Rozdział IX Dziedziny wychowania
Wychowanie - jest procesem złożonym, ponieważ służy ubogaceniu rozwoju fizycznego, społecznego, moralnego, wrażliwości na piękno, poczucie przynależności narodowej i ubogaceniu życia towarzyskiego rodzinnego, umysłowego.
Wychowanie wkracza więc w różne sfery rzeczywistości, które (każda z osobna) tworzą określoną dziedzinę.
DZIEDZINY WYCHOWANIA:
- wychowanie moralne
- wychowanie estetyczne
- wychowanie seksualne
- wychowanie patriotyczne
- inne dziedziny wychowania
I. Wychowanie moralne
Jej zadaniem jest zapoznanie wychowanków z normami określającymi ludzkie powinności, oraz wartościami moralnymi, będącymi punktem odniesienia w wyrażaniu sądów i opinii, łącznie z akceptacją tych norm.
W. m uczy bronić powszechnie uznawanej moralności: norm, zasad, wartości uniwersalnych, wzorców, ideałów oraz jak uwewnętrznić je – czyli ” przyjąć jako swoje”.
Jej celem jest także zapoznanie młodzieży i dzieci z ogólnymi problemami moralnymi, nauczenie jak je rozwiązywać oraz jak odróżniać dobro od zła.
Wychowanie moralne jest niezastąpione.
Wyróżniamy wychowanie moralne w znaczeniu:
OPISOWAWYM OCENIAJĄCYM
- NEUTRALNE- - NORMATYWNE-
- zapoznanie młodzieży z problemami moralnymi - moralność narzucona odgórnie
bez jednoznacznej oceny - młodzi maja po prostu zaakceptować normy
- wychowawca nie uzewnętrznia swojego stanowiska zasady, a te pomogą im być moralnie dobrymi
- rozwijanie świadomości moralnej - „dorośli wiedza najlepiej”, dlatego wartości
- umiejętność uzasadniania akceptowanych norm aprobowane przez nich muszą być akcep-
- wychowawca może jedynie zaaranżować dyskusję, - towane i stosowane w życiu przez młodych
która musi charakteryzować się wysokim poziomem.
Potrzebne czy niepotrzebne ?
- Wychowanie moralne jest potrzebne szczególnie w społeczeństwach pluralistycznych, cechujących się mnogością różnych kultur, obyczajów, tradycji, religii, gdzie wartości, którymi kierują się dane społeczności często mijają się ze sobą.
- Wolność jest wartością społecznie pożądaną, ale wtedy gdy jest rozumiana przez pryzmat norm i zasad. Inaczej staje się samowolką.
- Normy i zasady ujęte w wychowaniu moralnym, stanowią zespół cennych drogowskazów, które nadają sens ludzkiej egzystencji. Ich brak powoduje chaos w ludzkim życiu, osamotnienie i brak poczucia bezpieczeństwa, a często prowadzi nawet do autodestrukcji, np. samobójstwo.
- Wychowanie moralne pozwala walczyć ze stępieniem wrażliwości moralnej- czyli oswojeniem się z demoralizacją, mającą swój przejaw w : chłodnym stosunku wobec eutanazji, aborcji, patologii, cierpienia drugiego człowieka, popadania w zniewolenia- nałogi, przemocy fizycznej, psychicznej, seksualnej i barku szacunku.
Sposoby wychowania moralnego.
S. tradycyjny- polega na dawaniu wychowankom dobrego przykładu, umożliwieniu wykonywania zadań związanych z normami i zasadami, oraz odwoływanie się do świadomości moralnej dziecka, np. przez dyskusje na temat dzieł literackich.
