Ocena dostateczna
Definicje i cechy poszczególnych stanów emocjonalnych:
Emocja – krótkotrwała reakcja, ukierunkowana na obiekt, spontaniczna, zmienia gotowość do określonych form reagowania, subiektywny stan psychiczny, sądy, odpowiedź na coś
Nastrój – stosunkowo długotrwałe, niewielka intensywność, nieukierunkowany na obiekt, bezprzedmiotowe, zabarwione treścią, steruje oczekiwaniami
Uczucie – synonim „emocji”, ale o większym zakresie, stosunkowo długotrwałe, intensywne, nie musi być indywidualne, możliwe przeżywanie kilku równocześnie, wariantywność
Cecha – względnie stałe, indywidualna skłonność do reagowania w określony sposób, może trwać przez całe życie
Zaburzenie – sposób funkcjonowania nieadekwatny do sytuacji, długotrwałe (dłuższe niż nastrój), zaburzenia nastroju (depresja i mania) i zaburzenia lękowe (np. fobia)
Główne funkcje amygdali i kory mózgowej w reakcji strachu:
Amygdala – ciało migdałowate – nie ma świadomości; rozpoznaje, czy to coś jest zagrożeniem (jeśli tak, to uruchamia reakcję strachu); percepcja emocjonalna bodźców; niejawna pamięć emocjonalna; regulacja zachowań emocjonalnych; rozpoznawanie emocji w mimice; kierowanie uwagi; 1. kierunek wysyłania informacji -> pień mózgu [regulacja reakcji autonomicznych, aktywizacja gatunkoweych zachowań emocjonalnych] (istota szara okołowodociągowa [uruchamianie ukierunkowanej reakcji obronnej; ewentualnie bezruch] i twór siatkowaty [pobudzenie organizmu i układu nerwowego]); 2. kierunek -> podwzgórze; 3. kierunek -> kora asocjacyjna i przedczołowa (byśmy byli uświadomieni); bierze udział w reakcjach I typu
Kora mózgowa (w sytuacji dużego zagrożenia może zawieść; kora podpowiada, jak się zachować -> myślimy, analizujemy sytuację) – kora percepcyjna (z amygdali; interpretacja; kierowanie uwagą na bodźce zagrażające nam; wpływ na percepcję); kora asocjacyjna (z i do amygdali; informacje przetworzone i skategoryzowane); kora czołowa (myślenie abstrakcyjne; planowanie i organizowanie działania celowego [cz. grzebietowo-boczna]; lewa – przyjemność, hamowanie lęku; prawa – odczucia nieprzyjemne); kora przedczołowa (świadome przeżywanie; wiązanie pojęć z emocjami; pamięć operacyjna i uwaga; uświadamianie emocji; wygaszanie reakcji na bodźce powtarzające się; samokontrola emocjonalna [cz. przyśrodkowa]; może hamować działanie amygdali)
Droga niska a droga wysoka w reakcji strachu:
Droga niska – wychodzi od wzgórza, które przekazuje bodźce; 1 neuron; bezpośrednio do amygdali; szybsza droga; cechy bodźca, czy świadczą o zagrożeniu
Droga wysoka – wychodzi ze wzgórza; jeden długi neuron; dłuższa droga; do kory percepcyjnej – składanie i interpretacja informacji
Sposoby radzenia sobie/regulacji emocji wyróżnione przez Endlera i Parkera oraz Carvera:
Endler i Parker – style radzenia sobie (CISS): skoncentrowany na zadaniu; skoncentrowany na emocjach; skoncentrowany na unikaniu (angażowanie się w czynności zastępcze; poszukiwanie kontaktów towarzyskich)
