SPIS TREŚCI

1. WSTĘP

2. Charakterystyka środków transportu

2.1. Funkcje transportu

2.2. Podział samochodów ciężarowych ze względu na nadwozia

2.3. Samochody ciężarowe specjalizowane i specjalistyczne

2.4. Klasyfikacja, przeznaczenie i wymagania względem nadwozi

3. Środki transportu do przewozu paliw płynnych

3.1. Transport paliw płynnych

3.2. Uwarunkowanie dla przewozu paliw

3.3. Budowa cystern

3.4. Firmy zajmujące się budową cystern

4.Bazy paliw

4.1. Usytuowanie i zabudowa

5. Tendencje rozwojowe-nowoczesna cysterna do transportu LNG

6. PODSUMOWANIE

7. LITERATURA…..................................................................................................................

WSTĘP

Temat tego projektu obejmuje zagadnienia związane ze skrzyniowymi samochodami ciężarowymi służącymi do przewozu ładunków wymagających stosowania specjalnych, często drogich opakowań. Są to np. materiały ciekłe, materiały sypkie, ładunki zajmujące dużą przestrzeń, żywność, żywe zwierzęta i wiele innych. Do transportu takich ładunków budowane są pojazdy o specjalnie przystosowanych nadwoziach. Przystosowanie nadwozia do jednego typu ładunków umożliwia przewożenie ich bez opakowań, skrócenie czasu ładowania i wyładowania oraz zabezpieczenie ładunku przed uszkodzeniem bądź zniszczeniem.

Pojazdy do przewozów specjalistycznych są to samochody, przyczepy lub naczepy o nadwoziach specjalnie przystosowanych do przewozu określonego typu ładunków, budowane z reguły na podwoziach typowych pojazdów z uniwersalnymi nadwoziami. Budowa nadwozia zależy od rodzaju ładunków, do jakich przeznaczony jest dany pojazd. Tematem tego projektu jest opis, klasyfikacja oraz charakterystyka pojazdów wraz z naczepami przeznaczonymi do przewozu paliw. Obejmuje nie tylko wiadomości związane z naczepami paliwowymi, ale także bezpieczeństwo przewozu i eksploatacji paliw. Cysterny są to zbiorniki wraz z wyposażeniem obsługowym i konstrukcyjnym. Mają szerokie zastosowanie w dobie dzisiejszego transportu ładunków ze względu na uniwersalność oraz rozwiązania konstrukcyjne, które umożliwiają bezpieczny i łatwy w eksploatacji transport.

Charakterystyka środków transportu

2.1. Funkcja transportu

Działalność transportowa umożliwia sprawne i efektywne funkcjonowanie każdego działu gospodarki narodowej i wraz z rozwojem społeczno gospodarczym poszczególnych regionów i państw stanowi czynnik intensyfikujący rozwój. Rozwój transportu zbliża do siebie rynki, umożliwia zwiększenie produkcji, a więc poprzedza wzrost gospodarczy.

Transport spełnia 3 funkcje w gospodarowaniu:

- funkcję konsumpcyjną oznaczającą zaspokojenie potrzeb przewozowych przez świadczone usługi transportowe,

- funkcję produkcyjną oznaczającą zaspokojenie potrzeb produkcyjnych przez świadczenie usług transportowych, tzn. przez stworzenie warunków działalności gospodarczej, jej stymulację oraz wpływ na funkcjonowanie rynku i wymianę,

- funkcję integracyjną, która pozwala zintegrować państwo i społeczeństwo poprzez usługi transportowe.

Powyższe funkcje wskazują na komplementarny charakter działalności transportowej w stosunku do reszty gospodarki. Komplementarność oznacza brak możliwości zastąpienia działalności transportowej jakąkolwiek inną działalnością. Jedynie transport pełni funkcję pokonywania przestrzeni. [1]

2.2. Podział samochodów ciężarowych ze względu na nadwozia

Pojazdy uniwersalne są to pojazdy ogólnego przeznaczenia i powszechnego użytkowania. Praktycznie można nimi przewieźć każdy ładunek nie wymagający zachowania specjalnych warunków przewozu, jakich wymagają np. płyny czy gazy. Pojazdy te są dostosowane do różnych i znajdują największe zastosowanie w warunkach dużej zmienności zadań przewozowych. Wśród pojazdów uniwersalnych najliczniejszą grupę stanowią pojazdy skrzyniowe oraz naczepy skrzyniowe. Są one przeznaczone do przewozu ładunków mało wrażliwych na warunki przewozowe. Skrzynie mogą być chronione opończą. Pojazdy skrzyniowe niekryte ułatwiają załadunek ze wszystkich stron i dlatego mogą być obsługiwane różnymi maszynami i urządzeniami ładunkowymi. Przedstawicielem tej grupy samochodów (skrzyniowych) jest m.in. naczepa siodłowa o ładowności 19t.

