WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA wszystkie pytania

WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA

pytania egzaminacyjne

1. Z hermeneutyką prawniczą daje się powiązać pojęcia:[„4 główne idee rozumienia” i były to:językowość, historyczność, przedrozumienie, struktura cyrkularna rozumienia (tzw. Koło hermeneutyczne)]

(a) audytorium partykularnego

(b) językowości

(d) sylogizmu prawnego

2. Można wyróżnić hermeneutykę: [wyróżnione są dwa nurty: metodologiczny i filozoficzny (ontologiczny/fenomenologiczny). ]

(a) ontologiczną (fenomenologiczną)

(b) topiczno-retoryczną

(d) miękką

3. Za twórcę szkoły ekonomicznej analizy prawa uchodzi:

(a) Kelsen

(b) Hart

(d) Posner

4. Norma wedle Kelsena jest:

(a) elementem systemu prawa

(b) performatywem

(d) równoważna jakiejś nomie moralnej

5. Powiązania pomiędzy normami w systemie statycznym mają charakter:

(a) inferencyjno-treściowy

(b) formalno-kompetencyjny[dynamicznym]

(d) żadna z odpowiedzi nie jest poprawna

6. Według Dworkina na pojęcie prawa składają się:

(a) m.in. reguła uznania

(b) m.in. reguła zmiany

(d) m.in. zasady prawne

7. Twierdzenie, że prawo jest rezultatem przeprowadzenia dyskursu praktycznego zostało sformułowane na gruncie:

(a) koncepcji Harta

(b) pozytywizmu prawnego

(d) koncepcji Alexy'ego

8. Regułami wtórnymi u Harta były: [ w koncepcji Harta odnajdujemy trzy reguły wtórne:

-reguły zmiany – umożliwiają zmiany reguł wtórnych

-reguły rozstrzygania – pozwalające na ustalenie treści i sposobu zastosowania reguł pierwotnych

-reguły rozpoznawania – czy jakaś reguła pierwotna należy bądź nie należy do danego systemu

(a) reguła nakazująca pośrednie stosowanie prawa precedensowego

(b) reguła uznania (rozpoznania)

(c) reguła określająca, jakie reguły (normy) pierwotne należą do systemu prawa

(d) reguła zakazująca zabijania

9. Niepozytywistyczny charakter miały następujące koncepcje filozoficznoprawne:

(a) koncepcja Dworkina

(b) koncepcja Petrażyckiego

(c) koncepcja Posnera

(d) koncepcja Holmesa

10. Istotą prawa w ujęciu Holmesa nie jest:

(a) idealnie obowiązująca norma

(b) przewidywanie, co zrobią sędziowie

(c) wynik dyskursu praktycznego

(d) żadne z powyższych

11. O rozdziale prawa i moralności nie mówił:

(a) pozytywizm kontynentalny

(b) Kelsen

(d) św. Tomasz

12. Prawo sprowadzone jest do idealnie obowiązujących norm w: [u kelsena]

(a) koncepcji Holmesa

(b) realizmie amerykańskim

(d) żadna odpowiedź nie jest poprawna

13. Cechą procesu rozumienia w hermeneutyce jest:

(a) koło hermeneutyczne

(b) językowość

(c) historyczność

(d) przedrozumienie

14. Za zasady prawne w rozumieniu Dworkina nie można uznać następujących stwierdzeń:

(a) dyskurs praktyczny powinien uwzględniać zasady komunikacji językowej

(b) in dubio pro reo

(c) uprawnioną jest tylko metoda interpretywizmu

(d) prawo składa się z reguł pierwotnych i wtórnych

15. Teorię argumentacyjnej Perelmana można powiązać z pojęciami:

(a) partykularnego audytorium

(b) przekonania

(c) uniwersalnego audytorium

(d) namowy

16. Ekonomiczną analizę prawa rozpropagował:

(a) Holmes

(b) Posner

(d) żaden z powyższych

17. O normie podstawowej (Grundnorm) była mowa w związku z: [u kelsena]

(a) koncepcją reguł i zasad Dworkina

(b) koncepcją reguł wtórnych Kelsena

(d) żadne z powyższych

18. System statyczny to system, w którym norma niższa wynika:

(a) z treści reguły uznania

(b) z treści normy podstawowej

(c) z treści normy wyższej

(d) z zasady prawnej

19. Według Dworkina na pojęcie prawa składają się:

(a) normy/reguły prawne

(b) reguła uznania

(c) tzw. policies

(d) norma podstawowa

20. Twierdzenie, że prawo jest rezultatem procesu interpretacji zastało sformułowane na gruncie:

(a) fenomenologicznej wersji hermeneutyki prawniczej

(b) realizmu prawnego

(c) hermeneutyki prawniczej

(d) realizmu prawniczego

21. Realizm prawniczy nie akceptował następujących twierdzeń:

(a) prawo pozytywne jest wyprowadzane z norm prawa natury

(b) obowiązuje tylko prawo ustanowione przez suwerena

(d) prawo nie daje się zredukować do psychologicznych lub socjologicznych faktów

22. Założenie, że proces wykładni i stosowania prawa ma charakter sylogistyczny, nie było przyjmowane przez:

(a) realizm skandynawski

(b) realizm amerykański

(c) Holmesa

(d) pozytywizm kontynentalny

23. Za pozytywistyczne były uznawane następujące koncepcje filozoficznoprawne:

(a) koncepcja Austina

(b) teoria Petrażyckiego [realizm]