S. klaryfikwania wartości- liczy się „ moje widzimisię”. O słuszności wartości decyduje jednostka, swój wybór opierając na własnych preferencjach i stosunku uczuciowym. Brak wartości samych w sobie, czyli takich, które nie podlegają dyskusji. Waga wartości jest względna. (sposób niebezpieczny, prowadzi to skrajnego relatywizmu moralnego). <Sidney Simon>
S. Rozumowania moralnego- „ liczy się siła argumentów”. Charakteryzuje się głębokim namysłem nad normami, wartościami, zasadami, dzięki zastosowaniu logicznych uzasadnień. Pozwala umocnić świadomość moralną i lepiej zrozumieć obowiązujące zasady. ( słabe strony- zbytnia ufność w siłę argumentów uczniów, a tym samym solidaryzacja nauczyciela z ich poglądami, mimo że uważa inaczej, zakaz powoływania się na autorytety moralne, uczeń rozważa dylematy, z którymi nigdy w życiu nie miał do czynienia i nie będzie miał, sposób nie nadaje się dla dzieci poniżej 10 roku życia).
II Wychowanie estetyczne- wychowanie przez sztukę.
Wychowanie estetyczne w węższym znaczeniu: (kształcenie do sztuki)kształtowanie wrażliwości na dorobek kulturalny oraz naturę, kultury osobistej, oceny zjawisk estetycznych.
Korzyści z tak rozumianego wychowania estetycznego:
- zapewnienie wysokiego poziomu kultury estetycznej
- uwrażliwienie na piękno i sztukę
- przyswojenie wiedzy na temat sztuki, umiejętność jej wyboru oraz udział w jej tworzeniu.
Wychowanie estetyczne w szerszym znaczeniu: kształtowanie „integralnej osobowości człowieka”.
Obejmuje sferę:
- intelektualną
- społeczno- moralnego
- wrażliwości estet.
- emocjonalną
- rozwoju wyobraźni
- predyspozycji twórczych
Korzyści z tak rozumianego wychowania estetycznego:
- kształtowanie integralnego człowieka
- wzbogacanie dzięki doznaniom estetycznym, spełnianie osobistej nieprofesjonalnej ekspresji.
- wychowanek doznaje piękno emocjonalnie, a przy tym rozwija się intelektualnie- zapoznaje się z kulturalnym dziedzictwem, oraz społecznie- np. dzięki analizowaniu dzieł sztuki, będących w zgodzie z założeniami humanizmu.
- sztuka wpływa nie tylko na umiejętność przezywania, poczucie estetyczne, wrażliwość ale także na przekonania, poglądy, poczucie moralne, postawy wobec świata.
Wychowanie estetyczne odnosi się do różnych dziedzin:
-w. plastyczne
-w. muzyczne
-w. literackie
-w. teatralne
-w. filmowe
Każda z dziedzin posiada wpływ na przeżycia estetyczne i poosiada swój udział w wielostronny rozwoju jednostki.
Wychowanie estetyczne i funkcje sztuki w życiu człowieka- KORZYSCI
- funkcja poznawcza- wiedza na temat człowieka, otoczenia, dorobku kulturalnego duchowego i materialnego.
- funkcja kształcąca- wzbogacanie uzdolnień, wyobraźni twórczej, spostrzegawczości w dziedzinie piękna.
- funkcja ludyczna- miłe spędzanie wolnego czasu na działalności artystycznej
- funkcja afirmatywna- domaga się uznania wobec twórców
- funkcja kompensacyjna- kompensuje braki odczuwane w codziennym życiu
- funkcja katartyczna- pozwala na odreagowanie traumatycznych przeżyć
- funkcja terapeutyczna- działanie lecznicze na różne dolegliwości
- funkcja społeczna- integruje członków danej społeczności wokół wartości zawartych w dziełach.