Carver – test COPE/MiniCOPE – jak ludzie radzą sobie ze stresem; 14 różnych strategii: aktywne – w wielu sytuacjach korzystne - (radzenie sobie; planowanie; pozytywne przewartościowanie; unikanie konkurencyjnych działań/powstrzymanie pochopnych działań); zachowania unikowe – zależy od sytuacji, czy dobra, czy zła - (zaprzeczanie, poczucie humoru, odwracanie uwagi, stosowanie środków chemicznych, akceptacja, zaprzestanie działań); poszukiwanie wsparcia i koncentracja na emocjach – też zależy od sytuacji (poszukiwanie wsparcia emocjonalnego i instrumentalnego; zwrot ku religii; wyładowanie emocji)
Różnice między odruchem, instynktem, popędem i emocją:
Odruch – działanie automatyczne; wrodzony
Instynkt – biologicznie ukształtowany, stereotypowy (sztywny) program zachowania, związany z koniecznym dla niego mechanizmem energetycznym, uruchamiany przez charakterystyczny wrodzony mechanizm wyzwalający (wrodzony system odruchów służący realizacji ważnego biologicznegie celu; nie wymaga uczenia mechanizm będący warunkiem koniecznym i wystarczającym dla zachowania instynktownego)
Popęd – nie ma sztywności w realizacji zachowań (wrodzony mechanizm motywujacy do realizacji najważniejszych biologicznych funkcji życiowych, służy zapewnieniu homeostazy; napięcie popędu, ukierunkowanie na pobudkę (coś, co jest spostrzegane jako zdolne do zaspokajania potrzeby związanej z danym popędem); wrodzony, ale może być nabyty (np. głód nikotynowy))
Emocja – ukierunkowany na obiekt subiektywny stan psychiczny o określonej modalności związany zwykle ze współwystępowaniem określonych zmian somatycznych, ekspresji mimicznej i pantomimicznej, a także zachowań oraz uruchamiający priorytet dla związanego z nim programu działania (przeżywanie w stosunku do czegoś, obiekt nie musi być tym samym, co przyczyna; ból i głód to stany fizjologiczne (bo mają receptory) – emocje powstają w umyśle, bez pobudzenia receptorów)
| Afekt | Emocja | Nastrój | Uczucie | |
|---|---|---|---|---|
| Modalność | - | + | - | + |
| Czas | Bardzo krótko | Krótko | Średnio długo | Długo |
| Ekspresja | - | + | - | Zgodne ze stanem afektywnym |
| Obiekt | + | + | - | + |
| Nastawienie | - | - | Będzie tak samo | Zgodnie ze stanem afektywnym |
| Moc motywacji | +zbliżać -unikać | Priorytet dla specyficznej f.d. | +działaj, jak działasz –nie działaj | Zgodnie ze stanem afektywnym |
Główne założenia koncepcji Greya, Izarda, Russella-Barrett:
Grey – systemy mają charakter emocjonalny i motywacyjny; są odpowiednio w mózgu ułożone, działają na 3 poziomach (neuronalny, poznawczy, behawioralny):
System zbliżania behawioralnego - BAS – aktywowany przez bodźce apetytywne (przyjemne, korzystne); większe dążenie do danego bodźca; automatycznie hamowany przez kary
System walki (ucieczki) - FFS – bodźce awersyjne (kara); motywuje nas do strachu (paniczna ucieczka) lub do walki (agresywność)
System hamowania behawioralnego – zwiększamy czujność i zmniejszamy działanie procesów poznawczych; zwiększa się prawdopodobieństwo unikania
Porównywacz – BIS – jak jest, a jak powinno być – aktywność procesów poznawczych
Izard – reakcje emocjonalne mogą być przetwarzane na 4 poziomach złożoności (każdy poziom to inny system):
System neuronalny – działanie UN, badanie Zajonca – ochładzanie mózgu jest odbierane jako przyjemność (wciągając powietrze)
System sensomotoryczny – reakcja emocjonalna przez sygnały z ciała; informacje mówią nam, jak mamy się czuć
System motywacyjny (afektywny) – źródło pobudzeń – procesy sensoryczne (odczuwanie zapachu, smaku, bólu itp.)
