Ocena dobra i bardzo dobra:

1. Systemy motywacyjne wg Bucka:

   1. Sieć mechanizmów, które współdziałają w człowieku i dbają o przetrwanie. Można je zhierarchizować. Od prostych do bardziej złożonych. Im bardziej złożone tym bardziej związane z uczeniem się. Dzięki temu lepiej dostosujemy się do panujących warunków.

   2. Odruchy – działania automatyczne

   3. Instynkty – wrodzone i utrwalone tendencje do wykonywania pewnych specyficznych form zachowania, aktywowane przez specyficzne rodzaje zdarzeń lub bodźców

   4. Pierwotne popędy – reakcje ma zaburzenia stanu organizmu np. głód

   5. Popędy wtórne – związane z uczeniem się nowych form reagowania dzięki wzmocnieniom, które następują w czasie zaspokajania popędów pierwotnych

   6. Pierwotne afekty- emocje podstawowe

   7. Mechanizmy motywacyjne efektywności i skuteczności – działania eksploracyjne, poszukiwania bodźców, manipulowanie środowiskiem; aktywność własna, a nie bodźca

   8. Motywy i emocje na bazie mowy i języka – niezależność od sfery biologicznej, zasady, wartości, reguły

2. Koncepcja systemów doświadczeniowego i racjonalnego wg Epsteina:

   1. Na osobowość składają się dwa systemy psychologiczne: system doświadczeniowy (emocjonalny) i system racjonalny. Człowiek ma teorię świata, teorię siebie, i teorię relacji Ja-świat. Każda z tych teorii reprezentowana jest zarówno w systemie doświadczeniowym jak i racjonalnym; systemy tworzą obraz świata

System doświadczeniowy	System racjonalny
Holistyczny	Analityczny
Afektywny – nastawiony na bodźce związane z przyjemnością, bólem	Logiczny, co jest sensowne (wnioskowanie)
Oparty na skojarzeniach	Oparty na związkach logicznych
Zapisuje/opisuje rzeczywistość za pomocą obrazów, narracji, przenośni	W postaci abstrakcyjnych symboli, słów, liczb
Zachowanie motywowane przez z vibes (wibracje) z wcześniejszych doświadczeń	Zachowanie motywowane przez poznawczą teorię zdarzeń
Szybkie przetwarzanie danych, nastawienie na reakcję na dany bodziec	Wolniejsza analiza, nastawiony na odroczone działanie
Mniejsza podatność na zmiany, wynikająca z powtarzających się lub intensywnych doświadczeń	Bardziej plastyczny, zmiany mogą dokonać się z prędkością myśli
Mniejsze zróżnicowanie, ujmowanie stereotypowe	Bardziej zróżnicowane
Słabiej zintegrowane	Bardziej zintegrowane
Związane z doświadczeniem w sposób bardziej pasywny (np. emocje mnie poniosły) i przedświadomy (bez konieczności skupiania uwagi)	Związane z aktywnym zaangażowaniem (ja myślę) i świadomością
Sądy oczywiste dzięki temu, że są związane z doświadczeniem (przeżyciem)	Sądy wymagają uzasadnienia logicznego i obserwacyjnego

1. Funkcje hipokampa, podwzgórza, pnia mózgu w reakcji strachu:

   1. Hipokamp - porównanie sytuacji z oczekiwaniami, analiza przestrzeni, kontekst, system oceny ryzyka (+ zakręt obręczy + przegroda). Pamięć deklaratywna/krótkotrwała w zakresie nowych przeżyć, a pamięć epizodyczna nadanie kontekstu (także o emocjach); hipokamp i kora śródwęchowa, należąca do formacji hipokampa, pozwalają zapamiętać epizod, w tym kontekst reakcji emocjonalnych.

   2. Podwzgórze – gdy oddziałuje na nie ciało migdałowate, to podwzgórze działa na korę nadnerczy, która wydziela adrenalinę walcz albo uciekaj!
      Integracja informacji o stanie hormonalnym organizmu, z ciała migdałowatego i przegrody uruchamianie systemu ochrony. Jej działanie tworzy autonomiczne składowe emocji. Integracja informacji o stanie hormonów organizmu, z ciała migdałowatego i przegrody – uruchamianie systemu ochrony; aktywizuje korę nadnerczy (adrenalina -> intesywny wysiłek)

   3. Pień mózgu – regulacja reakcji autonomicznych, aktywizacja gatunkowych zachowań emocjonalnych; z amygdali

      1. Istota szara okołowodociągowa (PAG) – uruchamianie ukierunkowanej reakcji obronnej, ewentualnie bezruch (zapisane proste reakcje emocjonalne; drgnięcie) - > miejsce sinawe – noradrenalina

      2. Twór siatkowaty – aktywizacja CUN (ewentualnie drgnięcie) – zwiększenie obrotów całego organizmu; noradrenalina

2. Reakcja strachu I, II, III typu:

   1. I typ – wrodzona, automatyczna, przez podwzgórze (stres) -> uciekaj!

   2. II typ – określony schemat (nauczony), wielokrotne powtarzanie – kiedy reakcja I typu jest nieadekwatna, a III typu nie chce pomóc; z hipokampu i ciała prążkowanego; uczymy się wzorca, jak postąpić w sytuacji zagrożenia