• Furgon, czyli pojazdy skrzyniowe ze stałą osłoną nadwozia, są używane do przewozu ładunków wymagającej szczelnej osłony. Cechuje je mniejsza dostępność powierzchni ładunkowej. Na ogół mają one tylko jedne drzwi w tylnej części nadwozia (lub dodatkowo w bocznej ścianie), dlatego do obsługi ładunkowej mogą być stosowane tylko niektóre maszyny i urządzenia (np. wózki podnośnikowe, przenośniki taśmowe). Samochody te znajdują głównie zastosowanie do przewozu artykułów spożywczych wymagających izolacji od otoczenia. Przewóz artykułów wymagających niskiej temperatury zapewniają furgony izotermiczne.

• Pojazdy platformowe są przeznaczone do przewozu ładunków nie wymagających zabezpieczenia burtami pojazdu. Służą one na ogół do przewozu maszyn, niektórych elementów budowlanych, kontenerów lub nadwozi wymiennych. Platformy są dostępne do prac ładunkowych ze wszystkich stron. Liczną i bardzo zróżnicowaną grupę stanowią pojazdy samochodowe samowyładowcze (w tym samochody wywrotki i naczepy wywrotki).

• Cysterny służą do przewozu cieczy i gazów. Pojazdy zbiornikowe są przeznaczone do przewozu ładunków sproszkowanych. Dla opróżnienia zbiornika ciśnieniowego pojazdy te są wyposażone w sprężarki powietrza. Powietrze doprowadzone przewodami do zbiornika wywołuje zjawisko aeracji, czyli napowietrzenia i rozpulchnienia ładunków pylistych i sypkich oraz sypkich drobnoziarnistych. Przykładem tego typu pojazdu jest naczepa zbiornikowa do przewozu ładunku luzem. Przykładem naczepy siodłowej do przewozu ładunków sproszkowanych luzem o ładowności 16t jest naczepa typu MN-171

2.3. Samochody ciężarowe specjalizowane i specjalistyczne

• Samochody ciężarowe specjalizowane - samochody ciężarowe które konstrukcyjnie i wyposażeniowo są przystosowane do przewozu określonych ładunków, np. chłodnie, cysterny, samochody do przewozu samochodów, betoniarki, furgony itp.

• Samochody ciężarowe specjalne - samochody ciężarowe które konstrukcyjnie i wyposażeniowo są przystosowane do wykonywania określonych prac np. samochody pożarnicze, dźwigi, samochody do czyszczenia dróg publicznych, samochody do wywozu śmieci itp.

2.4. Klasyfikacja, przeznaczenie i wymagania względem nadwozi

W nadwoziu samochodu ciężarowego zwykle można wyróżnić kabinę kierowcy i część ładunkową. Kabina jest podzieloną częścią nadwozia samochodu ciężarowego i stanowi miejsce pracy kierowcy. W kabinie mogą znajdować się także miejsce dla pasażera lub członków załogi (brygady). Nadwozie użytkowe jest zasadniczą częścią samochodu, przystosowaną do transportu ładunków(rzeczy).

W zależności od przeznaczenia, nadwozia użytkowe dzieli się na:

• uniwersalne,

• specjalizowane,

Nadwozia uniwersalne są stosowane do przewozu ładunków o dużej podatności transportowej. Jest to otwarta skrzynia ładunkowa, która może być nakryta opończą, lub zamknięta skrzynia ładunkowa.

Nadwozia specjalizowane są przeznaczone do przewozu ściśle ustalonej grupy ładunków (lub w określony sposób), związanej z reguły z konkretną dziedziną produkcji, np. budownictwem, przemysłem chemicznym, przetwórczym czy handlem. Specjalizacja nadwozia umożliwia przewóz ładunków bez dodatkowego opakowania transportowego, korzystnie wpływa na skrócenie czasu przeładunku oraz na zabezpieczenie ładunku przed uszkodzeniem. Do nadwozi specjalizowanych należą m.in. nadwozia:

• do transportu określonego ładunku, np. samochodów osobowych, betonu, zwierząt;

• do transportu materiałów płynnych i sypkich, np. cysterny, silosy;

• zapewniając określone warunki środowiskowe, np. nadwozia izotermiczne;

• do transportu ładunków o znacznych gabarytach.[2]

Cysterny budowa i bezpieczny przewóz paliw

Transport paliw płynnych wymusza na przewoźnikach przestrzegania kilku głównych zasad, które obowiązują w transporcie ładunków niebezpiecznych. Cysterna może być napełniona tylko takimi towarami niebezpiecznymi, do których przewozu została dopuszczona przez dozór techniczny. Cysterna po napełnieniu oraz opróżnieniu i oczyszczeniu powinna być zamknięta tak, aby jej zawartość nie mogła wydostać się na zewnątrz w sposób niekontrolowany. Po każdym cyklu napełniania i opróżniania cysterny znajdujące się w niej pozostałości towarów niebezpiecznych powinny być usunięte. Oprócz tych ogólnych zasad obowiązuje szereg bardziej szczegółowych uwarunkowań.

