Polityka Pieniężna – wykład 10/01/2015

Polityka Pieniężna Europejskiego Banku Centralnego

Egzamin - 40 pytań na egzaminie, 21 zalicza

8:15 – grupy 471, 472, 473, 474

9:00 – grupy 475, 465, 481, 482

najpóźniej w środę będą wyniki

kto nie zaliczy, to poprawka będzie w sesji poprawkowej

ok 25 pytań dotyczyć będzie Polski, 15 strefa Euro

Stabilność cen to sytuacja, w której roczny wzrost cen mierzony zharmonizowanym wskaźnikiem cen konsumpcyjnych (ang. Harmonised Index Consumer Prices – HICP) kształtuje się poniżej 2% ale blisko tego poziomu. Stabilność cen powinna być utrzymana w średnim okresie czasu.

Czym się mierzy stabilność cen? – przyjęto mierzenie indeksem cen konsumpcyjnych.

Jaki jest przedział wzrostu kiedy nadal mówimy o stabilności cen? – w przedziale od 0 do 2%.

Strategia polityki pieniężnej opiera się na dwóch filarach:

1. Analiza ekonomiczna - analiza tendencji i szoków ekonomicznych – określenie zagrożeń wzrostu cen (jakie czynniki mogą zagrozić sytuacji, że ceny spadną poniżej 0 lub wzrosną powyżej 2%)

2. Analiza pieniężna – Analiza tendencji pieniężnych – bada się czynniki, które wpływają na wzrost lub spadek ilości pieniądza w obiegu

• Wartość odniesienia mierzona jest rozszerzonym agregatem pieniężnym M3.

• 4,5% to wartość referencyjna mierzona rozszerzonym agregatem pieniężnym M3

Grupy narzędzi w polityce pieniężnej EBC:

• Operacje otwartego rynku ESBC (Europejski System Banków Centralnych):

  • Transakcje odwracalne

  • Operacje bezwarunkowe banków centralnych

  • Emisja przez banki centralne certyfikatów dłużnych

  • Swapowe transakcje dewizowe

  • Przyjmowanie przez banki centralne depozytów banków komercyjnych na z góry określony termin

• Obowiązkowa rezerwa

  • Jest to określona część aktywów (kredyty) lub pasywów (depozytów) banku komercyjnego, którą bank jest zobowiązany utrzymywać na rachunku w banku centralnym lub w postaci innych, ściśle określonych aktywów, jak gotówka w kasie czy pewne rodzaje papierów wartościowych. (w Strefie Euro - 1% musi być rezerwą trzymaną na koncie w banku centralnym; w Polsce trzeba więcej trzymać niż 1%)

• Operacje banku centralnego na koniec dnia (stałe ułatwienia)

  • Kredyt z banku centralnego na koniec dnia (kredyt lombardowy, zabezpieczony papierami wartościowymi, udzielany na 24h)

  • Depozyt w banku centralnym na koniec dnia

Euro system – Europejski Bank Centralny + banki centralne krajów, które przystąpiły do strefy Euro (19 krajów aktualnie, 1/01/2015 przystąpiła Litwa)

EBC – podejmuje decyzje a na terenie swojego kraju wprowadzają te decyzje krajowe banki centralne.

W ramach operacji otwartego rynku wykorzystuje się 5 rodzajów instrumentów:

• Transakcje odwracalne (repo i rewers repo), polegające na zakupie lub sprzedaży aktywów przez banki centralne w ramach umów z przyrzeczeniem odkupu (jest to zwiększenie płynności) (repo – bank centralny kupuje papiery wartościowe od banków komercyjnych po to aby zasilić system bankowy w pieniądze) (rewers repo – bank centralny sprzedaje z powrotem bankom komercyjnym te papiery wartościowe)

• Transakcje bezwarunkowe (overnight) w ramach których aktywa są nabywane i sprzedawane do ich terminu zapadalności (bank centralny kupuje na zawsze od banków komercyjnych papiery i zasila w płynność rynek, a jeżeli chce zmniejszyć, to sprzedaje bankom komercyjnym papiery wartościowe)