   3. III typ – kora mózgowa – analizowanie sytuacji; w sytuacji dużego przeciążenia może zawieść; podpowiada, jak się zachować – myślimy, analizujemy sytuację

3. Asymetria w funkcjonowaniu mózgu pod względem emocjonalnym:

   1. Lewa półkula mózgu – analityczna

   2. Prawa półkula – kojarzenie, EMOCJE, twórczość.

   3. Etcow - szacowanie, czy ktoś kłamie szacując wskaźniki niewerbalne, przy uszkodzeniu lewej półkuli lepiej to ludzie oceniali (czyli odpowiada za to prawa półkula),

   4. Gazzanig - kroił przez ciało modzelowate i tak dzielił jak i czym się półkule zajmują,

   5. Watson Clark - prawa półkula odpowiada za rozdrażnienie i niepokój, lewa ma się lepiej.

4. Koncepcje emocji wg Jamesa i Langego, Cannona i Barda, Schachtera i Singera, Plutchika, Langa, Lazarusa, Pankseppa, Roseman:

   1. James i Lange – Emocje biorą się z naszego doznania; reakcja na to co się dzieje w naszym organizmie; bodziec->spostrzeżenie->pobudzenie OUN->pobudzenie AUN->zmiany w obrębie naszego organizmu->spostrzeżenie tych zmian wiąże się z odcuciem emocji; interpretacja naszych reakcji

      1. Bodziec- analiza we wzgórzu: zaburzenia dotychczasowej homeostazy- sygnał do kory- zmniejszenie działania hamującego kory na wzgórze-zmiany trzewne i w mięśniach szkieletowych-percepcja we wzgórzu-przesłanie informacji do kory-percepcja reakcji w korze=odczucie

   2. Cannon i Bard – bodziec (analiza we wzgórzu: zaburzenie dotychczasowej homeostazy) -> sygnał do kory -> zmniejszenie działania hamującego kory na wzgórzu -> zmiany trzewne i w mięśniach szkieletowych -> percepcja we wzgórzu -> przesłanie informacji do kory -> percepcja reakcji w korze = odczucie; badania: wycięcie kory kota – staje się bardziej emocjonalny (dotyczy emocji negatywnych)

   3. Schachtera – Singera – pobudzenie organizmu i odpowiednia reakcja na ten bodziec (interpretacja pobudzenia) -> to powoduje reakcję; samo pobudzenie jest niewystarczające

   4. Plutchik – podstawowe wzorce zachowań i emocje podstawowe; emocje służą przetrwaniu i rozwojowi; mamy emocje podstawowe, które mogą się ze sobą mieszać (aby mogły być podstawowymi, muszą się różnić względem siebie w kategoriach behawioralnych i występować na różnych stopniach ewolucji i nie mogą być wyróżnione z samoobserwacji)

      1. Akceptacja, podziw

         1. osoba, która jest członkiem grupy

         2. cel: chcemy łączyć się w grupy

         3. dbanie o siebie

      2. Radość, ekstaza

         1. potencjalny towarzysz do rozmnażania

         2. cel: rozmnażanie

      3. Antycypacja, czujność

         1. kiedy jesteśmy na nowym terytorium

         2. cel: eksploracja, zdobywanie nowych terytoriów, możliwości

         3. sprawdzanie, porównanie

      4. Gniew, wściekłość

         1. napotkanie przeszkody

         2. cel : atak, usunięcie przeszkody

      5. Wstręt

         1. Trucizna

         2. motywuje do odsunięcia się od tego, co nam może zaszkodzić

         3. wymioty

      6. Smutek, żal

         1. opuszczenie przez osoby blisko z nami związane

         2. motywuje do ponownego związku, wołanie o pomoc

      7. Zaskoczenie

         1. kontakt z niespodziewanym obiektem

         2. motywuje do kontaktu z nowymi, przyglądania, zatrzymania

      8. Lęk, przerażenie

         1. motywacja do ucieczki/ochrony

      9. Radość + podziw = MIŁOŚĆ

   5. Peter Lang – 3 systemy emocjonalne, tworzące reakcję emocjonalną, w każdym systemie czas trwania jest inny; odpowiada za reakcje ekspresyjne oraz zachowania motywowane emocjami; przenosimy pobudzenie, emocjonalną reakcję z jednej sytuacji na drugą

      1. System poznawczo-werbalny – uświadamianie stanów werbalnych i nazywanie ich

      2. System somatyczno-fizjologiczny – przygotowuje organizm do odpowiedniego „zachowania” reakcji; przygotowanie podłoża fizjologicznego do zachowań związanych z przeżywaną emocją; związany z hormonami