-funkcja moralna- sprzyja rozwojowi moralnemu
-funkcja estetyczna- źródło przeżyć estetycznych
Trochę historii :
Wpływ sztuki na kształt człowieka zauważyli już starożytni filozofowie greccy:
Pitagoras- największy wpływ wychowawczy posiada muzyka
Platon - poezja i muzyka
Arystoteles - teatr i przeżycie dramatyczne jako źródło oczyszczenia- Katharsis
W filozofii nowożytnej wychowawczym wpływem sztuki interesowali się:
Kant- dobro nie znaczy piękno, przeżycie estetyczne to nie to samo, co przeżycie moralne. Piękno podoba się w sposób powszechny bezinteresowny, przeżycie estetyczne jest całkowicie bezinteresowne.
Schaftesbusy- przeżycie estetyczne jest równoznaczne z przeżyciem moralnym, a dobro z pieknem.
Schiller – jako pierwszy użył sformułowania „wychowanie estetyczne”, pojmował sztukę jako zabawę, najlepszy czynnik wychowawczy i wyzwalajacy.
Comte- muzyka ma uwrażliwiać i uszlachetniać człowieka, usprawniać jego myślenie i organizowanie życia społecznego.
W XX/ XXI następuje jeszcze większe zainteresowanie sztuką jako czynnikiem wychowawczym:
Dewey, Munro, Freinet, Gołaszowska, Ingarden Stróżewski, Szuman, Wojnar, Tatarkiewicz
Wymagania stawiane wychowaniu estetycznemu: (str.279)
1. kształtowanie postawy „otwartego umysłu”czyli:
- stosunek do siebie świata rzeczywistości, przeszłości i przyszłości
- maksymalne wyostrzenie spostrzegania rzeczywistości tzn. zdobywanie i przezywanie nowych doświadczeń, które pomogą wzbogacić i odkryć swoje życie psychiczne.
- wzbogacenie wiedzy zdobytej za pośrednictwem sztuki w sposób intelektualny
- budzenie nowych zainteresowań i rozwijanie pasji i kształtowanie własnej osobowości artystycznej
2. kształtowanie własnej aktywności twórczej czyli:
- działania plastyczne i muzyczno ruchowe
- wychowanie Est. Nie może być realizowane jedynie w sposób werbalny np. w formie „wykładu o sztuce”.
- działanie artystyczne na miarę własnych możliwości
wzbogacenie wiedzy o dorobku kulturalnym, czyli wiedza na temat różnych dokonań w dziedzinie sztuki i ich twórców, rzeczywistości w jakiej tworzyli oraz przesłania dzieł.
Ubogacanie obrazu ludzi i świata, przez dostrzeganie piękna i dobra.
Uprzystępnianie dzieł sztuki wychowankom, oraz wynikające z nich przeżycia maja prowadzić do ubogacenia i wzbudzenia zainteresowania.
Rola nauczyciela wych. Estet.:
- nie chodzi o to aby był „wszystkowiedzącym” lecz inspiratorem
- ma działać za pomocą dzieł sztuki, które będą wywoływać w uczniach pewne emocje.
- powinien zapewnić kontakt z pięknem przyrody
- być autentycznym w swoim zachowaniu, zachwycie
- organizować wycieczki np. do muzeum
7. środki masowego przekazu:
- mogą mieć realny wpływ na rozwój człowieka i wspomagać program szkolny związany z wychowaniem estetycznym, przez różnego rodzaju audycje muzyczne plastyczne, literackie, filmowe teatralne.
III WYCHOWANIE SEKSUALNE- prorodzinne, do miłości, do życia w rodzinie
Nazwa tego wychowania nie może odnosić się jedynie do biologicznego aspektu seksualności, bez uwzględnienia konotacji moralnych. Młodzież musi wiedzieć, że sam akt wiąże się również z ocena moralną, intymną.
Definicje:
To zespól oddziaływań, które mają ukształtować w dzieciach postawy szacunku wobec osób płci przeciwnej, które sa podstawowym warunkiem w budowaniu relacji między dziewczyną, a chłopcem.
To formułowanie postaw wobec płci, partnerstwa, łącznie z uświadomieniem seksualnym (przekazanie wiedzy na temat życia seksualnego człowieka).