3.1. Transport paliw płynnych

Zbiorniki cystern nadają się tylko do przewozu cieczy określonego rodzaju. Zależnie od rodzaju przewożonej cieczy cysterny różnią się konstrukcją. Cysterny do przewozu paliwa i smarów muszą być wyposażone w zabezpieczenia przeciwpożarowe, w nadwoziu nie powinny mieć elementów drewnianych, a ich zbiorniki muszą być uziemione ( zwykle za pomocą zwisającego luźno łańcucha). Niezależnie od przeznaczenia cysterny powinny mieć możliwie małą masę własną, nisko położony środek masy, powinny być szczelne i odporne na korozję. Budowa cysterny powinna umożliwiać okresowe czyszczenie wnętrza zbiornika. Układ dystrybucyjny z pompą lub bez, służy do napełniania i opróżniania cysterny. Zainstalowany w układzie licznik umożliwia pomiar ilości przepływającej cieczy

3.2. Uwarunkowania dla przewozu paliw

Podczas napełniania cystern jedną z najważniejszych czynności jest ustalenie stopnia ich napełniania, który zależy od własności konstrukcyjnych zbiornika i rodzaju ładunku, a decyduje o bezpieczeństwie ogólnym pojazdu. W związku z tym, aby nie doszło do przekroczenia dopuszczalnego stopnia, kierowca powinien w zakresie przewożenia towaru niebezpiecznego w cysternie znać: dopuszczalne napełnienie cysterny, które powinno być podane na metalowej tabliczce trwale przymocowane w miejscu łatwo dostępnym, warunki napełniania cysterny, a w szczególności: warunki przygotowania do napełniania, stopień napełnienia, warunki sprawdzenia poziomu napełnienia, warunki opróżnienia itp. Natomiast dla cieczy zaliczających się do niebezpiecznych, tzw. Klasy 3, do której należą paliwa, stopnie napełnienia w temperaturze otoczenia powinny być obliczane wg. odpowiednich wzorów. We wzorach tych używany jest współczynnik rozszerzalności objętościowej materiału ciekłego w temperaturze od 15 do 50°C, tj. przy różnicy najwyżej 35°C. Najczęściej cysterny mają ustalone wartości graniczne stopnia napełnienia daną substancją poszczególnych komór. W przypadku cystern występują ograniczenia, które zakazują przewozu w sąsiadujących komorach cysterny materiałów, które niebezpiecznie reagują ze sobą. Zakaz ten nie dotyczy tych cystern, których komory są oddzielone przegrodami o grubości ścianek równej grubości ścianek cysterny bądź napełnione komory są oddzielone pustą przestrzenią lub opróżnioną komorą. We wszystkich miejscach, w których możliwe byłoby spowodowanie błędu przez człowieka stosowane są rozwiązania eliminujące wykonywania czynności manualnych przez człowieka. Są to czujniki optyczne, których zadaniem jest kontrola stopnia napełnienia cystern materiałami ciekłymi. Urządzenia te połączone w odpowiedni sposób z instalacją napełniania cysterny znajdującą się w terminalu załadunku paliw płynnych w sposób automatyczny regulują nie tylko poziom napełnienia cysterny, ale także prędkość napełniania, eliminując zagrożenie przepełnienia. Innym przykładem elementu zapobiegawczego są specjalne opony. Ogumienie to ma właściwości przewodzenia ładunków elektrycznych gromadzących się na pojeździe i umożliwia wyrównanie potencjału z podłożem, na którym znajduje się pojazd z cysterną. W ten sposób zmniejszane jest ryzyko zgromadzenia się ładunków elektrycznych w przypadku uszkodzenia przewodu uziemienia, który powinien być rozkładany przy napełnianiu i rozładunku cystern.

