6 Budżet jako instrument realizacji zadań samorządu terytorialnego.

Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest uchwalany w formie uchwały budżetowej na rok budżetowy i stanowi roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów tej jednostki, a także przychodów i wydatków zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych i środków specjalnych, a wreszcie funduszy celowych jednostki samorządu terytorialnego.

Jest to zgodne z zasadą jedności budżetu, według której w jednostkach samorządu terytorialnego tworzy się tylko jeden zasób środków finansowych, którym są budżety tych jednostek. Uchwalane są przez organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego w formie uchwały budżetowej. Uchwała ta stanowi podstawę gospodarki finansowej gminy, powiatu, województwa.

Gmina: Budżet gminy jest uchwalony na rok kalendarzowy. Projekt budżetu przygotowuje wójt. Wójt przedkłada radzie gminy najpóźniej do dnia 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy projekt budżetu wraz z informacją o stanie mienia komunalnego wraz i objaśnieniami i przesyła projekt regionalnej izbie regionalnej, celem zaopiniowania. Budżet jest uchwalony do końca roku poprzedzającego rok budżetowy. Gospodarka finansowa gminy jest jawna, wójt informuje mieszkańców o założeniach projektu budżetu, kierunkach polityki społecznej i gospodarczej oraz o wykorzystaniu środków budżetowych.

Powiat: Budżet jest uchwalany przez radę powiatu. Uchwała budżetowa powinna być uchwalona przed rozpoczęciem roku budżetowego. Podstawą gospodarki budżetowej jest projekt budżetu przedłożony radzie powiatu. W przypadku nieuchwalenia budżetu w terminie, do czasu uchwalenia budżetu przez radę, nie później jednak niż do 31 marca roku budżetowego.

Województwo: Budżet województwa jest planem finansowym obejmującym:

  1)   planowane dochody i wydatki województwa,

  2)   źródła sfinansowania deficytu budżetowego,

  3)   przeznaczenie nadwyżki budżetowej,

  4)   wydatki związane z wieloletnimi programami, w tym w szczególności inwestycyjnymi, z wyodrębnieniem wydatków na finansowanie każdego z programów.

Budżet województwa jest uchwalany jako część uchwały budżetowej na rok kalendarzowy, zwany "rokiem budżetowym". Sejmik województwa ustala tryb prac nad projektem uchwały budżetowej. Uchwałę budżetową województwa podejmuje się przed rozpoczęciem roku budżetowego. W przypadku nieuchwalenia budżetu w terminie, do czasu uchwalenia budżetu przez sejmik województwa, jednak nie później niż do 31 marca roku budżetowego, podstawą gospodarki budżetowej jest projekt budżetu przedłożony sejmikowi województwa.

7. Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego.

„ Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa,

usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż,

a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.”

Dodatkowe cechy działalności gospodarczej sformułował SN. Są nimi: zawodowy charakter, związana z nim powtarzalność podejmowanych działań, podporządkowanie zasadzie racjonalnego gospodarowania, uczestnictwo w obrocie gospodarczym. Działalność ta ma również charakter gospodarny, samoistny, ukierunkowany na osiągnięcie zysku.

Formy prowadzenia działalności gospodarczej przez samorząd:

1. Komunalny zakład budżetowy

   Organy stanowiące jst mogą powoływać, przekształcać lub likwidować komunalne zakłady budżetowe zgodnie z przepisami ustawy o gospodarce komunalnej w drodze uchwały. Powstały w ten sposób zakład nie ma z reguły osobowości prawnej, działa w obrocie prawnym w ramach osobowości prawnej jst i w zakresie ustalonych przez nią pełnomocnictw. Ta forma działalności służy wykonywaniu zadań w zakresie użyteczności publicznej. Zakład może być przekształcony w spółkę prawa handlowego. Składniki mienia zakładu przekształconego w spółkę stają się majątkiem spółki.

