NAZWY WŁASNE W DZIEŁACH LITERACKICH

Klasyfikacja funkcji nazw własnych w dziełach literackich

(wg Aleksandra Wilkonia)

1. Lokalizacyjna – lokalizacja fabuły w określonym miejscu i czasie.

2. Socjologiczna – wskazanie na grupę społeczną, narodową itp., z której pochodzi bohater.

3. Aluzyjna – zaszyfrowana aluzja do konkretnego miejsca lub konkretnej osoby.

4. Treściowa – odwołanie się do dosłownego lub metaforycznego znaczenia nazwy postaci lub miejsca.

5. Ekspresywna – użycie nazwy, która wyraża stosunek autora lub bohatera (nastawienie emocjonalne) do innej (innych) postaci tworzy klimat utworu.

Klasyfikacja funkcji nazw własnych w dziełach literackich

(wg Czesława Kosyla)

Jak wyżej, z tym że bez funkcji lokalizującej, a dodatkowo z funkcją identyfikująco-dyferencjacyjną.

NURTY NAZEWNICZE W ONOMASTYCE LITERACKIEJ

O włączeniu nazewnictwa danego utworu do konkretnego nurtu decydują:

1. geneza nazwy własnej

   1. nazwy autentyczne – istniejące w zbiorze onimów

   2. nazwy realistyczne (ale nie autentyczne) – utworzone przez autora
      w zgodzie z regułami danego języka

   3. nazwy sztuczne – utworzone przez autora, odbiegające od nazw tworzonych w danym języku

   4. nazwy konwencjonalne – zapożyczone z tradycji literatury polskiej
      lub obcej

2. typ obiektu nazewniczego (to, czego dotyczy nazwa)

   1. odnoszą się pośrednio do obiektów autentycznych

   2. odnoszą się do obiektów fikcyjnych, ale realistycznych

   3. odnoszą się do obiektów fantastycznych, nierealistycznych;
      także nazwy nietypowe dla nazewnictwa uzualnego

3. stosunek nazwy literackiej do nazywanego obiektu

   1. konwencjonalny (dominujące funkcje: identyfikacyjna, socjologiczna, lokalizująca)

   2. dominacja funkcji semantycznej – nazwy charakteryzują oznaczane przez siebie obiekty

   3. dominacja funkcji ekspresywnej – przyciąganie uwagi czytelnika

Z powyższych ustaleń wynikają następujące nurty nazewnicze:

• realistyczny (nazwy realistyczne, autentyczne)

  • ma konwencjonalny charakter

  • np. Ziemia obiecana W.S. Reymonta

• ekspresjonistyczny

  • np. Zimorowic, Roksolanki

• konwencjonalny

  • z tradycji literackiej

• semantyczny

DZIEDZINY ONOMASTYKI

• antroponimia (od greckiego ánthrōpos, człowiek) – polega na badaniach nazw osobowych

• astronimia – zajmuje się badaniem nazw planet i gwiazd

• choronimia (od greckiego choros, kraj) – nauka o nazwach części świata, krain i państw

• chrematonimia (od greckiego chrema, rzecz, towar, zdarzenie) – nauka o nazwach własnych wytworów pracy ludzkiej, np. środków transportu: samochodów, pociągów, samolotów, statków itp.

• etnonimia (od greckiego ethnos, lud) – nauka o nazwach plemion

• hydronimia (od greckiego hydōr, woda) – nauka o nazwach wodnych

• kosmonimia – nauka o nazwach obiektów znajdujących się w Układzie Słonecznym oraz nazwach przyrządów do badania tegoż Układu

• onomastyka literacka – nauka o nazwach własnych używanych w dziełach literackich

• oronimia (od greckiego oros, góra) – nauka o nazwach górskich

• toponimia (od greckiego topos, miejsce) – polega na badaniach nazw miejscowych

• zoonimia – nauka o nazwach własnych zwierząt