Kształtowanie społecznie i moralnie pożądanych postaw wobec seksualności człowieka.
Nazwa zajęć edukacyjnych na temat rozwoju psychoseksualnego, dewiacji, zaspokajaniu popędu płciowego oraz pożądanych społecznie i moralnie postaw.
Wychowanie seksualne – Zajęcia
- musza spotkać się z aprobata rodziców
- powinny odbywać się okazjonalnie w sposób zintegrowany z innymi przedmiotami szkolnymi (g. wych., religia, biologia)ponieważ jest to wychowanie będące integralna częścią wychowania w ogóle, a moralnego w szczególności.
- nie powinny dotyczyć wąsko rozumianej seksualności
- maja ogromne znaczenie dla młodych w okresie dojrzewania
- to rodzice jako pierwsi powinni przekazać wiedze na temat seksualności, jednak często brakuje im wiedzy i odwagi, dlatego obowiązek ten spoczywa również na szkole.
- zapotrzebowanie na tego typu zajęcia wzrosło w związku z coraz wcześniej podejmowaną inicjacją seksualną młodzieży, która wiedzę w tej dziedzinie zdobywa od swoich rówieśników. Ci zaś najczęściej przekazują ją w sposób wulgarny.
- zajęcia są podejmowane również ze względu na coraz większą liczbę zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową oraz nieodpowiedzialnie i bezrefleksyjnie podejmowane inicjacje seksualne, ewidentnie nastawione na przyjemność i zaspokojenie popędu seksualnego.
Zalety tych zajęć: (+)
-stopniowe przyswajanie wiedzy w dziedzinie płciowości, dostosowanej do stopnia rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego wychowanków
- może pomoc uczniom przeciwstawiać się zniekształconej i zwulgaryzowanej wiedzy o płciowości, umiejętnie dobierać sprawdzone źródła wiedzy związane z tą tematyką.
Niebezpieczeństwa związane z wychowaniem seksualnym: (-)
- niewykwalifikowani nauczyciele do tego typu zajęć
- wyraźne zorientowanie programu na biologiczny aspekt seksualności:
* „troska o bezpieczny seks”- zapoznanie uczniów z technikami współżycia, środkami antykoncepcyjnymi, sposobami przerywania ciąży, dewiacjami- różnymi zboczeniami, nie biorąc pod uwagę dojrzałości, doświadczenia i wieku uczniów, co może doprowadzić do typowo konsumpcyjnego podejścia do spraw związanych z płciowością; np. brutalnego wymuszenia na osobie inicjacji seksualnej.
* głoszenie niepodważalnej skuteczności środków antykoncepcyjnych.
- Wychowanie seksualne przyspiesza inicjację seksualną. (badania w USA)
- umacnia konsumpcyjne podejście młodych do współżycia, a tym samym do instrumentalnego traktowania drugiego człowieka.
- może powodować deprawację młodych.
OCENA wychowania seksualnego z różnych punktów widzenia:
- ABSOLUTYZMU ETYCZNEGO- istnieją niewzruszone normy i zasady dot. Aktywniści seksualnej
- zakaz współżycia przed ślubem
- całkowity zakaz aborcji
- ciąża u kobiety niezamężnej świadczy o jej moralnej degradacji
- NIE! Homoseksualizmowi i innym dewiacjom.
- NIE! masturbacji
- PERMISYWIZMU ETYCZNEGO- zakaz jakiejkolwiek oceny moralnej zachowań i postaw w sferze życia seksualnego.
- całkowita swoboda seksualna
- jedyne ograniczenie: „zadbanie o bezpieczny seks”
- RELATYWIZMU ETYCZNEGO- stanowisko pomiędzy absolutyzmem, a permisywizmem etycznym
- ocena moralna jest zależna od kontekstu sytuacyjnego
np. będąc przeciwnikiem współżycia przed ślubem, zgadzają się na nie,
gdy zawarcie związku małżeńskiego przedłuża się z przyczyn niezależ-
-nych od narzeczonych .