2. Spółki prawa handlowego

   JST mogą tworzyć sp. z o.o. lub s-ki akcyjne, a także przystępować do takich spółek. Gmina poza sferą użyteczności publicznej może tworzyć spółki prawa handlowego, jeżeli spełni ustawowe warunki. Powiat nie może podejmować działalności gospodarczej poza sferą użyteczności publicznej. Natomiast województwo samorządowe poza sferą użyteczności publicznej może tworzyć jedynie s-ki z o. o. i akcyjne. W jednoosobowej spółce JST funkcję zgromadzenia wspólników pełni organ wykonawczy. Dysponuje on prawem zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa, ustanowienia na nim prawa użytkowania czy też prawem do nabycia i zbycia nieruchomości. Rada gminy podejmuje uchwały w sprawie likwidacji i reorganizacji przedsiębiorstw, rozwiązywania spółek, podobnie jak rada powiatu. Organ stanowiący JST określa zasady nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości oraz ich wydzierżawiania lub wynajmowania na okres dłuższy, niż 3 lata. Organ wykonawczy może pełnić funkcję zgromadzenia wspólników ( walnego zgromadzenia) w spółce jednoosobowej.

   Spółka z udziałem samorządu musi w regulaminie określić zasady korzystania z usług publicznych świadczonych przez spółkę, a także obowiązków spółki wobec odbiorców usług. Dotyczy to spółek prowadzących działalność w sferze użyteczności publicznej.

3. Powierzenie zadań z zakresu gospodarki komunalnej

   JST może powierzyć zadania z zakresu gospodarki komunalnej osobom fizycznym, os. prawnym lub jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej. Powierzenie następuje w drodze umowy cywilnoprawnej. Jednostki mogą zawierać umowy w celu realizacji zadań publicznoprawnych, w tym z zakresu gospodarki komunalnej. Przepisy ustawy Prawo zamówień publicznych znajdują zastosowanie do każdej umowy cywilnoprawnej, zawieranej przez gminę, w ramach powierzenia zadań z zakresu gospodarki komunalnej. JTs może zlecić wykonywania zadań min:

   • organizacjom pozarządowym – os. Prawnym lub jednostkom nieposiadającym osobowości prawnej, niebędącym jednostkami sektora finansów publicznych i niedziałającym w celu osiągnięcia zysku, również stowarzyszeniom i fundacjom

   • osobom prawnym i jednostkom organizacyjnym działającym na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w RP

   • stowarzyszeniom JST

Powierzenie wykonania zadań odbywa się po przeprowadzeniu konkursu ofert.

Z kolei partnerstwo publiczno-prywatne to realizacja przez partnera prywatnego przedsięwzięcia, jeżeli przynosi to korzyści dla interesu publicznego przeważające w stosunku do korzyści wynikających z innych sposobów realizacji tego przedsięwzięcia ( oszczędność w wydatkach podmiotu publicznego ).

Powierzenie dotyczy w szczególności świadczenia usług w zakresie usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, prowadzenia działalności ochronnej przed bezdomnymi zwierzętami oraz w zakresie prowadzenia schronisk dla bezdomnych zwierząt a także drogowego transportu zbiorowego. W grę wchodzą tu przede wszystkim umowy zlecenia i agencji.

1. Formy szczególne

   Dotyczą wykonywania zadań własnych JST przez związki międzygminne ( komunalne ), przez m.ST. Warszawę oraz w ramach porozumień komunalnych. Związki międzygminne tworzone są w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych, w tym, również w zakresie wydawania decyzji indywidualnych w sprawach z zakresu administracji publicznej, powiaty mogą tworzyć związki z innymi powiatami. Województwa nie mają możliwości powoływania związków. Związek powstaje w wyniku podjęcia odpowiednich uchwał organów stanowiących.

   Porozumienie komunalne zawierać mogą gminy, powiaty, miasta na prawach powiatów. Natomiast województwa mogą zawierać porozumienia z innymi województwami oraz jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego z obszaru województwa.