(d) żadna z powyższych

24. Istoty prawa nie sprowadzano wyłącznie do pojęcia normy (reguły) w:

(a) pozytywizmie prawniczym

(b) czystej teorii prawa Kelsena

(d) realizmie skandynawskim

25. Z ekonomiczną analizą prawa wiązać można pojęcie:

(a) efektywności

(b) namowy

(d) teorii racjonalnego wyboru

26. Z hermeneutyką prawniczą daje się powiązać pojęcia:

(a) koła hermeneutycznego

(b) namowy

(d) przedrozumienia

27. Można wyróżnić hermeneutykę:

(a) miękką

(b) topiczno-retoryczną

(d) żadne z powyższych

28. Za twórcę szkoły ekonomicznej analizy prawa uchodzi: [posner]

(a) Kelsen

(b) Hart

(d) żaden z powyższych

29. Norma prawna wedle Kelsena nie jest: [jest: a i b]

(a) elementem systemu prawa

(b) czystą powinnością

(c) przeżyciem psychicznym

(d) równoważna jakiejś nomie moralnej

30. Powiązania pomiędzy normami w systemie dynamicznym mają charakter: [ Mają charakter formalno-kompetecyjny.]

(a) inferencyjno-treściowy

(b) formalno-treściowy

(d) żadna z odpowiedzi nie jest poprawna

31. Według Dworkina na pojęcie prawa składają się: [pod pojęciem prawa Dworkina wyróżnia reguły prawne oraz tzw. standardy, które dzieli na principles (zasady prawne) i policies]

(a) m.in. reguły/normy prawne

(b) m.in. norma podstawowa

(d) m.in. zasady prawne

32. Twierdzenie, że prawo jest rezultatem przeprowadzenia dyskursu praktycznego zostało sformułowane na gruncie:[To twierdzenie autorstwa R. Alexy’ego]

(a) koncepcji Harta

(b) teorii Posnera

(d) żadna odpowiedź nie jest poprawna

33. Regułami wtórnymi u Harta były:

(a) reguła podstawowa (najwyższa)

(b) niektóre reguły pierwotne

(c) reguła określająca, jakie reguły (normy) pierwotne należą do systemu prawa

(d) reguła zakazująca zabijania

34. Niepozytywistyczny charakter miały następujące koncepcje filozoficznoprawne:

(a) koncepcja Kelsena

(b) normatywizm

(d) koncepcja Posnera

35. Prawo sprowadzone jest do idealnie obowiązujących norm w:

(a) normatywizmie

(b) realizmie amerykańskim

(d) żadna odpowiedź nie jest poprawna

36. Z ekonomiczną analizą prawa powiązać można pojęcia:

(a) teorii racjonalnego wyboru

(b) przekonania

(c) homo oeconomicus

(d) systemu dynamicznego

37. Cechą procesu rozumienia w hermeneutyce nie jest:

(a) retoryczność

(b) topiczność

(c) kontemporalność

(d) przedrozumienie

38. Za zasady prawne w rozumieniu Dworkina nie można uznać następujących stwierdzeń:

(a) nikt nie powinien czerpać korzyści ze zła, które wyrządził

(b) in dubio pro reo

(c) każdy może wziąć udział w dyskursie praktycznym

(d) prawo składa się z reguł pierwotnych i wtórnych

39. Teorię argumentacyjnej Perelmana można powiązać z pojęciami:

(a) partykularnego audytorium

(b) tezy o przypadku szczególnym [Sonderfallthese R.Alexy’ego.]

(c) uniwersalnego audytorium

](d) imperatywu hipotetycznego [raczej zwiazane z kantem]

40. Ekonomiczną analizę prawa rozpropagował:

(a) Holmes

(b) Dworkin

(d) Posner

41. O normie podstawowej (Grundnorm) była mowa w związku z: [kelsenem]

(a) koncepcją reguł i zasad Dworkina

(b) koncepcją reguł pierwotnych Harta

(d) żadna odpowiedź nie jest poprawna

42. System statyczny, to system w którym norma niższa wynika:

(a) z treści reguły zmiany

(b) z treści normy podstawowej

(c) z formy normy najwyższej

(d) z policies

43. Według Harta na pojęcie prawa składają się: [(a),(b) oraz c to terminy używane przez Dworkina.]

(a) standardy

(b) zasady prawne

(d) żadne z powyższych

44. Twierdzenie, że prawo jest rezultatem procesu interpretacji (rozumienia) zastało sformułowane na gruncie:

(a) fenomenologicznej wersji hermeneutyki prawniczej

(b) koncepcji Kaufmanna

(d) realizmu amerykańskiego

45. Amerykański realizm prawniczy nie akceptował następujących twierdzeń:

[prawo ustanowione przez suwerena utożsamiam z pojęciem „prawa w księgach”. Jak wiemy, realiści uważali law in books za „martwe”, ważne jest prawo w działaniu. Realiści uważali, że prawo daje się zredukować do psychologicznych lub socjologicznych faktów, ponadto odrzucali doktrynę prawa natury ]

(a) prawo pozytywne nie jest wyprowadzane z norm prawa natury

(b) obowiązuje tylko prawo ustanowione przez suwerena

(c) ważne jest „prawo w księgach”

(d) prawem jest to, co robią sędziowie

46. Założenie że proces wykładni i stosowania prawa ma charakter logiczny było przyjmowane przez:

(a) Holmesa [Holmes związany z realizmem, który jak wiemy postulował ujęcie prawa w kategorii faktu psychologicznego i/lub społecznego, (realiści podobnie jak hermeneuci uważali, że „nie ma prawa przed interpretacją”]

(b) jurysprudencję pojęciową (Begriffsjurisprudenz)

(d) pozytywizm kontynentalny

47. Przedstawicielami nurtu ontologicznego w hermeneutyce byli: [+esser, heidegger]

(a) Dilthey

(b) Kaufmann

(c) Gadamer

(d) Schleiermacher

48. Przedstawicielami nurtu ontologicznego w hermeneutyce nie byli (był):[ + larenz, betti,]

(a) Dilthey

(b) Schleiermacher

(d) Heidegger

49. Sonderfallthese (tezę o przypdku szczególnym) głosił: [Tezę tę głosił R. Alexy.]

(a) Hart

(b) Holmes

(d) żaden z powyższych

50. Pojęcie uniwersalnego audytorium pojawiło się w koncepcjach:

(a) Harta

(b) Diltheya

(d) Perelmana

51. Z ekonomiczną analizą prawa da się powiązać pojęcia:

(a) homo oeconomicus

(b) uniwersalnego audytorium

(d) toposu [związane z argumentacją]