System poznawczy – analiza, dokonywanie porównań, interpretacji, ocen; może być związany z wydarzeniem obecnym, w przyszłości lub z wyobrażeniami; wstępnie ukierunkowany (system) przez nastroje i systemy niższe
Russell i Barrett – Russell zapoczątkował – żeby emocja powstała, muszą być spełnione dwa założenia:
Afekt – neuropsychologiczny stan, który jest osiągalny świadomości jako proste, bezrefleksyjne odczucie, będące scaleniem wartościowania w zakresie wymiaru hedonistycznego (+/-) i pobudzeniowego
A na to musi być nałożony skrypt emocjonalny
Barrett (wcześniej Feldman) – rdzenny aspekt – tylko pod względem energii i wymiarze +/-
Bodziec -> analiza pod względem dwóch wymiarów (czy to, co się dzieje, powinno nas mobilizować, czy nie) -> przetwarzanie (prototyp i skrypt emocjonalny)
Prototyp – zespół właściwości określających modelową formę emocji
Skrypt – uporządkowanie w czasie wszystkich tych właściwości; obejmuje: właściwości danej emocji pod wpływem sytuacji, interpretację sytuacji, odczucia, przyczyny, ekspresję, sposób radzenia sobie z sytuacją
Nastrój – pobudzenie i jest +/-, ale nie wiemy, co mamy zrobić, jak zareagować
Wpływ procesów emocjonalnych na spostrzeganie, pamięć, myślenie,
rozwiązywanie problemów – podstawowe prawidłowości:
Spostrzeganie – bodziec emocjonalny przykuwa uwagę automatycznie na siebie, gdy w jego miejsce pojawi się bodziec obojętny, to szybciej zareagujemy na ten nowy bodziec; zmodyfikowane zadanie Stroopa – osoba o podwyższonym poziomie lęku ma odczytywać kolor czcionki napisów (napis neutralny – szybsza reakcja; napis związany z lękiem - wolniejsza); szybsza reakcja, gdy do wykrycia jest twarz rozłoszczona; szybciej, gdy tło to twarze radosne; stany emocjonalne koncentrują naszą uwagę na tych elementach percepcji, które są istotne dla danej emocji (przede wszystkim stany negatywne); uwaga intensywna – koncentracja na pewnej części pola percepcyjnego; uwaga ekstensywna – w przypadku niepokoju – niezwiązana z obiektem (przetwarzanie informacji na płytszym poziomie, rozszerzone pole uwagi/poszukiwanie zagrożenia, wysoki niepokój może zaburzać, utrudniać funkcjonowanie, brak koncentracji); Mathews - 2 razy prezentowane są obrazki z emocjami lub nie, ludzie o wyższym poziomie lęku szybciej reagowały na kropkę, która pojawiała się na fotografii z ekspresją mimiczną, gdy bodziec jest neutralny, szybkość się nie zmienia; Badanie Ninkwista- szybciej znajdujemy twarz o negatywnym nastawieniu, stany emocjonalne skupiają uwagę na istotnych elementach przede wszystkim stany negatywne. Niepokój- uwaga ekstensywna, gdy czujemy niezwiązany z obiektem strach
