WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA

ZESTAW B - PYTANIA

1. Co to znaczy, że akt wchodzi w życie?

'akt wchodzi w życie' - od wskazanego dnia adresaci mają obowiązek go realizować, a zwłaszcza stosować; od tego momentu wywołuje skutki prawne; z zasady po 14 dniach od daty ogłoszenia w dzienniku urzędowym

2. Wyjątki od zasady lex retro non agit

nadawanie mocy wstecznej, gdy:

• korzystniejsze dla adresatów

• przyznaje dodatkowe uprawnienia lub znosi ograniczenia

akt określa czy ma być stosowany wobec stanów rzeczy:

• powstałych po jego wejściu w życie (lex retro non agit)

• powstałych i zakończonych przed dniem wejścia w życie

• obu w/w

3. Przepisy kolizyjne

przepisy kolizyjne - rozstrzygają o zastosowaniu jednego z dwóch przepisów w sytuacji, gdy ten sam typ zachowań jest różnie przez nie regulowany, gł. prawo prywatne międzynarodowe

4. Prawo międzynarodowe prywatne a prawo międzynarodowe publiczne

Międzynarodowe publiczne - zespół norm regulujący stosunki między państwami, niektórymi organizacjami międzynarodowymi, a nawet narodami walczącymi o swoją niepodległość, które nie utworzyły jeszcze organizacji państwowej. W tych stosunkach nie ma ustawodawcy na wzór wewnątrzpaństwowego. Państwa zawierają umowy albo stosują określoną praktykę, która przeobraża się w prawo zwyczajowe.

Międzynarodowe prywatne - reguluje stosunki z zakresu prawa cywilnego (też rodzinnego i opiekuńczego), prawa pracy, prawa handlowego, w którym występują elementy obce (np. stroną jest cudzoziemiec, przedmiot spadku jest zagranicą); wskazuje ono prawo którego państwa ma wówczas zastosowanie

5. Sankcja karna - określona w normie prawnej konsekwencja naruszenia prawa, państwo posługuje się nią w tych sferach życia, w których naruszenie obowiązków prawnych ocenia się jako szczególnie szkodliwe albo niebezpieczne społecznie; można sprowadzić do kar i środków karnych; dominuje funkcja represyjna, środek wymierzania określonych dolegliwości podmiotom, które naruszają dyspozycje prawne

6. Organizacja sądownictwa w Polsce

• Sąd Najwyższy

• nadzór nad działalnością sądów, rozpatruje kasacje; czynności okr. w K; opiniowanie ustaw

• Izba Karna, Izba Cywilna, Izba Wojskowa, Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

• sądy powszechne

• sprawują wymiar sprawiedliwości w zakresie nienależącym do pozostałych - sędziowie;

• zadania z zakresu ochrony prawnej - referendarze sądowi - prowadzenie ksiąg wieczystych, rejestrów sądowych, orzekanie o kosztach;

• ławnicy w sądach pierwszej instancji; asystenci sędziego, sekretarze sądowi

• rejonowe (wydziały: cywilny, karny, pracy, rodzinny, ksiąg wieczystych; ew. grodzkie)

• okręgowe (cywilny, karny, penitencjarny + kuratorzy sądowi (nadzór nad wykonywaniem kary pozbawienia wolności), pracy, gospodarczy)

• apelacyjne (cywilny, karny, pracy i ubezpieczeń społecznych)

• sądy administracyjne

• sądy wojskowe

sądy tworzy i znosi Minister Sprawiedliwości

7. Organizacja Prokuratury w Polsce - jej zadaniem stanie na straży praworządności, czuwanie nad ściganiem przestępstw

Organ Naczelny - Prokurator Generalny - Minister Sprawiedliwości + podlegli prokuratorzy powszechnych i wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury + prokuratorzy IPN

• powszechne jednostki organizacyjne:

• Prokuratura Krajowa - w składzie Min Spraw., kierowana przez Prok. Generalnego

• apelacyjna - kier. przez prok. apelacyjnego, jest przełożonych prokuratorów u siebie, z okręgowych i rejonowych na obszarze działania apelacyjnej, jest ich 11

• okręgowa - kier. przez prok. okręgowego, jest przełożonym u siebie i z rejonowych

• rejonowy - kir. przez prok. rejonowego, przełożony u siebie

8. Komornik sądowy

Komornik - funkcjonariusz publiczny, nie będący urzędnikiem państwowym, działający przy sądzie rejonowym, zajmujący się w zasadzie wykonywaniem rozstrzygnięć o roszczeniach cywilnych w drodze przymusu egzekucyjnego, również przeprowadza spis inwentarza, sporządza (na zarządzenie sądu lub prokuratora) protokół stanu faktycznego przed wszczęciem procesu sądowego lub przed wydaniem orzeczenia.

Przy wykonywaniu swoich czynności są niezawiśli i podlegają tylko ustawom oraz orzeczeniom sądowym.

Komornikiem sądowym może być osoba spełniająca łącznie następujące warunki:

1. posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,

2. jest nieskazitelnego charakteru,

3. ukończyła wyższe studia prawnicze w RP i uzyskała tytuł magistra prawa lub zagraniczne studia prawnicze uznane w RP

4. odbył aplikację komorniczą (ci z inną aplikacją i dr zwolnieni z aplik i egz)

5. złożył egzamin komorniczy,

6. ukończył 25 lat.

9. Rzeczy (przedmioty materialne, istniejące i wyodrębnione z przyrody, dzielą się na: ruchomości i nieruchomości) i dobra niematerialne:

• dobra osobiste (zdrowie, wolność, cześć, godność, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość)

• przedmioty własności intelektualnej

• pieniądze

• papiery wartościowe

• różne postacie energii

10. Prawo podmiotowe

odnosi się do sumy wolności i uprawnień podmiotu prawa, tj. do sfery wolności i możności postępowania przyznanej podmiotowi i chronionej przez prawo w znaczeniu podmiotowym, dzielą się na względne inter pares i bezwzględne erga omnes.

11. Obowiązek prawny a uprawnienie

Obowiązek

• wyrażony w normie, skierowany do adresata nakaz lub zakaz określonego postępowania, typ ius cogens

• wyznaczony przez prawo przedmiotowe, brak swobody wyboru zachowania przez adresata

• może mieć char. pozytywny (obowiązek działania) lub negatywny (zaniechania)

• nakaz/zakaz zachowań bądź powinność osiągnięcia pewnego stanu rzeczy

• związany z normatywną zapowiedzią dolegliwości w przypadku niewykonania

Uprawnienie

• zachowania nienakazane i niezakazane, odpowiadają im zachowania zakazane lub nakazane innego podmiotu, który jest związany obowiązkiem

• adresat może się zachowań zgodnie z dyspozycją lub zaniechać realizacji postępowania

• wybór zachowania nie pociąga sankcji

12. Bezwzględne i względne prawa podmiotowe

Bezwzględne jest skuteczne względem wszystkich erga mnes, np. prawo do własności, prywatności czy prawo autorskie, wszyscy mają obowiązek je szanować

Względne jest skuteczne wobec konkretnego podmiotu inter pares, np. prawa wynikające z konkretnych zobowiązań jak żądanie zwrotu pożyczki.

13. Roszczenie

Uprawnienia mogą być związane z pasywną formą zachowania podmiotów lub aktywną.

