Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

1. Zasada ogólna. Spółka z o.o. może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Oznacza to, że przedmiotem działalności spółki może być każda działalność, która nie jest zabroniona przez prawo.

2. Cele spółki z o.o. :

• cele zarobkowe – w tym przypadku przedmiot działalności spółki nakierowany jest na osiągnięcie zysku, który dzielony jest między wspólników. Prowadzenie działalności gospodarczej przybiera najczęściej formę prowadzenia przedsiębiorstwa.

• cele gospodarcze niemające charakteru zarobkowego – realizacja polega na prowadzeniu działalności, z której ewentualne zyski przeznaczane są na realizację założonego celu, a nie dzielone między wspólników. Spółka realizująca takie cele zaliczana jest do kategorii instytucji non profit;

• cele niegospodarcze – ta grupa celów charakteryzuje się tym, że ich realizacja nie przynosi zysków. Zalicza się tu cele o charakterze użyteczności publicznej. Spółka, która realizuje takie cele, jest instytucją non profit.

Odpowiedzialność

1. Zasada ogólna. Wspólnicy spółki z o.o. nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Jest to konsekwencja nadania spółce z o.o. osobowości prawnej. Spółka jako osoba prawna jest odrębnym od wspólników podmiotem prawa i ponosi odpowiedzialność za zobowiązania całym swoim majątkiem.

2. Przesłanki osobistej odpowiedzialności wspólników. Przepisy szczególne mogą przewidywać odstępstwa od zasady, zgodnie z którą wspólnik nie ponosi osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki:

• odpowiedzialność za zobowiązania spółki w organizacji – za zobowiązania spółki w organizacji odpowiadają solidarnie spółka, osoby działając w jej imieniu oraz wspólnicy. Odpowiedzialność wspólników ma charakter pierwszorzędny i całym majątkiem, jednak ograniczony do wartości niewniesionego wkładu na pokrycie objętych udziałów. Odpowiedzialność wspólnika za zobowiązania spółki z o.o. w organizacji nie występuje, gdy wspólnik wniósł w całości zadeklarowane wkłady na pokrycie udziałów. Odpowiedzialność taka ma charakter przejściowy i wygasa najpóźniej z chwilą wpisu spółki do rejestru;

• odpowiedzialność za zobowiązania spółki w razie połączenia – w przypadku połączenia z udziałem spółki osobowej za zobowiązania powstałe przed dniem połączenia wspólnicy tej spółki odpowiadają na dotychczasowych zasadach;

• odpowiedzialność za zobowiązania spółki w razie jej przekształcenia – w przypadku przekształcenia spółki osobowej w spółkę z o.o. wobec zobowiązań spółki osobowej powstałych przed dniem przekształcenia stosuje się zasadę kontynuacji dotychczasowej odpowiedzialności wspólników.

Wysokość kapitału zakładowego. Kapitał zakładowy spółki z o.o. powinien wynosić co najmniej 5000. Kapitał zakładowy dzieli się na udziały o równej bądź nierównej wartości nominalnej. Wartość nominalna udziału musi wynosić co najmniej 50 zł. Udziały nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Jeżeli udział jest obejmowany po cenie wyższej od wartości nominalnej, nadwyżkę przelewa się do kapitału zapasowego.

Celem podwyższenia kapitału zakładowego jest pozyskanie dla spółki dodatkowych środków pieniężnych i niepieniężnych na powiększenie rozmiarów działalności spółki lub pokrycie strat.

Pierwszeństwo objęcia udziałów. W razie utworzenia nowych udziałów dotychczasowym wspólnikom przysługuje pierwszeństwo ich objęcia proporcjonalnie do wartości udziałów już posiadanych, chyba że uprawnienie to zostało wyłączone przez umowę spółki bądź uchwałę o podwyższeniu kapitału (art. 258 § 1 KSH). Możliwość objęcia nowych udziałów uzyskują również osoby trzecie, które na tej drodze mogą stać się nowymi wspólnikami, jeżeli pierwszeństwo dotychczasowych zostało wyłączone przez:

• umowę spółki,

• uchwałę o podwyższeniu kapitału, bądź gdy prawo pierwszeństwa nie zostało wykorzystane. Zarówno w przypadku dotychczasowych, jak i nowych wspólników konieczne jest złożenie zarządowi spółki – w formie aktu notarialnego – oświadczenia o objęciu nowo utworzonych udziałów oraz (co dotyczy już tylko nowych wspólników) oświadczenia o przystąpieniu do spółki.

Podwyższenie w drodze uchwały. Podwyższenie kapitału w spółce z o.o. może nastąpić na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki, z góry dopuszczających taką możliwość, z tym że umowa musi wówczas określać przynajmniej:

• maksymalną wysokość, do jakiej może być podwyższony kapitał zakładowy oraz

• termin podwyższenia.

Jeżeli warunki te są spełnione, podwyższenie może nastąpić na drodze „zwykłej” uchwały wspólników podjętej bezwzględną większością oddanych głosów.

Podwyższenie w drodze zmiany umowy spółki. Jeżeli umowa nie przewiduje możliwości podwyższenia kapitału zakładowego, do dokonania podwyższenia niezbędna jest odpowiednia zmiana umowy spółki. Zmiana taka wymaga:

• uchwały wspólników powziętej kwalifikowaną większością 2/3 głosów i

• zachowania formy aktu notarialnego.

W obu przypadkach wymagane jest: pełne pokrycie podwyższonego kapitału nowymi wkładami oraz wpis do rejestru.

Obniżenie kapitału zakładowego

1. Może nastąpić z różnych przyczyn. Najczęściej jest to:

• chęć zrównoważenia bilansu (gdy spółka pracuje ze stratą) i stworzenia przez to możliwości wypłacenia wspólnikom dywidendy; zamiar wypłacenia wspólnikom kwot stanowiących odpowiednik wartości umarzanych udziałów.

2. Uchwała. Zgodnie z art. 263 § 1 KSH obniżenie kapitału zakładowego wymaga uchwały wspólników, określającej: kwotę, o jaką kapitał ma być obniżony oraz sposób obniżenia. Powinna być ona podjęta większością 2/3 głosów, przy zachowaniu formy aktu notarialnego.

3. Granica obniżenia. Dolną granicą obniżenia jest 5000 zł, a więc wysokość minimalnego kapitału zakładowego spółki z o.o. W przypadku gdy obniżenie kapitału następuje poprzez zmniejszenie wartości udziałów, wartość ta nie może spaść poniżej 50 zł, tj. poniżej minimalnej wartości udziału. Jeżeli każdy ze wspólników ma więcej niż jeden udział, wszystkie udziały muszą być równe. Powyższych zasad nie stosuje się, jeżeli mimo obniżek nie zwraca się wspólnikom wpłat dokonanych na kapitał zakładowy, a z obniżeniem kapitału następuje jednocześnie podwyższenie co najmniej do pierwotnej wysokości (art. 264 § 2 KSH).

4. Zgłoszenie obniżenia do rejestru. Obniżenie kapitału zakładowego powinno zostać zgłoszone przez zarząd do rejestru

5.Obniżenie kapitału zakładowego wywołuje skutki od chwili zarejestrowania. Gdy łącznie z obniżeniem ma miejsce podwyższenie kapitału zakładowego do zgłoszenia obniżenia nie trzeba dołączać dowodów należytego wezwania wierzycieli i oświadczeń wszystkich członków zarządu stwierdzających, że wierzyciele, którzy zgłosili sprzeciw w terminie, zostali zaspokojeni lub zabezpieczeni. Jeżeli obniżenie kapitału zakładowego wiąże się z umorzeniem udziałów w związku ze ziszczeniem się określonego zdarzenia, należy dołączyć oświadczenie wszystkich członków zarządu w formie aktu notarialnego o spełnieniu wszystkich warunków związanych z umorzeniem.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji

1. Pojęcie. Z chwilą zawarcia umowy spółki z o.o. powstaje spółka z o.o. w organizacji. Spółka taka jest podmiotem prawa. Może we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną. Posiada zatem zdolność prawną, zdolność do czynności prawnych, zdolność sądową oraz upadłościową. Spółka z o.o. w organizacji jest konstrukcją ograniczoną w czasie, gdyż istnieje do momentu wpisu spółki do rejestru. Z chwilą wpisu spółka z o.o. w organizacji staje się spółką z o.o. i uzyskuje osobowość prawną. Przepisy KSH przewidują obowiązek używania w spółce w organizacji firmy z dodatkiem „w organizacji”.

2. Czynności. Spółka z o.o. w organizacji może podjąć działalność gospodarczą przed uzyskaniem wpisu do KRS. Do podjęcia określonych czynności przez spółkę z o.o. w organizacji konieczne jest powołanie zarządu lub pełnomocnika na podstawie jednomyślnej uchwały wspólników.

3. Reprezentacja. Spółka z o.o. w organizacji reprezentowana jest przez:

• zarząd albo

• pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwałą wspólników.

W spółce jednoosobowej w organizacji jedyny wspólnik nie może reprezentować spółki. Nie dotyczy to zgłoszenia spółki do sądu rejestrowego.

4. Odpowiedzialność za zobowiązania. Za zobowiązania spółki z o.o. w organizacji odpowiadają solidarnie spółka, osoby, które działały w jej imieniu, oraz wspólnicy do wartości niewniesionego wkładu na pokrycie objętych udziałów. Odpowiedzialność tych osób ustaje z chwilą zatwierdzenia ich czynności przez zgromadzenie wspólników.

5. Rozwiązanie i likwidacja. W przypadku gdy zawiązanie spółki nie zostało zgłoszone do rejestru w terminie 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki albo jeżeli postanowienie sądu odmawiające zarejestrowania stało się prawomocne, umowa spółki ulega rozwiązaniu. W przypadku gdy spółka w organizacji nie jest w stanie dokonać niezwłocznie zwrotu wszystkich wniesionych wkładów lub pokryć w pełni wierzytelności osób trzecich, zarząd dokona likwidacji.

