Metabolizm – teoria, skalowanie ekologiczne. Metaboliczna teoria dąży do wyjaśnienia zależności między masą ciała i tempem metabolizmu u organizmów…
Dlaczego wielkość ciała:
jest podstawową cechą wszystkich organizmów;
skorelowana z wieloma cechami osobniczymi, np. tempem metabolizmu.
Podstawowe założenia teorii metabolicznej:
żywe organizmy są z łożone z sieci fraktali
ewolucja optymizuje wydajność energetyczną
masa ciała nie jest zależna od temperatury
czynniki ograniczające działają w zróżnicowany sposób
parametry nie są funkcją dostępnych zasobów.
Współczynnik nachylenia dla zależności tempa metabolizmu masy ciała jest zbliżony do 0,75, ale nie istnieje jeden współczynnik wspólny dla wszystkich taksonów.
Reguła Bergmana:
większe organizmy mają niższy stosunek powierzchni do objętości
rozpraszają mniej ciepła (cecha dobra, gdy jest zimno; cecha zła, kiedy jest gorąco)
populacje zasiedlające zimne regiony będą większe, aby utrzymać ciepło
populacje ciepłego środowiska będą mniejsze, aby pozbywać się nadmiaru ciepła
osobniki tego samego gatnku są tym większe im bliżej bieguna
stosuje się nawet do ludzi.
Wielkość ciała a zagęszczenie:
Obserwuje się silny spadek zagęszczenia populacji przy wzroście wielkości ciała: N = cM-3/4.
Ta sama zależność dla lokalnych populacji – obserwuje się spadek, ale jest słaby, a wartości są rozrzucone.
Zagadnienia kluczowe/podsumowanie.
Wielkość ciała jest podstawową cechą organizmu:
wysoce skorelowana z wieloma czynnikami fizjologicznymi i ekologicznymi
zależność między wielkością ciała i metabolizmem dobrze opisuje się funkcją potęgową B = bM3/4 , log(B) = log(b) + 0,75 log(M).
Krytyka teorii:
żywe organizmy nie są, przynajmniej w części, fraktalami
matematyczny dowód dla reguły skalowania ¾ jest wątpliwy
reguła skalowania ¾ nie została poparta dowodami empirycznymi
poprawka temperatury – wg Arrheniusa jest zbyt prosta, a jej parametry słabo zdefiniowane
ważniejsza od uniwersalnego skalowania jest różnorodność metabolizmu
zmienność żywych organizmów nie pozwala na jakiekolwiek użyteczne prognozy na podstawie teorii.
Cell size theory – Kozłowski i Konarzewski – zaproponowali alternatywną teorię, która odnosi tempo metabolizmu do rozmiarów komórek i ilości DNA.
Krytyka:
teoria opiera się na gatunku jako głównej sile napędowej ewolucji
komórki mają charakter fraktali, dlatego najniższy współczynnik nachylenia powinien wynieść 0,75
teorię można stosować tylko do taksonów o dużych różnicach w wielkości komórek czyli ssaków
teoria nie wyjaśnia skalowania u roślin i bezkręgowców.
Dynamika biocenoz – wzorce zmian struktury biocenozy w czasie.
Teorie sukcesji.
Sukcesja ekologiczna to sekwencja naturalnych zmian składu gatunkowego i struktury biocenoz.
Sukcesja pierwotna występuje wtedy, gdy organizmy żywe kolonizują obszar dotychczasowo jałowy.
Sukcesja wtórna przebiega na obszarze mocno zmienionym, ale nie jałowym, już wcześniej skolonizowany.
Wyróżnia się sukcesję autogeniczną, której przebieg zależy wyłącznie od organizmów biorących w niej udział. Sukcesja allogeniczna, wymuszona jest przez zmiany w środowisku, np. zmiany klimatu.
Według koncepcji Clementsa sukcesja jest procesem deterministycznym, kierunkowym, a kolejne stadia zastępowane są dzięki zmianie warunków przez stadia poprzedzające. Ciąg takich charakterystycznych stadiów nazwano serą.
Hydrosera – sukcesja rozpoczyna się w środowisku wodnym, np. przy zarastaniu jezior.
Kserosera – sukcesja rozpoczyna się w środowisku lądowym.
Litosera – sukcesja rozpoczyna się na nagich skałach.
Mikrosera – sukcesja drobnoustrojów, np. na rozkładającym się liściu.