Roszczenia - uprawnienia zw. z możliwością domagania się aktywnej formy zachowania podmiotów. Np. roszczenie z tytułu gwarancji i inne materialne. Gdy mija termin spełnienia świadczenie roszczenie staje się wymagalne i można wystąpić do sądu w celu przymusowej realizacji roszczenia. Roszczenia procesowe dotyczą możliwości domagania się aktywnej formy zachowania organów państwa
(o zniesienie wspólnoty mająkowej)

14. Prawo a wolność

• obecnie następuje relatywizacja tego podziału

• kiedyś: wolność miała nakazywać państwu powstrzymanie się od działania, zakaz jakiejkolwiek ingerencji, a z prawa miał wynikać obowiązek dostarczania jakiegoś dobra

• wolność była traktowana jako prawo negatywne a to właściwe prawo jako prawo pozytywne

• obecnie: założenie, że zarówno prawa jak i wolności zakładają aktywność państwa, np. wolność manifestacji - państwo ma obowiązek ochrony manifestacji

• wolności mają charakter bardziej uprawnościowy, a prawa roszczeniowy

• chociaż prawo do prywatności to bardziej wolność

dlatego też trudno mówić o wyraźnym rozgraniczeniu tych dwóch pojęć

15. Rodzaje podmiotów prawa

Podmiotem prawa są osoby fizyczne oraz różne jednostki organizacyjne uznane w konkretnych państwach za „osoby prawne”

• osoba fizyczna - jest nią każdy człowiek od chwili urodzenia do śmierci, jednak nie każda osoba ma w konkretnym państwie pełne prawa publiczne i zdolności do czynności cywilnoprawnych, obywatele i cudzoziemcy

• osoba prawna - samodzielny podmiot prawa zorganizowany w określonym celu, dysponujący wyodrębnionym majątkiem, ponoszący odpowiedzialność prawną za swoje działania

16. Krajowy Rejestr Sądowy - prowadzony w systemie informatycznym przez sądy rejonowe, scentralizowana, informatyczna baza danych, która składa się z trzech osobnych rejestrów:

• przedsiębiorców,

• stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej

• dłużników niewypłacalnych

zawiera informacje nazwa, adresy siedziby, oddziałów, wcześniejsze przekształcenia, umowa, statut, numery regon i nip, dane przedstawicieli, członków zarządu, sprawozdania finansowe itp.

17. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych

• organ do spraw ochrony danych osobowych powoływany na 4-letnią kadencję przez Sejm RP za zgodą Senatu.

• działa na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. W zakresie wykonywania swoich zadań podlega tylko ustawie. Przysługuje mu immunitet.

• kontroluje zgodność przetwarzania danych z przepisami o ochronie danych osobowych, wydaje decyzje administracyjne i rozpatruje skargi w zakresie wykonania przepisów o o.d.o., prowadzi rejestr zbiorów danych, opiniuje akty prawne dotyczące o.d.o., inicjuje i podejmuje przedsięwzięcia w zakresie doskonalenia o.d.o., uczestniczy w pracach międzynarodowych organizacji i instytucji zajmujących się problematyką o.d.o.

• w celu wykonania swoich zadań ma do pomocy Biuro Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych

18. Kary a środki karne

Karami są:

1) grzywna,

2) ograniczenie wolności,

3) pozbawienie wolności,

4) 25 lat pozbawienia wolności,

5) dożywotnie pozbawienie wolności.

Środkami karnymi są:

1) pozbawienie praw publicznych,

2) zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej,

2a) (1) zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi,

2b) (2) obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,

3) zakaz prowadzenia pojazdów,

4) (3) przepadek,

5) obowiązek naprawienia szkody,

6) nawiązka,

7) świadczenie pieniężne,

8) podanie wyroku do publicznej wiadomości.