Jeżeli spółka w organizacji nie ma zarządu, zgromadzenie wspólników lub sąd rejestrowy ustanawia likwidatora lub likwidatorów. Podmiotowość prawna spółki z o.o. w organizacji ustaje po zakończeniu uproszczonego postępowania likwidacyjnego, z dniem zatwierdzenia przez zgromadzenie wspólników sprawozdania likwidacyjnego.

6. Zgłoszenie w urzędzie skarbowym. Po zarejestrowaniu spółki zarząd powinien, w terminie 2 tygodni, złożyć we właściwym urzędzie skarbowym poświadczony przez siebie odpis umowy spółki, ze wskazaniem sądu, w którym spółka została zarejestrowana, oraz daty i numeru rejestracji.

Powstanie sp. z o.o.

1. Wymogi konieczne do powstania spółki:

• zawarcie umowy spółki,

• wniesienie przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej, także wniesienia nadwyżki, z tym że w przypadku spółki, której umowę zawarto przy wykorzystaniu wzorca umowy, na pokrycie kapitału zakładowego wnosi się wyłącznie wkłady pieniężne i pokrycie kapitału zakładowego powinno nastąpić nie później niż w terminie 7 dni od dnia jej wpisu do rejestru (art. 158 § 11 KSH),

• powołanie zarządu,

• ustanowienie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli wymaga tego ustawa lub umowa spółki,

• wpis do rejestru.

2. Zawarcie umowy spółki. Zgodnie z art. 157 § 1 KSH umowa spółki z o.o. powinna określać:

• firmę i siedzibę spółki,

• przedmiot działalności spółki,

• wysokość kapitału zakładowego,

• czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział,

• liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników.

Do accidentialia negotii umowy spółki należy m.in. określenie:

• czasu trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,

• osoby wspólnika, przedmiotu wkładu, liczby i wysokości przyznanych w zamian udziałów,

• szczególnych korzyści przyznanych niektórym wspólnikom lub nałożenia na niektórych wspólników dalszych obowiązków ponad obowiązek wniesienia wkładu.

Umowa spółki może być zawarta przez osoby fizyczne, osoby prawne oraz handlowe spółki osobowe, z zachowaniem formy aktu notarialnego. Każda zmiana umowy wymaga dla swej ważności:

• podjęcia uchwały przez zgromadzenie wspólników większością 2/3 głosów oddanych, chyba że umowa spółki przewiduje warunki ostrzejsze,

• notarialnego zaprotokołowania takiej uchwały,

• zgłoszenia zmiany w rejestrze handlowym i zarejestrowania takiej zmiany.

3. Wniesienie przez wspólników wkładów na pokrycie kapitału zakładowego. Wkład do spółki na pokrycie kapitału zakładowego powinien zostać wniesiony do momentu zarejestrowania spółki. Wszyscy członkowie zarządu składają oświadczenie, że wkłady na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich wspólników w całości wniesione. Wniesienie wkładów może nastąpić w formie gotówkowej lub bezgotówkowej.

Jeżeli wspólnik zobowiązuje się do wniesienia do spółki aportu, spółka uzyskuje wobec niego roszczenie o wniesienie.

Jeżeli wkładem do spółki w celu pokrycia udziału ma być w całości albo w części wkład niepieniężny (aport), umowa spółki powinna szczegółowo określać:

• przedmiot tego wkładu,

• osobę wspólnika wnoszącego aport,

• liczbę i wartość nominalną objętych w zamian udziałów.

Wynagrodzenia za usługi świadczone przy powstaniu spółki nie można wypłacać ze środków wpłaconych na pokrycie kapitału zakładowego, jak również zaliczać na poczet wkładu wspólnika. Przedmiot wkładu pozostaje do wyłącznej dyspozycji zarządu spółki.

4. Powołanie organów. Spółka z o.o. jako osoba prawna działa poprzez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i opartej na niej umowie. Powołanie obligatoryjnych organów jest konieczne przed chwilą wpisu spółki do rejestru. Organami obligatoryjnymi w spółce z o.o. są zarząd i zgromadzenie wspólników (w pewnych przypadkach obligatoryjne są również rada nadzorcza i komisja rewizyjna).

a. Zgromadzenie wspólników. Pierwsze posiedzenie tego organu odbywa się najpóźniej w ciągu 6 miesięcy od zakończenia roku

b. Zarząd. Zarząd spółki z o.o. może składać się z jednego lub większej liczby członków. Członkami zarządu spółki mogą być wspólnicy oraz osoby spoza ich grona. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zarząd ustanawiany jest przez wspólników uchwałą. Powołanie członków pierwszego zarządu może nastąpić w umowie spółki lub w późniejszej uchwale wspólników. Zarząd spółki z o.o. może być jednoosobowy. Członkowie zarządu mogą być powoływani na czas nieograniczony.

c. Rada nadzorcza lub komisja rewizyjna. W spółce z o.o. konieczne jest powołanie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli spełnione są łącznie następujące przesłanki:

• wspólników jest więcej niż 25, a

• kapitał zakładowy przekracza 500 000 zł

Rada nadzorcza lub komisja rewizyjna powoływane są uchwałą wspólników, jednak umowa spółki może przewidywać inny sposób ich powoływania i odwoływania. Niedopuszczalne jest jednak postanowienie w umowie spółki, że członków organu nadzoru powołuje zarząd spółki. Powołanie członków organu nadzoru pierwszej kadencji może nastąpić w umowie spółki lub w późniejszej uchwale wspólników. Organy nadzoru są organami kolegialnymi i muszą składać się co najmniej z 3 członków. Członkowie organu nadzoru powoływani są na rok, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej. Członkami rady nadzorczej nie mogą być jednocześnie: członek zarządu, prokurent, likwidator, kierownik oddziału spółki lub zakładu, zatrudniony w spółce główny księgowy, radca prawny, adwokat lub inne organy, które podlegają bezpośrednio członkowi zarządu lub likwidatorowi.

5. Wpis do rejestru. Wpis spółki do rejestru stanowi ostatni etap tworzenia spółki. Zarząd zgłasza zawiązanie spółki do sądu rejestrowego właściwego ze względu na siedzibę spółki w celu wpisania spółki do rejestru. Zarząd powinien złożyć wniosek o wpis w ciągu maksymalnie 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki. Wniosek o wpis musi zostać podpisany przez wszystkich członków zarządu. Jeżeli zawiązanie spółki nie zostało zgłoszone do sądu rejestrowego w terminie 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy spółki albo jeżeli postanowienie sądu odmawiające zarejestrowania stało się prawomocne, umowa spółki ulega rozwiązaniu. Jeżeli po zarejestrowaniu spółki zostały stwierdzone braki wynikłe z niedopełnienia przepisów prawa, sąd rejestrowy, z urzędu albo na wniosek osób mających interes prawny, wzywa spółkę do usunięcia braków i wyznacza w tym celu odpowiedni termin. Jeżeli spółka nie uczyni zadość powyższemu wezwaniu, sąd rejestrowy może nakładać grzywny według zasad określonych w przepisach ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym.

6. Oświadczenie woli wspólnika, któremu przysługują wszystkie udziały. W przypadku gdy wszystkie udziały spółki przysługują jedynemu wspólnikowi albo jedynemu wspólnikowi i spółce, oświadczenie woli takiego wspólnika składane spółce wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 173 § 1 KSH).

Udziały

1. Część kapitału zakładowego. Kapitał zakładowy spółki z o.o. dzieli się na udziały o równej lub nierównej wartości nominalnej. Wspólnicy mają obowiązek w procesie tworzenia spółki określić wysokość wkładów, jakie zobowiązują się wnieść na pokrycie udziałów, a następnie ustalić wysokość kapitału zakładowego, jako sumy wartości nominalnej udziałów. Udział w tym znaczeniu stanowi liczbową wartość ekonomiczną, wyrażoną w jednostkach pieniężnych i będącą częścią kapitału zakładowego, którą wspólnik zobowiązuje się pokryć wkładem gotówkowym lub bezgotówkowym. Wysokość kapitału zakładowego powinna wynosić co najmniej 5000 zł, a wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 zł.

Liczba i wartość udziałów objętych przez poszczególnych wspólników powinna być określona w umowie spółki. Co do zasady, powinna istnieć tożsamość między wartością wnoszonych do spółki wkładów pieniężnych na pokrycie swoich udziałów a kapitałem zakładowym. Może się jednak zdarzyć, że wspólnik zdecyduje się na wniesienie wkładu pieniężnego „przepłacając” swoje udziały, tj. obejmuje swój udział po wartości wyższej od wartości nominalnej tego udziału. Wówczas rynkowa wartość wnoszonych wkładów jest większa od wartości udziałów wspólnika. W takim przypadku nadwyżkę przelewa się do kapitału zakładowego. Odwrotna sytuacja, polegająca na obejmowaniu udziałów poniżej ich wartości nominalnej, jest niemożliwa.

Wspólnicy spółki z o.o. mają możliwość dwojakiego ukształtowania struktury udziałowego uczestnictwa w spółce. Mogą oni przyjąć, że dopuszczalne jest objęcie przez wspólnika tylko jednego udziału i wówczas udziały poszczególnych wspólników mogą być nierówne. Drugi sposób zakłada, że możliwe jest objęcie przez jednego wspólnika większej liczby udziałów, ale wówczas muszą być one równe i niepodzielne. Liczba i wielkość posiadanych udziałów stanowi wyznacznik zakresu prawa i obowiązków wspólnika. Odstępstwa od tej zasady mogą wynikać z odmiennego ukształtowania statusu wspólników, w szczególności przez uprzywilejowanie udziałów lub osób wspólników, a także przez powiązanie udziałów z obowiązkiem świadczeń niepieniężnych.

2. Prawo udziałowe. Udział w spółce z o.o. jest zbywalnym i dziedzicznym prawem majątkowym, na które składają się poszczególne uprawnienia wspólnika. Prawo udziałowe ma charakter obligacyjno-organizacyjny i wyznaczane jest przez przepisy KSH oraz postanowienia umowne spółki. Z prawem udziałowym wspólnika wiążę się członkostwo i zakres uczestnictwa w spółce. Udział w tym znaczeniu stanowi prawo podmiotowe wspólnika, na które składają się jego uprawnienia w spółce.