Pośród wielu rozwiązań służących zachowaniu bezpieczeństwa, na uwagę zasługują takie, które wymuszają prawidłowego wykonania określonych operacji. Przykładem takiego rozwiązania jest system zabezpieczenia otwarcia zaworów dennych cysterny paliwowej, w którym pneumatyczne otworzenie zaworów dennych w każdej z komór następuje dopiero po zwolnieniu mechanicznej blokady zaworu, dokonywanej przy użyciu odpowiedniego rodzaju wtyczki. Wymuszenie tego rodzaju działania przede wszystkim powoduje koncentracje uwagi i stałą kontrolę nad wykonywanymi czynnościami. Oprócz działań, w których dąży się do ograniczenia bezpośredniego kontaktu z materiałami wybuchowymi lub łatwo zapalnymi podczas manipulowania nimi, występują również takie, w których ogranicza się niekorzystne oddziaływanie zarówno otoczenia, jak i na otoczenie. Przykładem takich działań są konstrukcje układów zamkniętego obiegu par cieczy i gazów, w których z jednej strony ograniczono możliwość zapłonu takich par, a z drugiej ich szkodliwy wpływ na otoczenie. Nieco inny charakter mają zabezpieczenia, które służą ograniczeniu możliwości wystąpienia zjawisk niepożądanych, grożących nagłym wybuchem i zapaleniem się materiałów wybuchowych i łatwopalnych podczas kolizji i wypadków drogowych. Górne pokrywy wlewu cystern mają zabezpieczenia uniemożliwiające samoczynne otworzenie się pokrywy podczas przewrócenia się cysterny. W dolnej części cystern zwykle umieszcza się zawory denne, które mają celowo wprowadzone karby powierzchniowe, powodujące zamknięcie zaworu i uniemożliwiające wypływ przewożonego gazu lub cieczy niebezpiecznej. Z kolei tylko część pojazdu w cysternach stałych wyposażona jest w strefę bezpieczeństwa, która chroni tył cysterny przed najechaniem na nią przez inny pojazd.

Budowa cystern

Problemem stwarzanym przez specyfikę ładunku, jakim są paliwa, jest zapewnienie odpowiedniej szczelności, przy czym należy wspomnieć o utrudnieniu, którym jest niekiedy podwyższone ciśnienie. Do transportowania cieczy i gazów wykorzystuje się zbiorniki o odpowiednio sztywnej lub elastycznej, w zależności od ładunku, konstrukcji. Zbiorniki mocowane są na podwoziach samochodów ciężarowych. Takie samochody specjalizowane, w zależności od objętości użytkowej, która jest jednym z ważniejszych parametrów eksploatacyjnych, występują jako autocysterny, zazwyczaj o pojemności od 8 do 20m³ lub naczepy – cysterny o pojemności użytkowej od 20 do 60 m³. Budowa cystern obejmuje system mocowania zbiornika do ramy pojazdu lub przyczepy poprzez ramę nośną. Przy dużych pojemnościach użytkowych w przypadku naczep zbiorniki stanowią konstrukcję samonośną.

Trudno sobie wyobrazić cysternę bez odpowiedniego urządzenia do dystrybucji przewożonej substancji, dlatego wyposaża się je w pompy rozładunkowe. Szczególną konstrukcję stanowi sam zbiornik, który w zależności od przewożonych substancji powinien mieć odpowiednią grubość płaszcza, najczęściej stosowane grubości wynoszą od 6 do 8mm. Są to konstrukcje spawane z blachy aluminiowej Lu stali nierdzewnej. W zależności od ładunku mogą być wyłożone wewnątrz warstwami substancji pełniących rolę ochronną takimi jak guma. Zbiorniki wykonane są przeważnie ze stali o podwyższonej wytrzymałości na rozerwanie. Dolna granica plastyczności jest nie większa niż 450 N/mm², a gwarantowana wartość granicy wytrzymałości na rozerwanie nie większa niż 725 N/mm². Grubości ścianek zbiorników zależne są od średnicy zbiornika. Do 1,80m minimalna grubość ścianki to 5mm, powyżej 1,80m – minimalna grubość to 6mm. Wnętrze cysterny podzielone jest na komory. Taki układ pozwala na przewożenie kilku rodzajów substancji lub ich precyzyjną dystrybucję do kilku kilometrów. W przypadku, autocysterny jest ich zwykle od 1 do 3, w przypadku naczep od 1 do 6. Zbiornik jednokomorowy zazwyczaj występuje w transporcie LPG i CNG. Stosowane zbiorniki w autocysternach mają przekrój kuferkowy, natomiast w naczepach – cylindryczny. Każdą z komór wyposaża się w zawory spustowe oraz otwory wlewowe wraz z odpowietrzeniem. Nieodzownym elementem komór jest wziernik lub miernik poziomu cieczy (gazu). Szczególne warunki są stawiane przy transportowaniu gazów w stanie ciekłym, gdzie wymagane jest zachowanie właściwości termoizolacyjnych. Powoduje to konieczność stosowania zbiorników warstwowych, pomiędzy którymi wytwarzana jest próżnia, oraz warstw izolacyjnych. W przypadku przewożenia substancji wymagających podwyższonej temperatury stosuje się dodatkowe ogrzewane za pomocą przewodów umieszczonych między ścianami zbiornika, płaszczem izolacyjnym. Bardzo często stosowane jest dwu-systemowe ogrzewanie niezależne całej cysterny do temperatury +80°C za pomocą podgrzewaczy cieczowych oraz spiralne ogrzewanie spodu cysterny przez podłączenie z zewnątrz pary wodnej. Cysterny wyposaża się również we własny system mycia komór po rozładunku towaru. Wszystkie cysterny do przewozu paliw płynnych są standardowo wyposażone w system odzyskiwania (hermetyzacji) oparów. Działa on podczas oddolnego rozładunku i załadunku. Wlew paliwa odbywa się poprzez złącza API umieszczone w szafie o lewej stronie cysterny. Może być dokonywany oddolnie lub odgórnie. Ten drugi sposób załadunku, m.in. Ze względów ekologicznych (brak hermetyzacji), jest stosowany coraz rzadziej. Rozładunek paliw dokonywany jest grawitacyjnie ( niezależnie z każdej komory) lub z użyciem pompy