52. O normie najwyższej mówił Kelsen rozważając przypadek:

(a) systemu dynamicznego

(b) systemu statycznego

(d) systemu sfingowanego

53. O prawie jako czystej powinności mówił:

(a) Holmes

(b) Hart

(c) Kelsen

(d) żaden z powyższych

54. Dworkin, krytykując pozytywizm prawniczy, stwierdził:

(a) prawo nie składa się tylko z norm/reguł prawnych

(b) powinno się oddzielać prawo od moralności

(d) prawo powinno być efektywne ekonomicznie

55. Pojęcie „rozumienia” miało kluczowe znaczenie w:

(a) koncepcji Kelsena

(b) amerykańskim realizmie prawniczym

(c) koncepcji Diltheya

(d) koncepcji Kaufmanna

56. Amerykański realizm prawniczy nie akceptował następujących twierdzeń:

(a) prawo „w księgach” jest ważniejsze niż „prawo w działaniu”

(b) obowiązuje tylko prawo ustanowione przez suwerena

(c) prawo należy do sfery czystej powinności

(d) prawo to nie tylko ustawa

57. Pogląd, że rozstrzygnięcia prawne są dokonywane wyłącznie w oparciu o normy (reguły) obowiązującego (stanowionego) prawa był kwestionowany przez:

(a) pozytywizm prawniczy

(b) Austina

(d) żadna odpowiedź nie jest poprawna

58. Teza o rozdziale prawa i moralności pojawiła się w:

(a) czystej nauce prawa Kelsena

(b) koncepcjach prawnonaturalnych

(c) pozytywizmie prawniczym

(d) normatywizmie

59. Tezę, że prawo jest „odkrywane”, a nie „tworzone” głosili zwolennicy: [To teza doktryny prawa natury ]

(a) dziewiętnastowiecznego pozytywizmu prawniczego

(b) zwolennicy koncepcji psychologicznych prawa

(d) żadne z powyższych

60. Sonderfallthese (teza o przypadku szczególnym) została opisana przez:(Robert Alexy – Special Case Thesis)

(a) Perelmana

(b) Viehwega

(d) żadnego z powyższych

61. Cechą procesu rozumienia w hermeneutyce jest:

(a) logiczność

(b) dogmatyczność

(d) historyczność

62. System statyczny Kelsena, to system w którym norma wyższa:

(a) wyznacza inferencyjnie treści normy niższej

(b) zawiera kompetencję do wydania normy niższej

(c) określa treść normy niższej

(d) ustanawia pozaprawne standardy

63. Standardami według Dworkina są:

(a) reguła uznania

](b) zasady prawne

(d) policies

64. Podział na nurt metodologiczny (epistemologiczny) i ontologiczny dotyczył:(w hermeneutyce prawniczej)

(a) realizmu skandynawskiego

(b) koncepcji prawnonaturalnych

(d) żadne z powyższych

65. Realistycznymi (w sensie realizmu prawnego) były następujące kierunki:

(a) Begriffsjurisprudenz (jurysprudencja pojęciowa - pozytywizm)

(b) teoria Holmesa

(d) pozytywizm Harta

66. Pogląd, że rozstrzygnięcia prawne są dokonywane wyłącznie w oparciu o normy (reguły) obowiązującego (stanowionego) prawa, nie był przyjmowany przez:

(a) pozytywizm kontynentalny

(b) Austina

(d) Holmesa[ Holmes był realistą – w kręgu jego zainteresowań był proces podejmowania decyzji przez sędziów, więc przedmiotem badań były psychologiczne i socjologiczne aspekty podejmowania rozstrzygnięć.]

67. O prawie jako zbiorze reguł pierwotnych i wtórnych nie mówił:

(a) Austin

(b) Dworkin

(c) Kelsen

(d) Hart

68. Rozdział na „prawo w księgach“ i „prawo w działaniu“ został wprowadzony:

(a) przez św. Tomasza z Akwinu

(b) przez Austina

(c) w amerykańskim realizmie prawniczym

(d) w skandynawskim realizmie prawnym

69. Z ekonomiczną analizą prawa wiązać można pojęcie: [ (a) teza o przypadku szczególnym – Sonderfallthese R.Alexy’ego. (b) namowy oraz © audytoriu uniwersalnego – rerotyka Perelmana.]

(a) tezy o przypadku szczególnym

(b) namowy

(d) żadne z powyższych

70. System statyczny, to system w którym norma niższa wynika: [kelsen]

(a) z treści reguły zmiany

(b) z treści normy podstawowej

(c) z treści normy wyższej

(d) żadne z powyższych

71. Twierdzenie, że prawo jest rezultatem procesu interpretacji (rozumienia) zastało sformułowane na gruncie:

(a) normatywnej teorii prawa

(b) realizmu prawnego

(c) hermeneutyki prawniczej

(d) teorii Kaufmanna

72. Teza, iż „sędzia jest ustami ustawy”, opisuje stanowisko:

(a) realizmu amerykańskiego

(b) realizmu skandynawskiego

(c) pozytywizmu kontynentalnego

(d) ekonomicznej analizy prawa

73. Pojęcie „minimum treści prawa natury” zdefiniował:

(a) Petrażycki

(b) św. Tomasz z Akwinu

(c) Hart

(d) żaden z powyższych

74. O sędzim Herkulesie mówił:

(a) Hart

(b) Holmes

(d) Dworkin

75. Z perspektywy „złego człowieka” na prawo patrzył:

(a) Dworkin

(b) Beccaria

(c) Holmes

(d) Watson

76. Twierdzenie Coase'a wiąże się z:

(a) realizmem prawnym

(b) prawem natury

(c) ekonomiczną analizą prawa

(d) żadne z powyższych

77. Pozytywistą nie był (nie byli): [ Holmes – realizm prawny, Kauframnn – hermeneutyka, Posner – EAP, Dworkin – nie był pozytywistą]

(a) Holmes

(b) Kaufmann

(c) Posner

(d) Dworkin

78. Zasady prawne wg Dworkina:

(a) są normami prawnymi (należą do systemu prawnego)

(b) są stosowane na zasadzie „wszystko-albo-nic‟

(c) mają „wymiar wagi‟

(d) mogą być sprzeczne z regułami prawnymi

79. Ze względu na moc wiążącą wyróżniamy: [ Ze względu na moc wiążącą wyróżniamy wykładnie: legalną, autentyczną, operatywną, doktrynalną.]