3. Oświadczenia w spółce jednoosobowej. Zgodnie z art. 173 § 1 KSH w przypadku, gdy wszystkie udziały spółki przysługują jedynemu wspólnikowi albo jedynemu wspólnikowi i spółce, oświadczenie woli takiego wspólnika składane spółce wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności, chyba że ustawa stanowi inaczej.

4. Księga udziałów. Zarząd jest obowiązany prowadzić księgę udziałów. Każdy wspólnik może przeglądać księgę udziałów (art. 188 KSH).

5. Szczególne uprawnienia związane z udziałami

a. Uwagi ogólne. Artykuł 174 KSH przewiduje możliwość przyznania udziałom szczególnych uprawnień. Uprawnienia te powinny być wyraźnie określone w umowie spółki. Wyróżnia się udziały uprzywilejowane co do: głosu, dywidendy sposobu uczestnictwa w podziale majątku w przypadku likwidacji spółki. Poza wskazanymi w art. 174 KSH uprawnieniami możliwe jest uprzywilejowanie wynikające z umowy spółki, polegające np. na pierwszeństwie w nabyciu zbywanych udziałów, wyrażaniu zgody na niektóre czynności spółki itp.

b. Udziały uprzywilejowane co do głosu. Uprzywilejowanie udziału co do głosu polega na przyznaniu uprawnionemu maksymalnie 3 głosów na jeden udział. Uprzywilejowanie to może dotyczyć wyłącznie udziałów o równej wartości nominalnej.

c. Uprzywilejowanie co do dywidendy. Uprzywilejowanie co do dywidendy polega na przyznaniu uprawnionemu dywidendy, która nie może przewyższać więcej niż o połowę dywidendy przysługującej udziałom nieuprzywilejowanym. Udziały uprzywilejowane co do dywidendy nie korzystają z pierwszeństwa zaspokojenia przed pozostałymi udziałami, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Możliwe jest również przyznanie prawa do dywidendy uprzywilejowanej niewypłaconej latach poprzednich. Należy wówczas określić w umowie spółki najwyższą liczbę lat, za które dywidenda może być wypłacona z zysku w latach następnych. Okres ten nie może przekraczać 5 lat.

6. Zbycie udziałów. Przedmiotem zbycia może być:

• całość udziału,

• część udziału oraz

• ułamkowa część udziału.

Przedmiotem zbycia nie mogą być poszczególne uprawnienia wspólnika wynikające z udziału.

7. Ograniczenie zbywalności udziałów. Zbycie może nastąpić jedynie za zgodą spółki. Postanowienie o ograniczeniu obrotu udziałami może być wynikiem pierwotnego brzmienia umowy spółki, jak również dopuszczalne jest wprowadzenie go w ramach późniejszych zmian umowy. Zgoda spółki na zbycie udziałów stanowi jednostronne oświadczenie woli spółki, skierowane do zbywcy lub nabywcy udziału. Kompetencja do udzielenia zgody na zbycie udziału przysługuje zarządowi spółki. Umowa spółki może jednak przewidywać właściwość innego organu do udzielenia stosownego zezwolenia – zgromadzenia wspólników, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej. Nie ma też przeszkód, by umowa spółki uzależniała zbycie udziału od zgody konkretnej osoby lub grupy osób. Zgoda taka powinna być udzielona w formie pisemnej, niezachowanie jej nie powoduje nieważności zezwolenia. W przypadku odmowy udzielenia zgody na zbycie udziałów, wspólnik może zwrócić się do sądu rejestrowego o zezwolenie na zbycie. Sąd udzieli takiego zezwolenia, jeżeli zachodzą ku temu ważne powody. Innym ograniczeniem zbywalności udziałów może być wprowadzenie w umowie spółki określonych wymagań wobec nabywcy udziału. Umowa spółki może też przewidywać, że zbycie udziałów nie może nastąpić na rzecz określonej kategorii osób. Ograniczenie obrotu udziałami może mieć charakter czasowy i polegać na określeniu dopuszczalności zbywania udziałów po upływie określonego czasu. Ustawodawca odrębnie potraktował rozporządzanie udziałami, z którymi wiąże się obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych. Zbycie takiego udziału, jego części lub ułamkowej części, a także obciążenie takiego udziału może nastąpić jedynie za zgodą spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Zbycie udziału, części udziału lub ułamkowej części udziału wymaga zachowania formy pisemnej z podpisami poświadczonymi notarialnie (art. 180 KSH).

8. Skutki zbycia udziału. Zbycie wiąże się z obowiązkiem zawiadomienia spółki przez zainteresowanych. Strony umowy zbycia udziałów powinny przedstawić dowód przeniesienia udziału. Zawiadomienie jest skuteczne wobec spółki, z chwilą gdy spółka otrzyma je od jednego z zainteresowanych wraz z dowodem przeniesienia udziałów. Do chwili zawiadomienia nabywca nie może wykonywać praw udziałowych w spółce, a zbywcę obciążają obowiązki wynikające z udziału, ponieważ jest on nadal traktowany przez spółkę jako wspólnik.

9. Status prawny nabywcy. W wyniku zbycia udziału na nabywcę przechodzą prawa i obowiązki wynikające z udziału. W przypadku zbycia udziałów uprzywilejowanych, uprzywilejowanie zostaje utrzymane jako związane z udziałem. Natomiast przyznane wspólnikowi szczególne korzyści stanowią prawa osobiste i jako takie wygasają wraz ze zbyciem udziału. W przypadku gdy z udziałem związany był obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych, przechodzi on na nabywcę udziałów, o ile świadczenie nie miało charakteru osobistego, związanego bezpośrednio z osobą zbywcy.

10. Odpowiedzialność wobec spółki. Nabywca odpowiada wobec spółki solidarnie ze zbywcą za niespełnione świadczenia ze zbytego udziału, części udziału lub ułamkowej części udziału. Strony umowy mogą w sposób odmienny określić zasady odpowiedzialności, jednak przez spółkę będą oni zawsze traktowani jako dłużnicy solidarni.

11. Zastaw na udziale. Udział w spółce z o.o. jako zbywalne prawo majątkowe może być przedmiotem zastawu oraz zastawu rejestrowego. Dopuszczalne jest też obciążenie zastawem ułamkowej części udziału, natomiast część udziału nie może być przedmiotem zastawu.

a. Skutki ustanowienia zastawu na udziale. W wyniku ustanowienia zastawu na udziale zastawnik zyskuje uprawnienie do zaspokojenia się z przedmiotu zastawu z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi. Umowa spółki może przewidywać, że zastawnik może wykonywać prawo głosu. Umowa taka może przewidywać, że prawo głosu z zastawionych udziałów będzie nadal przysługiwało zastawcy. Jeżeli w umowie nie uregulowano tej kwestii, podmiotem upoważnionym do wykonywania prawa głosu pozostaje nadal wspólnik obciążający udział.

b. Wygaśnięcie zastawu. Umowa o ustanowieniu zastawu na udziale może zostać rozwiązana przez zgodne oświadczenie woli stron. Zastaw na udziale wygasa ponadto w wyniku ziszczenia się warunku rozwiązującego lub nadejścia terminu końcowego, zastrzeżonego w umowie zastawniczej.

12. Księga udziałów. Księgę udziałów w spółce z o.o. prowadzi zarząd. Każdy wspólnik może przeglądać księgę udziałów. Po każdym wpisaniu zmiany zarząd składa sądowi rejestrowemu podpisaną przez wszystkich członków zarządu nową listę wspólników z wymienieniem liczby i wartości nominalnej udziałów każdego z nich oraz wzmianką o ustanowieniu zastawu lub użytkowania udziału.

13. Umorzenie udziałów

a. Pojęcie. Umorzenie udziału jest czynnością prawną polegającą na pozbawieniu udziału bytu prawnego. W wyniku umorzenia udziału następuje zniesienie praw wynikających z tego udziału i związanych z nim obowiązków. Umorzenie udziału stanowi jedyny sposób likwidacji udziału w czasie istnienia spółki z o.o.

b. Rodzaje umorzenia. Można wyróżnić trzy podstawowe rodzaje umorzenia.

c. Tryb umorzenia. Umorzenie dobrowolne i przymusowe udziałów w spółce z o.o. wymaga uchwały zgromadzenia wspólników. W przypadku umorzenia warunkowego, skutek umorzenia następuje z chwilą ziszczenia się zdarzenia przewidzianego umową spółki, chyba że umorzenie nie może być finansowane z czystego zysku. Wówczas zarząd podejmuje uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego w celu sfinansowania umorzenia udziałów. Uchwała zgromadzenia wspólników połączona z obniżeniem kapitału zakładowego stanowi zmianę umowy spółki i wymaga zachowania formy protokołu notarialnego. Natomiast uchwała o umorzeniu, które ma być finansowane z czystego zysku, powinna być wpisana do księgi protokołów i podpisana co najmniej przez przewodniczącego i osobę sporządzającą protokół. W razie braku uzasadnienia uchwały o umorzeniu przymusowym, możliwe jest wniesienie powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały. Jeżeli uchwała o umorzeniu udziałów jest sprzeczna z ustawą, podmiotom wskazanym w art. 250 KSH przysługuje prawo do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały.

d. Skutki umorzenia udziału. W razie umorzenia udziałów, wymagającego obniżenia kapitału zakładowego, umorzenie to następuje z chwilą obniżenia kapitału zakładowego. Natomiast w przypadku umorzenia udziałów finansowanego z czystego zysku, umorzenie następuje z chwilą podjęcia uchwały o umorzeniu. W przypadku umorzenia warunkowego oznaczenie chwili umorzenia nie jest uzależnione od woli wspólników. Z chwilą nastąpienia skutku w postaci umorzenia praw udziałowych wspólnik zyskuje roszczenie przeciwko spółce o wypłatę wynagrodzenia za umorzone udziały, chyba że wspólnik wyraził zgodę na umorzenie nieodpłatnie. Podstawowy skutek umorzenia polega na wygaśnięciu praw i obowiązków wspólnika w takim zakresie, w jakim uległy umorzeniu posiadane przez niego w spółce udziały. W przypadku umorzenia wszystkich udziałów danego wspólnika, traci on status udziałowca w spółce. Zarząd ma obowiązek dokonania stosownej wzmianki o umorzeniu w księdze udziałów i przedstawienia sądowi rejestrowemu nowej listy wspólników.