19. Klasyczne gałęzie prawa

Prywatne:

• cywilne materialne (rodzinne opiekuńcze, gospodarcze handlowe, międzyn. prywatne)

Publiczne:

• międzynarodowe

• konstytucyjne

• administracyjne materialne (gospodarcze, finansowe,)

• karne materialne

• procesowe (cywilne, administracyjne i karne)

Pośrodku:

• pracy

• ochrony środowiska

• morskie

• rolne

1) Prawo państwowe (konstytucyjne)- podstawowym jego źródłem jest ustawa zasadnicza, czyli Konstytucja, oraz inne akty prawne z nią związane, np. ordynacje wyborcze do Sejmu i Senatu. Prawo to reguluje działania najważniejszych instytucji wymienionych w Konstytucji oraz podstawowe prawa i obowiązki obywateli.
2) Prawo cywilne - wprowadza ład w stosunki majątkowe między podmiotami prawa oraz w niektóre sprawy niemajątkowe, jak np. prawo do nazwiska, ochrony czci, praw autorskich i związane z nimi roszczenia majątkowe.
3) Prawo rodzinne - normuje stosunki osobiste i majątkowe między małżonkami, stosunki między rodzicami i dziećmi oraz wynikające z przysposobienia, opieki i kurateli.
4) Prawo pracy - zawiera normy prawne regulujące stosunki pracy i płacy. W jego zakresie znajdują się także zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.
5) Prawo administracyjne - stanowi zbiór norm prawnych regulujących stosunki społeczne powstałe w wyniku działalności organów administracji publicznej.
6) Prawo finansowe - jest zbiorem norm dotyczących finansów publicznych i zajmujących się nimi instytucji. Dotyczy ono budżetów, podatków i opłat, działalności banków, zakładów ubezpieczeń i innych instytucji finansowych.
7) Prawo gospodarcze - stanowi swego rodzaju ujęcie w odrębną całość zagadnień z dziedziny prawa cywilnego, administracyjnego i finansowego. Przedmiotem jego regulacji są przedsiębiorcy, ich działalność oraz środki służące realizacji tej działalności, jak umowy, weksle, czeki, akcje, obligacje, itp.
8) Prawo karne - jest zbiorem norm określających, co w świetle prawa jest przestępstwem i jaka kara grozi za jego popełnienie. Z prawem tym łączy się problematyka wykroczeń (ujęta w odrębnym kodeksie) oraz prawo karne wykonawcze.
9) Prawo procesowe - ( cywilne, karne ) - stanowi zespół norm regulujących postępowanie przed sądami w sprawach cywilnych i karnych. Odmiennym systemem regulującym tok postępowania przed organami administracji publicznej są normy zawarte w kodeksie postępowania administracyjnego. Z prawem procesowym łączy się zbiór przepisów dotyczących organów ochrony prawnej, sądownictwa, prokuratury, adwokatów, radców prawnych, notariuszy oraz organów wykonawczych sądownictwa i organów ścigania.

20. Precedens prawotwórczy - to zasada lub reguła prawna stworzona przez sąd obowiązująca we wszystkich sprawach podobnych rozstrzyganych w przyszłości.

21. Ratio decidendi i obiter dicta

Precedens prawotwórczy składa się z dwóch elementów:

• ratio decidendi (uzasadnienie danego rozstrzygnięcia), z niej wynika norma generalna, która będzie podstawą rozstrzygnięcia podobnych przypadków w przyszłości. Jest ona wiążąca dla sądów niższej, jak i tej samej instancji co sąd wydający tak długo, dopóki nie zostanie przełamana (overruled)

• obiter dictum (incydentalne, jak gdyby "uboczne" rozstrzygnięcie kwestii, mających znaczenie tylko dla danej sprawy). Obiter dicta nie wpływają natomiast zasadniczo na kształtowanie prawa.

22. Multicentryczny system prawa

Prawo ma wiele ośrodków prawotwórczych. Polska funkcjonuje w otoczeniu międzynarodowym, wiążą ją zasady prawa międzynarodowego oraz zasady regionalne: europejskie.

