16 X 2012

PRZEDMIOT I FUNKCJE FINANSÓW. PIENIĄDZ JAKO TWORZYWO ZJAWISK FINANSOWYCH.

Finanse

• zasoby pieniężne i strumienie (przepływy) z nimi związane

• relacje społeczne, które występują na styku kreacji gromadzenia i wydatkowania zasobów pieniężnych pomiędzy podmiotami gospodarczymi

• zasoby pieniężne, operacje oraz normy prawne, które ich dotyczą

Podmiot finansów:

• Statyczne podejście do pieniądza – finanse to zasoby pieniężne, więc wszystko co z nimi związane i gdziekolwiek występują (jest nimi zainteresowanie w sensie badawczym) jest przedmiot finansów

• Dynamiczne podejście do pieniądza – finanse to stosunki ekonomiczne które, powstają w wyniku gromadzenia podziału i wydatkowania środków pieniężnych pomiędzy podmiotami gospodarczymi.

Strumienie finansowe w gospodarce

• Ekwiwalentne – strumienie, w których z jednej strony mamy przepływ pieniądza a z drugiej strony tzw. przepływy wzajemne (towarowo-usługowe, np. towar, usługa, praca)

• Kredytowe – polegają na kreacji pieniądza przez system bankowy

• Transferowe – jednostronny charakter strumienia pieniężnego, np. dotacje, podatki. Nie występuje strumień, ma to charakter prawny lub uznaniowy.

Tradycyjne ujęcie finansów

Bada i zajmuje się zjawiskami finansowymi w powiązaniu ze strefą realną gospodarki (strumień towarowo usługowy). W podejściu tym zjawiska finansowe przebiegają aby zaspokoić potrzeby ludzkie.

Autonomiczne podejście do finansów:

• Zjawiska finansowe są badane w oderwaniu od strefy realnej

• Pieniądz ma tu charakter symboliczny (autonomiczny)

Funkcje finansów (makroekonomiczne):

• Bierne – przedmiotem badań jest stan gospodarki, a miernikiem tego stanu jest pieniądz, wartość pieniężna. Funkcja jest bierna ze względu na charakter statyczny.

• Aktywne – bada zjawiska finansowe w ujęciu dynamicznym pod kątem przepływów (strumieni finansowych) oraz bada charakter przyczynowo – skutkowy sfery finansowej do sfery realnej lub odwrotnie

Podział finansów z punktu widzenia mikroekonomii:

• Funkcja rozdzielcza – polega na podziale majątku i zasobów pomiędzy podmioty gospodarcze występujące na rynku co jest wyrażone w zasobach pieniężnych

• Funkcja kontrolna – pieniądz jako miernik wartości, pozwala na kontrolę stanu gospodarki

• Funkcja motywująca – pozwala na kontrolę i możliwość spowodowania większej aktywności podmiotów gospodarujących

Mini słownik pojęć finansowych:

• Podaż pieniądza ilość pieniądza w obiegu, pojęcie obejmuje gotówkę jak i niektóre papiery wartościowe

• Instrument finansowy forma zobowiązania jednego podmiotu względem drugiego, może to być zapis księgowy lub papier wartościowy

• Deficyt ujemne saldo pieniężne jakiegokolwiek bilansu w okresie co najwyżej roku

• Podatek pieniężne, przymusowe, ogólne, nieodpłatne i bezzwrotne świadczenie na rzecz państwa lub innych związków publiczno-prawnych np. samorządów

• Amortyzacja uogólnienie ruchu okrężnego wartości środka trwałego i kosztu, który nie stanowi wydatku pieniężnego. Spełnia funkcję np. przychodową, kosztową

• Procent dochód z kapitału pożyczkowego występujący w formie odsetek i dyskont

• Dochód dodatni rezultat zastosowanych w procesie gospodarczym czynników wytwórczych. Przychód – koszty.

