czasie stanu wojennego;
- może mianować, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych;
- zatwierdza, na wniosek Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych, plany operacyjnego użycia Sił Zbrojnych;
- uznaje, na wniosek Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych, określone obszary Rzeczypospolitej Polskiej za strefy bezpośrednich działań wojennych.”
Dokonując analizy instrumentów prawnych będących w posiadaniu Prezydenta nie sposób pominąć uprawnień związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. Jeżeli użycie uzbrojonych oddziałów i pododdziałów Policji okaże się niewystarczające, to Prezydent może postanowić, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, o użyciu oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej do pomocy Policji.
Złożoność oraz dynamiczne zmiany zachodzące w środowisku bezpieczeństwa wymuszają konieczność refleksji nad integralnością i efektywnością polityki bezpieczeństwa narodowego państwa, nad tym czy zidentyfikowane zostały wszystkie wyzwania zarówno po stronie zagrożeń jak i szans, a teoria i praktyka polityki bezpieczeństwa narodowego są spójne, bez zbędnego nakładania się kompetencji oraz bez luk – obszarów, za które nikt nie odpowiada.
Potrzebne jest kompleksowe spojrzenie na wszystkie jego aspekty, znacznie wykraczające poza tradycyjne postrzeganie bezpieczeństwa narodowego poprzez pryzmat obronności. Poczucie tej potrzeby stanowiło inspirację Strategicznego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego, podjętego przez BBN w listopadzie 2010 r. Konferencja inauguracyjna Przeglądu z udziałem Prezydenta RP odbyła się 20 grudnia 2010 r.
Podstawę prawną Przeglądu stanowi Zarządzenie Nr 4 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie przeprowadzenia Strategicznego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego. Zakres merytoryczny oraz sposób i tryb przeprowadzenia Przeglądu zostały określone w Zarządzeniu Nr 29/2010 Szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego z dnia 17 grudnia 2010 r.
Celem Przeglądu jest całościowa ocena stanu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej i sformułowanie wniosków dotyczących strategicznych celów i sposobów działania państwa w dziedzinie bezpieczeństwa oraz przygotowania systemu bezpieczeństwa narodowego.
Przegląd prowadzi Komisja Strategicznego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego. Przewodniczącym Komisji jest Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego. W skład Komisji wchodzą Zespoły Problemowe, Zespół Doradczo-Konsultacyjny oraz Sztab.
Biuro Bezpieczeństwa Narodowego służy Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej pomocą oraz wsparciem w wykonywaniu jego zadań w zakresie bezpieczeństwa narodowego, w tym obronności, a także realizuje powierzone przez Prezydenta zadania w tym zakresie.
Wynikają one z określonej w Konstytucji RP roli Prezydenta jako najwyższego przedstawiciela Rzeczypospolitej Polskiej i gwaranta ciągłości władzy państwowej, a także organu władzy czuwającego nad przestrzeganiem Konstytucji, stojącego na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium. Zadania Biura Bezpieczeństwa Narodowego wynikają również z konstytucyjnej funkcji Prezydenta, który jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
Kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej, związane ze zwierzchnictwem nad Siłami Zbrojnymi, szczegółowo określa ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej.
Komórki organizacyjne Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów jest podzielona na komórki organizacyjne, z których każda ma określone zadania i kompetencje. Komórkami organizacyjnymi Kancelarii, poza gabinetem politycznym premiera, kierują dyrektorzy. Do ich zadań należy przede wszystkim: terminowe i właściwe wykonywanie zadań; usprawnianie organizacji, metod i form pracy; podejmowanie decyzji w sprawach nie zastrzeżonych dla szefa Kancelarii i innych osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe w Kancelarii oraz dyrektora generalnego; podejmowanie decyzji lub innych rozstrzygnięć w imieniu szefa Kancelarii lub dyrektora generalnego - w ramach udzielonych upoważnień (pełnomocnictw). W strukturze wewnętrznej komórek organizacyjnych mogą być wyodrębnione wydziały, jednoosobowe stanowiska pracy, zespoły o charakterze stałym lub doraźnym, powołane do wykonywania określonych zadań. W ramach kancelarii działają także sekretariaty osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe w Kancelarii.