23. Trybunał Konstytucyjny jako prawodawca „negatywny”

stwierdzenie niekonstytucyjności:

 orzeczenie ma char. konstytutywny

 ostateczne, ma moc powszechnie wiążącą

 z dniem jego ogłoszenia przepisy niekonstytycyjne tracą moc (TK może określić inny termin, nie dłuższy niż 18 mies. dla ustawy i 12 mies. dla innego aktu)

24. Kodeksy obowiązujące w Polsce

prawo materialne

• Kodeks rodzinny i opiekuńczy - reguluje zagadnienia małżeństwa, pokrewieństwa, opieki i kurateli.

• Kodeks cywilny - normuje zagadnienia ogólne prawa cywilnego, własność i inne prawa rzeczowe, zobowiązania oraz spadki.

• Kodeks wykroczeń - reguluje podstawowe zasady odpowiedzialności oraz zasady wymiaru kar i środków karnych za czyny zabronione, nie będące jednak przestępstwami; zawiera katalog większości typowych wykroczeń oraz odpowiednich do nich sankcji.

• Kodeks pracy - reguluje prawa i obowiązki objęte stosunkiem pracy w odniesieniu do wszystkich pracowników, bez względu na podstawę prawną ich zatrudnienia (w niektórych przypadkach tylko w zakresie nie uregulowanym przez ustawodawstwo szczególne).

• Kodeks karny - reguluje zasady obowiązywania ustawy karnej oraz zasady odpowiedzialności ; zawiera również katalog przestępstw i ustawowe zagrożenia karą.

• Kodeks karny skarbowy - obejmuje prawo karne-skarbowe (sprawy o wykroczenia i przestępstwa skarbowe); jest to pierwsza tego typu kodyfikacja w historii polskiego ustawodawstwa.

• Kodeks spółek handlowych - zawiera regulacje dotyczące spółek handlowych.

• Kodeks morski - reguluje stosunki prawne związane z żeglugą morską; zawiera przepisy z zakresu prawa cywilnego morskiego, normy kolizyjne oraz podstawowe przepisy administracji morskiej.

• Wspólnotowy Kodeks Celny

prawo formalne|prawo proceduralne

• Kodeks postępowania administracyjnego - reguluje postępowanie przed organami administracyjnymi w związku z wydawaniem decyzji administracyjnych oraz zaświadczeń, zaskarżenie decyzji administracyjnych do sądu administracyjnego, jak również rozstrzyganie sporów o właściwość.

• Kodeks postępowania cywilnego - reguluje właściwości sądów oraz tryb postępowania przed nimi w sprawach cywilnych.

• Kodeks postępowania karnego - reguluje właściwości sądów oraz tryb postępowania przed nimi w sprawach karnych.

• Kodeks karny wykonawczy - reguluje zasady i tryb wykonywania kar i środków karnych, aresztu tymczasowego, środków zabezpieczających.

• Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia - reguluje tryb postępowania przed sądami w sprawach o wykroczenia.

25. Sposoby wysławiania obowiązków w przepisach

forma pozornie opisowa - „radca wykonuje...”, którą należy czytać jako wypowiedź powinnościową, wyrażającą obowiązki „radca ma obowiązek wykonywać...”

forma powinnościowa - przepis zawiera słowo „powinien”

forma nakazowa - przepis zawiera słowa „jest obowiązany”, „zakazuje się”, „zabrania”

forma rozkaźnikowa - użycie trybu rozkazującego „nie palić”

forma zezwalająca - gdy prawodawca chce zrobić wyjątek w stanowionym zakazie bądź nakazie „zwalnia się od cła...”, „bank może/wolno mu”

26. Definicje legalne

definicje legalne:

 określające znaczenie danego wyrazu (wyrażenia) lub podające charakterystykę przedmiotu,

 dotyczą:

• terminów wieloznacznych w języku potocznym

• terminów nieostrych

• innych terminów, których znaczenie nie jest powszechnie przyjęte

• terminów, których znaczenie ustawowe odbiega od ich znaczenia potocznego

 mogą być tw. na użytek aktów lub całej gałęzi prawa czy wszystkich obowiązujących przepisów, w których są użyte

 def. użyte w K mają uniwersalny zasięg

 mogą być zgrupowane w słowniczku - specjalnie wyodrębnionej części aktu

27. Iuris cogentis

przepisy bezwzględnie wiążące, bezwzględnie stosowane (iuris cogentis):

 powinny być zawsze przestrzegane, stosowane i realizowane, niezależnie od woli adresatów

 jeśli adresaci nie postąpią zgodnie z dyspozycjami norm nakazujących albo zakazujących poniosą ujemne dla nich skutki prawne

 char. dla prawa publicznego

28. Iuris dispisitivi

przepisy względnie wiążące, przepisy o zastosowaniu względnym (iuris dispositivi)

 stosuje się je, gdy strony nie uregulowały swoich stosunków według swojej woli

 ich zakres zastosowania zawiera warunek, który uzależnia ich zastosowanie od woli adresata

 pozostawiają adresatom swobodę kształtowania własnego postępowania i wzajemnych stosunków

 moc wiążącą i pierwszeństwo ma oświadczenie woli podmiotu, ich zastosowanie uzależnione jest od woli stron

 char. dla prawa prywatnego

29. Przepisy odsyłające

przepisy odsyłające:

- do innych wyraźnie wskazanych przepisów

- do całej grupy przepisów innego działu prawa (przepisy odsyłające systemowo)

- do norm pozaprawnych (przepisy odsyłające pozasystemowo), np. klauzule generalne, reguły techniczne (zasady techniki górskiej), reguły zwyczajowe (zasady dobrej praktyki), regulaminy, taryfy

30. Przepisy wprowadzające

przepisy wprowadzające - regulują całokształt spraw związanych z wejściem w życie nowego aktu:

-         przejściowe - regulują oddziaływanie nowego aktu na stosunki ukształtowane w czasie obowiązywania dotychczasowego prawa (zakończenie postępowań będących w toku, czas utrzymania instytucji likwidowanych przez nowy akt, kwestie zachowania powstałych wcześniej uprawnień i obowiązków, czy zachowuje się dotychczasowe przepisy wykonawcze do czasu zastąpienia ich nowymi)

-         dostosowujące - sposób powólania po raz pierwszy organów w instytucjach ukszt. przez nowe prawo oraz sposób i termin dostosowania dawnych do nowych przepisów

-         końcowe (w tym derogacyjne) - wyraźnie uchylają obowiązywanie konkretnie i wyczerpująco powołanych w nich przepisów prawnych bądź całych aktów normatywnych, ew. uchylenie całego aktu z zachowaniem niektórych przepisów

31. Reguły walidacyjne

reguły walidacyjne:

• systemowe reguły obowiązywania - dot. zasad ustalania obowiąz. norm wyrażonych explicite w przepisach prawnych

• reguły wnioskowań prawniczych - dot. zasad uznawania za obowiązujące norm stanowiących konsekwencje norm wyrażonych explicite

• dot. zasad uznawania za obowiąz. w systemie prawa stanowionego norm zwyczajowych i precedensowych (wyr. w K)

• inne, specyficzne, np. dot. zasad uznawania norm recypowanych z poprzedniego systemu

32. Postawy wobec prawa

■ postawy wobec prawa:

♦ kształt. przez w/w;

♦ wzgl. trwała dyspozycja podmiotu do określonego oceniania norm prawnych i emocjonalnego reagowania na nie, oparta na przekonaniach dot. prawa i jego własności

♦ względnie trwałe dyspozycje do zach. się w sytuacjach regulowanych przez prawo

rodzaje postaw:

□ legalistyczna - gotowość dawania posłuchu prawu dlatego, że:

▫ legalizm formalny - jest to obowiązujące prawo, bez względu na jego subiektywną ocenę