Wychowanie seksualne zorientowane ETYCZNIE.
- przygotowanie do życia płciowego w poczuciu moralnej odpowiedzialności za siebie i partnera.
- pomaga spojrzeć na akt seksualny z punktu widzenia filozofii personalistycznej; które jest wtedy widziane jako międzyosobowe spotkanie obojga kochających się ludzi z wzajemnym poszanowaniem godności osoby ludzkiej, wyrazem głębokiej więzi, miłości i odpowiedzialności.
- współżycia podporządkowane „wyższym wartościom”- miłości pragnącej dobra kochanej osoby.
- współżycie pozbawione „miłości duchowej „ nie różni się niczym od tej zwierzęcej
- współżycie nie jest sprawą osobistą, ponieważ podlega ocenie moralnej.
Wychowanie seksualne zorientowane etycznie opiera się głównie na absolutyzmie i relatywizmie etycznym. Najważniejsza wartością jest ludzkie życie. Małżeństwo powinno być instytucja oparta na wzajemnej miłości i poszanowaniu, w regulacji urodzeń powinno stosować się do nieszkodliwych środków oraz abstynencji seksualnej (np. okres przedmałżeński).
Powściągliwość w sferze seksualnej- gwarantuje harmonijny układ wzajemnych relacji. Współżycie ma być środkiem wzmacniającym więź, a nie istotą wspólnego bycia.
IV wychowanie patriotyczne- wychowanie obywatelskie
Wychowanie szczególnie cenione w czasach „otwartych granic”, w wyniku przynależności do UE, a tym samym przejmowania języka, kultury, tradycji i innych cech charakterystycznych dla innych państw. Mimo że zjawisko otwartości na inne państwa niewątpliwie ma swoje zalety, może prowadzić również do zachwiania tożsamości narodowej.
Definicje:
Przyuczanie, wdrażanie do umiłowania swojej Ojczyzny, narodu; kształtowanie postawy gotowości wyrzeczeń dla nich. Obowiązkowość wobec Narodu. (Okoń)
Świadome kształtowanie w młodzieży postawy patriotycznej, opartej na przywiązaniu do Ojczyzny, poczuciu solidarności i bezinteresownego postępowania na rzecz wspólnego dobra.(Gałęski)
Poznanie własnej Ojczyzny pod względem historycznym, geograficznym, krajobrazowym, kulturalnym.(Bocheński)
Cele:
- przygotowanie do służby narodowi
- kształtowanie przynależności , przywiązania i miłości do Ojczyzny
- uświadomienie młodym obowiązków wobec narodu
Pojęcia ściśle powiązane z wychowaniem patriotycznym.
NARÓD- o. Woroniecki- „staje się” jest to zbiorowość ludzi powstałej na gruncie wspólnoty dziejów kultury, języka odznaczająca się wspólną świadomością narodową, przywiązaniem do kraju i solidarnością wobec rodaków.
OJCZYZNA- Nowa Encyklopedia- kraj, w którym człowiek urodził się lub spędził znaczną część swojego życia i czuje się z nim związany emocjonalnie. Ojczyzna to także terytorium i zbiór stanowionych praw.
KULTURA- Leksykon PWN - całokształt materialnego i duchowego dorobku ludzkości, gromadzonego i wzbogacanego na przestrzeni dziejów, przekazywanego z pokolenia na pokolenie.
- wg Szczepańskiego- ogół wytworów działalności ludzkiej materialnych i niematerialnych, wartości, zasad postępowania, obyczajów przekazywanych z pokolenia na pokolenie.
PATRIOTYZM- „miłość do Ojczyzny”, praca i gotowość do poświęceń dla wspólnego dobra, wypełnianie obywatelskich obowiązków + przywiązanie emocjonalne.