(a) wykładnię sensu largo

(b) wykładnię autentyczną

(d) wykładnię operatywna

80. Dyrektywą wykładni systemowej nie jest: [(a), (b) oraz (d) to dyrektywy wykładni językowej. © jest dyrektywą wykładni systemowej]

(a) domniemanie języka specjalnego

(b) zakaz wykładni per non est

(d) dyrektywa lege non distinguente

81. Zakaz wykładni homonimicznej jest dyrektywą: [Jest to dyrektywa wykładni językowej. Z podręcznika prof. Morawskiego wynika, że wykładnia językowa=gramatyczna=lingwistyczna ]

(a) wykładni językowej

(b) wykładni gramatycznej

(c) wykładni lingwistycznej

(d) wykładni systemowej

82. Wykładnia synonimiczna:

(a) zakazuje zastępowania definicji legalnych synonimami

(b) jest zakazana

(d) jest czasami dopuszczalna

83. Racjonalny prawodawca:

(a) nie stanowi norm sprzecznych analitycznie (formalnie)

(b) nie stanowi norm sprzecznych (niezgodnych) prakseologicznie

(d) uznaje tylko racje ekonomiczne

[prawodawca jest racjonalny, tzn.:

− posiada doskonałą znajomość języka;

− posiada doskonałą znajomość reguł logiki;

− posiada odpowiednią wiedzę,

− posiada niesprzeczny zespół celów,

− odpowiedno dobiera środki do realizacji tych celów

Z założenia o racjonalności prawodawcy wynikają następujące tezy:

− prawodawca nie stanowi norm sprzecznych;

− prawodawca nie stanowi norm zawierających luki;

− prawodawca nie stanowi norm zbędnych;

− prawodawca dąży do społecznie aprobowanych celów;

− prawodawca liczy się z konsekwencjami empirycznymi podejmowanych decyzji.]

84. Wedle dynamicznych teorii wykładni: [Teorie statyczne dają pierwszeństwo wykładni językowej, teorie dynamiczne – funkcjonalnej]

(a) należy preferować wyniki wykładni językowej

(b) należy preferować wyniki wykładni funkcjonalnej

(d) należy brać pod uwagę tylko i wyłącznie wyniki wykładni systemowej i funkcjonalnej

85. Elementami operatywnej koncepcji wykładni są (jest):

(a) zasada clara non sunt interpretanda

(b) desuetudo

(c) dyrektywy wykładni gramatycznej

(d) imperatyw hipotetyczny

86. Materiałami interpretacyjnymi mogą być:

[Akty normatywne. Orzecznictwo sądowe. Materiały przygotowawcze. Doktryna prawnicza, Teksty uchylonych aktów normatywnych i związane z nimi orzecznictwo, Materiały komparatystyczne, Wyniki ekspertyz naukowych i opinie biegłych, Wiedza specjalistyczna nieprawnicza]

(a) komentarz do kodeksu karnego

(b) protokół z posiedzenia Sejmu

(c) orzeczenie Sądu Apelacyjnego

(d) żadna odpowiedź nie jest poprawna

87. Argumentum a simile występuje: _[ per analogiam i a contrario]

(a) w dwóch podstawowych formach

(b) w trzech podstawowych formach

(d) m.in. w postaci rozumowania a contrario

88. Wykładnia funkcjonalna:

(a) pełni funkcję subsydiarną

(b) nie jest preferowana w teoriach dynamicznych wykładni

(d) jest podstawą wykładni legalnej

89. Wykładnia systemowa:

(a) ma zawsze pierwszeństwo przed wykładnią lingwistyczną

(b) ma zawsze pierwszeństwo przed wykładnią językową

(c) ma charakter subsudiarny

(d) to element wykładni operatywnej

90. Lege non distinguente nec nostrum est distinguere jest dyrektywą wykładni:

(a) językowej

(b) gramatycznej

(d) dynamicznej

91. Pogląd, że norma prawna jest „dekodowana” (rekonstruowana) z przepisów prawnych związany jest z :

(a) operatywną koncepcją wykładni prawa

(b) derywacyjną koncepcją wykładni prawa

(d) statycznymi modelami wykładni

92. Formuła interpretatio cessat in claris związana jest z:

(a) operatywną koncepcją wykładni

(b) wykładnią sensu largissimo

(d) jest to jedna z dyrektyw wykładni językowej

93. Domniemanie (dyrektywa) języka potocznego:

(a) jest stosowane bezwyjątkowo

(b) jest dyrektywą wykładni systemowej

(c) jest dyrektywą wykładni gramatycznej

(d) w ogóle nie jest dyrektywą wykładni, tylko domniemaniem prawnym

94. Odwołanie się do słownikowych definicji słów jest przykładem zastosowania:

(a) dyrektywy języka prawnego

(b) dyrektywy wykładni synonimicznej

(c) dyrektywy języka potocznego

(d) jednej z dyrektyw wykładni językowej

95. Subsydiarność wykładni systemowej oznacza, że stosowana ona być może:

(a) zawsze po zastosowaniu wykładni językowej i funkcjonalnej

(b) tylko gdy zachodzi taka potrzeba

(d) żadne z powyższych

96. Ratio legis to

(a) założenie racjonalności prawodawcy

(b) wymóg uzasadnienia orzecznia sądowego

(c) cel regulacji prawnej

(d) dyrektywa wykładni systemowej

97. Rozumowanie a maiori ad minus: [rozumowanie a minori ad maius stosujemy do norm zakazujących, a rozumowanie a maiori ad minus do norm dozwalających.]

(a) jest przykładem rozumowania przez analogię

(b) jest rozumowaniem a contrario

(d) żadne z powyższych

98. Korzystając w interpretacji przepisów z orzecznictwa, wykorzystujemy:

(a) dyrektywę języka prawnego

(b) dyrektywę języka potocznego

(c) dyrektywę języka specjalnego

(d) żadne z powyższych

99. Wśród dyrektyw wykładni systemowej nie znajdziemy:

(a) zakazu wykładni per non est

(b) nakazu interpretacji prawa zgodnie z konstytucją

(d) zakazu wykładni prowadzącej do luk

100. Argument z konsekwencji językowej jest dyrektywą wykładni:

(a) językowej

(b) lingwistycznej

(d) nie istnieje taka dyrektywa wykładni [Sądzę, że dodanie słowa „językowej” ma być tutaj zwyczajną ‘zmyłką, a jeżeli nie to funkcjonalnej.]

