POLITYKA GOSPODARCZA

1. Pojęcie polityki gospodarczej

Polityka gospodarcza (ekonomiczna) – świadome oddziaływanie władz państwowych oraz instytucji i organizacji międzynarodowych na gospodarkę narodową, na jej dynamikę, strukturę, funkcjonowanie, na stosunki ekonomiczne w państwie, a także na jego relacje gospodarcze z zagranicą za pomocą określonych narzędzi służących do osiągnięcia zaplanowanych celów

- od greckiego słowa politiké – oznacza sztukę rządzenia państwem.

Według Kruszyńskiego jest to bezpośrednie sterowanie gospodarką.

Według Secomskiego jest to działalność polegająca na określeniu bieżących i perspektywicznych potrzeb oraz środków i metod ich realizacji.

Według Kuzińskiego jest to praktyczne wykorzystanie praw ujawnionych przez ekonomię.

2. Podmiotem polityki gospodarczej jest władza państwowa państwa, w której mieniu konkretne działania prowadzą odpowiednie organy. W tej sytuacji istotny jest:

- sposób powoływania,

- struktura oraz zakres kompetencji i odpowiedzialności poszczególnych organów,

- procedura przygotowania i podejmowania decyzji.

3. Zagadnienie współczesnej polityki:

- kształtowanie stosunków społeczno-ekonomicznych,

- racjonalne wykorzystanie zasobów kraju i ewentualne ich powiększanie,

- wybór i realizacja odpowiedniej strategii rozwoju.

4. Polityka ekonomiczna jako nauka zajmuje się:

- strukturą własnościową i organizacyjną,

- ustala kierunki i programy rozwoju,

- ustala instrumenty realizacyjne.

5. Polityka gospodarcza jako nauka obejmuje dorobek innych nauk:

- nauk ekonomicznych (ekonomiki szczegółowe, gospodarka regionalna, finanse),

- nauk nieekonomicznych (prawne, administracja, socjologia, ekologia).

6. Metody stosowane w polityce ekonomicznej:

- empiryczne

- dedukcyjne

- historia

- quasi eksperyment

- analiza i ocena doświadczeń zagranicznych

- metoda prób i błędów

7. Doktryna –jest to zbiór uporządkowanych w pewien sposób założeń, twierdzeń i poglądów na temat określonej dziedziny, który nie zawsze wynika z przesłanek naukowych, a często z przesłanek ideologicznych, światopoglądowych i moralnych.

8. Zasady polityki gospodarczej

- w starożytności wszystkie zagadnienia gospodarcze uważano za polityczno-etyczne,

- w średniowieczu traktowano je z punktu widzenia moralności,

- merkantylizm

- liberalizm

- neoliberalizm

Proces gospodarczy obejmuje problemy, co do których sposoby i przesłanki wartościowe i kryteria ocen, bardzo ściśle wiążą się z przekonaniami oraz opiniami i poglądami poszczególnych ludzi, zespołów ludzkich grup i warstw społecznych. W starożytności wszystkie zagadnienia gospodarcze uważane za polityczno-etyczne. W średniowieczu –traktowano je z punktu widzenia „moralności” *W XVII w. merkantylizm, *W XVIII w. liberalizm gospodarczy XX w. tendencja interwencjonistycznej i tendencji neoliberalnych

9. Partie polityczne

Polityka ekonomiczna w systemie socjalistycznym – bezpośrednie kierowanie gospodarką.

