ERGONOMIA Wyklad Nr 3 21.10.2007
2000 kcal/8h=4,2 kcal/min
RW Kalorie pracy zawodowej
METODY WYZNACZANIA WYDATKU ENERGETYCZNEGO
KALORYMETRII POSREDNIEJ (GAZOMETRYCZNA)
Wydatek energetyczny oblicza sie na podstawie RWR, ilosci zuzytego tlenu wiedzac, ze spalanie 1l O2 powstaje 5 kcal
METODA POMIAROW CZESTOTLIWOSCI SKURCZOW SERCA
Za pomoca licznikow tetna- kardiotachometrow. Czestosc skurczow serca rosnie proporcjonalnie do obciazenia praca
METODA CHRONOMETRAZOWO-TABELARYCZNA
Spitzera-Hettlingera. Wymaga kikudniowych obseracjielementarnych czynnosci dnia roboczego
UPROSZCZONA METODA LEHMANN’a
Metoda chronometr-tabelaryczna
MIKROKLIMAT jest to klimat w skali mikro.
Topoklimat to zespol czynnikow meteorologicznych typowych pod wzgledem wartosci, tryby zmian dla badanego ograniczonego pomieszczenia lub niewielkiej miejscowosci
MIKROKLIMAT
Naturalny Sztuczny
zamierzony niezamierzony
Czynniki mikroklimatu:
Cisnienie atmosferyczne
Ruch powietrza
Wilgotnosc
Temperatura
Dla pracy wilgotnosc powietrza 40, ruch powietrza nie powinnien przekraczac 0,2 m/s, przy pracy ciezkiej 0,1 m/s.
Temperatura powietrza w/g wykonywanej pracy
Umyslowa siedzaca 20-21° C
Fizyczna lekka(siedzaca) 19°C
Fizyczna lekka (stojaca) 18°C
Ciezka 17°C
Bardzo ciezka 15°-16°C
AKKOMODACJA (nastawnosc) zdolnosc nastawienia oka na ostre widzenie od punktu blizy do nieskonczonosci. Odpowiedzialna za te czynnosc jest soczewka naszego oka. Na akkomodacje ma wplyw oswietlenie.
ADAPTACJA do jasnosci (tempo zalezy od roznic w przejsciu oswietlenia), moze trwac do 1h, z ciemnosci do 30 min.
Elementarne zasady dotyczace oswietlenia miejsc pracy
OSWIETLENIE DZIENNE
Przy projektowaniu budynkow fabrycznych stosunek powierzchni okien do powierzchni podlog powinien byc conajmniej 1:10
Prace precyzyjne 1:7 a nawet 1:3
W hotelach, motelach,pensjonatach nie mniejszy jak 1:8
Zrodlo swiatla nie moze znajdowac sie wprost na linii oczu a swiatlo powinno padac z lewej strony
Niewlasciwe jest siedzenie tylem do okna. Kat padania swiatla conajmniej 30% pomiedzy zrodlam swiatla a linia wzroku
HALAS I WIBRACJE
0 do 16 000 Hz infradzwieki nieslyszalne dla czlowieka
16 000 do 20 000 Hz slyszymy
Powyzej 20 000 Hz ultradzwieki
NORMY HALASU nie powinny przekraczac 85 dcb
Metody walki z halasem:
Stlumienie halasu u zrodla (miedzy czlowiekiem a zrodlem.maszyna)
Ustawianie na drogach przeszkod (ekrany dzwiekochlonne)
Ochrona indywidualny
Rozporzadzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002
W sprawie warunkow technicznych jakim powinny odpowiadac budynki i ich usytuowanie
Rozporzadzenie Ministra Pracy i Polit. Socjalnej z dnia 29.09.1997
W sprawie ogolnych przepisow BHP
Rozporzadzenie Ministra Spraw Wew. I Administracji z dnia 16.06.2003
W sprawie ochrony przeciwpozarowej budynkow i innych objektow budowlanych
Rozporzadzenie Ministra Handlu Wewnetrznego z dnia 29.04.1966
W sprawie BHP w zakladach gastronomicznych i przemyslu garmazeryjnego
DO UCIAZLIWOSCI ZALICZA SIE
*szkodliwe promieniowanie
*oddzialywanie pol elektromagnetycznych
*halas i drganie
*zanieczyszcenie powietrza
*zanieczyszcenie gruntu i wod
*osuwiste grunty (lawiny skalne i sniezne)
Wejscie do hoteli, pensjonatow, motelii powinny byc utwardzone dojscia do min szerokosci 1,5m, przy czym musi byc jedno dojscie dla osob niepelnosprawnych.
