Technologia- nauka o metodach wytwarzania czyli procesach których celem jest obróbka i przeróbka materiałów i półwyrobów w gotowe wyroby.

Proces technologiczny- część procesu produkcyjnego obejmującego jego podstawowe czynności związane bezpośrednio z obróbką materiałów i półwyrobów oraz łączeniem części i elementów w większe całości.

Tech. produkcji budowlanej- nauka o procesach związanych z wytwarzaniem materiałów i wyrobów budowlanych oraz ich wbudowaniem w konstrukcję obiektu lub montażem części i elementów konstrukcji i wykończeniem obiektu.

Tech. Konstrukcji wyrobu- zespół cech konstrukcyjnych wyrobu umożliwiających zastosowanie najbardziej ekonomicznego i zapewniającego dobrą jakość procesu wytwarzania wszystkich elementów składowych i montażu gotowego wyrobu.

Proces techn- obejmuje tylko niektóre podstawowe czynności wchodzące w skład procesu produkcyjnego związane głównie z obróbką i łączeniem części lub elementów. Jest częścią procesu produkcyjnego.

Elementy procesu technologicznego:

a)operacja- jest zamkniętą częścią procesu techn. Obejmuje ona całokształt czynności wykonywanych w sposób ciągły na określonym podmiocie, na jednym stanowisku produkcyjnym przez 1 robotnika, zespół lub brygadę albo maszynę lub agregat wytwórczy

b)zabieg- jest zamkniętą częścią operacji przy którym następuje zmiana kształtu elementu lub materiału, wymiarów, właściwości lub stany fizycznego obrabianego materiału lub elementu. W procesie montażu – w 1 ściśle określonym miejscu i przy użyciu jednego narzędzia.

Proces budowlany można podzielić na:

a)procesy bardzo wysokiego stopnia złożoności

b)procesy wysokiego stopnia złożoności

c)procesy średniego stopnia złożoności

d)procesy małego stopnia złożoności

Rozwój mechanizacji pozwala:

-na uzyskanie większej wydajności jednostek wykonawczych

- na wyrównanie niedoboru kadry roboczej

Zależy od wielu czynników:

- skali budownictwa

- typowości procesów technologicznych dla każdej technologii

- stopnia rozwoju produkcji maszyn budowlanych

- sprawności działania zaplecza naprawczego

O rozwoju mechanizacji decydują czynniki:

a)odpowiednia jakość maszyn i ich przydatność

b) właściwa struktura parku maszynowego

c) odpowiednie warunki przemysłowej produkcji maszyn budowlanych

d) prawidłowa eksploatacja techniczna i produkcyjna maszyn

Rodzaje mechanizacji.

W ujęciu rozwojowym rozróżnia się:

- częściowa

- kompleksowa

- częściowa

- aut. Kompleksowa

Ocena stopnia zmechanizowania produkcji budowlanej można dokonywać przy zastosowaniu różnych wskaźników:

$$\mathbf{S}_{\mathbf{m}}\mathbf{=}\frac{\mathbf{H}_{\mathbf{\text{zm}}}}{\mathbf{H}_{\mathbf{c}}}\mathbf{\times 100\%}$$

H_zm- ilość robót wykonana sposobami zmechanizowanymi

H_c- całkowita ilość robót

$$\mathbf{S}_{\mathbf{r}}\mathbf{=}\frac{\mathbf{R}_{\mathbf{\text{zm}}}}{\mathbf{R}_{\mathbf{c}}}\mathbf{\times 100\%}$$

Rzm- liczba robotników zatrudnionych przy wykonywaniu procesów zmechanizowanych

Rc- całkowita liczba zatrudnionych robotników

$$\mathbf{S}_{\mathbf{k}}\mathbf{=}\frac{\mathbf{K}_{\mathbf{m}}}{\mathbf{K}_{\mathbf{D}}}\mathbf{\times 100\%}$$