Gospodarka w socjalizmie była traktowana jako:

• jedno wielkie przedsiębiorstwo,

• centralnie zarządzane,

• z arbitralną formą sprawowania władzy,

• posługującej się środkami przymusu i represji,

• polityka ekonomiczna nie oddziałuje na system gospodarczy,

System socjalistyczny częściowo zreformowany (hybrydowy):

• częściowa odbudowa rynku i ograniczenie administracyjnej regulacji centralnej,

• poza rolnictwem nadal dominacja własności państwowej,

• możliwość przekształcenia przedsiębiorstw w spółki z o.o. i akcyjne,

• powstają przedsiębiorstwa z kapitałem mieszanym (także zagranicznym),

• rozszerza się sektor przedsiębiorstw prywatnych,

• procesem gospodarczym steruje parlament i rząd,

• system przestaje być nakazowym, ale nadal jest rozdzielczym,

• reglamentacja hamowana jest mechanizmami rynkowymi,

• na podział dochodu mają też wpływ różne grupy nacisku i silniejsze środowiska

(np. podwyżki płac, ulgi w świadczeniach, dotacje, korzystniejsze

kredyty),

System regulacji i funkcje polityki ekonomicznej w kapitalistycznej gospodarce

mieszanej:

W klasycznej gospodarce rynkowej decyzje ekonomiczne są podejmowane przez przedsiębiorców, właścicieli banków i innych firm prywatnych, a tok procesu gospodarczego regulują mechanizmy rynkowe oparte na kategorii zysku pobudzającej uczestników procesu gospodarczego do:

– maksymalnej wydajności,

– wprowadzania innowacji,

– dokonywania inwestycji

10. Przedmiotem polityki gospodarczej jest gospodarka narodowa. Jej celem jest wytwarzanie dóbr i ich podział w nowoczesnym społeczeństwie.

11. System ekonomiczny – zbiór powszechnie obowiązujących norm prawnych oraz ogólnie akceptowanych zasad, regulujących postępowanie wszystkich uczestników procesu gospodarczego.

System ekonomiczny określa:

• kto i jak decyduje o tym, które dobra powinny być wytwarzane i w jakich

ilościach,

• w jaki sposób wytwarzanie uzupełniających się produktów ma być bilansowane

i koordynowane pod kątem zaspokojenia różnorodnych potrzeb

społecznych,

• w jaki sposób ma być dokonany podział globalnego produktu społecznego

między członków społeczeństwa

12. Aktywności zawodowe Polaków:

W gospodarce rynkowej decyzje podejmują właściciele przedsiębiorstw (banków, zakładów pracy, itd.), a proces gospodarczy reguluje mechanizmy rynkowe (prawo popytu i podaży), a kategoria zysku wymusza na wszystkich uczestnikach:

- maksymalną wydajność,

- wprowadzenie innowacji,

- permanentne inwestowanie.

Jak długo pracujemy?
- Powszechnie przyjmujemy zasadę, że godna emerytura jest wówczas gdy pracujemy trzykrotnie dłużej niż pobieramy emeryturę, tzn. 45 lat pracujemy i 15 lat emerytury (65-80 rok)

13. Do zadań państwa należy:

- bezpieczeństwo zewnętrzne

- zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego

- utrzymanie wymiaru sprawiedliwości

utrzymanie szkolnictwa

- kształtowanie systemu pieniężnego

Główne uwarunkowania polityki ekonomicznej można podzielić na:

* Ustrojowo-systemowe:

- ustrój społeczno-gospodarczy,

- struktury państwowo-administracyjne i społeczne,

- rozwiązania instytucjonalno-systemowe w gospodarce.

14. Uwarunkowania zewnętrzne polityki:

- otoczenie międzynarodowe

- położenie geograficzne- determinuje sytuację geopolityczną, ekonomiczną i strategiczną

- uwarunkowania wynikające z międzynarodowej sytuacji

- przynależność kraju do ugrupowań militarnych, politycznych i gospodarczych

- restrykcje importowo-eksportowe- embargo, weto, WTO, ograniczenia kredytowe i walutowe

- warunki wymiany, czyli tzw. terms of trade (wymiana towaru za towar)

- zadłużenie wobec zagranicy i warunki regulacji tych zadłużeń obsługa kredytu

- stan i struktura zagospodarowania regionów przygranicznych krajów sąsiednich

15. Uwarunkowania wewnętrzne polityki :

- stan i struktura zasobów kraju- czynniki przyrodnicze ( bogactwa naturalne, surowce mineralne, zasoby wody, gleby, lasy, użytki zielone, które występują w ilościach organicznych)

- czynniki ludzkie

- czynniki materialne- zagospodarowanie kraju i regionów wyposażenie w majątek trwały (produkcyjny i infrastrukturalny) ważny jest jego stopień, nowoczesność oraz zużycia technicznego i ekonomicznego, rozmiary i kierunki inwestycji.