Prawa wspólników

1. Zasada równego traktowania wspólników. Zgodnie z art. 20 KSH wspólnicy albo akcjonariusze spółki kapitałowej powinni być traktowani jednakowo w takich samych okolicznościach. Ponadto, art. 174 § 1 KSH przewiduje, że jeżeli ustawa lub umowa spółki nie stanowi inaczej, wspólnicy mają równe prawa i obowiązki w spółce. Dopuszcza się w ustawie uprzywilejowanie udziałów, a także istnieje możliwość wprowadzenia takich regulacji w umowie spółki, poprzez przyznanie praw osobiście indywidualnemu wspólnikowi.

2. Rodzaje praw wspólników. Prawa wspólników można podzielić na dwie grupy:

3. Prawo żądania wyłączenia wspólnika. Wyłączenia wspólnika mogą żądać wszyscy pozostali wspólnicy, jeżeli ich udziały przekraczają połowę kapitału zakładowego. Umowa spółki może przewidywać prawo wystąpienia z powództwem także mniejszej liczby wspólników, pod warunkiem, że ich udziały przekraczają połowę kapitału zakładowego (art. 266 § 1 i 2 KSH). O wyłączeniu wspólnika orzeka sąd, jeśli zachodzą ważne przyczyny. Warunkiem wyłączenia jest to, że udziały wyłączonego wspólnika muszą być przejęte przez wspólników lub osoby trzecie. Cenę przejęcia udziału ustala sąd orzekający o wyłączeniu na podstawie rzeczywistej wartości udziału w chwili doręczenia pozwu. Sąd wyznacza również termin, w ciągu którego ma być zapłacona cena. Jeżeli w ciągu tego czasu nie zostanie ona zapłacona lub złożona do depozytu sądowego, orzeczenie o wyłączeniu wspólnika staje się bezskuteczne. Wspólnik ten ma wówczas prawo żądać od pozywających go naprawienia szkody (art. 267 § 2 KSH). Wspólnika prawomocnie wyłączonego, którego udziały zostały w terminie zapłacone, uważa się za usuniętego ze spółki od chwili doręczenia mu pozwu. Nie wpływa to jednak na ważność czynności, w których brał udział w spółce po doręczeniu pozwu (art. 269 KSH).

4. Prawo do dywidendy

a. Prawo do zysku. Jednym z podstawowych praw wspólnika spółki z o.o. jest prawo do dywidendy, czyli możliwość partycypacji w zyskach spółki. Zgodnie z art. 191 KSH wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą wspólników.

b. Pojęcie zysku. O zysku spółki można mówić, gdy bilans spółki w konkretnym roku obrotowym wykazuje nadwyżkę aktywów nad pasywami spółki. Czysty zysk występuje, gdy od tak określonego zysku spółki odjęte zostaną należne obciążenia natury publicznoprawnej.

c. Powstanie roszczenia o wypłatę dywidendy. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, o podziale zysku decyduje zgromadzenie wspólników uchwałą. Zgodnie z art. 231 § 2 KSH na zwyczajnym walnym zgromadzeniu wspólników następuje rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy. Jeżeli zgodnie z art. 191 § 2 KSH sprawy te nie zostały wyłączone spod kompetencji zgromadzenia wspólników, organ podejmuje uchwałę o podziale zysku albo pokryciu straty. Głosowanie w tej sprawie nie może mieć formy pisemnej (art. 231 § 4 KSH). Podejmując uchwałę o podziale zysku zgromadzenie wspólników decyduje na jakie cele ma być przeznaczony zysk uzyskany przez spółkę i wykazany w sprawozdaniu finansowym. Jeżeli przy podejmowaniu uchwały o podziale zysku wspólnicy zdecydują o przeznaczeniu całego zysku na inne cele niż wypłata dywidendy, w ogóle nie powstaje roszczenie wspólników o wypłatę dywidendy.

d. Uprawnieni do dywidendy. Uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrachunkowy są wspólnicy, którym udziały przysługiwały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku. Decydującym kryterium do pobrania zysku jest posiadanie udziałów w dniu podjęcia uchwały o podziale zysku przez zgromadzenie wspólników. Prawo to przysługuje osobom, które w dniu powzięcia uchwały były wspólnikami spółki z o.o.

e. Dzień dywidendy. Umowa spółki może jednak upoważnić zgromadzenie wspólników do określenia dnia, według którego ustala się listę wspólników uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy. Ustala się go w ciągu 2 miesięcy od powzięcia uchwały.

f. Podział zysku. Zysk przeznaczony uchwałą wspólników na wypłatę dywidendy dzieli się w stosunku proporcjonalnym do udziałów. Jednak umowa spółki może przewidywać udziały uprzywilejowane co do dywidendy. Natomiast ani umowa spółki ani późniejsza uchwała wspólników nie mogą pozbawić zysku tylko niektórych wspólników, a preferować innych. Kwota przeznaczona do podziału między wspólników nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielne zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału. Kwota ta powinna być pomniejszona o niepokryte straty, udziały własne oraz kwoty, które na mocy ustawy lub umowy spółki powinny być przekazane z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowy i rezerwowe.

g. Udziały uprzywilejowane co do dywidendy. Umowa spółki może jednak przewidywać odstępstwo od zasady proporcjonalnego udziału w zysku poprzez wprowadzenie udziałów uprzywilejowanych co do dywidendy. Zgodnie z art. 196 KSH na udział uprzywilejowany co do dywidendy można przyznać uprawnionemu dywidendę, która przewyższa nie więcej niż o połowę dywidendę przysługującą udziałom nieuprzywilejowanym. Ponadto, uprzywilejowanie co do dywidendy może polegać na przyznaniu prawa pierwszeństwa zaspokojenia przed pozostałymi udziałami oraz prawa do dywidendy niewypłaconej w latach poprzednich. Uprawnienia wynikające z udziałów uprzywilejowanych powinny być szczegółowo określone umową spółki. Uprzywilejowanie udziałów co do dywidendy może dotyczyć zarówno udziałów o równej, jak i nierównej wartości nominalnej.

h. Zaliczka na poczet dywidendy. Wypłata taka możliwa jest jednak dopiero po spełnieniu wielu przesłanek określonych w przepisach KSH. Podstawowe warunki podjęcia decyzji o wypłacie zaliczki to:

• posiadanie przez spółkę środków wystarczających na wypłatę oraz

• zawarcie w umowie spółki upoważnienia zarządu do wypłaty takiej zaliczki.

W przypadku gdy umowa spółki nie przewiduje takiej możliwości, dokonanie wypłaty zaliczek jest niemożliwe. O wypłacie zaliczki decyduje zarząd w formie uchwały. Jednak podjęcie przez zarząd uchwały o wypłacie zaliczki nie powoduje powstania roszczenia wspólnika o wypłatę zaliczki. Zgodnie z art. 195 § 1 KSH spółka może wypłacić zaliczkę, co nie znaczy, że wspólnik ma prawo do wypłaty zaliczki.

5. Zwrot dopłat

a. Obowiązek dopłat. Umowa spółki może zobowiązywać wspólników do dopłat w granicach liczbowo oznaczonej wysokości w stosunku do udziałów (art. 177 § 1 KSH). Zasadą jest, że dopłaty mogą, lecz nie muszą być zwracane.

b. Przesłanki zwrotu dopłat. Zwrot dopłat może nastąpić:

• jeżeli nie są potrzebne na pokrycie strat w kapitale zakładowym, wskazanych w sprawozdaniach finansowych

• dopiero po upływie miesiąca od ogłoszenia o zamierzonym zwrocie w piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki,

• jeżeli podjęta została uchwała wspólników. Artykuł 179 § 1 KSH służy ochronie kapitału zakładowego. Jeżeli aktywa po odjęciu długów przekraczają lub są równe wysokości kapitału zakładowego, to możliwy jest zwrot dopłat. Jeżeli natomiast różnica ta jest mniejsza od wartości kapitału zakładowego, nie wolno zwracać dopłat, choćby wspólnicy przewidzieli taką możliwość w umowie spółki. Zwrot dopłat może obejmować całość lub część wnoszonych dopłat. Zależy o od umowy spółki i uchwały wspólników. Jeżeli dopłaty pokryłyby stratę bilansową, to pozostałe kwoty muszą być równomiernie zwrócone wszystkim wspólnikom. Zwróconych dopłat nie uwzględnia się przy żądaniu nowych dopłat. Zwrot dopłat może nastąpić, jeżeli podjęta została stosowna uchwała. Zwrot dopłat może być zastrzeżony od razu w umowie spółki. Jeżeli jednak w umowie spółki nie określono zwrotu dopłat, a spełnione są warunki z art. 179 § 1 KSH, wspólnicy mogą podjąć stosowną uchwałę. Zasadą jest, że uchwała o zwrocie dopłat zapada bezwzględną większością głosów oddanych. Jednak wspólnicy w umowie spółki mogą zobowiązać się do podejmowania takich uchwał w przyszłości większością kwalifikowaną.

c. Zasady zwrotu dopłat. Zwrot dopłat następuje równocześnie wszystkim wspólnikom. Niedopuszczalne jest wprowadzenie zasady, że jedni wspólnicy otrzymają zwrot dopłat wcześniej niż inni, jedni zostaną uprzywilejowani w określony sposób w stosunku do innych. Wspólnik może powstrzymać się od odbioru zwrotu dopłaty, jednak spółka musi przygotować zwrot dopłat w identycznym momencie dla wszystkich. Zwrot dopłat następuje proporcjonalnie w stosunku do zarządzonej wielkości dopłat, a nie kwot realnie wypłacanych. Zwrot dopłat musi nastąpić równomiernie w stosunku do wszystkich wspólników.