▫ legalizm materialny - jest ono obowiązujące i wyraża wzorce zachowania, które są aprobowane przez podmiot i uważane za słuszne i sprawiedliwe

▫ legalizm instrumentalny - normy są obowiązujące i skuteczne w osiąganiu ważnych celów

□ oportunistyczna - podporządkowywanie normom ze względu na grożące sankcje lub ze względu na oczekiwanie uzyskania nagrody

□ konformistyczna - ze względu na liczenie się z uznaniem środowiska, identyfikacja z grupą, potrzeba aprobaty społecznej (gorzej, jak grupa anarchistycznie nastawiona)

□ anarchizm prawny - odrzucanie legalnych sposobów postępowania bez uzasadnienia tego za pomocą jakichkolwiek wartości

□ dewiacja negatywna - łamanie norm + negatywna ocena prawa

□ dewiacja pozytywna - zach. niezgodne z prawem, którego celem jest określanego dobra

□ perwersja prawna - postawa świadomego nadużycia kompetencji - wykorzystywanie prawa, by pozornie pozostawać z nim w zgodzie, ale osiągać w rzeczywistości skutki sprzeczne z prawem lub cele z prawem niezgodne

33. Publikacja prawa UE w Polsce

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE) w serii L (legislacja), publikowane po polsku:

• rozporządzenia

• dyrektywy

• decyzje

• zalecenia

• opinie

Specjalny Dziennik Urzędowy UE - zaw. akty normatywne UE opublikowane przed przystąpieniem Polski do UE

34. Prawnicze bazy danych

ISAP - Internetowy System Aktów Prawnych na serwerze Sejmu RP - oficjalna, nieodpłatna

Bazy unijne - CELEX, połączone od kilku lat z EUR-Lex, dostęp do prawa pierwotnego i wtórnego Unii Europejskiej

Curia - baza unijnego prawa, orzecznictwo sądów i trybunałów, m.in. TS, ETPCz

ELCAS - zawiera doktrynę, katalog Biblioteki Głównej Komisji Europejskiej

komercyjne: System Informacji Prawej LEX, LexPolonica, Program Legalis

największy na świecie: amerykański system LEXIS

35. Klauzule generalne

klauzule generalne:

• przepis, w którym celowo została umieszczona nazwa nieostra (nieuzupełniona o definicję regulującą)

• albo celowo została umieszczona nazwa generalna ozn. pozaprawne systemy ocen, do których stosujący normę powinien się odnieść

• upoważnia do podejmowania decyzji w oparciu o indywidualną ocenę lub pozaprawne, aksjologicznie uzasadnione zasady

• luz decyzyjny, sąd powołuje regułce postępowania ad usum określonego przypadku

• „rażąca obraza czci”, „zasady sprawiedliwości społecznej”

36. Argumentum a fortiori

z silniejszego na słabsze i odwrotnie; jeśli A to tym bardziej B, dwa wydania: a maiori ad minus, a minori ad maius

37. Postulaty de lege lata i de lege ferenda

De lege lata, zagadnienia dotyczące stosowania obowiązującego prawa. Przedstawianie danego zagadnienia na gruncie obowiązujących przepisów.

De lege ferenda, zagadnienia związane z tworzeniem prawa. Postulaty przyszłych zmian w ustawodawstwie.

38. Sankcja nieważności - przy odpowiedzialności cywilnej, gdy czynność prawna jest wadliwie dokonana to negatywne konsekwencje polegają na:

• nieważności bezwzględnej - ex lege czynność uważa się za niebyłą, gdy:

• brak zdolności do czynności prawnych

• sprzeczność oświadczenia woli z prawem

• wady oświadczenia woli

• brak odpowiedniej formy prawnej

• nieważność względna - w efekcie dokonania czynności pod wpływem błędu lub groźby

• błąd - wadliwe powzięcie aktu woli, złe przekonanie, niezgodność między aktem woli a jego przejawem (10 zamiast 1000)