16. Przywódcy 27 państw uwzględnili, że do 2020 Unia:

- mniejszy redukcję dwutlenku węgla o 20%( w porównaniu z 1990r.)

- zwiększy udział energii odnawialnej w zużyciu energii ogółem o 20% z obecnych niespełna 7%

- zwiększy udział biopaliw w użyciu w transporcie do 10%

17. Energetyczny podział świata:

Energetyczny podział świata
1. Dominacja energii wodnej: Norwegia, Islandia
2. Dominacja energetyki jądrowej: Francja, Litwa
3. Dominacja gazu ziemnego: Afryka Północna
4. Ropa naftowa: Rosja, państwa bliskiego wschodu
5. Zrównoważony bilans paliwowy, gdzie udział węgla to ponad 50%: RPA, Chiny, Polska, Indie, Kazachstan

18. Konsekwencje „terapii gazowej” dla Ukrainy

- uświadomienie państwom UE możliwości przykręcenia kurka z gazem,

- dynamiczniej będą podejmowane kroki, aby zapobiec sytuacji kryzysowej –dywersyfikacja,

- sytuacja ta wymusza obniżenie energochłonności gospodarek poszczególnych krajów,

- uzmysłowienie aspektów rynkowych w handlu paliwem,

- możliwość powrotu do energii atomowej i węgla.

19. Drogi uniezależnienia od Rosji

- większa eksploatacja złóż krajowych,

- budowa terminala,

- dywersyfikacja – dostawa gazu innego niż Rosyjski.

20. Zasadnicze różnice rolnictwa Polski i UE

- niższy poziom produkcyjny,

- większe rozdrobnienie strukturalne jednostek gospodarczych

- większe zatrudnienie przypadające na jednostkę powierzchni,

- gorsze wyposażenie techniczne gospodarstw i ich otoczenie

21. Miary skali interwencyjnej

- PSE (Wskaźnik Wsparcia Producenta) – mówi nam ile procent ceny detalicznej produktu stanowi pomoc państwa,

- wysokość dopłat do 1 ha i sztuki,

- procentowy udział wydatków z PKB na rolnictwo.

22. Instrumenty Wspólnej Polityki Rolnej

Polityka rolna była pierwszą sektorową polityką gospodarczą i została przeniesiona ze szczebla narodowego na szczebel wspólnotowy. Ciągle jest uważana za jedną z najważniejszych w UE oraz przykład sposobu przeniesienia kompetencji krajowych na szczebel wspólnotowy.

I Filar Dopłaty bezpośrednie

Poziom dopłat bezpośrednich w Polsce ma szczególne znaczenie. Stanowią one, aż połowę dochodów polskich rolników. Co roku pobiera je ok. 1,4 mln osób, które uprawiają ziemię. Warto też podkreślić, że dopłaty nie są w żaden sposób opodatkowane, choć unijne prawo tego nie zabrania. Tak intensywne wspomaganie rolnictwa (pięciokrotnie wyższe niż pomoc dla najuboższych gospodarek świata opartych głownie na rolnictwie) wywołuje niekorzystne efekty deregulacji warunków konkurencyjności na rynku żywnościowym. Wykluczeni z niego zostają najsłabsi ekonomicznie producenci, a teoria kosztów komparatywnych w wymianie międzynarodowej traci swoją ważność.

II Filar

rozwój obszarów wiejskich, który obejmują m.in.:

- renty strukturalne,

- dopłaty do obszarów o niekorzystnych warunkach,

- płatności środowiskowe,

- modernizację gospodarstw, -

podstawowe usługi, -

tworzenie mikroprzedsiębiorstw,

- inwestycje firm.