6. Prawa mniejszości. To te wszystkie prawa wspólnika, które stanowią swoistą przeciwwagę dla kompetencji zgromadzenia wspólników podejmowanych większością głosów. Prawa mniejszości są chronione przez zespół praw wspólników, które mogą służyć realizacji jego praw udziałowych w spółce. Prawa mniejszości w spółce z o.o. można podzielić na tzw. prawa kolektywne i indywidualne.

Obowiązki wspólników

1. Uwagi ogólne. Wspólnicy obciążeni są obowiązkami określonymi w KSH oraz w umowie spółki. Najważniejsze z nich:

• obowiązek wniesienia wkładów,

• obowiązek wyrównania brakującej wartości aportu (art. 175 KSH),

• obowiązek dokonywania dopłat w stosunku do udziałów (art. 177–179 KSH),

• obowiązek dostarczania spółce powtarzających się świadczeń niepieniężnych (art. 176 KSH).

2. Obowiązek wyrównania brakującej wartości aportu. Zgodnie z art. 175 KSH na wspólnikach ciąży obowiązek (solidarnie z członkami zarządu) wyrównania brakującej wartości aportu. Chodzi tu o sytuację, w której: aporty zostały znacznie zawyżone w stosunku do ich wartości zbywczej, sytuacja taka miała miejsce w dniu zawarcia umowy spółki, odpowiedzialność ponoszą: wspólnik wnoszący aport bez względu na to, czy miał tego świadomość czy nie i członkowie zarządu, którzy znając okoliczność zawyżenia wartości aportu, mimo to zgłosili wniosek o wpis spółki do rejestru, odpowiedzialność tych osób jest solidarna, odpowiedzialność ta ogranicza się do wyrównania różnicy między wartością zbywczą a wartością przyjętą w umowie spółki. Wartość aportu nie ma w tym przypadku znaczenia. To samo dotyczy oceny wartości aportu w przypadku podwyższania kapitału zakładowego. Momentem, w którym musi wystąpić dysproporcja między wartością aportu (zawyżoną) a wartością rzeczywistą, jest zmiana umowy spółki, a jeżeli podwyższenie kapitału zakładowego występuje na mocy dokonanych postanowień umowy spółki – chwila złożenia oświadczenia o objęciu udziałów przez wspólników. Brakująca wartość aportu, do której zwrotu zobowiązuje się wspólnik, to różnica, jaka powstanie po odjęciu wartości zbywczej od wartości aportu wpisanego w bilansie spółki. Nie jest to zatem odpowiedzialność za szkodę, ale za brakującą wartość. Odpowiedzialność z art. 175 KSH dotyczy obecnych i byłych wspólników, a także obecnych i byłych członków zarządu, czyli tych, którzy dokonywali zgłoszenia do rejestru i mieli świadomość zawyżenia wartości aportu.

3. Obowiązek dopłat. Zgodnie z art. 177 § 1 KSH umowa spółki może zobowiązywać wspólników do dopłat w granicach liczbowo oznaczonej wysokości w stosunku do udziału. Termin i zasady wnoszenia dopłat powinny być określone w umowie spółki albo w uchwale wspólników. Dopłaty powinny być nakładane i uiszczane przez wspólników równomiernie

w stosunku do ich udziałów (art. 177 § 2 KSH). Obowiązek dokonywania dopłat i ich wysokość w stosunku do udziałów musi wynikać wyraźnie z umowy spółki. Natomiast wysokość dopłat i terminy ich wnoszenia powinny być określone w miarę potrzeby uchwałą wspólników. Dopłata taka może być uchwalona tylko bezwzględną większością głosów oddanych. W umowie spółki określa się więc maksymalną wysokość dopłaty w stosunku do udziału. Możliwe jest podjęcie uchwały o wielokrotnym wnoszeniu dopłat, do wysokości określonej w umowie spółki. Jeżeli dopłaty stanowią wyrównanie strat w kapitale zakładowym, są one zaliczane na poczet tego kapitału i nie mogą być zwracane, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 179 § 1 KSH). W innych przypadkach zwrot dopłat może nastąpić na podstawie uchwały wspólników. Jeżeli w umowie spółki brak jest rozstrzygnięcia dotyczącego zwrotu dopłat, decyzja w tym zakresie powinna zapaść w formie uchwały wspólników. Wyjątek stanowi sytuacja, w której dopłaty przeznaczone są na pokrycie strat bilansowych w kapitale zakładowym. Zwrot dopłat może nastąpić dopiero po upływie miesiąca od ogłoszenia o zamierzonym zwrocie w pismach przeznaczonych do ogłoszeń spółki (art. 179 § 2 KSH). Zasada ta ma na celu ochronę wierzycieli spółki. Zwrot dopłat musi nastąpić równomiernie wszystkim wspólnikom, proporcjonalnie do wniesionych przez nich kwot (art. 179 § 3 KSH). Zgodnie z art. 179 § 4 KSH zwróconych dopłat nie uwzględnia się przy żądaniu nowych dopłat. Zwrócone dopłaty należy traktować tak, jakby nigdy nie były wniesione. Wspólnicy uiszczający dopłaty nie są jednak z tego tytułu wierzycielami spółki i nie mają roszczenia o ich zwrot, chyba że zapadła uchwała o zwrocie dopłat. Umowa spółki może jednak stanowić, że wspólnicy mają roszczenie o zwrot dopłat. Jeżeli dopłaty nie były przewidziane w umowie spółki, zmiana umowy polegająca na wprowadzeniu postanowienia przewidującego możliwość nakładania dopłat wymaga jednomyślności, jako zmiana umowy zwiększająca świadczenia wspólników.

4. Obowiązek świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki. Umowa spółki może przewidywać, że wspólnicy zobowiązani są do powtarzających się świadczeń niepieniężnych. Rodzaj i terminy takich świadczeń, a także ewentualne odszkodowanie umowne, muszą być określone w umowie spółki. Obowiązek dokonywania powtarzających się świadczeń niepieniężnych może powstać w pierwszej umowie spółki lub w wyniku zmiany umowy. Obowiązki takie należy jednak odróżnić od obowiązków nałożonych osobiście na konkretnego wspólnika. Zasadniczym skutkiem ustanowienia obowiązku powtarzających się świadczeń niepieniężnych jest w przypadku zbycia udziału przejście tego obowiązków na nabywcę. Zgodnie z art. 176 § 3 KSH zbycie udziału, do którego jest „przywiązany” obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych, jest możliwe bez zezwolenia spółki tylko wtedy, gdy umowa spółki tak stanowi. Jeżeli w umowie spółki brak takiego unormowania, zbycie możliwe jest tylko za zgodą spółki. Umowa spółki powinna rozstrzygać, jaki organ spółki wyrazi zgodę na zbycie. Najczęściej jest to zarząd. Zbycie udziału bez wymaganego zezwolenia nie wywołuje skutków prawnych wobec spółki, choćby zbywca nie był już właścicielem przedmiotu, do którego świadczenia był zobowiązany. Wynagrodzenie wspólnika może być określone w umowie. Jeżeli umowa nie określa wysokości wynagrodzenia, zastosowanie mają odpowiednie przepisy KSH. Jednak wynagrodzenie nie może być wyższe od cen i stawek przyjętych w obrocie (art. 176 § 2 zd. 2 KSH). Spółka nie może zrzec się swego uprawnienia i ciąży na niej obowiązek przyjmowania świadczeń nałożonych na wspólników. Obowiązki powtarzających się świadczeń niepieniężnych mogą dotyczyć wszystkich wspólników według tych samych zasad, lub mogą być nałożone na jednego lub kilku z nich. Obowiązki te mogą dotyczyć jednych, a nie obowiązywać innych wspólników.

ZARZĄD:

Rola i kompetencje zarządu. Zarząd jest organem o kompetencjach zarządzająco-reprezentacyjnych. Zajmuje on szczególne miejsce w systemie organów, ponieważ dzięki zarządowi spółka może występować w obrocie. Zarząd korzysta z domniemania kompetencji, dzięki czemu możliwe jest ogólne określenie uprawnień tego organu.

Zarząd prowadzi sprawy spółki oraz reprezentuje ją na zewnątrz.

Powołanie zarządu. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zarząd powoływany jest przez wspólników uchwałą. Wspólnicy mogą powołać zarząd na posiedzeniu zgromadzenia wspólników albo też na podstawie art. 227 KSH w formie uchwały poza zgromadzeniem.

Jest to możliwe, gdy wspólnicy większością głosów – po wcześniejszej zgodzie wszystkich wspólników – w sprawie powołania zarządu podejmują uchwałę na piśmie.

Artykuł 201 § 2 KSH nie przewiduje określonej większości głosów, jaką ma być podjęta uchwała o powołaniu zarządu ani też kworum niezbędnego do jego powołania. Jednak zgodnie z art. 245 KSH uchwały wspólników podjęte nie tylko na zgromadzeniu wspólników, ale również bez odbycia zgromadzenia, muszą być powzięte bezwzględną większością głosów oddanych. Kworum niezbędne do powołania zarządu powinno być określone w umowie spółki. Jeżeli w umowie brak jest takiego określenia, uchwała może zapaść bez względu na liczbę obecnych na zgromadzeniu wspólników, jednak poza zgromadzeniem wszyscy muszą się zgodzić na głosowanie pisemne. W takim przypadku obligatoryjne jest głosowanie tajne.

Umowa spółki może jednak przewidywać, że zarząd jest powołany w inny sposób.

Skład powołanego zarządu powinien być zgłoszony do rejestru w ciągu 7 dni od powołania. Wpis do rejestru ma charakter deklaratoryjny (stwierdzający).

Kadencja członka zarządu. Umowa spółki może przewidywać, że członkowie zarządu powoływani są:

• na roczną kadencję,

• na kadencję dłuższą niż rok,

• na czas nieoznaczony.

Wygaśnięcie mandatu oznacza utratę statusu członka organu, wygasa w wyniku:

• upływu czasu, na jaki członek zarządu został powołany, (Jeżeli umowa spółki nie zawiera postanowień dotyczących okresu pełnienia funkcji przez członka zarządu albo przewiduje roczną kadencję, należy przyjąć, że wygaśnięcie mandatu członka zarządu następuje ex lege w dacie odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy rok urzędowania. Gdy przewiduje kadencję dłuższą niż rok, mandaty członków zarządu wygasają z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji.