(48) Majątek j.s.t. (sposoby nabycia mienia).

Gmina nabywa mienie:

1/ w drodze komunalizacji przez przyjęcie przez właściwe gminy określonych składników mienia ogólnonarodowego;

2/ przez przekazanie gminie mienia w związku z utworzeniem lub zmianą granic gminy . Przekazanie to następuje w formie porozumienia zainteresowanych gmin, a w razie braku porozumienia- w drodze decyzji Prezesa Rady Ministrów podjętej na wniosek ministra właściwego ds. administracji publicznej;

3/ w wyniku przekazania przez administrację rządową na zasadach określonych przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia;

4/ w wyniku własnej działalności gospodarczej gminy;

5 w drodze innych czynności prawnych- działania administracyjne (Np. decyzję o wywłaszczeniu), jak i cywilne (Np. umowę sprzedaży);

6/ w innych przypadkach określonych przepisami.

Powiat nabywa mienie:

1/ na podstawie odrębnej ustawy- z zastrzeżeniem, że mienie to nie stanowi mienia jakiejkolwiek gminy;

2/ przez przekazanie w związku z utworzeniem lub zmianą granic powiatu, przekazanie mienia następuje w drodze porozumienia zainteresowanych powiatów, a w razie braku porozumienia w drodze decyzji Prezesa Rady Ministrów podjętej na wniosek ministra właściwego ds. administracji publicznej;

3/ w wyniku przejęcia od Skarbu Państwa na podstawie porozumienia- z wyłączeniem mienia przeznaczonego na zaspokojenie roszczeń reprywatyzacyjnych oraz realizację programu powszechnego uwłaszczenia;

4/ przez inne czynności prawne;

5/ w innych przypadkach wg prawa.

Województwo nabywa mienie:

1/ na zasadach określonych w kodeksie cywilnym i w innych ustawach;

2/ w drodze przekazania mienia Skarbu Państwa oraz mienia Skarbu Państwa będącego we władaniu państwowych osób prawnych, na zasadach określonych w ustawie o samorządzie województwa, w drodze decyzji administracyjnej

3 Pojęcie, podział i przykłady form aktów administracyjnych

Akt administracyjny to władcze działanie prawne organu administracji skierowane na wydanie konkretnych, indywidualnie oznaczonych skutków prawnych.

Cechy aktu administracyjnego:

• wydany przez organ adm.;

• ma charakter władczy;

• wywołuje skutki prawne;

• wydawany w indywidualnej sprawie;

• działa na podstawie prawa.

Adresatem aktu adm. może być obywatel lub inny podmiot prawa publicznego lub prywatnego. Przepisy prawa rangi ustawowej nie tylko określa, jakie prawa i obowiązki mogą być przedmiotem rozstrzygnięć organu adm. pub., ale także powinny wyraźnie upoważnia organ adm. pub. do takiego rozstrzygnięcia oraz określa tryb podejmowania rozstrzygnięć i zasady kontroli prawidłowości owych rozstrzygnięć. Przepisy prawa powinny określać także formę rozstrzygnięcia.

Podział aktów administracyjnych:

1. ze wzg. na sposób kształtowania stosunków prawnych:

   1. akty konstytutywne, tworzą, zmieniają lub uchwalają stosunki prawne, przy czym zmiana konkretnej sytuacji prawnej następuje tu nie z mocy samej ustawy, ale z mocy tego właśnie aktu adm. Przykładem aktów adm. konstytutywnych są: decyzje o zmianie nazwiska, pozwolenie na budowę.

   2. akty deklaratoryjne, potwierdzają prawa i obowiązki, które dla adresatów wynikają z ustawy, same zaś takich praw i obowiązków nie tworzą. Przykładami są: stwierdzenie nabycia obywatelstwa, decyzje stwierdzające nabycie określonych uprawnień z mocy prawa, decyzje stwierdzające wygaśnięcie określonych uprawnień z mocy prawa.