• groźba - można unieważnić jeśli złoży się stosowne oświadczenie

39. Przedmiot regulacji prawa cywilnego

reguluje społecznie doniosłe stosunki między równorzędnymi podmiotami prawa, pozostających wobec siebie w pozycji autonomicznej

drugą sferą regulacji jest obrót konsumencki

normuje stosunki prawne o charakterze niemajątkowym, formy korzystania z rzeczy, zobowiązania wynikające z umów, spadki - formy przejścia prawa własności i obowiązków majątkowych z osób zmarłych na spadkobierców

Kodeks cywilny składa się z czterech ksiąg:

I - „Część ogólna” - przepisy wstępne, dot. podmiotów prawa cywilnego, mienia, czynności prawnych, terminów i przedawnienia

II - „Własności i inne prawa rzeczowe” - własności, użytkowania wieczystego, praw rzeczowych i posiadania

III - „Zobowiązania” - zasady zawierania umów, zobowiązaniach z nich wynikających w zależności od rodzaju umowy

IV - „Spadki” - zasady dziedziczenia ustawowego i testamentowego

40. Prawo karne a nauka prawa karnego

Prawo - zbiór obowiązujących norm, stanowione przez organ władzy publicznej; to, co ustanowione przez sejm, ministrów i inne uprawnione organy. Dotyczy czynów społecznie niebezpiecznych zagrożonych karą.

Nauka - zbiór twierdzeń na temat tego prawa, doktryna prawnicza służąca przy dokonywaniu wykładni, zbiór poglądów naukowców zajmujących się prawem.

41. Prawo administracyjne a prawo cywilne

Administracyjne:

• jest prawem publicznym

• normuje obowiązki i uprawnienia osób fizycznych i prawnych niepodporządkowanych organizacyjnie organom państwa wobec państwa jako dobra wspólnego oraz kompetencje organów rządowych i samorządowych wobec tych podmiotów, realizowane ze względu na konieczność ochrony interesu publicznego

• równość - podległość

• między jednostkami - między jednostką a organem

• autonomia woli - brak autonomii

• ius dispositivum - ius cogens

42. Gałęzie prawa materialnego a gałęzie prawa procesowego

Materialne:

• prawo regulujące bezpośrednio określone stosunki społeczne;

• określają kto, w jakich okolicznościach ja ma się zachować oraz przewidują sankcję w razie nieprzestrzegania prawa

• jest skierowane do osób fizycznych, prawnych

• reguluje ich prywatno- i publicznoprawne obowiązki i uprawnienia

• praw materialne cywilne, materialne prawo karne, materialne prawo administracyjne

Procesowe:

• reguluje wszystkie elementy związane z trybami postępowania przed organami władzy publicznej w sytuacji dochodzenia roszczeń, realizacji kompetencji, egzekwowania obowiązków

• dzieli się na prawo drogi sądowej (prawo postępowania cywilnego, karnego, sądowo-aministracyjnego) i prawo drogi administracyjnej

43. Interpretacja tekstu literackiego a interpretacja tekstu prawnego - co autor miał na myśli, środki wyrazu jakie stosował, odwołania wewnątrz danego dzieła/aktu, w całej twórczości/danej gałęzi praw, pozasystemowo/do wydarzeń z życia

44. Kodeks a ustawa

kodeks - ustawa, której celem jest całościowe, względnie wyczerpujące i niesprzeczne oraz syntetyczne uregulowanie wybranej sfery życia społ., na ogół zastępujące dotychczasowe liczne i rozproszone akty normatywne; każdy kodeks jest ustawą, lecz nie każda ustawa jest kodeksem

100. Sylogistyczny model stosowania prawa - przesłanka większa to norma generalnie-abstrakcyjna, przesłanka mniejsza to ustalony stan faktyczny i konkluzja: wiąże się konsekwencje prawne z normami i faktami

B10

---