Firmy zajmujące się budową cystern

3.4.1 Simatra France

Simatra France jest kontynuacją francusko-polskiej firmy ENERCO S.A.
Spółka ENERCO S.A. powstała na początku 1990r. na skutek pierwszych prywatyzacji, które miały miejsce w tym czasie w Polsce. Jej polski sprywatyzowany partner, firma ZREMB, produkował cysterny do przewozu cementu. Roczna produkcja dochodziła do 2000 cystern. Było to naturalne, że zdecydowano, prywatyzując tę firmę, zająć się również konstrukcją cystern do przewozu materiałów niebezpiecznych, opierając się na technologii francuskiej. W tym celu zakupiono licencję od francuskiej firmy BSLT i wyprodukowano ponad 500 cystern paliwowych, wykonanych z aluminium, których część (około 50) została sprzedana we Francji pod marką BSLT. Spółka ENERCO S.A. powstała z woli trzech partnerów: grupy francuskiej COFITECH, polskiej firmy STALEXPORT (najważniejszej polskiej firmy metalurgicznej) i polskiej firmy CPN (najważniejszej firmy zajmującej się dystrybucją produktów paliwowych, będącej w tamtych czasach właścicielem 1500 stacji). Wskutek zmian strukturalnych i ekonomicznych w Polsce, trzej partnerzy ENERCO S.A. postanowili się rozejść. W takich okolicznościach powstała marka SIMATRA, która stała się technicznym spadkobiercą ENERCO S.A. 

Rys. 3.1. Autocysterna AC-08

3.4.2. Firma ZASTA

Firma założona w 1956 roku. Jest przedsiębiorstwem z 50-letnim doświadczeniem, mającym w swoim dorobku ponad czterdzieści tysięcy wyprodukowanych cystern i tysiące stacjonarnych zbiorników ciśnieniowych. Firma ZASTA pierwsza w Polsce zainicjowała produkcję seryjną przydomowych zbiorników magazynowych na gaz propan-butan. Także jako pierwsza wprowadziła zgodną z rygorystycznymi normami niemieckimi, technologię dwu-płaszczowych zbiorników do magazynowania paliw płynnych (zarówno naziemnych jak i podziemnych). W tym samym okresie podjęta została w firmie produkcja zbiorników cystern kolejowych. Z udziałem firmy Vagonka Poprad, dostarczającą podwozia wózków kolejowych, budowane były wagony do transportu gazów skroplonych z przeznaczeniem na rynek niemiecki i austriacki.

Kolejnym, ogromnie ważnym dla dalszego  rozwoju firmy przedsięwzięciem był współudział w projekcie polskiego systemu transportu drogowo-kolejowego (bimodalnego). W firmie wyprodukowano pierwszą w świecie cysternę bimodalną do transportu paliw, a następnie do transportu gazu płynnego.

Rys. 3.2. Autocysterna CP-7

3.4.3 Firma VPS

Pojazdy cysternowe VPS do optymalnego i bezpiecznego transportu drogowego wyróżniają się bardzo niską wagą bez ładunku, produkowane są jako dwu i trzyosiowe naczepy o objętości zbiornika od 36.000 do 55.000 litrów, jako zdejmowane lub na stałe zamocowane nadbudowy o pojemności zbiornika od 13.000 do 32.000 litrów. Zdolność transportowa pojazdów cysternowych wynosi od 5 do 22 ton skroplonego gazu. Wykonawstwo kompletnych pojazdów i poszczególnych elementów nadbudowy spełnia wymogi przepisów ADR dla transportu niebezpiecznych substancji i środków na drogach publicznych. Zdejmowane nadbudowy osadzane są na podwoziach renomowanych marek jakimi są np. MAN, VOLVO, DAF, IVECO, SCANIA itp.[4]

Rys. 3.3. Autocysterna VPS-4

Bazy paliw

Bazy paliw przeznaczone do magazynowania i przeładunku paliw płynnych powinny być wykonane z materiałów niepalnych, odpornych na działanie tych produktów. Produkty naftowe wszystkich klas w opakowaniach powinny być składowane w wydzielonych pomieszczeniach magazynowych.