• Certyfikaty dłużne, są to papiery wartościowe emitowane przez banki komercyjne

• Swapy walutowe, połączenie dwóch operacji, czyli bank centralny kupuje od baków komercyjnych np. walutę płacąc im gotówką wg stanu ich wartości na dzień dzisiejszy (czyli wg transakcji kasowej, czyli stan na dzień dzisiejszy), następnie bank centralny sprzedaje te waluty wg kursu terminowego

• Przyjmowanie depozytów terminowych

Podział operacji otwartego rynku ESBC z punktu widzenia ich celu

1. Podstawowe operacje refinansujące (MRO) – zawierana na okres 1 tygodnia, na podstawie przetargu, oprocentowanie tych operacji jest głównym dochodem ESBC

2. Dłuższe operacje refinansujące (LTRO) – zawierane na dłuższy okres czasu, z reguły na okres 3 miesięcy; w sytuacji kryzysu gospodarczego okres jest wydłużony do 36 miesięcy

3. Operacje dostrajające (FTO) – maja na celu przeciwdziałać nagłym szokom, które mogą się pojawić na rynku pieniężnym; wówczas Bank centralny sprzedaje/kupuje od największych banków komercyjnych by przywrócić płynność na rynku; mają charakter sporadyczny

4. Operacje strukturalne (SO) – polegają na zasileniu (lub ściągnięcie pieniędzy) w dłuższym okresie czasu; termin zapadalności z reguły 3 miesiące; są mniej ważne, stosowane na niezbyt wysoką skalę w polityce pieniężnej

Wszystkie te operacje są przeprowadzane na zasadzie przetargu, czy kto da więcej

Korytarz stóp procentowych

• Ma swoje ograniczenie z góry (sufit) – stanowi go stopa procentowa kredytu na koniec dnia

• Podłogę tego korytarza stanowi stopa depozytów (depozyt na koniec dnia)

• Wewnątrz korytarza jest najważniejsza stopa – podstawowych operacji refinansujących (w ostatnim roku jest stała)

• EONIA – szarpana stopa, jak formowała się stopa na rynku – ona nigdy nie przekracza ograniczeń tego korytarza (w Polsce odpowiednikiem jest POLONIA)

Po co w ogóle jest realizowana polityka pieniężna? – aby zachować stabilność cen

Średnia stopa inflacji w Eurosystemie w latach 1999-2012 wynosiła 2,1% - jest troszkę wyższa od zakładanego celu, bo powinno być do 2% a było 2,1%. Realizacja celu jednak została dobrze zrealizowana.

Polityka fiskalna w Unii Gospodarczo-Walutowej (strefa euro, euroland) filarem wspierającym stabilność waluty euro

Sama polityka pieniężna nie wystarcza do utrzymania stabilności cen, dlatego jest również potrzebna polityka fiskalna.

TUE – trakt ustanawiający unię europejską, Maastricht

TUW – traktat ustanawiający wspólnotę europejską

TFUE - Traktat o funkcjonowaniu unii europejskiej, Lizbona

Unia jest zbiorem państw zarządzanych przez różne partie mające różne korzenie polityczne. Naprawa strefy euro potrwa lata, ale finał będzie pozytywny.

Konieczność utrzymania dyscypliny fiskalnej w UGW – uzasadnienie teoretyczne:

• Cechą deficytów budżetowych jest ich potencjalna inflacjogenność

• Negatywny wpływ braku dyscypliny fiskalnej na akumulację kapitału co prowadzi do podwyższania stopy procentowej

• Funkcjonowanie „automatycznych stabilizatorów”

• Konieczność prowadzenia policymix i ograniczenia z nią związane

• Wzmocnienie „skłonności do deficytu”

• Wzrost popytu na pieniądz na rynkach finansowych prowadzi do wzrostu stóp procentowych w UGW

• Występowanie „efektu wypychania”

• Koncepcja „dóbr klubowych”

Rozwiązania zawarte w TUE (traktat z Maastricht)

• Ogóle wytyczne polityki gospodarczej

• Zakaz udzielania przez krajowe banki centralne pożyczek na pokrycie deficytu jednostek należących do sektora finansów publicznych

• Klauzula „nie ratowania” (inne państwa członkowskie UE nie odpowiadają za długi jednego z Państw należących do UE)

• Obowiązek unikania nadmiernego deficytu

Pakt stabilności i wzrostu (PSW) Amsterdam 1997 r. – składa się z dwóch części:

• Prewencyjnej

• Represyjnej

Kraje strefy euro sporządzają programy stabilności, które obejmują gospodarkę finansowa.