      3. System behawioralno-ekspresyjny – uzewnętrznianie zachowania, reakcji; najkrótszy czas trwania

   6. Lazarus:

      1. Emocja – zorganizowana psychofizjologiczna reakcja na informację o relacji podmiotu z otoczeniem

      2. Żeby pojawiła się emocja -> podwójna analiza bodźca

         1. Pierwotna analiza – wprowadzi do wzbudzenia emocji, ale nie określając jej interpretacji

         2. Wtórna – szacowanie własnych zasobów umożliwiających odpowiedź na dany bodziec

      3. Podstawowy temat relacyjny – opisuje, w jaki sposób musimy zinterpretować naszą relację z otoczeniem, która prowadzi do określonej reakcji

      4. Reakcja emocjonalna bierze się z tego jak my postrzegamy rzeczywistość i jakie nadajemy jej znaczenie

      5. Reakcja emocjonalne (i stresowa) tworzy się dwuetapowo – dwustronna ocena poznawcza

   7. Panksepp – wzorce reakcji emocjonalnej

      1. Systemy afektywno-motywacyjne – badania neurologiczne

      2. Systemy neurohormalne nie są jedynym elementem w powstawaniu emocji (ale są istotne)

      3. 3 poziomy: afekty, emocje klasy A, uczucia wyższe

      4. Systemy reakcji emocjonalnej – emocje klasy A

         1. System poszukiwania

            1. System pozytywnej motywacji apetytywnej

            2. Układ dopaminoergiczny

            3. System nagrody

            4. Pomaga w budowaniu wzmocnień (uczenie)

            5. Zbliżanie się do bodźca

            6. System wściekłości powiązany z systemem nagrody (wściekłość może być przyjemna)

            7. System strachu – neurofizjologia emocji strachu

            8. Działania agresywne są wynikiem strachu; strach zazwyczaj hamuje system wściekłości

         2. System pożądania:

            1. Różnice u płci:

               1. Kobiety – brzuszno-przyśrodkowe jądro podwzgórza (menstruacja i opieka)

               2. Mężczyźni – okolice przedwzrokowe kory (s. pożądania + s. agresji)

         3. System opieki – uczucia macierzyńskie (oksytocyna; prolaktyna – laktacja, wzmocnienie opieki)

         4. System cierpienia separacyjnego (paniki)

            1. Odpowiedzialny za wołania separacyjne

            2. Może być nawet w formie okrzyku bólu (utrata kogoś bliskiego może oddziałowywać na system bólu)

         5. System uczuć społecznych – łączy się z s. paniki; samotność = nieprzyjemność

         6. System zabawy – „ADHD”; łączy się z s. paniki; związany z s. dominacji społecznej (hierarchia)

   8. Roseman – kryteria oceny bodźca sprowadzają do odpowiedniej emocji; wyróżnienie szeregu sposobów oceniania czy bodziec jest przyjemny czy nieprzyjemny? Kto lub co jest źródłem emocji?

      1. my duma

      2. inni ludzie sympatia

      3. świat

5. Opis i wyniki badań nad wpływem procesów emocjonalnych na procesy poznawacze (Mathews, Bower, Christianson i Loftus, Nesser i Harsch, Isen, Linton, Wagenaar, pamięć tunelowa, Worth i Mackie, Forgas i Moylan, Berkowitz + Cochran + Embre, Baron):

   1. Mathews - 2 razy prezentowane są obrazki z emocjami lub nie. Ludzie o wyższym poziomie lęku szybciej reagowały na kropkę która pojawiała się na fotografii z ekspresją mimiczną. Gdy bodziec jest neutralny szybkość się nie zmienia. Sprawdzanie poziomu lęku (bodziec neutralny nie ma wpływu na kropkę, zła mimika – ma wpływ). Bodziec emocjonalny, ważny dla osoby badanej, przykuwa uwagę automatycznie na siebie -> gdy zniknie i pojawi się nowy bodziec w tym samym miejscu, szybciej zareagujemy na ten nowy bodziec

      1. Zmodyfikowane zadanie Stroopa – osoba o podwyższonym poziomie lęku ma odczytywać kolor czcionki napisów – napis neutralny – szybsza reakcja; napis związany z lękiem – wolniejsza

      2. Badanie Ninkwista- szybciej znajdujemy twarz o negatywnym nastawieniu, stany emocjonalne skupiają uwagę na istotnych elementach przede wszystkim stany negatywne. Niepokój- uwaga ekstensywna, gdy czujemy niezwiązany z obiektem strach

   2. Bower – przypominamy sobie łatwiej te wspomnienia, które zostały przypisane podobnym stanom emocjonalnym (jesteśmy smutni -> przypominamy sobie to, co smutne)

   3. Christonson, Loftus - zdjęcia dla trzech grup badanych, pierwsza grupa- kobieta z rowerem na ramieniu druga- kobieta na rowerze 3.kobieta leży w rowie, potem mieli sobie przypomnieć sobie te zdjęcia- najbardziej pamiętali centralny punkt zdjęcia- nacechowany emocjonalnie, niż tło. W grupie neutralnej i nietypowej nie było różnic (to bardziej do uwagi niż pamięci)