2. ze wzg. na charakter organu adm. wydającego akt administracyjny do adresata:

   1. akty adm. zewnętrzne, adresowane są do odrębnych podmiotów prawnych np. do obywatela, spółki z o.o., przedsiębiorstwa państwowego, zakładu administracyjnego itd.

   2. akty adm. wewnętrzne, adresowane są do organów, instytucji, pracowników podległych służbowo organowi wydającemu dany akt administracyjny.

3. ze wzg. na zakres prawnej regulacji warunków wydania aktu;

   1. akty adm. związane, to takie, których warunki podjęcia zostały określone normami prawa;

   2. akty adm. swobodne, takie, których warunki wydania nie są przez prawo w ogóle określone lub też określone w sposób niewyczerpujący.

4. z punktu widzenia wyrażenia woli adresata. Chodzi o wyróżnienie aktów adm., które dochodzą do skutku za zgodą adresata lub też bez jego zgody. Zgoda ta wyrażana jest najczęściej przedwstępnie np. w podaniach o przyjęcie na studia;

5. z punktu widzenia wywoływania skutków prawnych w sferze prawa cywilnego, akty administracyjne możemy podzielić na takie, które:

   1. rodzą bezpośrednie skutki cywilnoprawne (np. ostateczna decyzja o wywłaszczeniu stanowi z mocy prawa podstawę do dokonania odpowiednich wpisów w księdze wieczystej);

   2. wywołują pośrednio skutki cywilnoprawne przez to, że stanowią niezbędny warunek zawarcia umowy, wywołującej bezpośrednie skutki w sferze prawa cywilnego (np. decyzja o przydziale lokalu mieszkaniowego rodzi obowiązek zawarcia umowy najmu przez adresata decyzji).

6. ze względu na żądanie adresata:

   1. akty pozytywne, uwzględniają w całości żądanie adresata (nadają stronie uprawnienia);

   2. akty negatywne, nie uwzględniają w żadnej części żądań strony (nakładają lub ustalają obowiązek prawny dla adresata aktu).

Przykłady form aktów adm.:

• postanowienie, wydawane jest w toku postępowania i dotyczy poszczególnych kwestii wynikających w toku tego postępowania, lecz nie rozstrzyga sprawy, co do istoty chyba, że kpa stanowi inaczej;

• decyzja, stanowi jednostronne ustalenie organu adm. pub. o wiążących dla jednostki (i organu) konsekwencjach normy prawnej. Decyzje przyznają lub odmawiają przyznania uprawnień jednostce. Nakładają obowiązki. jeżeli norma prawna nie będzie wyraźnie określać formy rozstrzygnięcia to organ ma wydać decyzję, jeżeli załatwia sprawę, co do istoty w całości lub części, albo w inny sposób kończy sprawę w danej instancji, chyba, że kpa stanowi inaczej. Podstawą prawną decyzji może być tylko przepis prawa zawarty w ustawie lub przepis aktu wykonawczego wydanego na podstawie ustawy w ramach wyraźnego upoważnienia zawartego w akcie ustawodawczym.

Decyzje o szczególnej nazwie:

• zezwolenie – forma aktu adm. ustalającego uprawnienia w sferze prawa adm. lub wyrażającego zgodę na dokonanie przedsięwzięcia lub podjęcie czynności dopuszczonej normami prawa adm. (np. zezwolenie na osiedlenie się);

• koncesja – akt, który osobie fizycznej lub prawnej nadaje uprawnienia do wykonywania określonej działalności, najczęściej usługowej lub produkcyjnej.

• licencja – akt adm. ustalający uprawnienia do wykonywania określonej działalności lub pracy zawodowej, gdy wykonywanie takiej działalności związane jest z posiadaniem odpowiednich kwalifikacji (np. licencja lotnicza).