• odwołania (Kompetencja przysługuje wspólnikom. Uchwała o odwołaniu członka zarządu powinna być zawarta w protokole ze zgromadzenia. Nie jest wymagane zachowanie formy szczególnej ani kwalifikowanej większości głosów. Członek zarządu może być odwołany w każdym czasie. Umowa spółki może jednak zawierać postanowienia odmienne.)

• rezygnacji (Jest jednostronnym oświadczeniem woli członka zarządu rozwiązującym stosunek organizacyjny ze spółką ze skutkiem ex nunc. Nie wymaga dla swojej skuteczności przyjęcia przez spółkę. Staje się ona skuteczna z chwilą dojścia stosownego oświadczenia do spółki.)

• śmierci lub uznania za zmarłego,

• utraty zdolności do pełnienia funkcji (Wygaśnięcie mandatu powinno być ujawnione w rejestrze przedsiębiorców. Złożenie wniosku o wpis powinno nastąpić w ciągu 7 dni od daty zdarzenia, z którym ustawa lub wola stron wiąże taki skutek.)

• wykreślenia spółki z rejestru przedsiębiorców.

Reprezentacja:

Reprezentacja spółki jest zarówno prawem, jak i obowiązkiem zarządu. Obejmuje wszystkie czynności sądowe i pozasądowe spółki. Członkowie zarządu przy podejmowaniu czynności z zakresu reprezentacji spółki związani są przedmiotem jej działalności. Prawo reprezentacji przysługuje członkowi zarządu od chwili jego powołania do momentu wygaśnięcia mandatu. Wpis członka zarządu do rejestru ma charakter deklaratoryjny.

Członek zarządu może reprezentować spółkę także przed dokonaniem stosownego wpisu, jednak wówczas podstawą do wykazania wobec osób trzecich, że jest on członkiem zarządu jest jedynie uchwała wspólników. Wygaśnięcie mandatu powoduje konieczność wykreślenia członka zarządu z rejestru przedsiębiorców.

Czynności prawne dokonane przez osoby, które nie zostały skutecznie powołane do pełnienia funkcji członka zarządu, są nieważne.

Ograniczenie prawa członka zarządu do reprezentacji spółki jest niemożliwe wobec osób trzecich. Ograniczenia takie mogą zostać wprowadzone umową spółki, ale odnoszą one skutek wyłącznie w stosunkach wewnętrznych spółki. Czynność prawna dokonana wbrew tym ograniczeniom jest ważna, jednak może powodować powstanie roszczeń spółki w stosunku do członków zarządu naruszających te ograniczenia.

W umowie spółki wspólnicy zdecydować mogą o:

• samodzielnej reprezentacji członków zarządu lub

• reprezentacji łącznej, w tym reprezentacji łącznej mieszanej z udziałem prokurenta.

Jeżeli zarząd spółki jest wieloosobowy, umowa spółki może przewidywać, że:

• każdy z członków zarządu jest uprawniony do samodzielnej reprezentacji,

• do składania oświadczeń woli wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu,

• do składania oświadczeń woli wymagane jest współdziałanie trzech, czterech członków zarządu,

• do składania oświadczeń woli wymagane jest współdziałanie wszystkich członków zarządu,

• reprezentacja przez poszczególnych członków zarządu jest zróżnicowana.

Poza zarządem spółkę reprezentować mogą:

• pełnomocnicy,

• prokurenci ustanowieni przez zarząd, oraz

• przedstawiciele ustawowi (kurator, likwidator, syndyk).

Prawo reprezentacji spółki nie przysługuje bezpośrednio wspólnikom spółki. Nie ma natomiast przeszkód, by wspólnikowi udzielić pełnomocnictwa lub prokury.

Spółka może być reprezentowana przez pełnomocnika lub prokurenta.

Prokury udziela zarząd spółki. Decyzję o ustanowieniu prokury podejmują wszyscy członkowie zarządu, natomiast oświadczenie woli o udzieleniu prokury składane jest zgodnie z zasadami reprezentacji przyjętymi w spółce przez jednego lub dwóch członków zarządu. Odwołać prokurę może każdy członek zarządu.

Pełnomocnika ustanowić może zarząd lub prokurent. Prokurent może ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności.

Członek zarządu nie może być ani pełnomocnikiem spółki, ani jej prokurentem.

Szczególny przypadek w zakresie reprezentacji odnosi się do dokonywania czynności prawnej pomiędzy spółką a członkiem zarządu będącym jedynym wspólnikiem spółki, który jest zarazem jedynym członkiem zarządu. W takiej sytuacji spółkę przy tych czynnościach prawnych reprezentuje jedyny członek zarządu, który jest jednocześnie drugą stroną tych czynności. Czynność taka wymaga formy aktu notarialnego.

Spór dotyczący uchylenia lub stwierdzenia nieważności uchwały wspólników. Pozwaną spółkę reprezentuje zarząd. Jednak w przypadku, gdy wspólnicy ustanowili uchwałą pełnomocnika do reprezentowania spółki w sprawie, wyłączone jest prawo reprezentacji zarządu. Natomiast jeżeli zarząd nie może działać za spółkę, a nie została podjęta przez wspólników stosowna uchwała o ustanowieniu pełnomocnika, sąd właściwy do rozstrzygnięcia powództwa wyznacza kuratora.

Prowadzenie spraw spółki:

Zarząd spółki ma kompetencje do podejmowania wszystkich decyzji niezastrzeżonych w umowie spółki do kompetencji innych organów spółki.

Członkowie zarządu podlegają ograniczeniom ustanowionym w:

• ustawie,

• umowie spółki,

• uchwale wspólników, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej.

Gdy umowa spółki nie zawiera postanowień w przedmiocie prowadzenia spraw spółki, każdy członek zarządu może bez uprzedniej uchwały zarządu prowadzić sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki. W przypadku, gdy którykolwiek z pozostałych członków zarządu sprzeciwi się ich prowadzeniu, wymagana jest uchwała całego zarządu.

W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności konieczne jest podjęcie uprzedniej uchwały przez cały zarząd.

Podjęcie skutecznej uchwały przez zarząd wymaga zawiadomienia wszystkich członków zarządu o jego posiedzeniu. Jeżeli umowa albo akt wewnętrzny wydany na jej podstawie określają, w jakiej formie ma nastąpić zawiadomienie, to o skuteczności zawiadomienia decyduje zachowanie właściwej formy. W przypadku, gdy treść i forma zawiadomienia nie zostały sprecyzowane, zawiadomienie może nastąpić w każdy sposób, także ustnie lub telefonicznie. Uchwały członków zarządu zapadają bezwzględną większością głosów oddanych.

ZAKAZ KONKURENCJI: (odnosi się do członków zarządu)

• zakaz zajmowania się interesami konkurencyjnymi w stosunku do spółki,

• zakaz uczestniczenia w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, osobowej lub członek organu spółki kapitałowej bądź uczestniczenia w konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu,

• zakaz udziału w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów lub akcji tej spółki albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu.

• zakaz zajmowania się interesami konkurencyjnymi (należy rozumieć prowadzenie we własnym lub cudzym imieniu, bezpośrednio lub za pośrednictwem innych osób, działalności tego samego rodzaju, jak działalność spółki wpisana do rejestru

Zezwolenia na działalność konkurencyjną udzielają organy uprawnione do powołania zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

Odpowiedzialność członka zarządu:

1. Cywilna:

• wobec wierzycieli- członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność solidarną ze spółką jako osobą prawną, jeżeli:

• zarząd złoży oświadczenie, że wkłady pieniężne zostały wniesione, a dane w tym oświadczeniu są fałszywe,

• złożono fałszywe dane przy zarejestrowaniu podwyższenia kapitału zakładowego

• egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają osobiście i solidarnie za zobowiązania spółki,

• wobec spółki - za powstałe zobowiązania lub za szkodę / członkowie zarządu + podmioty biorące udział w tworzeniu spółki, przesłankami odpowiedzialności są także wina umyślna / niedbalstwo oraz związek przyczynowy między szkodą a zamierzonym działaniem, działalność sprzeczna z prawem lub postanowieniami umowy spółki.

• procesie odszkodowawczym spółka reprezentowana jest przez radę nadzorczą albo przez pełnomocników powołanych uchwałą wspólników

• wierzytelności z tytułu naprawienia szkody przedawniają się z upływem 3 lat

• wobec wspólników- odpowiedzialność członków zarządu wobec wspólników spółki; Dotyczy to połączenia, podziału i przekształcania spółki

1. Karna (odpowiedzialność zarządu przewidują KSH, a także przepisy KK),np.:

• działanie na szkodę spółki,

• niezgłoszenie upadłości,

• fałszywe dane,

• nabycie własnych akcji

RADA NADZORCZA I KOMISJA REWIZYJNA:

Prawo kontroli służy każdemu wspólnikowi. W tym celu wspólnik może w każdym czasie:

• przeglądać księgi i dokumenty spółki,

• sporządzać bilans na swój użytek

• żądać wyjaśnień od zarządu.

Prawo indywidualnej kontroli może być dokonywane razem z upoważnioną przez wspólnika osobą.

Prawo indywidualnej kontroli może być wyłączone w umowie spółki, jeżeli ustanowiono w spółce radę nadzorczą lub komisję rewizyjną. Niemożliwe jest uchylenie tego prawa uchwałą wspólników.

Możliwe jest korzystanie przez wspólników z prawa indywidualnej kontroli przy jednoczesnym ustanowieniu jednego lub więcej organu nadzoru. Organy nadzoru w spółce z o.o. w związku z prawem indywidualnej kontroli są w zasadzie fakultatywne.

Jednak obowiązek powołania rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej powstaje, gdy:

• umowa spółki tak stanowi,

• wspólników jest więcej niż 25, a kapitał zakładowy przekroczy kwotę 500 000 zł,

• spółka powstała z przekształcenia komunalnego zakładu budżetowego lub przedsiębiorstwa komunalnego w jednoosobową spółkę gminy,

• spółka powstała z przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa i wyłączono prawo indywidualnej kontroli,

• przepisy szczególne tak stanowią

Rada nadzorcza i komisja rewizyjna mogą zostać powołane łącznie, jednak wymóg obligatoryjnego powołania dotyczy tylko jednego organu nadzoru.