Pamięć – hipoteza Bowera (przypominamy sobie łatwiej te wspomnienia, które zostały przypisane podobnym stanom emocjonalnym); Linton – wspomagacze pamięci wydarzeń (wydarzenia powinny być: silnie nacechowane emocjonalnie i wyraźne, punktem odniesienia dla późniejszych wspomnień, „niezwykłe”, bo podobnych do siebie nie pamiętamy); Wagenaar – lepiej pamięta się wydarzenia emocjonalne niż obojętne, przyjemne niż nieprzyjemne (wydarzenia negatywne „blakną”, gdy nie są ważne emocjonalnie); złudzenie optymistyczne – „mnie nie spotyka nic złego”; pamięć tunelowa (Nersen, Harsch) – bodziec emocjonalny (koncentracja na elementach ważnych, „zbliżamy bodziec”), bodziec obojętny („oddalamy”); amygdala uczestniczy bezpośrednio w zapamiętywaniu elementów o charakterze emocjonalnym, w tworzeniu wspomnień o charakterze afektywnym; Badanie Christonson, Loftus- zdjęcia dla trzech grup badanych, pierwsza grupa- kobieta z rowerem na ramieniu druga- kobieta na rowerze 3.kobieta leży w rowie, potem mieli sobie przypomnieć sobie te zdjęcia- najbardziej pamiętali centralny punkt zdjęcia- nacechowany emocjonalnie, niż tło. W grupie neutralnej i nietypowej nie było różnic (to bardziej do uwagi niż pamięci)
Myślenie, rozwiązywanie problemów – Isem (badanie związku nastroju a myśleniem, rozwiązywaniem problemów); pozytywny nastrój sprzyja kreatywnemu myśleniu; pozytywny nastrój wspomaga analizę problemu; w pozytywnym nastroju lepiej kojarzymy; nastój pozytywny (heurystyka) – uproszczony sposób myślenia, który może doprowadzić do rozwiązania problemu, ale nie musi; nastrój neutralny (i negatywny) sprzyja systematycznemu trybowi przetwarzania informac ji; nastrój wpływa na analizę problemu, jeżeli: problem nie dotyczy spraw znanych (brak wyrobionej opini na dany temat), problem nie jest związany z realizacją ważnego celu dla podmiotu, problem jest słabo określony; Baron- lepiej zapamiętujemy informacje zgodne z naszym stanem emocjonalnym; Mackie, Worth- wesołe osoby analizują płycej. Im jesteśmy weselsi, tym więcej heurystyk stosujemy.
Stres w ujęciu Lazarusa i Hobfolla:
Lazarus – wymagania (lub konflikty między nimi), które wg oceny danej osoby wyczerpują bądź przekraczają dostępne jej zasoby (wewnętrzne i zewnętrzne); „stres psychologiczny jest szczególną relacją między osobą a środowiskiem, którą osoba ocenia jako nadwyrężającą jej zasoby i zagrażającą jej dobrostanowi”; traktowanie stresu jako zjawiska całkowicie subiektywnego: możemy bowiem o nim mówić tylko wówczas, gdy jednostka sama oceni swą relację ze środowiskiem jako zagrażającą; stres powstaje w wyniku ciągle zmieniającego się wysiłku poznawczego i behawioralnego skierowanego (celem jest opanowanie, zredukowani lub tolerowanie zewnętrznych lub wewnętrznych żądań) na specyficzne wymagania zewnętrzne lub wewnętrzne, które oceniane są jako obciążające lub przekraczające możliwości człowieka. Ocena ma dwa wymiary:
ocenę pierwotną – może przyjmować rodzaje: krzywda/strata (utrata wartościowych obiektów: samoocena, osoba bliska), zagrożenie (wizja utraty) i wyzwanie (przewidywane zdarzenia, ale uwzględniany jest zarówno zysk jak i strata). Każdemu z tych rodzajów oceny pierwotnej towarzyszą różne uczucia.
ocena wtórna – uruchamiana, gdy ocena pierwotna wskazuje na zaistnienie sytuacji stresowej, dotyczy możliwości poradzenia sobie. Oba procesy są ze sobą sprzężone i równoległe.