   4. Nesser, Harsch - katastrofa promu kosmicznego Challenger – 25% źle pamiętało całe zdarzenie

   5. Isen – badanie związku nastroju a myśleniem, rozwiązywaniem problemów; gdy jestem wesoła, myślę kreatywnie

      1. 20% - film obojętny – rozwiązało zadanie (świeczka)

      2. Pozytywny nastrój sprzyja kreatywnemu myśleniu

      3. Pozytywny nastrój wspomaga analizę problemu (diagnoza)

      4. W pozytywnym nastroju lepiej kojarzymy

   6. Linton – wspomaganie pamięci wydarzeń – wydarzenia powinny być: silnie nacechowane emocjonalnie i wyraziste, punktem odniesienia dla późniejszych wspomnień, „niezwykłe” (podobnych do siebie nie pamiętamy)

   7. Wagenaar – pisał notatki przez 4 lata; lepiej pamięta się wydrzenia emocjonalne niż obojętne; lepiej pamięta się przyjemne niż nieprzyjemne (wydarzenia negatywne „blakną”, gdy nie są ważne emocjonalnie)

   8. Pamięć tunelowa - eksperyment ze zdjęciem (seria zdjęć- kobieta we krwi, atak faceta na ta kobietę; w grupie kontrolnej facet daje jej klucze, ona zrywa kwiaty), ludzie widzący emocjonalne zdjęcie widzieli je bardziej wykadrowane, z bardzo bliska, odwrotnie niż grupa kontrolna;

   9. Worth i Mackie – badanie z kwaśnymi deszczami; interpretacja informacji związanych z nastrojem, z informacjami aktualnymi; nastrój pozytywny (heurystyka) – uproszczony sposób myślenia, który może doprowadzić do rozwiązania problemu, ale nie musi; nastrój neutralny (i negatywny) sprzyja systematycznemu trybowi przetwarzania informacji; wesoły osoby analizują płycej; im jesteśmy weselsi, tym więcej heurystyk stosujemy

   10. Forgas, Moylan – badani po obejrzeniu filmu w kinie; pozytywny nastrój – ocena bardziej pozytywna; negatywny – bardziej negatywna

   11. Berkowitz, Cochran, Embre – ocena uwagi studentki; negatywny nastrój – zachowania aspołeczne

   12. Baron – ocena reprezentowanych osób; pozytywny nastrój – po czasie pamiętano więcej pozytywnych cech; negatywny nastrój – więcej negatywnych cech

6. Różnice między osobowościowymi i umiejętnościowymi koncepcjami inteligencji emocjonalnej:

   1. Daniel Goleman - w skład inteligencji emocjonalnej wchodzą samoświadomość (bo potrzebna wiedza o sobie, ale nie tylko), samoregulacja, motywacja (wykracza poza sferę emocjonalną, zbyt duża motywacja prowadzi do koncetracji na jednej rzeczy), empatia (jeśli tylko w ujęciu rozumienia emocji), umiejętności społeczne

   2. Meyer Salovey- połączenia między PP a EiM- mały oddźwięk ale Goleman się zainteresował, jednakże nie było badań, wydał książkę, która była popularna choć nie miała za dużej wartości psych.

   3. Empatia poznawcza (rozumienie zjawisk emocjonalnych, dostosowanie zachowań do potrzeb osoby) i emocjonalna(przejmowanie stanów emocjonalnych)

   4. Reuver Bar-On - inteligencja emocjonalno-społeczna: zdolności intrapersonalne (wgląd w siebie, samoświadomość emocjonalna), interpersonalne (empatia, odpowiedzialność społeczna, relacje interpersonalne), zarządzenie stresem, zdolność do przystosowania, ogólny nastrój

   5. Meyer, Salovey, Carusio - percepcja i ekspresja emocji, ułatwianie myśli poprzez emocje (asymilacja), rozumienie emocji, zarządzanie emocjami; SEIT - test stworzony przez nich; wnioski - elementy inteligencji emocjonalnej są mocno związane z wieloma aspektami życia, ale nie za mocno, występują problemy z pomiarem; nie używamy kwestionariuszy do samooceny, tylko testów (z zadaniem, które osoba badana musi rozwiązać); umiejętności korelują z umiejętnościami emocjonalnymi

   6. Klucz konsensualny - bodźce zadane są dużej grupie osób i najczęstsza reakcja jest najlepsza; największa ilość jednej odpowiedzi jest rozwiązaniem zadania (bo nie ma zaznaczonej określonej, prawidłowej odpowiedzi)