• Przychód zewnętrzne wyraz efektów działalności np. wpływy pieniężne

• Cena pieniężne wyrażenie wartości towaru, usługi, innego pieniądza czynnika wytwórczych

Agregaty pieniężne miara ilości pieniądza w obiegu

• M0 – baza monetarna (gotówka)

• M1 = M0 + środki pieniężne na rachunkach bieżących w bankach

• M2 = M1 + środki na lokatach krótkoterminowych

• M3 = M2 + środki na lokatach średnio i długoterminowych

Pieniądz

• Każda „rzecz”, która może być wykorzystana jako środek płatniczy

• (definicja wg rachunkowości) ewidencyjna miara procesów gospodarczych

Cechy pieniądza:

• Ustalona (uznana) wartość

• Akceptowalność społeczeństwa

• Trwałość

• Podzielność

• Praktyczność (np. łatwość w transporcie)

Funkcje pieniądza:

• Miernik wartości (wycena zasobów i usług)

• Środek płatniczy (wymiana za towar, usługę)

• Środek transferowy (jednostronny strumień pieniężny)(podatki, dotacje)

• Środek tezauryzacji ( oszczędzania, przechowywania wartości)

? Pieniądz międzynarodowy

Historia pieniądza

1. Barter – towar

2. Rolę pieniądza pełniły takie zasoby jak:

• Pszenica

• Bydło

• Skóra itp.

1. Pieniądz kruszcowy (złoto, srebro, miedź, platyna itp.)

2. Bimetalizm – monety bito tylko z 2 kruszców (złoto, srebro), prawo Kopernika Greshama (pieniądz gorszy wypiera z rynku pieniądz lepszy), psucie się monet

3. System waluty złotej – pierwszy międzynarodowy system walutowy, w którym drukowane banknoty miały pokrycie w złocie

4. System waluty sztabowo-złotowej (1922) – gotówka miała pokrycie w złocie, ale złoto wymieniały tylko państwa w rozliczeniach międzynarodowych

5. Konferencja Bretton Woods (1944) – ustalenie stałych kursów wymiany walut

6. System waluty kontrolowanej – systemy współczesne, które dzielą się na :

• System waluty ustalanej przez państwo – kurs ustalony odgórnie

• System waluty otwartej z wahaniami – system, w którym kurs walutowy zależy od czynników ekonomicznych (politycznych, spekulacyjnych), a państwo reaguje na wahania kursowe zgodnie z własną polityką przez dostępne instrumenty

• System waluty otwartej bez ingerencji państwa

22 X 2012

Przedmiotem finansów jest przede wszystkim kreacja pieniądza, jego cyrkulacja (krążenie, przepływy) oraz tzw. „osiadanie” w ramach oszczędności podczas obiegu w systemie finansowym. Rozwój systemu pieniężnego przez pieniądz symboliczny doprowadził do rozwoju (ilościowego i jakościowego) systemu finansowego (przepływów pieniężnych i tworzonych przez nie relacji między podmiotami gospodarującymi). Jednak spowodowało to również skomplikowanie systemu finansowego i trudności w opisie i wyjaśnianiu (przyczyna-skutek) zjawisk finansowych.

Model ruchu okrężnego w gospodarce

Strumień rynkowy ( modelu ruch po okręgu), w którym o przepływach decyduje sfera realna (rzeczowo-usługowa), czyli potrzeby ludzkie, inaczej rynek.

Strumień redystrybucyjny ( w modelu strumień poziomy) między budżetem państwa, a gospodarstwami domowymi i przedsiębiorstwami.

WARTOŚC PIENIĄDZA W CZASIE

Nominalna stopa procentowa – stopa procentowa podawana w umowie instrumentu finansowego.

Realna stopa procentowa – nominalna stopa procentowa – inflacja.

Efektywna stopa procentowa – wyższa od nominalnej, bo uwzględnia kapitalizację częstszą niż raz do roku

Efektywna stopa procentowa > Nominalna stopa procentowa > Realna stopa procentowa