Km- koszt maszyn w PLN ZŁ

Kd- koszt produkcji bez kosztów materiałowych w PLN ZŁ

$$\mathbf{S}_{\mathbf{m}}\mathbf{=}\frac{\mathbf{P}_{\mathbf{\text{zm}}}}{\mathbf{P}_{\mathbf{C}}}\mathbf{\times 100\%}$$

Pzm- pracochłonność wykonania procesów zmechanizowanych r-g

Pc- całkowita pracochłonność wykonania wszystkich procesów w r-g

1. $Pzm = \sum_{t = 1}^{t = n}{H_{i} \times N_{i}(r - g)}$

Hi- wielkość poszczególnych procesów zmechanizowanych w jednostkach technicznych

Ni- norma czasu różnego wykonania tych procesów r-g

1. $Pzm = \sum_{t = 1}^{t = n}{P_{\text{mi}} \times K_{i}(m - g)}$

Pmi- pracochłonność maszynowa w m-g

Ki- współczynnik substytucji pracy ręcznej na pracę maszynową w r-g/m-g

$Ki = \frac{\text{Kj}}{R}(r -$g/m-g)

Kj- koszt jednostkowy pracy maszyny w zł/m-g

R- przeciętna stawka robocizny w zł/r-g

Ogólnie maszyny i urządzenia dzielimy na :

Maszyny robocze, urządzenia budowlane, sprzęt, narzędzia przyrządy pomiarowe, maszyny napędowe.

Maszyny napędowe- są źródłem energii i służą do napędu maszyn budowlanych

Maszyny robocze- są to maszyny budowlane zastępujące pracę ludzką. Dzielimy je na przeróbcze i maszyny przenosząco- transportowe.

Urządzenia budowlane- środki trwałe typu mechanicznego ale bez napędu

Sprzęt- urządzenia proste nie będące maszyną w charakterze pomocniczym

Podział ze względu na napęd:

- napędzane silnikiem spalinowym

- napędzane silnikiem elektrycznym

Podział ze względu na sposób pracy

- o pracy cyklicznej

- o pracy ciągłej

W pracy cyklicznej jest powtarzany cykl roboczy który składa się z czynności roboczych i ruchów jałowych

W pracy ciągłej nie ma wyodrębnionych ruchów jałowych ponieważ te ruchy odbywają się w tym samym czasie co ruchy robocze.

Podział ze względu na moc silników:

- typu ciężkiego moc powyżej 15kW

- typu średniego moc od 2,5 do 15kW

- typu lekkiego

Podział ze względu na sposób osadzenia:

- stacjonarne

- przesuwne lub przestawne

- przenośne

- przejezdne

-samojezdne

Ze względu na przeznaczenie:

- maszyny do robót ziemnych

- do fundamentowych i uzbrojenia terenu

- betonowych

- montażowych i transportu pionowego

- wykończeniowego

- transportu budowlanego poziomego

Rodzaje wydajności maszyn:

Wydajność teoretyczna wynika z uwzględnienia parametrów maszyny i założenia pełnego wykorzystania przy działaniu bez obciążenia, nie dającym konkretnej produkcji. Wydajność ta nie jest osiągalna ale jej znajomość jest potrzebna do obliczenia pozostałych rodzajów wydajności.

Wydajność techniczna to wydajność jaką może osiągnąć maszyna pod obciążeniem w warunkach najkorzystniejszych w których nie występują zakłócenia pracy.

Wydajność eksploatacyjna produkcyjna jest liczona dla okresu pracy maszyn na 1 stanowisku. Jest to wydajność jaką w rzeczywistości osiąga maszyna w pracy produkcyjnej.

Wydajność eksploatacyjna właściwa to wydajność jaką uzyskuje maszyna w eksploatacji przeciętnie w dłuższym czasie, co najmniej 1 roku.