Hobfoll – reakcja wobec otoczenia, w którym istnieje: zagrożenie utratą zasobów; utrata zasobów; brak wzrostu zasobów następujący po ich zainwestowaniu; Hobfoll określa stres psychologiczny jako „reakcję wobec otoczenia, w którym istnieje zagrożenie utratą zasobów netto, utrata zasobów brutto, brak wzrostu zasobów następujący po ich zainwestowaniu”. Przy czym jako zasoby Hobfoll określa wszystko to, co człowiek ceni (przedmioty, sytuacje, właściwości) lub to, co umożliwia uzyskanie tego co się ceni. Ludzie starają się pomnażać swoje zasoby lub przynajmniej ograniczać ich utratę. 4 rodzaje zasobów, których posiadanie wiąże się ze stanem zadowolenia, zaś brak lub ich ograniczenie prowadzą do stresu:
Zasoby będące przedmiotami, których posiadanie lub brak określa status społeczno-ekonomiczny człowieka (np. dom, samochód).
Zasoby okolicznościowe, których wartość polega na tym, że są cenne i występują rzadko (np. udane małżeństwo, awans zawodowy, otrzymanie spadku, itp.)
Zasoby osobowe, charakteryzowane przez odpowiednią strukturę temperamentu, osobowości i sprzyjające tzw. odporności na stres.
Zasoby energetyczne, będące pochodną nie tylko własnej energii, ale i wiedzy, pieniędzy, czasu, które można wykorzystać w pomnażaniu innych zasobów.
ludzie nie są obdarzeni zasobami po równo, tak z przyczyn biologicznych, jak i społeczno-ekonomicznych. Stąd też istnieją różnicę indywidualne w radzeniu sobie ze stresem dnia codziennego. Jedną ze strategii radzenia sobie ze stresem jest ponowne zinterpretowanie zagrożenia jako wyzwania oraz koncentracja na tym, co w danej sytuacji można zyskać (np. nowe, cenne doświadczenie życiowe, mimo chwilowej przykrości), a nie na tym, co się traci. Ludzie korzystają często z mechanizmów obronnych osobowości (np.racjonalizacja, ekspiacja, substytucja, itp.)
Prawa Yerkesa-Dodsona:
Prawa sformułowane w 1908 roku, które opisują zależność między pobudzeniem emocjonalnym (np. stresem, frustracją, motywacją), a poziomem wykonywania zadań. Jest to funkcja krzywoliniowa. Do pewnego poziomu wzrost pobudzenia polepsza poziom wykonania (czyli zmniejsza liczbę błędów), ale z dalszym wzrostem pobudzenia poziom wykonania obniża się.
I prawo Yerkesa – Dodsona - zadanie jest najsprawniej wykonywane przy umiarkowanej motywacji
II prawo Yerkesa – Dodsona - trudniejsze zadania są lepiej wykonywane przy niższym poziomie motywacji
Przekroczenie poziomu pobudzenia zaczyna negatywnie wpływać
Optymalny poziom pobudzenia jest niższy, im trudniejsze zadanie, przed którym stoimy
Gdy zadania są łatwe, to lepiej, żeby pobudzenie było zbyt wysokie
Wyniki badań Grossa nad tłumieniem reakcji emocjonalnej i przeformułowaniem oceny bodźca:
Tłumienie reakcji emocjonalnej – tłumienie jako regulacja korygująca pojawia się stosunkowo późno w przebiegu procesu emocjonalnego, czyli emocja przybrała swoją pełną formę i zostały już uruchomione tendencjie reagowania emocjonalnego; tłumieniu towarzyszą: obniżenie ekspresji emocjonalnej, koszty poznawcze (słabsza pamięć), koszty fizjologiczne (wzrost aktywności współczulnego UN); konsekwencje tłumienia są efektem wzmożonego wysiłku potrzebnego do powstrzymiania (zahamowania) już zaktywizowanej behawioralnej reakcji emocjonalnej; bardziej negatywne niż modulacja; może negatywnie oddziałowywać na innych; im bardziej tłumimy, tym bardziej zapominamy, mniej pamiętamy
Przeformułowanie oceny bodźca - lepiej zmienić swoje emocje, niż tłumić reakcje; zmiana sposobu myślenia jest dobra, jeżeli bodziec jeszcze nie nastąpił; im częściej powstrzymujemy emocje, tym gorzej zapamiętujemy.