Nawierzchnia do budynkow z materialow nie powodujacych niebezpiecznego poslizgu.
Dojscia i dojazdy powinny miec oswietlenie elektryczne, stanowiska postojowe dla samochodow osobowych szerok 2, ... m dlugosc 5m, przy czym dla inwalidow conajmniej 3,6m/5m.
Drzwi wejsciowe do budynku: w swietle oscieznicy 90cm/2m
Drzwi dwuskrzydlowe do budynku. Skrzydlo 90cm
Minimalny wysokosc sypialnii 1-4 osob 2,5 m
Wiecej jak 4 osoby 3 m (przy klimatyzacji 2,5 m)
Do pomieszczen HIGIENICZNO SANITARNYCH zaliczamy:
Laznie
Sauny
Natryski
Szatnie
Pralnie
Lazienki
Ustepy
Pomieszcze higieny osobistej
WYKŁAD 1 ZARYS HISTORII ERGONOMII
1857r. prof. W.Jastrzębowski użył słowa ergonomia
1991 ergonomia zyskała oficjalny status nauki w Polsce
2003r Rada Ochrony Pracy wystąpiła z wnioskiem do Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu o wprowadzenie ergonomii jako kierunku studiów
Ergonomia- nauka o pracy
Ergonomia- jest nauką stosowaną , która zajmuje się dostosowaniem pracy do fizjologicznych i psychicznych możliwości człowieka dla zapewnienia pracy możliwie sprawnej, nie zagrażającej zdrowiu i wykonywanej możliwie niskim kosztem biologicznym
Przedmiotem zainteresowania jest proces „ człowiek- maszyna” i warunki jego funkcjonowania.
Trzy etapy rozwoju pracy:
- odbior informacji PERCEPCJA- bezpośrednia obserwacja za pomocą receptorów
- przetwarzanie TRANSFORMACJA- przetwarzanie informacji w ośrodkowym układzie nerwowym, doprowadzenie do podjęcia decyzji. Na ten proces wpływają elementy z zewnątrz (umiejętność, inteligencja, kondycja)
- STEROWANIE- przekazanie pojętej decyzji efektorom oraz wykończenie tej decyzji. Działanie człowieka na maszynę w celu wywołania pożądanych zmian w procesie pracy.
Układ człowiek maszyna
1. Zasilanie maszyny w energię
2. Zasilanie maszyny w surowiec
3.Zasilanie człowieka w energię
4. Czynniki materialnego środowiska pracy (hałas, oświetlenie)
5. Oddziaływanie człowieka na innych ludzi
6. Gotowy produkt
7.Człowiek w procesie pracy
POWIĄZANIE UKŁADU CZŁOWIEK –MASZYNA
*RĘCZNE- robocze, korzystamy z prostych narzędzi
*MECHANICZNE- maszyna jest źródłem energii, człowiek kontroluje przebieg procesu obserwując zachowanie się urządzenia bądź maszyny pomiarowo- kontrolnej
Istotną cechą automatu jest to, że ma on własny system sprzężeń zwrotnych, na które aparat nie wywiera wpływu
Drugi punkt widzenia ergonomicznego w układzie automatycznym decydującą rolę grają urządzenia sygnalizujące
Trzy czynniki działające obciązająco na człowieka:
- sama praca
-warunki pracy
-czas jej świadczenia
Polskie normy:
- 2000 kcal /mężczyźni >> wydatek energetyczny na zmianę osobową
1300 kcal /kobiety
Ergonomia korzysta z szeregu innych nauk jest INTERDSCYPLINARNA
BHP to zespół minimalnych warunków określonych przepisami prawnymi mających na celu zabezpieczenie pracowników przed zagrożeniami ich życia i zdrowia występującymi podczas pracy
CELE BHP A ERGONOMIA
• Optymalizacja wysiłku psychicznego i fizycznego
• Maksymalizacja bezpieczeństwa pracy
• Optymalizacja oddziaływania materialnego środowiska pracy
• Optymalizacja samopoczucia pracujących i ich wrażeń estetycznych
• Optymalizacja wydajności pracy
Egonomia dązy do przystosowania stanowisk procesów i środowiska pracy do możliwości psychofizycznych człowieka tak aby uchronić życie i zdrowie człowieka lecz dać mu możliwości jak najpełniejszego rozwoju osobowości
Bhp natomiast zapewnia ochronę zycia pracownika a ergonomia ochronę zdrowia
