Polityka gospodarcza

Cele działalności gospodarczej:

Celem działalności gospodarczej jest uzyskanie dochodów poprzez wykorzystanie różnego rodzaju zasobów. Dana korzyść musi być akceptowana na rynku. Dochód umożliwia postęp w zakresie życia jednostek i społeczeństwa. Cele zależą od stopnia rozwoju społeczeństwa

Gospodarka realna występuje wtedy gdy jest swobodny dostęp do kapitałów oraz produktów/towarów pewnej potrzeby.

Warunki uzyskiwania i podziału dochodów określono z uwarunkowaniami etycznymi.

Cechy gospodarowania:

• Trafne określenie celów – w miarę możliwości dłuższym niż kadencja parlamentu

• Adekwatność mechanizmów ekonomicznych i struktur gospodarczych do wcześniej określonych celów.

• Dostosowanie struktur angażowanych środków i ich zastosowania w stosunku do warunków gospodarczych.

• Zgodność analizowanych efektów gospodarczych z celami i eliminacja negatywnych efektów.

Fazy poziomu inwestycji prywatnych są poziomem inwestycji zagranicznych.

System gospodarczy tworzy gospodarka w każdym kraju.

W systemie gospodarczym wyróżniamy podsystemy, które zmieniają się w czasie. Występują w nich procesy tzw. realne (procesy materialne, fizyczne, produkcji, usług, konsumpcji), regulacyjne (Ostateczne przekazywanie i przetwarzanie informacji, przygotowywanie i podejmowanie decyzji).

Najważniejszymi elementami systemu są:

Organizacje - tworzy je społeczeństwo, które składa się z osób połączonych do wykonywania funkcji ekonomicznych(działy przedsiębiorstw , gospodarstwa domowe jednostki – członki większej organizacji, grupy – masy).

Jednostki – osoby będące członkami określonych organizacji. Masy różnie reagują na określone bodźce. Relacje jednostki są bardzo ważne dla funkcjonowania całego procesu. Jednostki są celem i źródłem działań gospodarczych.

Trzy rodzaje informacji:

• Przepływ pieniądza

• Informacje cenowe

• Informacje nie cenowe

Przepływ pieniądza związany z przepływem towarów, im szybciej następuje przepływ towarów, tym szybciej tworzy się przepływ pieniądza.

Decyzje:

• Standardowe – powtarzające się okresowo, do podjęcia których nie są potrzebne szczegółowe informacje. Nie powodują istotnych zmian w procesach głównych.

• Podstawowe –wymagają obfitej informacji, długiego okresu przygotowania, działania przygotowawcze , przynoszą rozwiązania innowacyjne, wdrożenie nowych technologii, produktów czy powstawanie nowych przedsiębiorstw.

Tematyka energetyczna jest ważna dla całej gospodarki w każdym współczesnym kraju.

Funkcjonowanie systemu

• Wegetatywne – w dłuższym okresie podejmuje się tylko decyzje standardowe

• Dynamiczne – dominują decyzje podstawowe

Ograniczenia systemów gospodarczych

• Ograniczenie zasobów w ujęciu fizycznym (surowce, zasoby siły robocze)j – nie ma niewyczerpalnych zasobów surowców.

• Ograniczenia po stronie popytowej (demograficzne, poziomu dochodów)

• Ograniczenia kapitałowe, finansowe

• Podażowe – ograniczać popyt

Ograniczenia można pokonywać alternatywnie – ograniczenia popytowe równoważy się zmniejszeniem podaży.

Aspiracja podażowa – zamiar dostarczania nowych produktów popyt potencjalny, rzeczywisty

Aspiracja popytowa – chęć kupienia produktów(uzależnienie od popytu realnego)

Popyt niezaspokojony – chęć kupna produktu, a faktyczny zakup

Ciśnienie rynkowe – występuje gdy po stronie podażowej występują gdy po stronie podażowej występują większe możliwości niż absorpcja podażowa.

Ssanie – występuje kiedy aspiracje popytowe są większe od możliwości podażowych.

Rezultaty makroekonomiczne ciśnienia i ssania

• Wolumen wytworzonych dóbr i usług

Ciśnienie w krótkim okresie ogranicza wzrost wolumenu. Ogranicza się produkcję.