101. Argumentum a fortiori:

(a) ma jedną podstawową formę

(b) ma dwie podstawowe formy

(d) jest dyrektywą wykładni funkcjonalnej

102. Argumentum a contrario:

(a) prowadzi do odwrotnych rezultatów niż rozumowania per analogiam

(b) jest bezwyjątkowo stosowane w prawie cywilnym

(c) jest dyrektywą wykładni funkcjonalnej w prawie karnym

(d) żadne z powyższych

103. Przedstawicielem pozytywizmu prawniczego nie jest:

(a) I. Kant

(b) H. Kelsen

(c) św. Augustyn

(d) J. Austin

104. Teoria zakładająca, że „przepisy prawa rażąco niesprawiedliwe nie obowiązują”, to:

(a) teoria Radbrucha

(b) teoria imperatywu

(d) teoria czysto normatywna

105. Twórcą czystej metody normatywnej był:

(a) św. Tomasz

(b) H. Kelsen

(d) Grocjusz

106. Twórcą teorii imperatywu kategorycznego był:

(a) Kelsen

(b) Hart

(d) Kant

107. Imperatyw kategoryczny Kanta zawiera się w następujących stwierdzeniach:

(a) powinniśmy postępować według takich reguł, co do których chcielibyśmy, żeby były powszechnie obowiązującym prawem

(b) nie powinniśmy postępować według takich reguł, co do których chcielibyśmy, żeby były powszechnie obowiązującym prawem

(d) żadne z powyższych

108. Prawo wg L.L. Fullera powinno być:[ prawa musza byc dostatecznie ogólne, opublikowane, nie mogą działac wstecz, formułowane w sposób zrozumiały, nie moga być sprzeczne, ich przestrzeganie może być możliwe, muszą mieć pewną trwałość, musi być zgodność pomiędzy prawem ustanowionym a urzeczywistnionym]

(a) ogłoszone

(b) ogólne

(d) możliwe do przestrzegania zgodnie z zasadą imperatywu kategorycznego

109. Jakie warunki moralności prawa wskazywał L.L. Fuller:

(a) prawo powinno działać wstecz,

(b) prawo powinno być sformułowane w sposób zrozumiały,

(c) prawo nie powinno się często zmieniać,

(d) prawo nie powinno być ogólne.

110. Pojęcie prawa wg Johna Austina zakłada:

(a) że prawo istnieje, gdy występuje suweren de iure

(b) że prawo istnieje, gdy występuje suweren de facto

(c) że źródłem prawa jest fakt polityczny

(d) że prawo powinno być ściśle związane z moralnością

111. Reguły wtórne wg H. Harta:

(a) możemy podzielić na dwa typy,

(b) możemy podzielić na trzy typy

(c) reguła wtórna uznania określa, jakie reguły należą do systemu prawa, a jakie nie należą

(d) reguła wtórna rozstrzygania określa, w jaki sposób należy zmieniać reguły prawa

112. Jakie są główne założenia realizmu prawnego:

(a) prawo nie jest faktem

(b) prawo jest faktem

(d) prawo trzeba badać jako fakt

113. Najwybitniejszymi przedstawicielami realizmu amerykańskiego byli: [+ gray, ]

(a) O. Holmes

(b) J. Austin

(c) J. Frank

(d) K. N. Llewellyn

114. Według H. Kelsena system prawny może mieć postać systemu:

(a) mieszanego

(b) analogicznego

(c) statycznego

(d) dynamicznego

115. Wskaż autora tezy o "ustawowym bezprawiu i ponadustawowym prawie":

(a) Jürgen Habermas

(b) Niklas Luhmann

(d) Gustav Radbruch

116. Wskaż cechy pozytywizmu prawniczego:

(a) brak rozdziału prawa i moralności

(b) brak metody prawniczej

(d) normy i reguły muszą być tworzone przez organ kompetentny

117. Rozumienie prawa jest kluczowym pojęciem dla:

(a) realizmu prawniczego

(b) pozytywizmu ustawowego

(c) hermeneutyki

(d) pozytywizmu prawniczego

118. Koncepcja ,,right answer” (jedynej poprawnej odpowiedzi) została opracowana przez:

(a) J. Rawlsa

(b) H.L.A.Harta

(d) R. Dworkina

119. Według H. Kelsena powiązania między normami w systemie statycznym mają charakter:

(a) inferencyjny

(b) treściowy

(d) logiczny

120. Odnosząc się do relacji prawa i moralności, H. Hart proponuje:

(a) pełny faktyczny rozdział prawa i moralności

(b) unifikację tych dwóch systemów normatywnych

(c) uwzględnienie przez prawo minimum treści prawa natury

(d) Hart w swoich rozważaniach nie podejmuje tego wątku

121. ,,Czystą naukę prawa”, opartą na założeniach kantyzmu i neokantyzmu, opracował:

(a) K. Fisher

(b) L. Petrażycki

(d) H. Kelsen

122. Najsilniej w swojej teorii sferę bytu i powinności odróżnia:

(a) normatywizm H. Kelsena

(b) ekonomiczna analiza prawna

(d) teoria argumentacji prawniczej

123. L. Petrażycki jest:

(a) zaliczany ze swoim rozumieniem prawa do nurtu teorii prawa natury

(b) realistą prawnym

(d) twórcą oryginalnej teorii argumentacji prawniczej

124. Realizm amerykański: [ruch czysto prawniczy, prawo nieustannie zmieniajace sie, będące dziełem sądów, prawo sposobem osiagania celow społecznych, musi być nieustannie zmieniane, oddzielenie od prawa jakie jest od jakie być powinno, nieprzydatność reguł prawnych,]

