Jak wszystkie profesje praca socjalna służy rozwiązywaniu problemów.
Ad. 1. Praca społeczna jest obecnie traktowana jako wykonywany zawód i służy rozwiązywaniu problemów w szczególności porad prawnych, psychologicznych i rodzinnych i jest świadczona osobom i rodzinom, które mają trudności lub wykazują potrzebę wsparcia w rozwiązywaniu swoich problemów życiowych, bez względu na posiadany dochód. Poradnictwo rodzinne obejmuje szeroko rozumiane problemy funkcjonowania rodziny, w tym problemy wychowawcze w rodzinach naturalnych i zastępczych oraz problemy opieki nad osobą niepełnosprawną, a także terapię rodzinną.
Praca socjalna polega na pomocy osobom w potrzebie. Do pomocy socjalnej możemy zaliczyć pomoc ubogim np. w momencie utraty pracy i braku środków do życia. Pomoc może być udzielana w formie świadczeń pieniężnych, a także w formie otrzymania żywności u ubioru.
Praktyka pracy socjalnej jest sztuką o podłożu naukowym i wartościującym.
Praca socjalna jest skierowana wobec barier, krzywd i niesprawiedliwości, które istnieją w społeczeństwie. Odpowiada zarówno na nagłe sytuacje kryzysowe, jak i na codzienne osobiste i społeczne problemy.
Praca socjalna wykorzystuje różnorodność doświadczeń, technik i praktyk zgodnych z holistycznym zorientowaniem na osoby oraz ich środowiska.
Interwencje w pracy socjalnej dotyczą w pierwszej kolejności skoncentrowanych na osobie procesów psychospołecznych, aż po zaangażowanie w politykę społeczną, planowanie i rozwój. Obejmuje to poradnictwo, kliniczną pracę socjalną, pracę grupową, społeczno-pedagogiczną, opiekę nad rodziną i jej terapię, jak i wysiłki zmierzające do tego, aby pomóc ludziom w uzyskaniu zabezpieczenia i dostępu do zasobów w społeczności lokalnej. Interwencje obejmują także administrowanie ośrodkiem, organizowaniem społeczności lokalnej i angażowanie w społeczne i polityczne działania mające wpływ na politykę społeczną i rozwój gospodarczy.
Holistyczne zorientowanie pracy socjalnej jest uniwersalne, ale priorytety w jej praktyce różnią się w zależności od kraju, czasu, są uzależnione od kultury, historii i warunków społeczno - ekonomicznych.
Praca socjalna jako profesja powstała i nadal się rozwija, dlatego że zaspokaja uznane społecznie potrzeby i aspiracje ludzi.
Służba społeczna ma większą jasność widzenia niż polityka i gospodarka. Może zatem nakłaniać do stabilizujących reform, koniecznych by życie stało się bogatsze, bardziej treściwe i sprawiedliwsze w systemie wolnej inicjatywy i wolności jednostki.
Praca socjalna jest to zawód, który promuje społeczne zmiany, rozwiązywanie problemów we wzajemnych ludzkich relacjach oraz wzmocnienie i wyzwolenie ludzi dla osiągnięcia przez nich dobrostanu. Korzystając z teorii ludzkich zachowań i systemów społecznych, praca socjalna ingeruje dokładnie tam, gdzie dochodzi do wzajemnego oddziaływania ludzi
z ich środowiskiem.
Wartości, jakimi kieruje się praca socjalna, wywodzą się z wartości wyznawanych przez społeczeństwo, w którym ono funkcjonuje. Wartości te jednak niekoniecznie i niecałkowicie są wartościami powszechnie lub szeroko wyznawanymi i obowiązującymi w społeczeństwie.
Praca socjalna wyrosła z humanitarnych i demokratycznych idei, które opierały się na szacunku wobec równości, wartości i godności wszystkich ludzi. Od swego początku, tj. od ponad wieku, praktyka pracy socjalnej dąży do zetknięcia ludzkich potrzeb z twórczymi ludzkimi możliwościami. Prawa człowieka oraz sprawiedliwość społeczna służą za motywację i uprawnienie do działań w ramach pracy socjalnej. W solidarności z tymi, którzy są w niekorzystnej sytuacji życiowej, profesjonaliści dążą do złagodzenia ubóstwa oraz uwolnienia od niego najsłabszych i znękanych ludzi w celu włączenia ich do społeczności. Wartości pracy socjalnej są wyrażone w zawodowych - narodowych i międzynarodowych kodeksach etycznych.
Naukowa podbudowa pracy socjalnej składa się z trzech rodzajów wiedzy:
Wiedzy sprawdzonej,
Patrząc na historię pomocy społecznej ujawnia się, że pomoc pokrzywdzonym osobom
i grupom świadczona jest od stuleci. Praca socjalna na początku XX wieku nabrała formalnego statusu, a po kilkudziesięcioleciach stała się profesją – nowoczesnym, wyspecjalizowanym wycinkiem sfery pomocy społecznej.
