Pojęcia podstawowe
EKOLOGIA
• oikos (grec.) – dom, logos (łac.) – nauka
• nauka zajmująca się wzajemnymi
powiązaniami między organizmami
Żywymi a środowiskiem
• nauka o strukturze i funkcjonowaniu Żywej
przyrody
• „biologia środowiskowa” (Odum 1963)
• EKOLOGIA jest nauką o zależnościach
decydujących o liczebności i rozmieszczeniu
organizmów (Krebs 1997)
• EKOLOGIA zajmuje się strukturą
i funkcjonowaniem przyrody (układów
ekologicznych = ekosystemów)
• Odróżnienie EKOLOGII od OCHRONY
ŚRODOWISKA (!!!)
Podział EKOLOGII
• AUTEKOLOGIA – dziedzina ekologii
zajmująca się badaniem zależności między
organizmami a warunkami środowiska
(Krebs 1997)
• SYNEKOLOGIA – dział ekologii zajmujący
się badaniem grup organizmów i ich
oddziaływań ze środowiskiem (Krebs 1997)
PRZYRODA
Całokształt rzeczy, zjawisk i czynników
występujących we wszechświecie i tworzących
ten wszechświat.
Badaniem przyrody zajmują się takie nauki jak:
• Biologia
• Geografia
• Chemia
• Fizyka
• Matematyka
• Astronomia
• Inne...
Nauki przyrodnicze (wszystkie wymienione wyżej)
ŚRODOWISKO
Jest to ogół czynników ożywionych
(biotycznych) i nieożywionych
(abiotycznych), mających bezpośrednie
znaczenie dla Życia i rozwoju organizmu
danego gatunku lub jego populacji.
Czynniki środowiska wpływają wzajemnie
na siebie, a współdziałając tworzą
określony zespół warunków, w których
bytuje organizm czy populacja. EKOSYSTEM
Układ ekologiczny będący głównym
obiektem badań ekologii. Każdy
ekosystem składa się z czynników
ożywionych (biotycznych) i nieożywionych
(abiotycznych), podobnie jak środowisko.
EKOSYSTEM A ŚRODOWISKO
• w przypadku EKOSYSTEMU interesuje
nas jak pewien fragment przyrody jest
zbudowany (złożony) i jak funkcjonuje
• patrzymy na to niejako od zewnątrz
• pojęcie to jest częściej stosowane
w synekologii
• w przypadku ŚRODOWISKA interesuje
nas jak czynniki, które tworzą ten sam
fragment przyrody, oddziałują na jakiś
organizm (populację) – jakie warunki życia
im stwarzają
• patrzymy na to niejako od wewnątrz
• pojęcie to jest częściej stosowane
w autekologii
SIEDLISKO
Można zdefiniować na trzy sposoby:
• jest to abiotyczna część środowiska
(ekosystemu)
• jest to suma czynników klimatycznych
i glebowych
• jest to wypadkowa położenia
(ponieważ kształtuje ono bezpośrednio
klimat, a pośrednio glebę)
BIOCENOZA
• jest naturalnym zespołem organizmów
Żywych danego środowiska (ekosystemu),
powiązanych ze sobą przez rozmaite
czynniki ekologiczne i tworzących
organiczną całość, która dzięki
rozmnażaniu i samoregulacji utrzymuje się
trwale w przyrodzie w stanie dynamicznej
równowagi
• biocenoza składa się zazwyczaj z wielu
populacji różnych gatunków
Gatunek
• Podstawowa jednostka klasyfikacyjna
w systematyce organizmów
• Obejmuje populacje osobników blisko
spokrewnionych, podobnych do siebie
i krzyżujących się ze sobą.
Populacja
Grupa organizmów należących do tego
samego gatunku, współwystępujących
na określonym obszarze i w określonym
czasie.
SUKCESJA EKOLOGICZNA
• Proces zastępowania jednego typu
biocenozy przez inny
• Progresywne zmiany flory i fauny, które
zmierzają do osiągnięcia klimaksu
KLIMAKS
Stan biocenozy, w którym jest ona zdolna
do trwania w określonych warunkach
klimatycznych i edaficznych.
HOMEOSTAZA
Zdolność do utrzymywania stałości lub
względnej jednorodności funkcji w obrębie
pojedynczego organizmu, oddziaływań
pomiędzy organizmami w populacji lub
zgrupowaniu wielogatunkowym, wobec
zmieniających się warunków otoczenia.
KRAJOBRAZ
• jest to zespół różnych ekosystemów
• strefę przejściową między różnymi
ekosystemami nazywamy EKOTONEM
BIOM
• Jest to zespół wszystkich ekosystemów
tego samego typu na kuli ziemskiej
• Rozległy obszar lądu, który charakteryzuje
jednakowy klimat, a w efekcie określona
szata roślinna i gleby
• Klasyfikację prowadzi się na podstawie
dominujących formacji roślinnych
BIOSFERA
• jest pojęciem nadrzędnym dla
KRAJOBRAZU i BIOMU
• można powiedzieć, Że wszystkie
ekosystemy na kuli ziemskiej tworzą
razem biosferę
BIOSFERA
Układ ekologiczny obejmujący wszystkie
Żyjące na Ziemi organizmy, funkcjonujący
jako jedna całość, czerpiący energię
przede wszystkim z energii
promieniowania słonecznego.
BIOSFERA, jako całość, dokonuje
przemiany materii w skali globalnej
i wywiera decydujący wpływ na warunki
fizykochemiczne panujące na powierzchni
naszego globu (Weiner 1999).
EKOFIZJOLOGIA
• Ekologia fizjologiczna
• Dział ekologii zajmujący się adaptacjami
fenotypowymi organizmów do warunków
panujących w środowisku
• Zadaniem ekofizjologii jest określanie
reakcji organizmów na czynniki
środowiska i ich zmiany
Szata roślinna
Część biosfery, w której występują rośliny.
Roślinność
Ogół zbiorowisk roślinnych z danego terenu.
Zbiorowisko roślinne
Skupienie roślin, które można wyodrębnić
jako pewną przestrzenną, zorganizowaną
całość.
Flora
Ogół taksonów roślinnych występujących
na danym terenie.
Takson
Jednostka systematyczna w różnej randze.