(a) jest ruchem czysto filozoficznym

(b) nie uznaje rozróżnienia bytu i powinności

(d) ujmuje prawo jako twór podlegający nieustannym zmianom

125. System prawa, w którym nie występuje żadna postać niezgodności norm, to system:

(a) zupełny

(b) hierarchiczny

(c) spójny

(d) otwarty

126. Norma najwyższa w systemie dynamicznym jest według H. Kelsena:

(a) normą o najwyższej wartości

(b) uznawana za bezpośrednio oczywistą [odnosi się do systemu dynamicznego]

(d) normą czysto pomyślaną lub sfingowaną

127. Hierarchiczna koncepcja systemu prawa jest przyjmowana:

(a) w systemie prawa precedensowego

(b) w systemie prawa globalnego

(c) w systemie prawa stanowionego

(d) w systemie prawa zwyczajowego

128. Fundamentalne znaczenie dla nauki prawa mają pojęcia:

(a) prawa

(b) efektywności

(d) systemu prawa

129. System prawa stanowionego istnieje w:

(a) Anglii

(b) Australii

(d) Niemczech

130. System prawa precedensowego istnieje w:

(a) Anglii

(b) Polsce

(d) Stanach Zjednoczonych

131. W systemie prawa stanowionego przyjmuje się założenie, że:

(a) prawo pozytywne i naturalne stanowią jedną całość

(b) obok prawa pozytywnego obowiązuje również prawo zwyczajowe

(c) źródłem obowiązującego prawa jest ustawa

(d) źródłem obowiązującego prawa są precedensy

132. System mieszany to system w którym:

(a) obowiązuje zarówno prawo pozytywne jak i naturalne

(b) obowiązują zarówno normy prawa stanowionego jak i precedensy

(c) system prawa stanowionego i system precedensów wzajemnie się uzupełnia

(d) istnieją równolegle dwa systemy obowiązującego prawa

133. System prawa krajowego jest częścią:

(a) systemu prawa naturalnego

(b) systemu prawa zwyczajowego

(c) systemu prawa globalnego

(d) żadna odpowiedź nie jest prawdziwa

134. Prawo globalne to:

(a) prawo powszechnie obowiązujące

(b) prawo europejskie

(d) żadna odpowiedź nie jest prawdziwa

135. W sporze o metodę prawniczą istniały następujące stanowiska:

(a) nie istnieje żadna metoda prawnicza

(b) istnieje specyficzna tylko dla prawa metoda

(d) prawo korzysta z wielu metod wypracowanych przez inne nauki

136. Koncepcja sylogizmu prawniczego była przyjmowana przez:

(a) R. Dworkina

(b) kontynentalny pozytywizm prawniczy

(d) hermeneutykę prawniczą

137. Metodę formalno-dogmatyczną preferowali zwolennicy:

(a) pozytywizmu prawniczego

(b) prawa natury

(d) realizmu prawnego

138. O czystej metodzie normatywnej mówił:

(a) J. Austin

(b) H.L.A. Hart

(c) H. Kelsen

(d) R. Dworkin

139. Gdy idzie o modele kształcenia prawniczego to istnieje:

(a) Brukselska szkoła prawa

(b) Kontynentalna szkoła prawa

(c) Amerykańska szkoła prawa

(d) Skandynawska szkoła prawa

140. Kontynentalna szkoła prawa preferuje:

(a) badanie precedensów

(b) metodę formalno-dogmatyczną

(c) pozytywistyczny model nauki prawa

(d) hermeneutyczne ujęcie prawa

141. Amerykańska szkoła prawa preferuje: [ (a) i (b) związane z pozytywizmem.]

(a) sylogizm prawniczy

(b) czystą metodę normatywną

(c) metodę analizy konkretnych przypadków (case method)

(d) metodę hermeneutyczną

(a) prawo jest rezultatem procesu interpretacji

(b) prawo jest rezultatem dyskursu praktycznego

(d) żadna odpowiedź nie jest prawdziwa

143. Dla zwolenników prawa natury prawo pozytywne jest:

(a) wywodzone ze standardów prawnych

(b) wywodzone z innych norm prawnych

(c) wywodzone z norm prawa natury

(d) wywodzone z powszechnie akceptowanych zwyczajów

144. Substancjalne koncepcje prawa natury głoszą że:

(a) normy prawa natury istnieją samoistnie

(b) normy prawa natury wywodzone są z innych norm

(c) normy prawa natury wywodzone są z pewnego rodzaju bytu

(d) normy prawa natury są wymyślane przez człowieka

145. Formalne koncepcje prawa natury głoszą że:

(a) źródłem obowiązywania prawa i moralności jest imperatyw kategoryczny

(b) źródłem moralności jest przeżycie psychiczne

(d) normy moralne są rezultatem procesu rozumienia

146. Niepozytywistyczny charakter miały koncepcje:

(a) normatywizmu

(b) jurysprudencji pojęciowej

(c) R. Dworkina

(d) żadna odpowiedź nie jest prawdziwa

147. Który z wymienionych poglądów ma charakter niepozytywistyczny:

(a) realizm prawny

(b) normatywizm

(c) argumentacja prawnicza

(d) hermeneutyka prawnicza

148. Podział na „prawo w księgach” i „prawo w działaniu” został wprowadzony przez:

(a) H. Kelsena

(b) R. Dworkina

(c) realizm amerykański

(d) hermeneutykę prawniczą

149. O dyskursywnej naturze prawa była mowa w:

(a) pozytywizmie prawniczym

(b) koncepcji R. Dworkina

(d) teorii argumentacji prawniczej

150. Szczególne znaczenie pojęciu rozumienia nadawano w:

(a) pozytywizmie anglosaskim

(b) normatywizmie H. Kelsena

(d) hermeneutyce prawniczej

151. W kwestii znaczenia normatywnego kognitywizm przyjmował że: [kognitywizm pozwalał przypisywać normom wartość prawdy lub fałszu.]