7. Pojęcia dystresu i eustresu:

   1. Dystres – reakcja na zagrożenie, utrudnienie, niemożność realizacji ważnych celów i zamiarów; nieskuteczny

   2. Eustres – pozytywnie mobilizujący do działania; skuteczny

8. Sposoby radzenia sobie wg Lazarusa, Matheny'ego:

   1. Lazarus - radzenie sobie COPING, ciągle zmieniający się wysiłek poznawczy i behawioralny skierowany na specyficzne wymagania zewnętrzne lub wewnętrzne, które oceniane są jako obciążające lub przekraczające możliwości człowieka; Poznawcze i behawioralne wysiłki skierowane na opanowanie zredukowanie lub tolerowanie zewnętrznych żądań; Aktywność podejmowana w obliczu czynników powodujących stres - proces, strategia, styl; Styl- będący w dyspozycji jednostki dla niej zbiór strategii, z których część uruchamiana jest w procesie radzenia sobie z konkretną konfrontacją stresową (Heszen); Główne sposoby radzenia sobie ze stresem wg Lazarusa: poszukiwanie informacji, bezpośrednie działanie, powstrzymywanie się od działania, procesy intrapsychiczne

   2. Matheny

      1. przeciwdziałanie stresorom – wszystko to, co możemy podejmować, zanim coś się wydarzy (przygotowanie): radzenie sobie ze stresorami życia codziennego, zmiana wzorców zachowań wywołujących stres, powiększenie zasobów (zdrowie…)

      2. zwalczanie zaistniałego stresu: rejestrowanie stresorów i symptonów stresu, ocena własnych możliwości w obliczu wymagań sytuacji, zwalczanie stresorów przez rozwiązywanie problemów lub desensytyzację, tolerowanie stresu, obniżenie pobudzenia

9. Regulacja emocji – definicja, poznawcza regulacja emocji wg Garnefski:

   1. Regulacja emocji – proces podtrzymujący, wspierający, modelujący, inicjujący doświadczenie emocji oraz operacji poznawczych i zachowań związanych z ich doświadczaniem

   2. Nadia Garnefski - obwinianie siebie, akceptacja, koncentracja na plusach, na planowaniu, pozytywnym przewartościowaniu, stworzenie perspektywy zachowania, obwinianie grupy emocji i zachowań: "obwinianie siebie", "akceptacja", "ruminacja", "przeniesienie uwagi na coś pozytywnego", "koncentracja na planowaniu", "pozytywne przewartościowanie wydarzeń", "stwarzanie perspektywy", "katastrofizowanie", "obwinianie innych"

10. Tłumienie myślenia wg Wegnera i Zanakos:

11. Poczucie koherencji:

12. Potrzeby w ujęciu Lewina, badania Ovsiankiny, Zeigarnik, Dembo:

    1. Lewin - teoria potrzeb w człowieku jest zespół różnych potrzeb, człowiek dojrzały- potrzeby potrzeby w centrum- centralne, potrzeby wazne mogą się ujawniać spontanicznie, niezależnie od środowiska; bliżej granicy- peryferyczne pod wpływem środowiska uruchamiane, lub sieć potrzeb; uruchamianie potrzeby- energetyzacja promieniuje na potrzeby bezpośrednio z nią sąsiadujące- ukierunkowanie spostrzegania i działania; quasi potrzeby- aktualne energetyzowana potrzeba

    2. Ovsiankina - dawała badanym zadanie i zabierała przez dokończeniem. 85% osób próbowało i tak dokończyc - potrzeba rozwiązania zadania

    3. Efekt Zeigarnik - lepiej pamiętamy zadanie, którego nie udało się dokończyć

    4. Dembo - osoby badane miały przestrzeń w kwadracie o boku 2m. 1.20 od granicy tej przestrzeni był kwiatek na drewnianym klocku, w kwadracie różne przedmioty. Zadanie: sięgnij po kwiatek nie wychodząc z kwadratu. Ludzie klękali i się naciągali, kładli się na krześle. Ovsiankina im powiedziała, że jest trzecie rozwiązanie, choć go nie było.

13. Potrzeby niedoboru a potrzeby wzrostu wg Maslowa:

    1. Teoria Maslowa zakłada hierarchiczną organizację potrzeb oraz dwa jakościowo różne rodzaje motywacji: niedoboru i wzrostu.

    2. Maslow wyróżnił pięć głównych klas potrzeb: 1) fizjologiczne, 2) bezpieczeństwa,
       3) przynależności i miłości, 4) szacunku i samoakceptacji, 5) samorealizacji, zakładając, że ich organizacja jest hierarchiczna. Oznacza to, że realizacja potrzeby z każdego kolejnego poziomu hierarchii jest możliwa pod warunkiem zaspokojenia potrzeby z poziomu niższego. Innymi słowy – potrzeba z wyższego poziomu hierarchii nie przejawi się, dopóki nie zostanie zaspokojona poprzedzająca ją potrzeba z poziomu niższego.

    3. Funkcjonowanie człowieka i jego rozwój są kontynuacją kolejnych szczebli drabiny, czy też „piramidy” potrzeb wg Maslowa, którą ilustruje poniższy rysunek.

    4. Im wyżej w hierarchii znajduje się dana potrzeba, tym później pojawia się w rozwoju filogenetycznym i ontogenetycznym, tym mniejsze jej znaczenie dla biologicznego przetrwania organizmu i w tym mniejszym stopniu subiektywnie odczuwana jest jako nagląca, toteż jej gratyfikacja może być odroczona.