Wiedzy hipotetycznej wymagającej sprawdzenia,
Hipotetyczną wiedzę możemy uznać wiedzę nabytą w szkołach wyższych i celem jest przekazanie teoretycznej wiedzy o sposobach i technikach motywowania, inicjowania
i uczestnictwa w działaniach na płaszczyźnie szeroko pojętej diagnozy, pomocy i opieki społecznej. W grupie przedmiotów możemy wyróżnić specjalności, między innymi:
struktura i organizacja pracy socjalnej
prawo rodzinne i opiekuńcze w Polsce
superwizja pracy socjalnej
promocja zatrudnienia, instytucje rynku pracy i zatrudnienie socjalne
wspieranie zatrudnienia oraz rehabilitacja osób niepełnosprawnych
teoretyczne podstawy pracy socjalnej
organizowanie społeczności lokalnej oraz zasady funkcjonowania samorządu terytorialnego.
Przygotowanie do pracy w charakterze pracownika socjalnego poprzez wiedzę teoretyczną nabytą w szkole wyższej i sprawdzeniu wiedzy w rożnego rodzaju ośrodkach pomocy społecznej, tj.: dom pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych, w organizacjach
i stowarzyszeniach charytatywnych, w jednostkach organizacyjnych do spraw zatrudnienia
i przeciwdziałania bezrobociu, świetlicach środowiskowych, centrach pomocy rodzinie.
Absolwent uzyska kwalifikacje "pracownika socjalnego" ust. z 12-03-2004 roku (Dz. U.
z 2008 r. Nr 115, poz. 728 z póź. zmianami).
Wiedzy zakładanej (zwanej też „mądrością praktyczną”), wymagającej sformułowania w hipotezę, a następnie sprawdzenia.
Jest to porównanie wiedzy praktycznej z wiedzą teoretyczną o której mówiliśmy przed chwilą.
Wiedza wymagana w praktyce pracy socjalnej zależy od celów i funkcji oraz od rodzaju problemu, który należy rozwiązać.
W praktycznej działalności zawodowej pracownik socjalny powinien przyczyniać się do realizacji przynajmniej jednego z następujących szczegółowych celów pracy socjalnej,
a mianowicie:
Cele praktyki socjalnej:
Cel ratowniczy - zapewnianie podstawowych warunków bytowych tym, którzy zostali ich pozbawieni (np. udzielanie schronienia osobom bezdomnym)
Cel kompensacyjny - zaspokajanie potrzeb, których jednostki nie potrafią zaspokoić same, ani z pomocą innych instytucji (np. zapewnienie stałego zasiłku rodzinnego, gdzie głowa rodziny nie jest w stanie generować przychodu na skutek trwałego kalectwa)
Cel protekcyjny - redukowanie niekorzystnego wpływu czynników, których nie da się zmienić bądź usunąć (np. praca socjalna we wspomnianej rodzinie, której cel stanowi trening dotyczący pokonywania problemów codziennego życia)
Cel promocyjny - osiąganie bardziej zadowalającego poziomu oraz jakości życia, przez pomoc w pokonywaniu trudności oraz rozwiązywaniu problemów
Funkcje oraz zasady pracy socjalnej
Każdego klienta należy traktować indywidualnie, unikać posługiwania się stereotypami, nie ulegać pierwszemu wrażeniu, unikać etykietowania oraz szufladkowania
Doprowadzać klientów do samodzielności oraz zaangażowania, przekonywać ich co do zasadności podejmowanych działań
Należy zachować obiektywizm, unikać nie profesjonalnego zachowania, litowania się i utożsamiania z klientem
Komunikacja powinna przebiegać w sposób otwarty, należy unikać wszelkich uprzedzeń, nie wnioskować oraz nie oceniać
Pracownika socjalnego obowiązuje zasada poufności, chyba że sąd postanowi inaczej
Zasoby, którymi dysponuje dany ośrodek powinny być we właściwy sposób udostępniane, aby nie zostawić klienta bez pomocy
Opanowanie wiedzy zawodowej i wartości podstawowych jest ważną cechą pracownika socjalnego, ponieważ to on jest instrumentem udzielającym a profesjonalnej pomocy.
Wiedza zawodowa i wartość podstawowa jest ważną cechą pracownika socjalnego z takiego, iż wiedza wyuczona jest bardzo potrzebna do wykonywania rzetelnej pracy pracownika socjalnego. Opanowaną wiedzę zawodową możemy w późniejszym okresie czasu wykorzystać w praktyce. Możemy jeszcze powiedzieć, że wiedza nie zawsze idzie w parze z praktyką, lecz bez wiedzy zdobytej nie moglibyśmy być dobrymi pracownikami socjalnymi.
Umiejętności zawodowe pracownika socjalnego znajdują odbicie w jego działalność.
Tradycyjnie od profesjonalnego pracownika socjalnego wymaga się posiadania przynajmniej magisterium z pracy socjalnej i dwóch lat praktyki pod odpowiednim nadzorem oraz bardzo dobrej wiedzy teoretycznej, którą wykorzystamy w praktyce.