(a) normy są wypowiedziami znaczącymi

(b) normy znaczą to samo co zdania w sensie logicznym

(d) normy nic nie znaczą

152. W kwestii znaczenia normatywnego nonkognitywizm przyjmował że: [ nonkognitywizm zakładał, że normy odnoszą się do sfery powinności a nie bytu]

(a) normy dają się zredukować do realnie istniejącego bytu

(b) normy dają się zredukować do idealnie istniejącego bytu

(c) normy są emotywami

(d) normy mają pewne znaczenie analogiczne do zdań

153. Norma jest tworzona za pomocą operatora:

(a) nakazu

(b) zakazu

(d) zalecenia

154. Składnikiem trójelementowej koncepcji normy jest:

(a) dyspozycja

(b) optatyw

(c) hipoteza

(d) performatyw

155. Koncepcja norm sprzężonych zakłada istnienie:

(a) normy zakazującej

(b) normy sankcjonującej

(d) normy sankcjonowanej

156. Performatyw jest:

(a) prawdziwy lub fałszywy

(b) słuszny lub niesłuszny

(d) udany lub nieudany

157. Wykładnia dynamiczna była akceptowana w:

(a) pozytywizmie ustawowym

(b) normatywizmie H. Kelsena

(d) w amerykańskim realizmie prawniczym

158. Wykładnia klaryfikacyjna ma na celu:

(a) ustalenie szerszego kontekstu normatywnego

(b) rekonstrukcję określonej normy postępowania

(d) ustaleniu znaczenia słów i zwrotów

159. Wykładnia derywacyjna to inaczej wykładnia:

(a) klaryfikacyjna

(b) formalno-dogmatyczna

(c) rekonstruująca normę postępowania

(d) opisowa

160. Normatywne teorie wykładni dzielą się na:

(a) teorie reguł pierwotnych i wtórnych

(b) teorie reguł i standardów

(c) teorie statyczne i dynamiczne

(d) teorie norm prawnych i moralnych

161. Według kryterium zakresu dzielimy wykładnię prawa na:

](a) językową

(b) systemową

(d) funkcjonalną

162. Dyrektywą II stopnia jest reguła:

(a) uznania

(b) lex posterior derogat priori

(c) lex specialis derogat legi generali

(d) zmiany

163. O bezpośrednim zastosowaniu logiki w interpretacji prawniczej mówiono w:

(a) hermeneutyce prawniczej

(b) realizmie amerykańskim

(c) analitycznej filozofii prawa

(d) koncepcji Dworkina

164. Można mówić o analizie:

(a) miękkiej

(b) twardej

(c) logicznej

(d) ekonomicznej

WYKŁADNIA JĘZYKOWA

dyrektywy wykładni ze względu na językowy charakter norm prawnych

Dyrektywy wykładni językowej:

1. Dyrektywa (domniemanie) języka potocznego

2. Dyrektywa (domniemanie) języka prawnego

3. Dyrektywa (domniemanie) języka specjalnego

KOLEJNOŚĆ ZASTOSOWANIA DYREKTYW (siła dyrektyw) – tzw. dyrektywy preferencji

I. Dyrektywa języka prawnego

II. Dyrektyw języka specjalnego

III. Dyrektyw języka potocznego

Tam, gdzie rozróżnień nie wprowadza sam prawodawca, tam nie wolno ich wprowadzać interpretatorowi.

4. Zakaz wykładni synonimicznej

Różnym wyrażeniom nie można nadawać tego samego znaczenia.

5. Zakaz wykładni homonimicznej

Takim samym zwrotom nie należy nadawać różnych znaczeń.

6. Zakaz wykładni per non est

Nie wolno interpretować przepisów prawa tak, by pewne ich fragmenty okazały się zbędne.

W tej i nstaępnej dyrektywie założona jest racjonalność prawodawcy (por. poniżej).

7. Lege non distinguente nec nosttrum est distinguere

Tam, gdzie rozróżnień nie wprowadza sam prawodawca, tam nie wolno ich wprowadzać interpretatorowi.

WYKŁADNIA SYSTEMOWA

jest subsydiarna wobec wykładni językowej: wykładnię systemową stosujemy tylko gdy wynik wykładni językowej budzi wątpliwości

1. Zasady prawa

Wszystkie normy prawne powinny być interpretowane w sposób zgodny z zasadami prawa

2. Nakaz interpretacji prawa zgodnie z konstytucją

3. Nakaz interpretacji prawa zgodnie z normami prawa międzynarodowego

4. Nakaz respektowania hierarchii aktów normatywnych

5. Zakaz wykładni prawa prowadzącej do sprzeczności

Nie należy interpretować przepisów prawa w sposób prowadzący do ich sprzeczności z innymi przepisami.

(a) sprzeczność formalna:

− jedna norma coś nakazuje, druga tego samego zakazuje (Np. „Idź spać” - „Nie wolno ci iść spać”) (Morawski: sprzeczne analitycznie)

− nie da się jednocześnie wykonać dyspozcji obu norm (np. „Bądź jutro rano o 8 w Katowicach” i „Bądź jutro rano o 8 w Paryżu) (Morawski: konfliktowe)

(b) sprzeczność (Morawski: niezgodność) prakseologiczna: wykonanie jednej z norm niweczy skutki wykonania drugiej normy (np. „Otwórz drzwi!” i „Zamknij drzwi!”)

Co robić w obliczu sprzeczności? Stosować reguły kolizyjne:

lex posterior derogat legi priori

lex superior derogat legi inferiori

lex specialis derogat legi generali

ALE:

lex posterior generalis non derogat legi priori speciali

6. Zakaza wykładni prowadzącej do luk

Nie wolno interpretować przepisów prawa w sposób prowadzący do luk.

Luki rzeczywite:

(a) techniczne - proceduralna niekompletność regulacji, która utrunia lub uniemożliwia podjęcie decyzji (np. stiwerdzenie, że jakiś organ będzie wybierany bez określenia procedury wyboru);

(b) swoiste – brak przepisów, które zgodnie z innymi przepisami powinny były zostać wydane, a których brak uniemożliwia podjęcie decyzji (np. brak rozporządzenia, które zgodnie z ustawą miało być wydane);

Luki pozorne (ocenne, aksjologiczne):

(a) contra legem – ocena, że jakaś materia jest uregulowana, a nie powinna być;

(b) extra legem – ocena, że jakaś materia nie jest uregulowana, a powinna być;

(c) intra legem – ocena, że jakaś materia uregulowana jest w sposób nieprecyzyjny, za pomocą norm „kauczukowych” rzeczywiste (techniczna, swoista)

7. Argumentum a rubrica

Przepisy prawne należy interpretować biorąc pod uwagę ich miejsce w systematyce wewnętrznej i zewnętrznej aktu prawnego.