Bazy paliw powinny być wyposażone w instalacje i urządzenia:

-zabezpieczające przed przenikaniem produktów naftowych do gruntu i wód gruntowych, cieków, rzek, jezior i akwenów portowych oraz emisją par tych produktów do powietrza atmosferycznego w procesach ich przeładunku i magazynowania

-do monitorowania stanu magazynowanych produktów i sygnalizacji przecieków tych produktów do gruntu i wód gruntowych

Tab.4.1 Odległość zbiorników od wybranych miejsc

- do hermetycznego magazynowania, załadunku i rozładunku produktów naftowych I klasy, ograniczające roczne straty z tego tytułu w każdej instalacji magazynowej bazy paliw do wartości poniżej 0,01% ich rocznej wydajności.

Wszystkie bazy paliw (terminale) posiadające urządzenia załadowcze dla cystern samochodowych powinny posiadać również zespoły nalewaków do oddolnego załadunku cystern produktami

naftowymi. Teren bazy paliw nie może posiadać uzbrojenia naziemnego i podziemnego nie będącego w dyspozycji użytkownika tego terenu, z wyłączeniem rurociągów dalekosiężnych i instalacji im towarzyszących. Ograniczenia te nie dotyczą przyłączy wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych, ciepłowniczych, energetycznych i teletechnicznych. Bazy paliw powinny być usytuowane przy zachowaniu pasa terenu ochronnego między zbiornikami a obiektami zewnętrznymi, o szerokościach zawartych w tabeli 4.1.

Zagospodarowanie terenu bazy paliw.

Obiekty technologiczne (pompownie, etylizatornie, nalewaki cystern samochodowych i kolejowych, stanowiska rozładunku, nalewnie bramowe), związane z magazynowaniem i dystrybucją paliw płynnych oraz produktów naftowych I i II klasy, powinny być oddalone od ogrodzenia bazy co najmniej o 10 m. Odległość między obiektami technologicznymi powinna wynosić co najmniej 10 m, a między tymi obiektami i oczyszczalnią ścieków -co najmniej 15m.

Odległość od zbiornika do ogrodzenia bazy paliw, mierzona od płaszcza zbiornika lub ściany osłonowej, powinna wynosić co najmniej:

-dla zbiorników do magazynowania paliw płynnych i produktów naftowych I i II klasy:

a) naziemnych o osi głównej pionowej i o pojemności do 1.000 m³ - 20 m,

b) naziemnych o osi głównej pionowej i o pojemności powyżej 1.000 m³ - 30 m,

c) naziemnych o osi głównej poziomej - 10 m,

d) podziemnych o osi głównej poziomej - bez ograniczeń,

-dla zbiorników do magazynowania produktów naftowych III klasy:

a) naziemnych o osi głównej pionowej i o pojemności do 500 m³ - 5 m,

b) naziemnych o osi głównej pionowej i o pojemności powyżej 500 m³ - 8 m,

c) naziemnych o osi głównej poziomej - 5 m,

d) podziemnych o osi głównej poziomej - bez ograniczeń.

Tab. 3.2 Odległości pomiędzy poszczególnymi rodzajami zbiorników.

Baza paliw wyposażona w stałe urządzenia gaśnicze pianowe i zraszaczowe powinna być zasilana w energię elektryczną z dwóch niezależnych źródeł, a przy jednostronnym zasilaniu powinna być wyposażona w agregat prądotwórczy o mocy pozwalającej na pracę pompowni przeciwpożarowych i podstawowych urządzeń technologicznych. Baza paliw może być zasilana w wodę z zewnętrznej sieci wodociągowej lub z ujęć własnych wody. Ujęcia wody powinny zapewniać zapotrzebowanie wody do celów sanitarnohigienicznych przeciwpożarowych i gospodarczych bazy paliw. Obiekty technologiczne baz paliw należy instalować w budynkach lub w wiatach albo na wybetonowanych otwartych placach. Miejsca i otoczenia zainstalowanych urządzeń przeładunkowych paliw płynnych oraz place postojowe cystern samochodowych powinny mieć szczelną utwardzoną i zmywalną nawierzchnię ze spadkami do kratek ściekowych kanalizacji przemysłowej. Szerokość pasa urządzeń przeładunkowych dla cystern samochodowych określają wymagania technologiczne, natomiast szerokość pasa urządzeń przeładunkowych dla cystern kolejowych obejmuje całe międzytorze, podtorze i pas terenów równoległy do torów zewnętrznych o szerokości 1,5 m, licząc od skraju szyny toru, oraz 3 m poza skrajnymi nalewakami.