PSW – 3 podstawowe reguły fiskalne:

1. Ograniczenie dopuszczalnego (planowanego i faktycznego) poziomu deficytu sektora finansów do maksimum 3% PKB

2. Ograniczenie poziomu długu publicznego brutto do maksimum 60% PKB

3. Obowiązek utrzymania równowagi budżetowej w średnim okresie (w średnim okresie budżet powinien być zrównoważony lub wykazywać nadwyżkę)

/Kary - Podstawowym środkiem jest nieoprocentowany depozyt. Składa się on z dwóch części:

• Stałej (0,2% PKB)

• Zmiennej (zależnej od wielkości deficyty – 0,1% PKB za każdy punkt procentowy deficytu powyżej 3% PKB)/

2005 r. – pierwsza korekta Paktu Stabilności i Wzrostu

Saldo strukturalne – deficyt strukturalny – (jest to deficyt oczyszczony z wpływów koniunkturalnych) hipotetyczna wartość salda budżetowego przy potencjalnym wzroście gospodarczym. Deficyt może wynikać z osłabienia koniunktury, wtedy źródłem deficytu jest cykliczne pogorszenie ni salda dochodów i wydatków. Przy zrównoważonym saldzie strukturalnym wahania koniunktury prowadzą do okresowego występowania nadwyżek i deficytów w saldzie budżetowym tak, że długookresowe saldo budżetu jest zerowe. Po wyłączeniu wpływu wahań cyklu koniunktury na saldo budżetowe oraz jednorazowych zdarzeń nadzwyczajnych można wskazać jaka część deficytu jest saldem strukturalnym.

Przyczyny niskiej dyscypliny fiskalnej w UGW:

• Złagodzenie reguł fiskalnych w 2005 roku otworzyło pole do praktycznie nieograniczonego usprawiedliwiania nadmiernych deficytów w niektórych państwach członkowskich

• Reforma PSW stanowiła zachętę do „kreatywnej rachunkowości” oraz umożliwiała nierówne traktowanie krajów

• Zawiodła część prewencyjna PSW; kraje UE nie przestrzegały zobowiązań zapisanych w programach stabilizacyjnych i konwergencji

• Kraje poddane procedurze nadmiernego deficytu zwykle zbyt optymistycznie prognozowały sytuację budżetową; w Grecji rozbieżność od 3,5 pkt. proc. Do 5 pkt. proc.

Druga reforma Paktu Stabilności w Wzrostu – 13/12/2011 („sześciopak)

• Silniejszy nadzór w początkowej fazie monitorowania sytuacji fiskalnej; łatwiej będzie można otworzyć procedurę nadmiernego deficytu

• Nadanie priorytetowego znaczenia poziomowi i ewolucji zadłużenia oraz ogólnej stabilności finansów publicznych

• Prawie automatyczna decyzja dotycząca ostatecznego ostrzeżenia, które umożliwi podjęcie sankcji wobec kraju UGW

• Dla wszystkich pozostałych korków w części prewencyjnej i korekcyjnej PSW, Rada ma podążać za rekomendacjami Komisji Europejskiej

Od 2013 zaczął obowiązywać Pakt Fiskalny

• Został podpisany 2/03/2012

• Wszedł w życie w 2013 roku

• Jest częścią Traktatu o Stabilności, Koordynacji i Zarządzaniu w Unii Gospodarczej i Walutowej

• Za nowe rozwiązania prawne należy uznać:

  • Wymóg wdrożenia celów średniookresowych oraz mechanizm korygującego prawa krajowego wyższej rangi

  • Specjalną rolę w procesie wdrożenia tych zapisów przypisaną do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

  • Podejmowanie decyzji w oparciu o zasadę „odwróconej większości” we wszystkich fazach procedury nadmiernego deficytu, również w części prewencyjnej PSW