Motywacja wewnętrzna/zewnętrzna, intrinsic/extrninsic (1957, Herzberg, Mausner, Synderman):
Wewnętrzna (intrinsic motivation) – wrodzona skłonność do interesowania się nieznanymi bodźcami oraz podejmowania wyzywań, a w trakcie tego procesu rozwija się swoją kompetencję; zdolność do samoregulacji (wyznaczenie celów, znajdowanie sposobów ich urzeczywistniania, pobudzenie zdolności umysłowych potrzebnych do sprostania wyzwaniom); powodująca zachowanie, którego celem nie jest osiągnięcie zewnętrznych nagród; dana aktywność jest celem samym w sobie
Zewnętrzna (extrinsic motivation) – angażowanie się w daną aktywność dla osiągnięcia konsekwencji zewnętrznych; zachowanie jest tylko instrumentem osiągnięcia czegoś innego; gdy czynność motywowana jest zewnętrznie, a jednocześnie jest silnie nagradzana, to motywacja zmienia się na zewnętrzą i osoba traci przyjemność czerpaną z tej aktywności, nawet jeśli ją wcześniej bardzo lubiła
Główne typy konfliktów motywacyjnych:
„+ +” – dwa wybory korzystne; dążenie – dążenie; konsekwencje – rzeczowe (oszacowanie materialnych strat)
„+ -” – jakaś opcja jednocześnie przynosi korzyści i straty; konsekwencje – społeczne (co się stanie z relacją z ludźmi)
„- -” – unikanie – unikanie; dwa wybory niekorzystne; musimy wybrać którąś z opcji; konsekwencje – emocjonalne (moje odczucia)
Konsekwencje motywacyjne dążenia do sukcesu i dążenia do unikania porażki wg Atkinsona:
Ludzie wyznaczają sobie cele i dążą do ich urzeczywistnienia, ponieważ czują potrzebę osiągania sukcesów; potrzeba ta jest temperowana równie istotną dla człowieka potrzebą unikania porażek; jeśli potrzeba osiągania sukcesu jest silniejsza niż potrzeba unikania porażki, to dana osoba przyjmuje orientację dążeniową, jeśli słabsz, to dominuje orientacja unikająca
Motywacja dążenia do sukcesu – konsekwencje – bardzo słabe lub bardzo silne oczekiwanie sukcesu jest niewielką zachętą do działania; jeśli nie spodziewamy się odnieść sukcesu, to nie mamy motywacji do wysiłku; jeśli jestesmy pewni, że osiągniemy sukces, nie widzimy powodu, żeby się męczyć
Motywacja dążenia do unikania porażki – kiedy jesteśmy pewni porażki, unikamy zadania; kiedy nie dopuszczamy możliwości poniesienia porażki, paradoksalnie również możemy unikać wykonania zadania; potknięcie przy wykonywaniu łatwego zadania może być tak upokarzające, że osoba kierująca się głównie potrzebą unikania porażek może rezygnować z podejmowania się łatwych zadań
Pojęcia facylitacji społecznej i próżniactwa społecznego:
Facylitacja społeczna - napięcie będące skutkiem obecności innych osób w otoczeniu jednostki oraz możliwości oceny podejmowanych przez tę jednostkę działań. Napięcie to skutkuje lepszym wykonaniem zadań, które są dla jednostki łatwe i dobrze przez nią opanowane, natomiast gorszym zadań, które są nowe i ich wykonanie nie zostało jeszcze opanowane. W obecności innych jednostek stajemy się bardziej efektywni. Po raz pierwszy zjawisko to zaobserwował psycholog Zajonc, który badając karaluchy dostrzegł, że umieszczając je w labiryncie, przez który karaluch musiał przejść aby uciec od światła, szybciej pokona drogę ten karaluch, który będzie obserwowany przez inne karaluchy.