Ssanie powoduje, że wolumen rośnie

• Nakłady

Ciśnienie – częściowe niewykorzystanie zasobów

Ssanie – pełne wykorzystanie zasobów

• Jakość

Ciśnienie – stymuluje stosowanie nowych technologii, podnoszenie jakości, wprowadzanie nowych produktów

Ssanie – hamuje istotne zmiany jakościowe lub obniża jakości

• Konkurencja

Ciśnienie – sprzedawcy konkurują o nabywcę

Ssanie – nabywcy konkurują o sprzedawcę

• Przystosowanie

Ciśnienie – sprzedawcy dostosowują się do klientów

Ssanie – klient dostosowuje się do dostawcy

• Niepewność

Ciśnienie – ciężar niepewności ponosi dostawca

Ssanie – ciężar niepewności ponosi nabywca

• Selekcja

Ciśnienie – selekcji dokonują nabywcy

Ssanie – selekcji dokonuje sprzedawca

• Przepływy informacyjne

Ciśnienie – sprzedawca służy szeroką informacją dotyczącą kupna

Ssanie – nabywca informuje sprzedawcę o możliwości kupna

Pojęcia i zakres polityki gospodarczej

Polityka gospodarcza – polega na określaniu celów danego systemu gospodarczego oraz na określeniu metod, sposobów, środków osiągnięcia tych celów zgodnie z regułami nauk ekonomicznych.

Polityka –sztuka rządzenia państwem

Polityka gospodarcza - Zarządzanie gospodarką danego kraju, oznacza oddziaływanie władz państwa na gospodarkę narodową, dynamikę i strukturę. Polityka gospodarcza uzależniona jest od systemu politycznego państwa.

Wady systemu ekonomicznego

• Niezdolność gospodarki do zapewnienia pełnego zadowolenia

• Niesprawiedliwy podział bogactwa i dochodów

• Konkurencja

Dobra polityka gospodarcza – mało państwa, a dużo konkurencji i utrzymanie warunków konkurencji. Państwo powinno dbać tylko o to aby wszystkie jednostki miały równe warunki na rynku.

Funkcje polityki gospodarczej

a) Bezpośredniego zaangażowania sektora publicznego

• Funkcja stabilizacyjna – polega na tym że państwo tworzy ład rynkowy, który gwarantuje stabilny rozwój gospodarki, umożliwia wzrost dobrobytu, dochodu gospodarstw domowych i organizacji.

• Redystrybucyjna i alokacyjna sektora publicznego – kreowanie dóbr i usług publicznych oraz odnowa zasobów ogólnodostępnych.

Polityka budżetowa stanowi część składową polityki finansowej państwa. Polega na gromadzeniu i wydatkowaniu środków finansowych przez państwo w celu finansowania podstawowych zadań. Ogranicza się do regulowania i ustalania proporcji dochodów i wydatków budżetowych oraz ich salda. Zarówno przychody budżetowe jak i wydatki podlegają regulacjom politycznym.

Gromadząc dochody państwo sięga do różnych źródeł:

a) dochody krajowe PKB oraz dochody zagraniczne w postaci pożyczek

b) dochody bieżące i dochody osiągane w trakcie bieżącej działalności gospodarczej przez podmioty gospodarcze oraz dochody majątkowe, np. ze sprzedaży i dzierżawy składników majątku narodowego (np. prywatyzacja)

c) dochody podatkowe, czyli pochodzące z podatków dochodowych, majątkowe i konsumpcyjne (stanowią ponad 40% dochodów państwa).

Podatki to przymusowe bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pobierane przez państwo celem pokrycia zobowiązań publicznych.

W Polsce istnieje wysoki fiskalizm. Ocenia się, że do 60% mogą stanowić różne opłaty, a ok. 40% to wartość podatków.

Wydatki budżetowe:

a) bieżące- konsumpcyjne wiążą się z utrzymaniem administracji państwowej........ porządki inwestycyjne – majątkowe- rozbudowa inwestycji w przedsiębiorstwach państwowych

b) finalne – wydatki na zakup towarów i usług oraz redystrybucyjne (transferowe) polegające na przekazaniu na zasiłki emerytalne, renty, stypendia oraz wynagrodzenia dla sfery budżetowej i pracowników przedsiębiorstw państwowych

c) na cele socjalne i związane z pełnieniem przez państwo funkcji interwencyjnych – nie mają charakteru uznaniowego – obligatoryjne, tj. regulowane ustawą. Zalicza się też wydatki związane z inwestycjami publicznymi, np. budowa dróg, lotnisk itp.