Czasami istnieje zakaz łączenia funkcji członka rady nadzorczej z innymi funkcjami lub stanowiskami:

członków zarządu, dotyczy on:

• prokurentów,

• likwidatorów,

• kierowników oddziału lub zakładu,

• zatrudnionych w spółce: głównego księgowego, radcy prawnego, adwokata,

• innych osób podlegających bezpośrednio członkom zarządu,

• stosuje się odpowiednio także do członków zarządu i likwidatorów spółki lub spółdzielni zależnej.

Rada nadzorcza (komisja rewizyjna) musi się składać przynajmniej z 3 członków. Radę nadzorczą i komisję rewizyjną powołują wspólnicy uchwałą podjętą na zgromadzeniu wspólników lub poza zgromadzeniem, mogą jednak zrzec się tego prawa i powierzyć powołanie tych organów innym osobom, podmiotom czy organizacjom.

Kadencja (jeśli umowa nie stanowi inaczej) członków rady nadzorczej (komisji rewizyjnej) trwa rok.

Mandaty członków rady nadzorczej (komisji rewizyjnej) (jeśli umowa nie stanowi inaczej) wygasają

• z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji,

• w przypadku powołania na okres dłuższy od roku, ich mandaty wygasają z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji.

Członkowie rady nadzorczej i komisji rewizyjnej mogą być odwołani przez wspólników uchwałą.

Jeżeli powołana została komisja rewizyjna, rada nadzorcza realizuje wyłącznie funkcje nadzorcze. W przeciwnym razie, do jej kompetencji należy nadzór i kontrola

Przykładowe kompetencje Rady Nadzorczej:

• stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności,

• ocenę sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy,

• ocenę wniosków zarządu co do podziału zysku i pokrycia strat.

Rada nadzorcza nie ma prawa wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki.

Istotną kompetencją rady nadzorczej jest uprawnienie do reprezentowania spółki w umowach i sporach z członkami jej zarządu.

Rada nadzorcza może:

• przeglądać każdy dział czynności spółki,

• żądać od zarządu i pracowników spółki sprawozdań i wyjaśnień,

• dokonywać rewizji majątku oraz sprawdzać księgi i dokumenty.

Komisja rewizyjna może być ustanowiona obok rady nadzorczej albo samodzielnie. Jeżeli w spółce z o.o. jest ustanowiona tylko komisja rewizyjna, umowa spółki może powierzyć jej nadzór nad działalnością spółki. Co do zasady nie ma uprawnień do stałego nadzoru nad działalnością spółki. Realizuje ona swoje funkcje po upływie roku obrotowego, gdy zachodzi konieczność podjęcia działań kontrolnych.

Do uprawnień komisji rewizyjnej należy:

• ocena sprawozdań zarządu z działalności spółek oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy,

• ocena wniosków zarządu co do podziału zysku lub pokrycia straty,

• składanie zgromadzeniu wspólników corocznego pisemnego sprawozdania z wyników tej oceny.

ZGROMADZENIE WSPÓLNIKÓW:

Jest organem uchwałodawczym oraz najwyższą władzą spółki z o.o. Organ ten tworzą wszyscy wspólnicy spółki

z o.o. lub ich przedstawiciele. Mają oni prawo do udziału w pracach tego organu. Zgromadzenie wspólników realizuje część swoich uprawnień z zakresu prowadzenia spraw spółki, ale nie ma kompetencji do jej reprezentacji. Powinno się odbywać w określonym miejscu, którym jest siedziba spółki oraz w określonym czasie, wynikającym z zaproszenia.

Udział w zgromadzeniu wspólników nie jest obowiązkowy i może być realizowany przez pełnomocników.

Umowa spółki może jednak przewidywać ograniczenia tej zasady. Pełnomocnictwo do głosowania może być udzielone na piśmie pod rygorem nieważności i dołączone do księgi protokołów. Pełnomocnikami na zgromadzeniu wspólników nie mogą być członek zarządu i pracownik spółki.

Do podstawowych kompetencji zgromadzenia wspólników należą przede wszystkim:

• rozpatrywanie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki, sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz udzielenie absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązku,

• postanowienia dotyczące roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki lub sprawowaniu zarządu albo nadzoru,

• zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa spółki lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego,

• nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego albo udziału w nieruchomości, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej,

• zwrot dopłat.

Cechy zgromadzenia wspólników:

• organ uchwałodawczy, który realizuje część obowiązków z zakresu prowadzenia spraw spółki, ale nie ma kompetencji do reprezentacji,

• musi odbywać się w określonym miejscu, tj. w siedzibie spółki, chyba że umowa wskazuje inne miejsce, oraz w określonym czasie wynikającym z zaproszenia do odbycia zgromadzenia (wysyłane 2 tygodnie przed),

• podejmuje uchwały większością głosów, chyba że zastrzeżono jednomyślność przy podejmowaniu uchwał,

• podejmuje uchwały bez względu na liczbę uczestników zgromadzenia, chyba że umowa spółki stanowi inaczej,

• odbywa się, jeżeli wspólnicy zostali zaproszeni listem poleconym lub pocztą kurierską za pisemnym potwierdzeniem odbioru

• zgromadzenie wspólników musi się odbyć co najmniej raz w roku,

• uchwały zgromadzenia wspólników (jak również uchwały wspólników) mogą być zaskarżone w trybie powództwa o uchylenie, jak również można żądać stwierdzenia ich nieważności.

Zgromadzenia wspólników dzielą się na zwyczajne i nadzwyczajne (wiąże się to z koniecznością rozpatrzenia pewnych spraw w spółce):

1. Zwyczajne- może się odbyć w następstwie właściwego zawiadomienia, a także gdy cały kapitał zakładowy jest reprezentowany na zgromadzeniu, a nikt z obecnych nie wniósł sprzeciwu ani co do odbycia zgromadzenia ani postawienia poszczególnych spraw na porządku obrad. Zwoływane jest corocznie, w terminie 6 miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. zwołuje je zarząd, jeśli nie uczyni on tego w tym terminie-rada nadzorcza, komisja rewizyjna, osoby wymienione w umowie. Przedmiotem obrad jest:

• rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy,

• powzięcie uchwały o podziale zysku albo pokryciu straty,

• udzielenie członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków.

W tych sprawach wyłączone jest głosowanie na piśmie.

1. Nadzwyczajne zwołuje się:

• w przypadkach przewidzianych w przepisach KSH,

• w przypadkach określonych w umowie,

• doraźnie, gdy organy lub osoby uprawnione do zwoływania zgromadzeń uznają to za wskazane.

* Wspólnik lub wspólnicy reprezentujący co najmniej 1/10 kapitału zakładowego mogą żądać zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia, jak również umieszczenia określonych spraw w porządku obrad najbliższego zgromadzenia wspólników.

Uprawnienie do zwołania walnego zgromadzenia przysługuje:

• zarządowi,

• radzie nadzorczej lub komisji rewizyjnej,

• osobom, którym uprawnienie takie przyznane zostało w umowie spółki,

• wspólnikom, jeżeli upoważni ich do tego sąd

Zwołanie zgromadzenia w innej formie lub w krótszym terminie jest zwołaniem wadliwym.

Zwołanie zgromadzenia w sposób wadliwy może skutkować zaskarżeniem uchwał, które zostały na nim podjęte. Zaskarżenie takie następuje przez wniesienie powództwa o uchylenie uchwały. Do chwili uchylenia wyrokiem sądu uchwała jest ważna i skuteczna.

Porządek obrad powinien szczegółowo wykazywać, jakie uchwały i w jakim przedmiocie będą podejmowane. Nie można podjąć uchwały w sprawach nieobjętych porządkiem obrad, chyba że:

• na zgromadzeniu reprezentowany jest cały kapitał zakładowy, a nikt z obecnych nie zgłosił sprzeciwu dotyczącego powzięcia uchwały.

• uchwała dotyczy wniosku o zwołanie nadzwyczajnego walnego zgromadzenia,

• wniosek ma charakter porządkowy.

System podejmowania uchwał:

1. Na zgromadzeniu wspólników: zapadają większością głosów (chyba że umowa spółki wprowadza zasadę jednomyślności). Zgromadzenie podejmuje uchwały bez względu na liczbę uczestników zgromadzenia. Umowa spółki może jednak przewidywać odmienne postanowienia w tej sprawie.

2. Poza zgromadzeniem wspólników: Uchwały takie wymagają do swej ważności specyficznego systemu podejmowaniu decyzji. Uchwały wspólników, które zapadają poza zgromadzeniem wspólników, są wiążące dla zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej i wspólników.

Bez odbycia zgromadzenia mogą być podjęte uchwały, gdy wszyscy wspólnicy:

• wyrażają na piśmie zgodę na postanowienie, które ma być powzięte,

• wyrażają zgodę na pisemne głosowanie

Uchwały mogą być podejmowane samodzielnie przez wspólnika lub przez jego pełnomocnika. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie pod rygorem nieważności i dołączone do księgi protokołów. Pełnomocnikiem na zgromadzeniu wspólników nie może być członek zarządu i pracownik spółki.

Zgromadzenie wspólników jest ważne bez względu na liczbę reprezentowanych na nim udziałów.

Na zgromadzeniu wspólników głosuje się udziałami. Na każdy udział o równej wartości nominalnej przypada jeden głos, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Jeżeli nic innego nie wynika z umowy spółki, na każde 10 zł wartości nominalnej udziału o nierównej wysokości przypada jeden głos.

Każdy wspólnik musi posiadać przynajmniej jeden głos. Umowa spółki może jednak przewidywać różne formy uprzywilejowania wspólników. Uprzywilejowanie dotyczące głosu może przewidywać, że wspólnik na jeden udział uzyskuje większą liczbę głosów niż jeden, nie więcej jednak niż 3 głosy na udział.