ERGONOMIA KONSUMPCYJNA- zajmuje się optymalizacją projektów stanowisk pracy aby przy wykorzystaniu max możliwości na danym poziomie wiedzy zapewniane zostało na stanowisku pracy bezpieczeństwo i niezawodność maszyn a jednocześnie minimum obciążenia fizycznego i psychicznego człowieka. Przy tak tworzonym stanowisku pracy uwzględnia się antropometrię człowieka oraz eliminowanie dla zdrowia czynników szkodliwych
ERGONOMIA KOREKCYJNA- analizowanie istniejących warunków pracy i proponowanie jak najlepszego ich rozwiązania
ERGONOMIA WYROBÓW- zajmuje się produktami pracy człowieka
ERGONOMIA WARUNKÓW PRACY- zajmuje się wyłącznie warunkami środowiska pracy i ich wpływem na jego wydajność
PRACA- świadoma, społeczna działalnośc człowieka
PRACA W SENSIE PSYCHOFIZYCZNYM –jest to świadome wykonanie przez ustrój ludzki dozwolonych czynników wymagających wydatkowania sił energii, wiecej niż jest to niezbędne dla spoczynkowej przemiany materii ustroju co dzieje się nawet wówczas, gdy nie ma ruchu w sensie fizykalnym
PRACA ( wg. G.Lehmanna)
fizyczna (statyczna i dynamiczna)
umysłowa
Najmniejsza liczba energii aby żyć > przemiana energii ustroju
PPN podstawowa przemiana energii
PRACA DYNAMICZNA- (rytmiczna) odbywa się przy udziale Skórczów izotomicznych
PRACA STATYCZNA- przy udziale skurczów mięśnia, który nie zmienia swej długości zwiększa tylko swoje napięcie
1kcal – 1000kalorii
1kcal – 4.183 kJ
ERGONOMIA I BHP
1.12. zaliczenie
Ergonomia jest nauką stosowaną, która zajmuje się dostosowaniem pracy do fizjologicznych i psychicznych możliwości człowieka, zapewnienia pracy możliwie sprawnej, nie zagrażającej zdrowiu i wykonywanej możliwie jak najmniejszym kosztem biologicznym
ERGONOMIA
maszyna człowiek środowisko materialne
grupa inny pracownik
Przedmiotem zainteresowania ergonomii jest człowiek ,maszyna i środowisko.
III etapy
I – odbiór informacji (percepcja) bezpośrednia obserwacja
II – przetwarzanie ,transformacja
III – sterowanie
UKŁAD CZŁOWIEK – MASZYNA
A,b – percepcja
C,d – sterowanie
1 – zasilenie maszyny w energie elektryczna
2 – zasilenie maszyny w surowiec
3 – zasilenie człowieka w energie
4 – czynniki materialnego środowiska
5 – stosunki międzyludzkie
6 – gotowy produkt
7 – oddziaływanie na innych
Trzy rodzaje powiązań człowiek – maszyna:
- ręczne
- mechaniczne (maszyna jest źródłem energii, człowiek kontroluje, obserwuje zachowanie urządzenia)
- automatyczne (istotną cechą automatu jest to , że on ma własny system sprzężeń zwrotnych , na które operator nie ma wpływu;z punktu widzenia ergonomicznego w układzie automatycznym decydującą role graja urządzenia sygnalizacyjne)
Czynniki pracy , które wpływają obciążająco
- praca
- warunki jej wykonywania
- czas jej świadczenia
praca fizyczna 2000kcal/8h mężczyźni 1300kcal/8h kobiety
praca umysłowa
Antropometria – nauka badająca pomiary człowieka
Prakseologia – nauka o skutecznym działaniu
BHP to zespół minimalnych warunków określonych przepisami prawnymi mających na celu zabezpieczenie pracowników przed zagrożeniami dla ich życia i zdrowia występującymi podczas pracy
Cele ergonomii a bhp:
- optymalizacja wysiłku fizycznego i psychicznego
- maksymalizacja bezpieczeństwa pracy
- optymalizacja samopoczucia pracujących i ich wrażeń estetycznych
- optymalizacja oddziaływania materialnego środowiska pracy
- optymalizacja wydajności pracy
Ergonomia a bhp:
Ergonomia chroni zdrowie, a bhp chroni życie.
