TYPY ZŁÓŻ RUD ŻELAZA

Złoża rud żelaza powstały w różnych warunkach geologicznych i zawierają wszystkie typy genetyczne złóż.

Najważniejszymi typami złóż rud są złoża:

-metamorficzne

-osadowe(morskie typu oolitowego)

-magmowe

-wietrzeniowe

1. Złoża metamorficzne-największe światowe złoża rud żelaza są typu metamorficznych kwarcytów żelazistych (ok. 60% udziału w światowej produkcji).Typowym przykładem jest złoże Krzywego Rogu. Głównymi minerałami wodnymi są: magnetyt, hematyt i martyt zawierające 46-70% żelaza Fe. Płonnym składnikiem jest kwarc. WYSTĘPOWANIE: Krzywy Róg, Półwysep Kola, Kurska anomalia magnetyczna, w Ameryce Północnej USA, Kanada (Labrador, okręg jeziora Górnego ), w Brazylii, w Indiach, Południowej Afryce, w Mandżurii i Korei.

2. Złoża osadowe mają formę pokładową, rzadziej soczewkowa. Pokłady ciągną się dziesiątki kilometrów. Udział złóż tego typu w produkcji światowej żelaza ocenia się na 25%.WYSTĘPOWANIE: USA - Chinton (stan Alabama), Wielka Brytania (Chereland), Francja-złoża Lotaryngii, Rosja-Płw. Kola, złoża Kercz.

3. Złoża magmowe-największe znaczenie mają iniekcyjne złoża magnetytowo - apatytowe. Doskonałym przykładem tych złóż są: wielkie złoża północnej Szwecji - Kiruna i Gelki. Złoża te występują w skałach zmetamorfizowanych w formie wielkich ciał wodnych pod postacią żył lub soczew. Złoże Kiruna jest światowym unikatem o zasobach ok. 2mld Mg rud magnetytowych i zawartości od 58-70% Fe, zgromadzonych na obszarze ok. 30ha. Roczne wydobycie rud z tego złoża wynosi 20mln ton Mg. WYSTĘPOWANIE: Szwecja, Norwegia, Ural, Armenia, USA.

4. Złoża kontaktowo - metasomatyczne, występują na kontakcie średnio kwaśnych skał (np. granodiorytów) ze skałami węglowymi. Maja charakter gniazd, pni i nieregularnych rozmaitej grubości wkładek powtarzających się w seriach wapieni. Złoża te powstały na skutek metasomatozy w skałach węglanowych, rzadziej w skałach krzemianowych. W światowej produkcji żelaza uczestniczą w wysokości ok. 3%. WYSTĘPOWANIE: Rosja - Magnitogorsk, USA-(Nowy Meksyk, Utah), Maroko, Japonia, Rumunia.

5. Złoża wietrzeniowe mają podrzędne znaczenie gospodarcze, związane są z ultra zasadowymi i zasadowymi skałami oraz ze strefami utleniania złóż siarczkowych. Rudę tworzą głównie uwodnione tlenki żelaza. Złoża są przeważnie soczewkowe. WYSTĘPOWANIE: Ural, Kuba, Indonezja, USA, Filipiny.

Złoża rud żelaza w Polsce i na świecie, główni producenci.

Polskie złoża rud żelaza należą do złóż typu magmowego, osadowego, wietrzeniowego i metamorficznego. Największe znaczenie przemysłowe ma ostatnio udokumentowane i nie eksploatowane jeszcze złoże rud tytanowo-magnetytowych na suwalszczyźnie. Zasoby oceniane są na setki milionów ton. Obecnie eksploatowane są jedynie niewielkie złoża osadowe w rejonie świętokrzyskim, częstochowskim i łęczyckim.

• Rejon świętokrzyski: wyróżnia się dwie grupy złóż: paleozoiczne i mezozoiczne. Rudy paleozoiczne obecnie nie są eksploatowane ze względu na małe zasoby. Rudy jurajskie występują na pn. i pn.-wsch. Gór Świętokrzyskich. Eksploatowane są przede wszystkim w strefie Końskie-Starachowice. Główną rudą jest żelaziak ilasty. Zawartość żelaza w tej rudzie wynosi 30-37%.

• Rejon częstochowski: ma dł. ok. 110km od okolic Zawiercia przez Częstochowę, Kłobuck po Wieluń. Rudy żelaza występują w utworach środkowej jury, jest to złoże. Wyróżnia się w nim dwa poziomy. Poziom dolny jest bogatszy od górnego. Główną rudą jest syderyt (barwa jasnoszara), który pod wpływem powietrza utlenia się i przechodzi w brunatno żółty limonit lub wiśniowy hematyt zawartość w bogatszych partiach ok. 40%, w uboższych 28%.

  Rejon tęczycki: występuje tam środkowo-jarajskie osadowe złoża rud żelaza. Syderyty pokładowe i sferosyderyty znajdują się w skrzydłach antykliny Tęczycko-Kłodawskiej, wchodzącej w obręb amtyklinorium kujawsko-pomorskiego. Seria rudonośna o wartości przemysłowej ma miąższość od 5 do 9m. Złoża metamorficzne magnetytowych rud żelaza występują w Kowarach pod Jelenią Górą. Ciało rudne ma miąższość od kilku do kilkunastu metrów i ma formę soczewek, ławic. Ruda zawiera 25-35% żelaza.

Główne minerały żelaza

Do najważniejszych minerałów należą:

-magnetyt-FE₃O₄-zawartość FE 72,4%

-hematyt FE₂O₃ zawartość FE 70%

-getyt FE₂O₃*H₂O zawartość FE 63%

-syderyt FECO₃ zawarość FE 48,3%

-szamozyt i turyngit-glinokrzemiany o zawartości FE 27-38%