Wydajność teoretyczna:

1)dla maszyn o pracy cyklicznej

$$W = \frac{3600}{t} \times Q(\frac{\text{jt}}{\text{godz}})$$

t- czas trwania cyklu roboczego w sek

Q- podstawowy parametr eksploatacyjny maszyny

2) dla maszyny o pracy ciągłej

a)strumieniowej

$$Wt = 3600 \times A \times V(\frac{m^{3}}{\text{godz}})$$

A-powierzchnia przekroju poprzecznego strumienia materiału w m2

V- prędkość przepływu strumienia materiału w m/s

b)porcjowanej

$$Wt = 3600 \times q \times \frac{V}{a}(\frac{\text{jt}}{\text{godz}})$$

V-prędkość poruszania się urządzenia transportującego porcję w m/s

q- objętość lub masa jednej porcji w j.t.

a-odległość między poszczególnymi porcjami w m

c)tłokowej

$$Wt = 60 \times A \times s \times n(\frac{m^{3}}{\text{godz}})$$

A-powierzchnia przekroju poprzecznego strumienia tłocznego materiału w m

s- skok tłoka w m

n- liczba skoków na minutę.

Wydajność techniczna

Wtn=W*Sα*Sth [j.t/h]

Wt-wydajność teoretyczna w j.t/h

Sα-wsp. Zmiany stanu przetwarzanego materiału w wytworzony produkt

Sth-wsp. techno. Uwzględniający przerwy w pracy maszyn, wynikające z reżimu technologicz. pracy tej maszyny.

Wydajność maszyn budowlanych:

Sα=$\frac{\text{qα}}{\text{qr}}$

Qα-objętość użyteczna (lub masa, tj. ilość wytworzonego produktu w j.t.)

Qr- objętość robocza(lub masa) materiału lub surowca włożonego w.j.t.

Wsp. Technologiczny:

Sth= $\frac{\text{Tc} - \text{Tpt}}{\text{Tc}}$

Tc- czas przebywania maszyny w pracy w godz.

Tpt- czas trwania przerwy maszyny w pracy w godz.

Wydajność eksploatacyjna produkcyjna:

Wpr= Wth*St*Sn*Sw [j.t./h]

Wth- wydajność tech. maszyny w j.t./h

St- WSP. Tolerancji wymiarów

Sn- wsp. Wukorzystania podstawowego parametru maszyny.

Sw- wsp. Wykorzystania czasu oboczego maszyny

St=$\frac{\text{Vmax}}{\text{Vt}}$ min. 1

Vmax- objętość(lub masa) rzeczywista maxobrabianego material lub element określona dopuszczalnymi odchyłkami wymiarowymi

Vt- objętość (lub masa) jw., lecz teoretyczna, określana w dokumentacji technicznej w j.t.

Su=$\frac{Qsr}{Q}$

Qśr- przeciętna, rzeczywista osiągalna w praktyce wartość podstawowego parametru maszyny w j,t,

Q- nominalna wartość podstawowego parametru a maszyny w j.t.

Sw=$\frac{\text{Tc} - \text{Tp}}{\text{Tc}}$

Tc- całkowity czas przebywania maszyny w pracy w godz.

Tp- czas twania przerw w pracy maszyny spowodowany przyczynami organizacyjnymi oraz stanem technicznym maszyny lub innymi w godz. Np. nieterminowe dostarczenie materiałów.

Wydajność eksploatacyjna właściwa:

We= Wpr*S’w [j.t./h]

Wpr- wydajność eksploatacyjna produkcyjna w j.t./h

S’w- wsp. Wykorzystania czasu eksploatacji maszyny

S’w=$\frac{\text{Tc} - (\text{Tn} + \text{Tt})}{\text{Tc}}$

Tc- całkowity czas trwania eksploatacji maszyny w godz.

Tn- czas wyłączenia maszyny w celu wukonania obsługi technicznej i napraw maszyny w godz.