Zbiorniki powinny być wyposażone w urządzenia do:

-ustalania aktualnego stanu napełnienia zbiornika produktem,

-sygnalizacji o najwyższym i najniższym dopuszczalnym poziomie napełnienia zbiornika.

Zbiorniki, a także wszystkie urządzenia technologiczne i wszystkie budynki powinny być chronione przed wyładowaniami atmosferycznymi.

Zbiorniki podziemne nie mogą być usytuowane w odległości mniejszej niż 3 m od fundamentów budynku.

Dopuszcza się zbiorniki podziemne o osi głównej poziomej:

- dwupłaszczowe,

- jednopłaszczowe posadowione w szczelnej wannie lub obudowie,

Stacje paliw usytuowanie i zabudowa

Stacja paliw płynnych - obiekt budowlany, w skład którego mogą wchodzić: budynek, podziemne zbiorniki magazynowe paliw płynnych, podziemne lub nadziemne zbiorniki gazu płynnego, odmierzacze paliw płynnych i gazu płynnego, instalacje technologiczne, w tym urządzenia do magazynowania i załadunku paliw płynnych oraz gazu płynnego, instalacje wodno-kanalizacyjne i energetyczne, podjazdy i zadaszenia oraz inne urządzenia usługowe i pomieszczenia pomocnicze.

Z bardzo licznych uwarunkowań dotyczących usytuowania i wyposażenia stacji paliw należy pamiętać m.in. o tym, żeby stację paliw płynnych w obszarze zabudowanym oddzielić od krawędzi jezdni drogi publicznej wysepką o szerokości co najmniej 3 m, wyniesioną na wysokość 0,15 m ponad poziom drogi. Dopuszcza się rozwiązania bez wysepki pod warunkiem zastosowania zatoki o szerokości co najmniej 5 m, licząc od zewnętrznej krawędzi jezdni do odmierzacza paliw płynnych. Pawilon stacji paliw powinien być wykonany z elementów nierozprzestrzeniających ognia i usytuowany poza strefą zagrożenia wybuchem. Również zadaszenia na stacjach powinny być wykonane z elementów nierozprzestrzeniających ognia. Rzut poziomy zadaszenia powinien obejmować swym zasięgiem pasmo ruchu obsługiwanych pojazdów. Zadaszenie wydzielonego stanowiska, przeznaczonego wyłącznie do tankowania gazem płynnym pojazdów osobowych obejmuje stanowisko tankowania i obsługi odmierzacza gazu płynnego, a jego wysokość w świetle, mierzona od poziomu podjazdu, powinna wynosić co najmniej 2,5 m. Stacje paliw powinny być wyposażone w instalacje wodociągowe, sanitarne i deszczowo-przemysłowe oraz urządzenia oczyszczające ścieki do poziomu określonego w przepisach dotyczących warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w przepisach dotyczących substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego.

Łączna pojemność zbiorników magazynowych dla produktów naftowych w stacjach paliw płynnych nie powinna przekraczać 500 m³. Gaz płynny może być magazynowany w stacjach paliw płynnych lub samodzielnych stacjach gazu płynnego w:

- zbiornikach podziemnych o pojemności do 20 m³ i łącznej pojemności do 40 m³;

- zbiornikach naziemnych o pojemności do 5 m³ i łącznej pojemności do 10 m³

- butlach stalowych o łącznej masie gazu płynnego do 1350 kg w magazynach do tego celu przeznaczonych.

Stacje paliw płynnych powinny być wyposażone w:

- instalacje kanalizacyjne i inne urządzenia zabezpieczające przed przenikaniem produktów naftowych do gruntu, wód powierzchniowych i gruntowych;

- urządzenia do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów naftowych (1 stycznia 2008 r.);

- urządzenia do sygnalizacji wycieku produktów naftowych do gruntu, wód powierzchniowych i gruntowych (1 stycznia 2008 r.);

- urządzenia zabezpieczające przed emisją par produktów naftowych I klasy do powietrza atmosferycznego w procesach zasilania; zbiorników magazynowych stacji paliw płynnych;

- urządzenia zabezpieczające przed emisją par produktów naftowych I klasy do powietrza atmosferycznego podczas wydawania tych produktów do zbiorników pojazdów drogowych.[4]