WYKŁADNIA FUNKCJONALNA

− subsydiarność wobec wykładni językowej i systemowej (por. uwagi do wykładni systemowej).

Dyrektywy wykładni funkcjonalnej:

1. Ratio legis

Interpretując przepisy prawne należy brać pod uwagę cel regulacji prawnej (ratio legis)

2. Moralność, słuszność, sprawiedliwość

Przy interpretacji przepisów prawa należy brać pod uwagę powszechnie akceptowane niormy moralne, zasady sprawiedliwości i słuszności.

3. Argument z konsekwencji

Intepretując normę, należy brać pod uwagę konsekwencje społeczne i ekonomiczne do jakich prowadzić będzie określona interpretacja i wybrać taką intepretację, która prowadzi do konsekwencji najbardziej korzystnych.

4. Argumentum ad absurdum

Należy odrzuci taką interpretację przepisu, która prowadzi do absurdalnych lub niemożliwych do zaakceptowania konsekwencji.

5. Wykładnia subiektywna i obiektywna

Subiektywna: Przepisy należy interpretować zgodnie z wolą historycznego prawodawcy.

Obiektywna: Przepisy należy interpretować zgodnie z wolą aktualnego prawodawcy.

6. Wykładnia komparatystyczna

W wykładni można uwzględniać zasady interpretacji podobnych przepisów w innych krajach.

7. Wykładnia statyczna i dynamiczna

To podział teorii (modeli) wykładni! Teorie statyczne dają pierwszeństwo wykładni językowej, teorie dynamiczne – funkcjonalnej. Model wykładni operatywnej omawiany przez nas jest modele statycznym (głównie w związku z subsydiarnością wykładni systemowej i funkcjonalnej. Jak zaznaczałem, w praktyce prawniczej nie stosuje się wykładni czysto statycznej – jest to coś pomiędzy wykładnią statyczną i dynamiczną.

To jest powiązane z problematyką reguł preferencji (dyrektyw preferencji, dyrektyw II stopnia). To reguły, które wskazują, w jaki sposób rozstrzygać konflikt pomiędzy dyrektywami wykładni (I stopnia). Teorie statyczne preferują wniki wykładni językowej, teorie dynamiczne formułują dyrektywy II stopnia, które preferują wyniki wykładni funkcjonalnej. Podobnie wykładnia subiektywna to sposób wykładni, w której preferowane są dyrektywy wykładni językowej, zaś obiektywna preferuje dyrektywy wykładni funkcjonalnej.

PODZIAŁY WYKŁADNI

(a) declarativa (deklaratywna), extensiva (rozszerzająca), restrictiva (zawężająca) – w zależności od tego, czy jest zgodna z rezultatami wykładni językowej, czy rozszerza jej wyniki, czy zawęża.

(b) ze wzglęu na moc obowiązującą:

autentyczna – dokonana przez organ, który wydał przepis

legalna – dokonana przez sąd ale wiążąca dla innych organów

operatywna – dokonywana w procesie stosowania prawa (sądy, urzędnicy)

doktrynalna – dokonywana przez przedstawicieli doktryny prawniczej

Materiały interpretacyjne – w procesie interpretacji prawa stosować można różne materiały pomocnicze:

1. Akty normatywne

2. Orzecznictwo sądowe

3. Materiały przygotowawcze (stenogramy sejmowe, uzasadnienia projektów ustaw)

4. Doktryna prawnicza (podręczniki, monografie, glosy, artykuły)

5. Teksty uchylonych aktów normatywnych i związane z nimi orzecznictwo

6. Materiały komparatystyczne

7. Wyniki ekspertyz naukowych i opinie biegłych

8. Wiedza specjalistyczna nieprawnicza

Wnioskowania prawnicze

argumentu a simile (per analogiam)

argumentum a contrario

Łatwo zauważyć, że rozumowanie a contrario stosuje się w tych samych sytuacjach, co per analogiam, ale zawsze prowdzi ono do przeciwnych rezultatów

Najogólniejsza zasada mówi, że rozumowanie przez analogię można stosować w prawie prywatnym, a a contrario w prawie karnym. Ale to tylko ogólna zasada: jak zawsze, można wyobrazić sobie wiele wyjątków.

argumentum a fortiori – to rozumowanie które przebiega w formie „Jeżeli A to tym bardziej B” i ma dwie podstawowe formy:

a minori ad maius – od mniejszego do większego: „Jeżeli zakazane jest mniej, to zakazane jest więcej”

a maiori ad minus – od większego do mniejszego: „Jeżeli wolno więcej, to tym bardziej wolno mniej”

UWAGA! Trzeba pamiętać, że rozumowanie a minori ad maius stosujemy do norm zakazujących, a rozumowanie a maiori ad minus do norm dozwalających.

dyrektywa instrumentalnego nakazu: jeśli obowiązuje określona norma, to nakazane jest czynienie wszystkiego, co prowadzi (przyczynowo) do osiągnięcia celu nakazywanego przez normę

dyrektywa instrumentalnego zakazu: jeśli obowiązuje określona norma, to zakazane jest czynienie czegokolwiek, co przyczynowo wykluczałoby realizację tej normy

domniemania interpretacyjne: to reguły nakazujące przyjęcie pewnej tezy w procesie interpretacji prawa, chyba że udowodniona została teza przeciwna; domniemania interpretacyjne przenoszą więc ciężar dowodu

− wśród domniemań interpretacyjnych wymienić należy:

− domniemanie języka prawnego

− domniemanie języka specjalnego

− domniemanie języka potocznego

− domniemanie zgodności norm z konstytucją

− domniemanie racjonalności prawodawcy (i domniemania zeń wynikające – por. racjonalność prawodawcy powyżej)

− domniemania interpretacyjne odróżniać należy od:

− domniemań prawnych (wzruszalnych i niewzruszalnych)

− domniemań faktycznych