Próżniactwo społeczne - polega na zmniejszeniu wysiłku i własnego wkładu w działanie wykonywane grupowo. Wówczas łatwe zadania wykonujemy gorzej, ale poziom wykonania zadań trudnych podnosi się. Kluczowy dla wystąpienia tego zjawiska jest brak możliwości oceny indywidualnego wkładu poszczególnych jednostek w zadanie zbiorowe. Kiedy zadanie jest trudne, a indywidualnych efektów pracy nie można odróżnić, działanie będzie wykonywane lepiej, gdyż ludzie nie zwracają wtedy uwagi na oceny innych (stają się spokojniejsi i zmniejsza się prawdopodobieństwo, że ulegną presji złożonego zadania).
Źródła i kompontenty wyuczonej bezradności:
Seligman – doświadczenie nieskuteczności skutkuje wyuczoną bezradnością, szczególnie, gdy osoby przypisują niepowodzenie sobie samym; nauczyć się bezradności możemy też w sytuacjach pozytywnych (gdy jest brak kontroli), np. gdy rodzice zarabiają na sukces dziecka bez jego wkładu; Stałość- na ile przyjmuję, że to co leży u podstaw zdarzenia ma charakter stały- miałem/mam pecha. Zasięg- na ile uwarunkowania wydarzenia są ograniczone do jego zasięgu, a na ile rozszerzają się na inne sfery życia- jestem głupi/jestem nieprzygotowany, personalizacja- wewnętrzna, czy zewnętrzna. Gdzie leżą przyczyny problemu- we mnie, czy poza mną. Koncepcja Selligmana- wyuczona bezradność, sposób atrybucji wydarzeń. 3 wymiary analizy.
| Optymizm | Pesymizm | |
|---|---|---|
| + | - | |
| Stałość | Zawsze stałe | Zmienne chwilowe |
| Zasięg | Szeroki, wszystko | wąski |
| Personalizacja | wewnętrzna | zewnętrzna |
Wortman, Brehm – reaktancja – kiedy osoba działa i nie widzi skutków, to podejmuje jeszcze większy wysiłek; taki stan trwa krótko, potem bezradność
Sędek – człowiek spotyka się z sytuacjami problemowymi; jeśli brak instrukcji działania, to człowiek ma poczucie nieskuteczności; trzeba mieć plan działania, wtedy podejmujemy wysiłki; jeśli nie udaje się osiągnąć celu, to jest to dla nas obciążające i prowadzi do wyparcia poznawczego (ograniczenie dostępnych zasobów poznawczych, brak pomysłów, zahamowanie poszukiwania nowych rozwiązań, unikanie wysiłku poznawczego); nierozpoznanie sytuacji problemowej jako nierozwiązywalnej – nie pozwoli to na poczucie nieskuteczności
Hiroto – osoby o zewnętrznym umiejscowieniu źródła kontroli przejawiają większą bezradność niż osoby, które uważały, że same kontrolują wydarzenia
Badania Taylor i Oettingen nad motywacyjną wartością wizualizacji:
Badania Shelley Taylor: Shelley Taylor i jej współpracownicy sprawdzali, czy systematycznie powtarzające się wyobrażenia związane z własnymi działaniami wpłyną na jakość wykonywanych działań. W badaniu wzięli udział studenci, którzy byli tydzień przed ważnym egzaminem. Studentów podzielono na trzy grupy:
studentów, którzy mieli wyobrażać sobie sukces, czyli piąteczkę w indeksie,
studentów, którzy mieli wyobrażać sobie proces przygotowywania do egzaminu, czyli sporządzanie notatek, czytanie literatury itp.,
studentów, którzy nie mieli sobie nic wyobrażać.