Kontrola i nadzór
Misją Departamentu Kontroli i Nadzoru jest dostarczanie Prezesowi Rady Ministrów i Szefowi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów informacji stanowiących podstawę dokonywania oceny pracy członków Rady Ministrów oraz podejmowania interwencji w celu skorygowania bądź usprawnienia funkcjonowania administracji rządowej.
Uzyskiwanie informacji w trybie kontroli zapewnia ich wiarygodność i kompletność, a wyjątkowa ranga kontroli KPRM sprawia, że jej wyniki mają wpływ, często bezpośredni, na funkcjonowanie państwa.
Uzyskiwanie informacji w trybie nadzoru służy wspieraniu kierownictwa KPRM w realizacji celów i odbywa się poprzez ocenę jednostek podległych i nadzorowanych w drodze gromadzenia i analizowania informacji zarówno w toku systematycznego nadzoru, jak i działań interwencyjnych.
Uprawnienia i zakres działania Rady Bezpieczeństwa Narodowego (RBN):
RBN jest organem doradczym Prezydenta RP w zakresie wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa Państwa.
Zadaniem RBN jest rozpatrywanie kwestii i wyrażanie opinii dotyczących bezpieczeństwa państwa, a w tym m.in.:
Generalnych założeń bezpieczeństwa państwa,
Założeń i kierunków polityki zagranicznej,
Kierunków rozwoju Sił Zbrojnych,
Problemów bezpieczeństwa zewnętrznego,
Zagrożeń bezpieczeństwa wewnętrznego i środków ich przeciwdziałania.
……………………………
Kompetencje Prezydenta RP w zakresie bezpieczeństwa i obronności państwa zostały również określone w ustawie o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Dotyczą one głównie sprawowania zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi:
Prezydent RP jako Zwierzchnik Sił Zbrojnych, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, określa główne kierunki rozwoju Sił Zbrojnych oraz ich przygotowań do obrony państwa (art. 5 pkt 1), a także może uczestniczyć w odprawach kierowniczej kadry Ministerstwa Obrony Narodowej i Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (art. 5 pkt.2).
Ponadto, Prezydent, na wniosek Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów, decyduje o wysłaniu Sił Zbrojnych poza granice kraju. Odbywa się to w przypadku użycia Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa w celu udziału w:
konflikcie zbrojnym lub dla wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych;
misji pokojowej;
akcji zapobieżenia aktom terroryzmu lub ich skutkom.
Zgodnie z zapisem art. 4a, ust. 1 ustawy, Prezydent:
zatwierdza, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, strategię bezpieczeństwa narodowego;
wydaje, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, w drodze postanowienia, Polityczno-Strategiczną Dyrektywę Obronną Rzeczypospolitej Polskiej oraz inne dokumenty wykonawcze do strategii bezpieczeństwa narodowego;
zatwierdza, na wniosek Rady Ministrów, plany krajowych ćwiczeń systemu obronnego i kieruje ich przebiegiem;
postanawia, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, o wprowadzeniu albo zmianie określonego stanu gotowości obronnej państwa;
może zwracać się do wszystkich organów władzy publicznej, administracji rządowej i samorządowej, przedsiębiorców, kierowników innych jednostek organizacyjnych oraz organizacji społecznych o informacje mające znaczenie dla bezpieczeństwa i obronności państwa;
inicjuje i patronuje przedsięwzięciom ukierunkowanym na kształtowanie postaw patriotycznych i obronnych w społeczeństwie.
(z konstytucji) Rozdział XI
STANY NADZWYCZAJNE
Art. 229.
W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa.
Art. 230.
W razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium państwa.
Przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz, za zgodą Sejmu i na czas nie dłuższy niż 60 dni
Art. 232.
W celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia Rada Ministrów może wprowadzić na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni, stan klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Sejmu.