    5. Najwyżej w hierarchii znajduje się klasa potrzeb samorealizacji. Funkcjonują one na innej zasadzie niż reszta potrzeb. Potrzeby samorealizacji są bowiem potrzebami wzrostu lub metapotrzebami, natomiast pozostałe to potrzeby niedoboru, zwane tez podstawowymi. Rozróżnienie to ma w teorii Maslowa znaczenie kluczowe, ponieważ odmienny mechanizm zaspokajania potrzeb wzrostu i niedoboru określa zasadnicze różnice pomiędzy osobami zdrowymi i chorymi. U tych ostatnich potrzeba samorealizacji nie ujawnia się, ponieważ – zależnie od poziomu hierarchii – niezaspokojona jest jedna lub więcej potrzeb niedoboru. Potrzeby wzrostu w przeciwieństwie do potrzeb niedoboru:

    6. Działają według zasady „im więcej tym lepiej” – ich realizacja rozbudza potrzebę, zwiększając lub utrzymując motywację na tym samym poziomie.

    7. Dostarczają emocji pozytywnych – napięcia związane z potrzebami wzrostu odczuwane są jako przyjemne i pożądane. Napięcia sygnalizujące potrzebę niedoboru są przykre i często nieakceptowane.

    8. Ich realizacja jest względnie niezależna od otoczenia, podczas gdy zaspokojenie potrzeb niedoboru zależy od innych ludzi.

    9. Koncentrują osobę na przedmiocie potrzeby – w tym sensie jest ona zdolna przekroczyć własne „ego”. Potrzeby niedoboru koncentrują na samej potrzebie i na własnej osobie.

    10. Chociaż zaspokojenie potrzeb niedoboru zapobiega chorobie, to tylko realizacja potrzeb wzrostu zapewnia fizyczne i psychiczne zdrowie, rozumiane jako: sprawność biologiczna, długowieczność, dobry sen, apetyt, ale też większe poczucie szczęścia, pogoda ducha i bogatsze życie wewnętrzne.

    11. Samorealizacja stanowi wartość samą w sobie, integruje wszystkie poziomy funkcjonowania osoby, a zarazem pozwala na integracje ze światem zewnętrznym

14. Pojęcie aktywności telicznej i paratelicznej:

    1. Apter podzielił motywację na teliczną i parateliczną. Koncepcja ta wiąże się z teorią psychologicznej zmiany warunkowania.

    2. Stan teliczny związany jest z sytuacją, gdy człowiek ukierunkowany jest na realizację określonego celu. Uwaga osoby znajdującej się w stanie telicznym skoncentrowana jest na celu i na własnych działaniach zmierzających do jego realizacji. Uczucie satysfakcji wiąże się ze zbliżaniem do celu lub na jego osiągnięciu. Dążenie do celu - zorientowany jest na zdobycie celu, na przyszłość, dąży do zakończenia czynności. Podmiot jest mało skłonny do obserwowania tego co robią inni, korzysta ze wskazówek zewnętrznych. W procesie przetwarzania danych korzysta z informacji z których korzystał uprzednio, popada w rutynę, w przypadku nowego zadania ma problem z rozwiązaniem. Intensywność doznań - preferowany jest niski poziom pobudzenia, minimum zakłóceń, wysoki poziom realizmu. Tendencja do unikania przeszkód, unikanie współdziałania z innymi.

    3. Stan parateliczny wiąże się z nastawieniem na samą aktywność, nie na jej instrumentalny wobec celu charakter. Uwagę podmiotu pochłania działanie, jednak nie dlatego, że może ono prowadzić do jakiegoś celu, lecz dlatego, że samo w sobie jest angażujące i satysfakcjonujące. Dążenie do celu - podmiot zorientowany jest na teraźniejszość, aktywność, swobodę wybierania celu. Duża spontaniczność. Korzysta ze wskazówek wewnętrznych. Otwarty na niespodzianki i nowe informacje. Częściej podejmuje zachowania nowe, nietypowe. Jest skłonny do zmian. Intensywność doznań - preferowany jest wyższy poziom pobudzenia. Różnorodność. Osoba wyolbrzymia to co się z nią dzieje i co robi. Zwiększa doznania poprzez wyobraźnię, poszukuje wrażeń. Łatwiej i chętniej współpracuje z innymi.

    4. W stanie telicznym podmiot funkcjonuje lepiej, jeżeli poziom pobudzenia nie jest zbyt wysoki. W stanie paratelicznym natomiast podmiot funkcjonuje tym lepiej, im wyższy jest poziom pobudzenia emocjonalnego.

15. Flow wg Csikszentmihalyi'ego:

    1. Przepływ (ang. flow, inaczej doznanie uniesienia, uskrzydlenie) – pojęcie z pogranicza psychologii pozytywnej i psychologii motywacji. Twórcą koncepcji jest Mihály Csíkszentmihályi, według którego flow to stan między satysfakcją a euforią, wywołany całkowitym oddaniem się jakiejś czynności.