Tt- czas włączenia maszyny w celu przewiezienia jej z bazy lub z innej budowy oraz ustawienia wraz z montażem i końcowym demontażem na nowym stanowisku.

Koszt pracy maszyny składa się z:

-kosztów stałych(odpis amortyzacyjny, odpis na naprawy główne, odpis na utrzymanie bazy maszyny)

-koszty jednorazowe- przywiezienie maszyny na budowę

-koszt eksploatacyjnych ponoszonych w toku pracy maszyny(naprawy bieżące i średnie, energia El., paliwo, koszty smarów, czyściwa, koszty obsługi maszyny)

Koszt pracy maszyny w czasie 1 godziny;

Kpm=$\frac{\text{Knm}(a + b)}{100*tr} + \frac{\text{Ktr} + \text{Kmd} + \text{Kpnp}}{\text{tD}} + \text{Kn} + \text{Ksm} + \text{Kd} + \text{Ke}$

Knm- koszt zakupy maszyny w zł.

a- ważny odpis amortyzacyjny od kosztu maszyny w %

b- ważne koszty bazy maszyny obliczane w % od kosztu zakupu maszyny w zł

tr- czas pracy maszyny w ciągu roku w godz.

Ktr- koszt transportu maszyny na budowie w zł

Kmd- koszt montażu i demontażu maszyny na budowie w zł

Kp- koszt przestawienia m maszyny na budowie w zł (koszt demontażu i montażu pośredniego)

Np.- ilość przestawień maszyny a budowie i czasie pracy

Tb- czas przebywania maszyny na określonej budowie wg projektu organizacji budowy

Kn- koszt naprawy

Ksm- koszt smarów i czyściwa

Ko- koszt obsługi maszyny

Ke- koszt energii elektrycznej lub innych materiałów

Rodzaje transportu budowlanego:

Ze względu na położenie dróg transportu w stosunku do placu budowy rozróżnionym:

-trans zewnętrzny

-trans wewnętrzny

Ze względu na kierunek transportu:

-trans poziomy

-trans pionowy

-trans pionowo-poziomu

-trans pochyłu

W zależności od rodzaju dróg trans poziomego:

-kolejowy

-drogowy

-wodny

-linowy

Ze względu na czas eksploatacji dróg rozróżniamy drogi stałe i czasowe

Drogi stosowane w transporcie wewnętrznym mogą być:

-stałe

-stałe ze stałą podbudową lecz z prowizoryczną nawierzchnią

-prowizoryczne

Ze względu na zróżnicowane właściwości materiałów, dzielimy je na następujące grupy:

I sypkie, kruszywo, piasek

II niesproszkowane: cement, wapno mielone, mikro pył do betonu

III materiały zbrylowane i kawałkowe: wapno palone

IV- mat. Sztukowe: cegła, bloczki, dachówki

V-mat prefabrykowane średniowymiarowe i wielkowymiarowe

VI-dłużyce- stal zbrojeniowa, słupy, rury

VII- mat. Plastyczne i ciasto wapienne, miesz. Bet.

VIII- mat wykończenia i wyposażenia

IX- maszyny i … budowlane i technologiczne

TRANSPORT POZIOMY:

Ogólne zasady:

1. Dostarczenie mat. Jak najdalej w głąb budowy stąd mat. Mogły by być za pomocą środków transportu pionowo-poziomego dostarczone do miejsca wybudowania z pominięciem transportu wewnętrznego.

2. Powiązanie transportu zew. Z trans wewnętrznym przez zastosowanie na szeroką skalę pojemników do różnych mat.

3. Wybór transportu zew i wew. Zalezy od wielkości przewozów zasadniczych mat. Masowych

Koszt przewozu opisuje koszt przewozu 1tony na odległość 1km.