KSH przewiduje wyjątki od zasady podejmowania uchwał większością bezwzględną, dotyczy to uchwał:

• zmianie umowy spółki,

• w sprawie połączenia spółek,

• w sprawie rozwiązania spółki,

• w sprawie zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.

Uchwały te zapadają większością 2/3 głosów oddanych. Jednak uchwała dotycząca istotnej zmiany przedmiotu działalności spółki wymaga większości 3/4 głosów.

Co do zasady głosowanie jest jawne. Jednak ustawa przewiduje wyjątek od tej zasady, zgodnie z którym głosowanie tajne musi odbyć się:

• przy wyborach,

• nad wnioskami o odwołanie członków organów spółki lub likwidatorów,

• nad wnioskami o pociągnięcie do odpowiedzialności członków organów

• spółki lub likwidatorów,

• w sprawach osobowych,

• na żądanie choćby jednego ze wspólników obecnych lub reprezentowanych

• na zgromadzeniu wspólników,

• w przypadkach określonych w umowie spółki.

Zaskarżanie uchwał:

• powództwo o uchylenie uchwały (wniesione w terminie miesiąca od otrzymania wiadomości o uchwale, nie później jednak niż w terminie 6 miesięcy od dnia jej powzięcia)

• jest sprzeczna z umową spółki bądź dobrymi obyczajami,

• godzi w interesy spółki lub ma na celu pokrzywdzenie wspólnika.

Podmioty, które mogą je wytoczyć:

• organy i ich członkowie,

• wspólnicy obecni na zgromadzeniu,

• wspólnicy nieobecni na zgromadzeniu, wspólnicy, którzy nie mogli głosować pisemnie albo gdy naruszono zasady głosowania pisemnego.

• wspólnik, który

• nie zgodził się na głosowanie pisemne albo też

• głosował przeciwko uchwale i po otrzymaniu wiadomości o uchwale w terminie 2 tygodni zgłosił sprzeciw.

Wyrok w sprawie uchylenia uchwały ma charakter konstytutywny i wywiera skutek ex tunc. Prawomocny wyrok uchylający uchwałę wspólników ma moc obowiązującą w stosunkach między spółką a wszystkimi wspólnikami oraz miedzy spółką, a członkami organów spółki. Jeżeli ważność czynności dokonanej przez spółkę uzależniona jest od uchwały zgromadzenia wspólników, uchylenie uchwały nie ma skutku wobec osób trzecich działających w dobrej wierze.

• powództwo o stwierdzenie nieważności (uchwała sprzeczna z ustawą jest z mocy prawa bezwzględnie nieważna)

Podmioty (jak w uchyleniu). Powinny wnieść powództwo w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania wiadomości o uchwale, nie później jednak niż z upływem 3 lat od dnia powzięcia uchwały.

Podobnie jak w przypadku powództwa o uchylenie uchwały, zaskarżenie uchwały nie powoduje wstrzymania biegu postępowania rejestrowego.

Sąd rejestrowy może jednak zawiesić postępowanie po przeprowadzeniu rozprawy.

Prawomocny wyrok stwierdzający nieważność uchwały ma moc obowiązującą w stosunkach między spółką a wszystkimi wspólnikami oraz w stosunkach między spółką członkami organów spółki.

Jeżeli ważność czynności dokonanej przez spółkę uzależniona jest od uchwały zgromadzenia wspólników, wyrok stwierdzający nieważność nie ma skutku wobec osób trzecich działających w dobrej wierze.

Sądem właściwym do wniesienia obu powództw jest sąd gospodarczy. Prawomocny wyrok w sprawie zarząd zgłasza sądowi rejestrowemu w terminie 7 dni. Jeżeli na mocy odrębnej uchwały nie został ustanowiony pełnomocnik, pozwaną spółkę reprezentuje zarząd. Spółkę powinien reprezentować pełnomocnik, gdy z powództwem wystąpił zarząd. Jeżeli za spółkę nie może działać zarząd, a brak jest uchwały ustanawiającej pełnomocnika, sąd właściwy dla rozstrzygnięcia powództwa wyznacza kuratora.

ZMIANA UMOWY SPÓŁKI, wymaga:

• podjęcia uchwały przez zgromadzenie wspólników większością 2/3 głosów oddanych, chyba że umowa spółki przewiduje warunki ostrzejsze,

• notarialnego zaprotokołowania takiej uchwały (art. 255 § 3 KSH),

• zgłoszenia przez zarząd zmiany w rejestrze handlowym i zarejestrowania takiej zmiany.

Zmiana umowy spółki wymaga uchwały wspólników i wpisu do rejestru.

ROZWIĄZANIE SPÓŁKI, powodują:

• uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki, stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza,

• uchwała o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza,

• ogłoszenie upadłości spółki,

• inne przyczyny przewidziane prawem.

O rozwiązaniu spółki może orzec sąd, jeżeli po zarejestrowaniu spółki wystąpią poważne braki. Rozwiązanie spółki przez sąd nastąpi:

• na żądanie wspólnika lub członka organu spółki, jeżeli osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo jeżeli zaszły inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki,

• na żądanie oznaczonego w odrębnej ustawie organu państwowego, jeżeli działalność spółki naruszająca prawo zagraża interesowi publicznemu,

Zasadą jest, że rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji, z chwilą wykreślenia spółki z rejestru.

Likwidacja

1. W następstwie zaistnienia okoliczności powodujących rozwiązanie spółki zostaje ona postawiona w stan likwidacji. Otwarcie likwidacji następuje z dniem uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd, powzięcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki lub zaistnienia innej przyczyny jej rozwiązania. Wyjątek stanowi ogłoszenie upadłości spółki, ponieważ wówczas następuje wszczęcie postępowania upadłościowego.

2. Celem spółki w likwidacji jest:

• zakończenie bieżących interesów spółki,

• ściągnięcie wierzytelności,

• wypełnienie zobowiązań,

• spieniężenie majątku spółki oraz

• ewentualny podział majątku między wspólników

Spółka w likwidacji prowadzi działalność pod dotychczasową firmą z dodatkiem „w likwidacji”. Zmiana taka powinna zostać zarejestrowana. W okresie likwidacji nie można wypłacać wspólnikom zysku ani dokonywać podziału majątku przed spłaceniem wszystkich zobowiązań. Funkcje zarządu przejmują w czasie likwidacji likwidatorzy.

3. Likwidatorem może być tylko osoba fizyczna, mająca pełną zdolność do czynności prawnych, która nie jest skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa, o których mowa w art. 18 § 2 KSH. Likwidatorem może być zarówno wspólnik spółki, jak i osoba trzecia niebędąca wspólnikiem. Zasadą jest, że likwidatorami są członkowie ostatniego zarządu, chyba że umowa spółki lub uchwała wspólników zawiera postanowienia odmienne. Wspólnicy mają zatem pierwszeństwo w wyborze likwidatorów. Ustanowienie likwidatorów może nastąpić w różnych trybach.

Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, odwołanie likwidatorów może nastąpić na podstawie uchwały wspólników. Likwidatorów może także odwołać sąd, jeżeli zachodzą ważne powody, a z wnioskiem takim wystąpią osoby zainteresowane. Likwidatorów ustanowionych przez sąd tylko sąd może odwołać. W stosunkach wewnętrznych likwidatorzy mają obowiązek stosować się do uchwał wspólników, natomiast likwidatorzy ustanowieni przez sąd muszą podporządkować się jednomyślnym uchwałom wspólników oraz osób, które spowodowały ich powołanie

Likwidatorzy reprezentują spółkę w zakresie określonym w przepisach likwidacyjnych. Ograniczenia działania likwidatorów nie są skuteczne wobec osób trzecich. Przyjmuje się, że czynności likwidatorów powzięte wobec osób trzecich działających w dobrej wierze są czynnościami likwidacyjnymi.

W okresie likwidacji niedopuszczalne jest ustanowienie prokury, a prokura ustanowiona wcześniej wygasa.

Wśród podstawowych obowiązków likwidatorów należy wyróżnić:

• zgłoszenie do rejestru otwarcia likwidacji, imion i nazwisk likwidatorów, sposobu reprezentacji spółki przez likwidatorów oraz wszelkich zmian w tym zakresie,

• sporządzenie bilansu otwarcia likwidacji i przedłożenie go zgromadzeniu wspólników w celu zatwierdzenia,

• ogłoszenie otwarcia likwidacji w MSiG,

• zwołanie zgromadzenia wspólników w celu zatwierdzenia ostatecznych rachunków,

• ogłoszenie sprawozdania likwidacyjnego i złożenie go do sądu.

W przypadku gdy w wyniku ogłoszenia otwarcia likwidacji zgłoszą się wierzyciele, należy ich zaspokoić lub zabezpieczyć. Jeżeli jednak istnieją znani spółce wierzyciele, którzy nie zgłosili się, lub których wierzytelności nie są wymagalne albo są sporne, sumy potrzebne do zaspokojenia lub zabezpieczenia należy złożyć do depozytu sądowego. Majątek pozostały po pokryciu zobowiązań podlega podziałowi między wspólników. Podział majątku może nastąpić nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od daty ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli. Majątek dzieli się między wspólników w stosunku do ich udziałów, chyba że umowa spółki przewiduje inne zasady podziału. Likwidatorzy odpowiadają wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponoszą winy. Powinni oni przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności. Po zatwierdzeniu przez zgromadzenie wspólników sprawozdania finansowego na dzień poprzedzający podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli (sprawozdanie likwidacyjne) i po zakończeniu likwidacji, likwidatorzy powinni ogłosić w siedzibie spółki to sprawozdanie i złożyć je sądowi rejestrowemu, z jednoczesnym zgłoszeniem wniosku o wykreślenie spółki z rejestru. Z chwilą wykreślenia z rejestru spółka traci swój byt prawny.

4. Upadłość. W przypadku upadłości spółki jej rozwiązanie następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą wykreślenia z rejestru. Wniosek o wykreślenie z rejestru składa syndyk.

Spółka nie ulega rozwiązaniu w przypadku, gdy postępowanie:

• kończy się układem lub

• zostaje z innych przyczyn uchylone lub umorzone.