Wyniki Taylor: Studenci, którzy wyobrażali sobie PROCES szybciej zasiadali do nauki, dzięki czemu więcej czasu poświęcili na naukę. Uzyskali wyniki średnio o 8 pkt lepsze od grupy kontrolnej i od studentów, którzy wyobrażali sobie sukces. Dlaczego tak się stało - symulacja procesu zredukowała poziom odczuwalnego stresu, dzięki czemu zmobilizowała do nauki; wyobrażenia pomogły w sformułowaniu szczegółowego planu działania.
Badania GabrielleOettingen - W tym badaniu posłużono się dwiema kategoriami pozytywnych wyobrażeń: POZYTYWNE FANTAZJE – wyobrażenia naszych marzeń, pragnień. Są przyjemne, ale nie wystarczające do osiągnięcia celu. POZYTYWNE OCZEKIWANIA – przekonanie o tym, że posiada się pewne środki (wiedza, kompetencje, materiały doświadczenia) aby zrealizować swój cel. Badanymi były osoby odchudzające się (waga wyjściowa 115 kg), wykonano 4 różne pomiary: POZYTYWNE/ NEGATYWNE FANTAZJE – przekonanie, że moje działanie zakończy się sukcesem lub porażką. POZYTYWNE / NEGATYWNE OCZEKIWANIA - wyobrażanie sobie pozytywnych/ negatywnych wyników działania np. „ale ze mnie laska w tej kiecce” „jestem grubą świnią”.
Wyniki Oettingen - Po roku terapii odchudzającej: osoby mające wysokie oczekiwania schudły średnio 12 kg więcej niż osoby mające nieskie osoby mające pozytywne fantazje schudły średnio 11 kg mniej niż osoby mające neagtywne fantazje, oczekiwania. Dlaczego tak się stało - Pozytywne fantazje powodują, że nie zostaje wzbudzone poczucie konieczności wydatkowania wysiłku , energii, „dania z siebie wszystkiego”. Stanowią one antycypacyjną konsumpcję celu; Negatywne fantazje uwrażliwiają na trudności i przeszkody jakie mogą pojawić się na drodze do celu; można zate wprzód przewidzieć kłopoty i spróbować im zapobiec.
Ocena dobra i bardzo dobra:
systemy motywacyjne wg Bucka;
koncepcja systemów doświadczeniowego i racjonalnego wg Epsteina;
funkcje hipokampa, podwzgórza, pnia mózgu w reakcji strachu;
reakcja strachu I, II, III typu;
asymetria w funkcjonowaniu mózgu pod względem emocjonalnym;
koncepcje emocji wg Jamesa i Langego, Cannona i Barda, Schachtera i Singera, Plutchika, Langa, Lazarusa, Pankseppa, Roseman;
opis i wyniki badań nad wpływem procesów emocjonalnych na procesy poznawacze (Mathews, Bower, Christianson i Loftus, Nesser i Harsch, Isen, Linton, Wagenaar, pamięć tunelowa, Worth i Mackie, Forgas i Moylan, Berkowitz + Cochran + Embre, Baron;
różnice między osobowościowymi i umiejętnościowymi koncepcjami inteligencji emocjonalnej;
pojęcia dystresu i eustresu;
sposoby radzenia sobie wg Lazarusa, Matheny'ego;
regulacja emocji – definicja, poznawcza regulacja emocji wg Garnefski;
tłumienie myślenia wg Wegnera i Zanakos;
poczucie koherencji;
potrzeby w ujęciu Lewina, badania Ovsiankiny, Zeigarnik, Dembo;
potrzeby niedoboru a potrzeby wzrostu wg Maslowa;
pojęcie aktywności telicznej i paratelicznej;
flow wg Csikszentmihalyi'ego;
poszukiwanie doznań wg Zuckermana;
motywacja wg McClellanda, Bandury, Vrooma;
teoria X-Y McGregora;
teoria sprawiedliwości Adamsa;
problemy motywacyjne wg Rheinberga;
wymiary optymizmu i pesymizmu wg Seligmana;
definicja i formy agresji