Gałęzie ergonomii współczesnej:
- koncepcyjna – optymalizacja projektów stanowisk pracy
- korekcyjna – analizowanie i usprawnianie istniejących stanowisk pracy
- warunków pracy – warunki środowiska pracy i ich wpływ na wydajność pracy
- produktu
Definicja pracy: w sensie psychofizjologicznym jest to świadome wykonywanie przez ustrój ludzki dowolnych czynności wymagających wydatkowania sił, przemiany energii , więcej niż jest to niezbędne dla spoczynkowej przemiany materii ustroju, nawet wówczas gdy nie ma ruchu w sensie fizykalnym (trzymany w ręku ciężar)
Praca dynamiczna odbywa się przy udziale skurczów izotonicznych , mięsień kurcząc się powoduje przemieszczanie ciała w przestrzeni lub przemieszczanie części ciała względem siebie
Praca statyczna odbywa się przy udziale skurczu izometrycznego mięśnia, który nie zmienia swojej długości , zwiększa tylko stopniowo swoje napięcie
1 kcal=4,183 kJ
Elementy całkowitego dobowego wydatku energetycznego kcal
PPM 1400/1700
Dynamiczne działanie pożywienia 140/170
CPM czynnościowa przemiana materii 500-600
RWE roboczy wydatek energetyczny Zależy od rodzaju wykonywanej pracy
Rodzaje pracy Kcal/zmiane
Lekka 0-500
Umiarkowana 500-1000
Średnia 1000-1500
Ciężka 1500-2000
Bardzo ciężka 2000-2500
Metody wyznaczania wydatku energetycznego:
- kalorymetria pośrednia (gazometryczna) wydatek energetyczny oblicza się na podstawie ilości zużytego tlenu korzystając z zależności ze spalania 1l tlenu powstaje 5kcal
-pomiarów częstotliwości skurczów serca za pomocą liczników tętna – kardiotachometrów; częstotliwość skurczów serca wzrasta proporcjonalnie do obciążenia pracą
-chronometrażowo-tabelaryczna Splitzera-Hettingera wymaga kilkudniowych obserwacji elementarnych czynności dnia codziennego
- uproszczona metoda Lehmanna chronometrażowo-tabelaryczna
Mikroklimat:
- naturalny
- sztuczny
*zamierzony
*niezamierzony
Czynniki mikroklimatu:
- ciśnienie atmosferyczne
- ruch powietrza
- wilgotność
- temperatura
Cztery sposoby oddawania ciepła przez organizm człowieka:
- przewodzenie
- unoszenie (konwekcja)
- promieniowanie cieplne
- parowanie
Akomodacja (nastawczość) – to zdolność oka do astawienia się na ostre widzenie od punktu bliży do nieskończoności .Zdolność tą zawdzięczamy biologicznemu rozwiązaniu budowy soczewki oka, która może zmienić swą krzywiznę.
Adaptacja jest to zdolność siatkówki oka do zmian natężenia oświetlenia.Wyróżniamy dwa rodzaje adaptacji:
- adaptacja z jasności do ciemności, może trwać nawet do 1 godziny
- adaptacja z ciemności do jasności , może trwać od 30 min do 1 godziny
Elementarne zasady dotyczące miejsc pracy:
- stosunek powierzchni okien do powierzchni podłogi powinien być co najmniej jak: 1:10,1:7,1:3 prace precyzyjne i 1:8 w hotelach, pensjonatach
- światło nie powinno się znajdować na linii oczu, powinno padać z lewej strony,kąt padania powinien wynosić od 30 do 60 stopni, nie powinno się siedzieć tylem do źródła światła
- hałas : norma której nie można przekraczać to 85 decybeli, 0-16 ultradźwięki, 16-20 i pow. 20 niesłyszalne
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i warunków pracy.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków i innych obiektów budowlanych.
Rozporządzenie Ministra Handlu Wewnętrznego z dnia 9 kwietnia 1966r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach gastronomicznych i przemysłu garmażeryjnego.