Podstawowymi czynnikami kosztu przewozu ładunku samochodami lub czynnikiem są:

-koszt amortyzacji utrzymania i napraw dróg Kd

-koszt robót załadunkowo-wyładunkowych Kzw

-koszt eksploatacji środków trans Ke

Kj=Kd+Kzw+Ke

Trans poziomy:

Kd=$\frac{0,01\text{KDa} + \text{Kn}}{\text{Qr}}$

KD- koszt 1km budowy drogi w zl/km

a-roczny odpis amor w %

Kn- koszt napraw i utrzymania 1km drogi w ciągu 1 roku zł/rok

Qr-obrót w ciągu roku przypadający na 1km drogi w tkm(tonokilometry)

Kzw=$\frac{\text{KzwT}}{l}$

KzwT-koszt zaladowania i wyładowania 1t ładunku w zł

l-śr.dł. drogi przewozu ładunku w km.

Ke=$\frac{\text{Lz}*K\text{eb} + \text{Kes}}{\text{Qd}}$zł/tkm

L-ogólny przebieg środka transportu w czasie 1 doby w km/dobę

Keb-koszt przebiegu środka trans na 1km\

Kes- koszt pracy środka transportowego w czasie 1doby

Qd- wydajność środka trans w ciągu doby

Kj=$\frac{0,0\text{KDa} + \text{Kn}}{\text{Qr}}$ + $\frac{\text{Kzw}}{l}$ + $\frac{L*\text{Keb} + \text{Kes}}{\text{Qd}}$zł/tkm

Projektowanie budowanego transportu poziomego przeprowadza się w kolejności:

-określenie ilości głównych mat do przewozu w ciągu doby

-ok.położenia tras komunikacyjnych

-ok.długość przewozowych dla każdego rodzaju mat.

-wybór dla każdego rodzaju mat właściwego śr.trans

-wybór miejsca i metod załadunkowo-wyładunkowych

-obliczenie liczby środków trans i czasu ich pracy

TRANSPOT WEWNĘTRZNY

-trans taczkowy jednokołowy (10-75m do 100m)

Musi być tor z desek o szerokości 20-25cm i grubości 5cm obity blachą. Pochylenie ni nie wiecej niż 10%

Max ciężar ładunku 100kg

-tr.raczkowy dwukołowy

-tr.taczkowy silnikowymi(nośność od 0,5-2t)

-tr.szynowy wąskotorowy.

-tr.samochodwy lub ciągnikowy

TR. PIONOWY i PIONOWO-POZIOMY

Dźwig-Urządzenia do podnoszenia ładunków na nie wielką wysokość. W budowie stosuje się dźwigi zębatkowe karbowe z śrubami oraz hydrauliczne (tłokowe)

Wciągniki- mają wielkie zastosowanie na placu budowy (roboty fundamentowe, pakowanie…) Większe zastosowanie mają w wytwórniach produkcji pomocniczej.

Rozróżniamy:

-wyciągarki łańcuchowe i nap. Ręcznym

- o napędzie elektrycznym

Wciągarki- najpopularniejsze urządzenie na placu budowy. Rozr. Wciągarki z napędem ręcznym, elektrycznym, spalinowym . z napędem ręcznym dzielmy na: kozłowe i przyścienne z przekładami np. ślimakowym.

Wyciągi masztowe- do pionowego. Rozróżniamy wyciągi szybowe i masztowe

Żuraw masztowy- żurawie budowlane: podstawowe parametry: udźwig, wysięg, wysokość użyteczna podnoszenia, moment roboczy.

Udźwig- największa masa ładunku, jaka może być podnoszona przez żuraw

-wysięg żurawia- odległość od osi obrotu żurawia do pionowej osi haku nośnego

Wysokość użyteczna podnoszenia- odległość mierzona pionowo od poziomu podłoża do poziomej osi haku umieszczonego w najwyższym punkcie przy dolnym wysięgu.

Moment roboczy- iloczyn

Żuraw wieżowy- żuraw budowlany

-stałe

-przesuwne

-jeżdzące(kołowe, gąsienicowe, torowe)

Żurawie linowe- stałe, ruchome,