Tendencje rozwojowe-nowoczesna cysterna do transportu LNG

LNG- gaz ziemny w postaci ciekłej o temp. poniżej -162 °C. Podczas skraplania objętość redukuje się 630 razy, dzięki czemu "gęstość energii" skroplonego gazu ziemnego wzrasta. Jedna czwarta gazu ziemnego, którym handluje się na skalę światową jest transportowana właśnie w tym stanie. Skraplanie gazu ziemnego wiąże się z bardzo dokładnym jego oczyszczeniem z dwutlenku węgla, azotu, propanu - butanu, wilgoci, helu itp. Jest to bardzo czyste paliwo o liczbie oktanowej 130, po powtórnej zmianie na postać gazową zanieczyszczeń pozostaje bardzo niewiele, gaz jest właściwie całkowicie pozbawiony wilgoci. Gaz ziemny z uwagi na niską temperaturę wymaga zbiornika kriogenicznego.

Zespół z Zakładu Grafiki i Modelowania Komputerowego pod kierunkiem prof. dr hab. inż. Edwarda Lisowskiego, który zajmuje się badaniami nad nowymi technologiami i ich wdrażaniem do produkcji przy wykorzystaniu systemów CAD, CAE, w ramach projektu celowego nr ROW-II-358/2008 zaprojektował nowej generacji kontenerowy zbiornik do transportu skroplonych gazów. Proponowane rozwiązania wdrożono do produkcji w Zakładach Aparatury Chemicznej CHEMET S.A. dzięki współfinansowaniu uzyskanemu w ramach programu Innowacyjna Gospodarka. Zbudowane urządzenie, oprócz wszystkich wymaganych dopuszczeń krajowych uzyskało również certyfikację Loyd’s Register EMEA Chemicals & Power. Jest to wzorcowy przykład współpracy uczelni z przemysłem: zrealizowano kluczowe rozwiązania dotyczące intermodalnego transportu ważnych produktów, jak skroplony gaz ziemny i inne ciecze kriogeniczne od pomysłu do wdrożenia. Nowe rozwiązanie charakteryzuje długi czas utrzymywania skroplonego medium w zbiorniku, bez strat cieplnych dzięki kombinowanej izolacji wykonanej  z wykorzystaniem wielostopniowych ekranów promieniowania, nano-materiałów, próżni oraz oryginalnego opatentowanego systemu podpór. Rozwiązanie znajduje zastosowanie głównie w transporcie intermodalnym ale również do jako urządzenie stacjonarne do tankowania pojazdów.
Zastosowania opracowanego kontenera znajdują bezpośrednio w transporcie od dystrybutora do klienta jak również w budowie stacji tankowania pojazdów.

Podsumowanie

Cysterny w dziedzinie transportu materiałów niebezpiecznych, (tj. ropa, gaz, paliwo, nafta) odgrywają bardzo znaczącą rolę. Bezpieczny transport określonego materiału niebezpiecznego, bezpieczeństwo kierowcy cysterny, ruchu drogowego oraz jego pozostałych użytkowników to wytyczne, które wyznaczają kierunek pracy konstruktorom. Wiele drobnych ale bardzo ważnych szczegółów wpływa na rozwój konstrukcyjny cystern, ich dystrybucję oraz pracę. Wysokie wymagania Unijne i nie tylko zmuszają firmy transportowe do spełniania określonych wymagań bezpieczeństwa ludzi a także ochronę środowiska. Są to jedne z najważniejszych wymagań w ogólnym transporcie światowym. Degradacja środowiska, wybuchy materiałów niebezpiecznych (wybuchy cystern), wypadki na drodze, wyzysk nieodnawialnych zasobów naturalnych to cena, za jaką płacą użytkownicy ruchu drogowego. By poruszanie się po drogach i przewóz wielu niezbędnych towarów nie był ceną życia wielu osób oraz niszczeniem środowiska jednostki odpowiedzialne za nasze bezpieczeństwo muszą dopełniać wiele obowiązków związanych z eksploatacją i budową cysterny. Wciąż rozwijająca się technika daje nam nadzieję na bezpieczniejszy transport paliw, wygodniejszy załadunek i rozładunek, pewne informacje związane ze stanem danego pojazdu i jego ładunkiem. Przewóz paliw jest niezbędny na całym świecie. Jego bardzo obszerny zasięg daje możliwość poprawnemu funkcjonowaniu mechanizmu ruchu drogowego, gdyż bez możliwości przewozu paliw, tankowania pojazdów mechanicznych a w konsekwencji poruszania się tymi pojazdami nie było by możliwe.

LITERATURA

[1] Rydzkowski W., Wojewódzka-Król K.: Transport. Wyd. PWN, Warszawa 2007.

[2] Orzełowski S.: Budowa podwozi i nadwozi samochodowych. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne,

Warszawa 1992.

[3] Katalogi samochodowe i czasopisma.

[4] Strony internetowe.