- Bocheński- patriotyzm wiąże się ze sprawnością woli; najlepszy patriota to ten to potrafi najlepiej wypełnić swój obowiązek obywatelski.
- o. Woronicki- patriotyzm to także miłość do najbliższych, sprawiedliwość współdzielcza, przekładanie dobra Ojczyzny nad dobro własne.
Wskaźniki postawy patriotycznej:
Miłość do „małej” i „dużej” Ojczyzny. Wg E. Rudnika kto nie potrafi dbac o to, co jest mu bliskie, nie będzie umiał zadbac o to, co wielkie i najważniejsze.
„Mała Ojczyzna uczy żyć w Ojczyźnie wielkiej(...) J. S. Pasierb
Świadczenia na rzecz kraju.
Nauka w szkole
starannie wykonywana praca zawodowa
Troska o dobre imię Ojczyzny
Świadczenia o charakterze humanitarnym, filantropijnym.
Poszanowanie rodaków, współobywateli
Interesowanie się z interesami i sprawami narodu, dzięki mediom oraz udzielanie się w dyskusjach na tematy społeczno-polityczne.
Lojalność wobec rządzących; co nie oznacza bezkrytycznego podejścia wobec ich nadużyć.
Obrona własnego kraju: - płacenie podatków,
- udział w wyborach prezydenckich, sejmikowych, władz parlamentarnych
- odbycie służby wojskowej (obecnie nie ma)
- gotowość obrony państwa kosztem własnego życia
7. Szacunek wobec symboli narodowych: - godło, flaga,
- uczestnictwo w uroczystościach państwowych
- akceptacja osobliwych obyczajów narodowych i tradycji
Sposoby wychowania patriotycznego:
terenem wychowania patriotycznego mogą być różne lekcje (nie tylko przedmiotów humanistycznych); wszystkie, w których porusza się tematykę narodową.
Organizowanie spotkań z „ciekawymi ludźmi”- np. kombatantami wojennymi
Organizowanie apeli szkolnych, a przez to podkreślanie ważnych wydarzeń z dziejów naszego Narodu.
Konkursy z wiedzy na temat kraju.
Pamięć wobec poległych obrońców ojczyzny np. przez złożenie kwiatów na ich grobach.
Audycje historyczne.
Gazetki szkolne
Obecność symboli narodowych w klasach.
Patriotyczna postawa nauczycieli.
Nadużycia w wych. patriot.: - utwierdzanie młodych w szkodliwych przekonaniach graniczących z nacjonalizmem, szowinizmem, rasizmem, oraz nadgorliwe budzenie miłości do Ojczyzny mającej przejaw jedynie emocjonalny, bez możliwości przełożenia owych uczuć na konkretne czyny.
- świadoma dewaluacja (obniżanie wartości) słów: naród, ojczyzna, patriota
- uczenie patriotyzmu bez dawania świadectwa własnym życiem
- triumfalizm narodowy z niechęcią wobec innych narodów
- podważanie autorytetu zasłużonych patriotów
- porównanie patrioty z nacjonalistą
- przekonanie, że patriota może być także osoba niewierzaca
Zagrożenia dla wychowania patriotycznego
- kryzys autorytetów elit politycznych i gospodarczych
- korupcje na różnych szczeblach życia gospodarczego i politycznego
- brak zatrudnień
-niedostatnia troska o bezpieczeństwo obywateli
- niedowład w zwalczaniu bezdomności, uzależnień i chorób np. AIDS
V Inne dziedziny wychowania
Wychowanie umysłowe
Wychowanie religijne
Wychowanie zdrowotne
Wychowanie umysłowe.