..... PKB do wydatków budżetowych. Ogólna miara wysokości obciążeń budżetowych. Wskaźnik wydatków budżetowych w stosunku do PKB.

Zadania polityki budżetowej państwa:

a) funkcja alokacyjna – polega na przemieszczeniu czynników wytwórczych między sektorem publicznym a prywatnym, kształtowaniem podziału czynników wytwórczych w .........sektora publicznego, oddziaływanie na alokację zasobów w ramach sektora prywatnego

b) funkcja redystrybucyjna – polega na korygowaniu przez państwo podziału dochodów jakie ustala się pierwotnie w wyniku procesów rynkowych:

- bezpośrednia – dokonuje się za pomocą systemów podatkowych oraz transferów pieniężnych

- pośrednie metody redystrybułowania – dotyczą częściowego lub częściowo odpłatnego zaspokajania potrzeb społecznych ( np. oświata, kultura, ochrona zdrowia).........się też konsumpcyjne, np. miesięcznie opodatkowanie produktów w celu zwiększenia ich konsumpcji, np. mleko

c) funkcja stabilizacyjna – polega na wykorzystaniu instrumentów budżetowych do oddziaływania na procesy gospodarcze w skali makro w celu zapewnienia zrównoważonego wzrostu gospodarczego w warunkach wysokiego stopnia wykorzystania potencjału gospodarki, stabilności cen oraz równowagi zewnętrznej:

- aktywna

- pasywna.

Aktywna polityka budżetowa - to przeciwdziałanie fluktuacjom gospodarczym, ograniczanie bezrobocia oraz stabilizacji ogólnego poziomu cen.

Pasywna polityka budżetowa – to powstrzymywanie się od finansowania celów uznanych za najbardziej koniecznych z punktu widzenia społecznego lub politycznego.

Deficyt budżetowy – to przewaga wydatków nad wpływami w określonym roku. Deficyt w dłuższych okresach czasu jest powiązany z cyklem koniunkturalnym.

Zasada solidarności społecznej – polega na opłacaniu aktualnych świadczeń emerytalnych przez aktualnie pracujące pokolenie.

Wielkość deficytu jest wynikiem sytuacji gospodarczej, efektem sytuacji makroekonomicznej i efektem decyzji politycznej.

Zadłużenie publiczne we współczesnych gospodarkach rynkowych wyznacza dług publiczny, czyli zobowiązania Skarbu Państwa wynikające z zaciągniętych kredytów w krajowych i zagranicznych instytucjach finansowych, pozostających do wykupienia papierów wartościowych oraz innych tytułów bieżących i długoterminowych rozliczeń z bankami, kredytów infrastrukturalnych itp.

Obsługa zobowiązań – to przede wszystkim możliwość spłaty odsetek. Dobrze zarządzane państwo może mieć dług, jednak musi mieć zdolność do jego obsługi.

Dług zagraniczny Polski wynosi 60-70 mld USD (16 mld USD – za Gierka, 30 mld za Jaruzelskiego), ale jest obsługiwany.

Rating zadłużenia publicznego służy ocenie zdolności kredytowej państwa...... niezależna i obiektywna ocena kondycji finansowej dłużnika.

Poprzez system ocen wyrażonych literowo (AAA – najwyższa) określa się zdolność państw do regulowania zobowiązań. Te zaliczone są do papierów dłużnych o najwyższej wartości, zapewniany jest zysk i spłata kapitałów.

AA – wysoce wiarygodny dłużnik.

A – walory tych krajów są bardziej wiarygodne od przeciętnych.

BBB – papiery dłużne średniej wiarygodności. Brak możliwości przewidywania wyników w długim okresie czasu.

BB – duża podatność spekulacyjna i dość częste zmiany poziomu bezpieczeństwa.

B – brak walorów pożądanych inwestycji, ryzyko związane ze spłatą odsetek i kapitału.

CCC – nie zapewnia bezpieczeństwa lokowanych środków.

CC – papiery o typowo spekulacyjnych cechach, nikłe możliwości spłaty

C – najniższy stopień wiarygodności.

Dodawane są znaki „+” i „-„.