    2. Według autora przepływ można tłumaczyć jako słowo, którym ludzie opisują swój stan umysłu, kiedy są całkowicie skupieni podczas danego zadania, które wykonywane jest dla czystej przyjemności z samej tej aktywności. Osoby doświadczające uniesienia często definiują ten stan jako „ niesienie falą” czy “unoszenie się na wodzie”.

    3. Przepływ charakteryzuje się brakiem samoświadomości, utratą poczucia czasu oraz całkowitą wolnością od strachu i lęku. Uskrzydlenie zaliczane jest do emocji pozytywnych, wzbudzanych przez teraźniejszość.

    4. Stan uskrzydlenia związany jest z pojęciem motywacji wewnętrznej, która wzbudza chęć podjęcia określonej czynności, dla samej radości z jej wykonywania. Człowiek nie koncentruje się na rezultacie, ewentualnych nagrodach lub karach, lecz całkowicie zatraca się w przyjemności, którą dostarcza mu dana aktywność. Stan przepływu pozwala zaspokoić wewnętrzne potrzeby umysłu, osiągnąć rozwój psychiczny, doświadczyć prawdziwego poczucia szczęścia i spełnienia.

16. Poszukiwanie doznań wg Zuckermana:

    1. Poszukiwanie doznań (ang. Sensation Seeking) - pojęcie wprowadzone przez Marvina Zuckermana oznaczające poszukiwanie zróżnicowanych, nowych, złożonych i intensywnych wrażeń i doświadczeń oraz gotowość do podejmowania ryzyka fizycznego, społecznego, prawnego i finansowego w celu dostarczenia sobie tego typu doświadczeń.

    2. Zuckerman wyróżnił 4 czynniki wchodzące w skład poszukiwania doznań:

       1. poszukiwanie przygód i grozy (ang. thrill and adventure seeking) - chęć do podejmowania ryzykownych działań fizycznych takich jak sporty ekstremalne;

       2. poszukiwanie przeżyć (ang. experience seeking) - poszukiwanie nowych bodźców w takich rodzajach aktywności jak nieplanowane podróże, szukanie towarzystwa ludzi wybitnych, sięganie po narkotyki;

       3. rozhamowanie (ang. disinhibition) - skłonność do zachowań nieakceptowanych społecznie takich jak nadmierne picie alkoholu, przelotne związki seksualne, hazard, hulaszczy tryb życia;

       4. podatność na nudę (ang. boredom susceptibility) - awersja do rutynowych zajęć

    3. Z badań wynika, że poszukiwanie doznań jest silniej zaznaczone u mężczyzn, niż u kobiet oraz że słabnie z wiekiem. Daitzman i Zuckerman (1980) wykazali również, że osoby, które uzyskują wysokie wyniki w skali Rozhamowania mają wyższy poziom testosteronu, estradiolu i estronu, niż osoby, które uzyskują niskie wyniki w tej skali.

17. Motywacja wg McClellanda, Bandury, Vrooma:

    1. McClelland- wcześniejsze doświadczenia skuteczności przekładają się na przyszłe sytuacje. Jeżeli do tej pory sama byłam skuteczna pojawia się pozytywna reakcja emocjonalna- nadzieja, gdy nie- lęk. Afektywne siatki skojarzeniowe gromadzą wcześniejsze doświadczenia i ich wartośc emocjonalna i afektywną. Sieci wspomnień mogą być uruchamiane w sytuacji która ma podobny charakter badania w 39 krajach między literaturą społeczną a aktywnością- motywacja sukcesu, brak związku. W okolicach wojny 25 lat później korelacja 0,53 (to mega duuużo), narodowy wskaźnik motywu sukcesu

    2. Bandura - model uwarunkowań motywacji- 4 typy czynników

       1. Zachowania popędowe związane z głodem- biologiczne, nakłada się na to wzmocniona reakcja przejmowania wzorców od innych ludzi warunkowanie klasyczne i instrumentalne.

       2. Uwarunkowania związane z poczuciem kompetencji, to oco robimy kierowane jest przez przewidywania, standardy, świadomość realizacji celu, analiza co i jak robić czy uda mi się to ośiągnąći jakim kosztem, skutek= wartość prawdopodobieństwo koszty i wyrzeczenia

       3. Myśli i odczucia po podjęciu działania- na to co osiągniemy wpływa nie tylko zachowanie ale również sytuacja i przypadek odnosimy to do naszego zachowania na ile osiągnęliśmy co chcieliśmy- autorefleksja

       4. Przekonanie o własnej skuteczności - przekonanie o posiadaniu zdolności w sprawowaniu kontroli nad zdarzeniami mającymi wpływ na życie podmiotu mam umiejętność zasoby i to one decydują o działaniu

       5. 2 grupy standardów: jak świat itd. powinno funkcjonować, wyglądać, wzorce funkcjonalne zachowań

       6. Rozbieżność podpowiada czy należy działać

       7. Standardy: wzmocnienia społeczne, wzmocnienia zastępcze (np. lalka bita młotkiem obserwacja funkcjonalna), autorefleksyjna aktywność metapoznawcza (ocena efektów)