Kształtowanie pozytywnej motywacji i postaw wobec nauki , jako wytworu umysłowego wobec pracy umysłowej; zaszczepienie wychowankom potrzeby rozwijania własnego umysłu. (Okoń)
Wychowanie umysłowe dotyczy również rozwoju emocjonalnego wychowanków, wzbudzenia pasji poznawczej , ciekawości, wyobraźni. (Suchodolski)
Wychowanie to ma na celu przekazać wiedze na temat wzbogacania kultury umysłowej, racjonalnego postępowania w życiu, samokształcenia i rozwijania własnych zainteresowań.(Leksykon PWN)
Wychowanie umysłowe idzie w parze z nauczaniem, a nauczanie z wychowaniem.
Dwie koncepcje nauczania pozostającego w bliskim związku z wychowaniem umysłowym, opierające się na :
SZKOLE TRADYCYJNEJ SZKOLE AKTYWNEJ
- Komeński, Pestalozzi, Herbart - J. Dewey
- wychowywanie umysłowe polega na biernym - aktywizowanie uczniów w myśleniu i działaniu
Kopiowaniu i utrwalaniu przekazywanych praktycznym.
Uczniom wiadomości przez nauczyciela - myślenie i działanie to dwa podstawowe
- zakłada się, że „wystarczy wiedzieć”, aby nie procesy, będące podstawą dla w. umysłowego
postępować wbrew pewnym zasadom, - aktywny i samodzielny udział w lekcji oraz
- wiedza jest w stanie zapewnić nam jej organizowaniu.
poprawne zachowanie moralne, jej brak jest - wychowanie wychodzi naprzeciw uczniom,
równoznaczny z nieumiejętnością umożliwiając im samodzielny rozwój
dobrego postępowania. - uczniowie sami organizują sobie czas w szkole
- nauczyciel jest „niepodważalnym” - nauczyciel może co najwyżej delikatnie
autorytetem, na jego lekcjach panuje ład i porządek sugerować.
lecz lekcje te nie są lubiane przez uczniów. - przyczynia się do wzrostu odpowiedzialności
Skuteczność wychowania jest znikoma. Dzieci za jakość nauczania.
- uatrakcyjnienie lekcji wiąże się z powodowaniem sytuacji problematycznej
I aranżowaniu swobodnej dyskusji.
Sytuacja problemowa to sytuacja dydaktyczna, która stwarza uczniom możliwość samodzielnego rozwiązania jakiegoś zadania; musi sam zorganizować sobie dane, które umożliwią mu wykonać polecenie. To stwarza w nim przekonanie o wadze zadania.
Nauczyciel natomiast musi posiadać wiedzę na temat psychicznego rozwoju uczniów oraz ich umiejętności i zainteresowań; wymaga się od niego roli cichego reżysera, który będzie potrafił umiejętnie kierować swoimi uczniami, nie dając im bezpośrednich poleceń=>( wychowawca będący tym trzecim/czwartym)
Bardzo ważne jest aby odwoływać się do aktywności uczniów: np. zorganizowanie wywiadu, gazetki szkolnej, możliwość dzielenia się własnymi doświadczeniami, możliwość korzystania z mediów.
Dyskusja- zespołowa/ zbiorowa jest również bardzo ważnym składnikiem wychowawczym, ponieważ uczy krytycyzmu, samodzielności, obrony własnych przekonań, wyrażania myśli. Szczególnie pożądana jest dyskusja bogata w kontrowersyjne wypowiedzi uczniów. Powinna się zakończyć sformułowaniem ogólnych wniosków i podjęciem wspólnej decyzji.
Wychowanie religijne
- ma służyć dzieciom o określonej orientacji religijnej
- religia jest niezbywalnym prawem i niepodważalnym faktem społecznym- człowiek to istota duchowa.
- podporządkowanie działalności edukacyjnej prawom, założeniom jakiego wyznania
- wychowanie do życia religijnego- duchowego
- wychowanie do miłości wobec Boga, poznanie Go i świadczenie o Nim przez swoja postawę i stosunek do innych ludzi
- istota wychowania religijnego ma wpływ na rozwój dojrzałości życiowej człowieka
- jest szczera Zachę tę do postaw altruistycznych i prospołecznych.
Pozytywy wychowania religijnego:
Wiara w Boga pozwala przetrwać kryzysy, zerwać z uzależnieniami, poprawia relacje międzyludzkie, sprzyja „zdrowszemu życiu”- młodzi wierzący rzadziej popadają w nałogi, są karani czy chorzy na różne psychiczne dolegliwości.
Pomaga zrozumieć, że otaczająca nas rzeczywistość nigdy nie wyczerpie naszego bogactwa- duchowego; że jesteśmy istotami także duchowymi, które nie mogą ograniczać się jedynie do materialnego pierwiastka życia.
Wzmaga poczucie „tajemnicy” istnienia, samego Stwórcy.
Pozwala spojrzeć na osobę ludzką jako rozumną, odpowiedzialną, posiadającą wolną wolę. Człowiek może powiedzieć Bogu „Tak” lub „Nie”, a jego decyzja musi być poprzedzona rzetelna wiedzą.
Rola wychowania religijnego przypada nie tylko na instytucję kościoła, szkoły, ale także na rodziców. Postawa ta może się przejawiać w świadczeniu sobie wzajemnych usług z motywacji religijnej. Szczególnie ważna jest postawa rodziców w pielęgnowaniu obyczajów adekwatnych dla danego wyznania, czynny udział w nabożeństwach, posługiwanie się symbolika religijną, czytanie Pisma Świętego.
W szkole wychowanie religijne odbywa się na lekcjach religii. Może mieć również swój przejaw w organizowaniu uroczystości związanych z różnymi świętami religijnymi, przepojenie treści wychowania ideologią religijną. Ważne jest również stworzenie klimatu religijnego oraz wiarygodna postawa nauczycieli. Oddziaływania wychowawcze powinny być również adekwatne do wieku wychowanków.
Wychowanie zdrowotne- higieniczne
System działalności wychowawców i wychowanków, której celem jest opanowanie wiedzy odnośnie ludzkiego organizmu od strony psychicznej, społecznej, fizycznej; wzbogacenie ich wiedzy na temat zdrowia i higieny osobistej. (Okoń)
Kształtowanie poprawnych postaw zdrowotnych.
Zagadnienia z wiedzy o zdrowiu:
- przestrzeganie zasad higieny osobistej
- sposoby prawidłowego odżywiania się
- przyczyny, objawy chorób cywilizacyjnych
- profilaktyka
- zabezpieczenie przed nałogami
- pierwsza pomoc
- zachowanie w razie pożaru
- szkodliwość leków
Wychowanie zdrowotne polega na wyrobieniu pewnych nawyków, zachowań wśród młodzieży: np. utrzymanie czystości osobistej, higiena odżywiania, higiena pracy umysłowej, nauka pływania, abstynencja od alkoholu.
Realizacja celów wychowania higienicznego:
- zapewnienie potrzeb biologicznych i bezpieczeństwa
- nauczenie odpowiedzialności za siebie i członków rodziny
- zachęcanie najbliższych do zdrowego stylu życia
- umiejętność samodzielnego korzystania z wiedzy o zdrowiu
- zasięganie rad u specjalistów społeczności lokalnej
- odpowiedzialne planowanie czasu wolnego; uwzględnienie ni
Niebezpieczeństw
- włączenie wychowania zdrowotnego w całokształt wychowania młodzieży.
- sprzyjanie ogólnej dobrej kondycji fizycznej i psychicznej dzieci- np. przez ćwiczenia ruchowe.
Wychowanie fizyczne
Bardzo ważny element wychowania zdrowotnego; całokształt zabiegów zmierzających do prawidłowego rozwoju fizycznego u wychowanków, doskonalenie sprawności ruchowej, podwyższenie odporności i wyrobienie odruchów reakcyjnych.