    3. Teoria motywacji zapoczątkowana przez Victora Vrooma.

       1. Zakłada, że motywacja, efektywność i zadowolenie zależą przede wszystkim od:
          • oczekiwań pracownika związanych z proponowanym poziomem wydajności,
          • oceny przez niego wysiłku potrzebnego do osiągnięcia tego poziomu, 
          • wartości oczekiwanych nagród. 
          W teorii oczekiwań poprzez motywację do pracy rozumie się funkcję pożądanych rezultatów działania oraz oczekiwania, że rezultaty te zostaną przez jednostkę osiągnięte, przy czym motywacja odnosi się do określonego poziomu intensywności. Motywacja jest funkcją subiektywnej wartości każdego poziomu wykonania oraz subiektywnego przekonania, że dany poziom intensywności będzie prowadził do tego poziomu wykonania.

18. Teoria X-Y McGregora:

    1. Teoria X i teoria Y została zdefiniowana w 1960 roku przez Douglasa McGregora (1906 – 1964). Zaprezentował on dwa przeciwstawne sobie sposoby myślenia o pracownikach, które jego zdaniem występowały dość powszechnie wśród menedżerów. Teoria X pokazuje pracowników w negatywnym świetle i odpowiadają jej modele naukowego zarządzania. Teoria Y natomiast przedstawia pracowników, jako osoby chętne do pracy. Teoria ta jest zgodna z założeniami zwolenników teorii stosunków międzyludzkich.

    2. Założenia teorii X: ludzie nie lubią pracy i starają się jej w miarę możliwości unikać; menadżerowie, jeśli chcą skłonić pracownika do wykonywania obowiązków, muszą ich stale kontrolować, kierować nimi i grozić im karami w razie nieposłuszeństwa lub opieszałości; ludzie zazwyczaj nie chcą sami podejmować odpowiedzialności i wolą, by nimi kierowano. Nie mają wielkich ambicji i przede wszystkim chcą czuć się bezpiecznie na swoich stanowiskach.

    3. Założenia teorii Y: praca jest naturalną częścią życia a ludzie ją lubią; ludzie mają wewnętrzną motywację do realizacji celów o ile czują się do nich przywiązani; ludzie przywiązują się do celów w stopniu proporcjonalnym do osobistych nagród (niekoniecznie pieniężnych), jakie otrzymują za ich realizację; w odpowiednich warunkach ludzie sami dążą do podjęcia odpowiedzialności; ludzie mają naturalną skłonność do nowatorstwa i kreatywności; ludzie najczęściej wykorzystują w organizacjach jedynie część swoich talentów i inteligencji, ponieważ nie mają warunków do tego, by się wykazać.

19. Teoria sprawiedliwości Adamsa:

    1. Teoria sprawiedliwości opracowana przez Adamsa opiera się na założeniu, że ważnym czynnikiem motywacji, efektywności i zadowolenia jest indywidualna ocena przez pracownika sprawiedliwości czy słuszności otrzymanej nagrody. Sprawiedliwość można określić jako stosunek nakładów pracy pracownika do uzyskanych przez niego nagród w porównaniu do nagród przyznawanych innym za podobne nakłady Proces porównania wygląda następująco:

    2. Według teorii sprawiedliwości motywacja danej jednostki jest skutkiem odczuwania przez nią zadowolenia z tego, co otrzymuje w zamian za poniesiony wysiłek, proporcjonalnie do tego wysiłku. Ludzie oceniają sprawiedliwość uzyskiwanych przez siebie nagród, porównując je albo z nagrodami uzyskiwanymi przez innych za podobne nakłady, albo z jakimś innym stosunkiem wysiłków do nagród, jaki im przychodzi na myśl. Kiedy uważają, że wystąpiła niesprawiedliwość, narasta u nich stan napięcia, które starają się rozładować, odpowiedni modyfikując swoje zachowanie, np. przez zmniejszenie własnych wysiłków. Pracownik może, więc mieć poczucie, że jego wysiłki zostały sprawiedliwie nagrodzone, zbyt nisko lub zbyt wysoko. Poczucie sprawiedliwości jest, więc rezultatem równości obu stosunków. Dyskusje i badania prowadzone w ramach teorii sprawiedliwości skupiają uwagę na pieniądzach jako najbardziej znaczącej nagrodzie w miejscu pracy.

    3. Wnioski: Jeżeli nagrody mają motywować pracowników muszą być odbierane jako rzetelne i sprawiedliwe. Trzeba brać pod uwagę również innych, z którymi pracownik się porównuje

20. Problemy motywacyjne wg Rheinberga:

21. Wymiary optymizmu i pesymizmu wg Seligmana:

	Optymizm	Pesymizm
	+	-
Stałość	Zawsze stałe	Zmienne chwilowe
Zasięg	Szeroki, wszystko	Wąski
Personalizacja	wewnętrzna	zewnętrzna

1. Definicja i formy agresji