Bogusława Karwowska

Marta Kazimierczuk

13 gr., 1V praca socjalna

Sytuacja życiowa człowieka starego na wsi

1. Przedmiot badań

Przedmiotem podjętych przeze mnie badań empirycznych jest sytuacja życiowa człowieka starego na wsi. Zgodnie z przyjętą definicją Dąbrowskiego przyjęłam, że sytuacja życiowa to wyodrębniające się fragmenty życia człowieka, stanowiące swoiste całości, układy strukturalno – funkcjonalne, które współtworzą: aktywność własna podmiotu sytuacji, uznawane i urzeczywistniane wartości ludzkie, warunki zewnętrzne (społeczne, kulturowe, przyrodnicze, materialne) oraz czas trwania. Składniki te tworzą swoisty układ, czyli zbiór elementów zespolonych ze sobą w jedną całość, charakteryzujących się określoną strukturą. Między tymi elementami układu występuje sieć połączeń, dzięki temu powstaje zintegrowana struktura organizacyjna tego układu¹. Takie rozumienie tego terminu stosuję w niniejszej pracy.

Z kolei Trafiałek definiuje człowieka starego jako indywidualny byt osobowy doświadczający regresu procesów fizycznych i psychicznych oraz funkcjonujący w ostatniej, końcowej fazie życia².

1. Cele badań

Cel poznawczy – opisanie, zdiagnozowanie, wyjaśnienie sytuacji życiowej człowieka starego na wsi;

Cel teoretyczny – wzbogacenie systemu teoretycznej wiedzy pedagogicznej związanej z gerontologią;

Cel praktyczny – sformułowanie na podstawie uzyskanych wyników badań wniosków do prowadzenia polityki edukacyjnej w zakresie poprawy warunków życia człowieka starego na wsi;

1. Problemy badawcze

Problem główny:

• Jaka jest sytuacja życiowa człowieka starego na wsi?

Problemy szczegółowe:

• Jak wygląda sytuacja materialna człowieka starego na wsi?

• Jak wygląda sytuacja społeczna człowieka starego na wsi?

• Jak wygląda sytuacja zdrowotna człowieka starego na wsi?

• Jakie są główne problemy i zagrożenia człowieka starego na wsi?

• Jakie są uwarunkowania sytuacji życiowej człowieka starego na wsi?

• Jakie czynniki wpływają na poprawę życia w okresie starości?

1. Hipotezy badawcze

Ponieważ podjęte przeze mnie badania są badaniami diagnostycznymi, a więc związanymi głównie z opisem i diagnozą faktów, zjawisk i procesów, a nie z ich wyjaśnianiem i weryfikacją to zrezygnowałam ze stawiania hipotez badawczych.

1. Zmienne i wskaźniki

Zmienna zależna – sytuacja życiowa człowieka starego. Jest to zmienna syntetyczna składająca się z następujących podzmiennych: aktywność własna podmiotu sytuacji, uznawane i urzeczywistniane wartości ludzkie, warunki zewnętrzne (społeczne, kulturowe, przyrodnicze, materialne) oraz czas trwania.

Wskaźniki:

1. Elementy informacji zawarte w wypowiedziach respondentów. Jest to rodzaj wskaźników inferencyjnych, bowiem na podstawie odpowiedzi respondentów na pytania zawarte w kwestionariuszach ankiet wnioskujemy o ich postawach, opiniach oraz przekonaniach;

2. Wskaźniki liczbowe jako wynik skalowania.

Zmienne niezależne:

1. Płeć. Wartości zmiennej:

• kobieta,

• mężczyzna.

1. Wykształcenie. Wartości zmiennej:

• podstawowe,

• średnie,

• wyższe.

1. Stan cywilny. Wartości zmiennej:

• kawaler\panna,

• mąż\żona,

• wdowiec\wdowa.

1. Wysokość uzyskiwanego miesięcznego dochodu. Wartości zmiennej:

• do 600 zł brutto,

• do 1000 zł brutto,

• powyżej 1000 zł brutto

Wskaźniki:

Wskaźnikami wyżej wymienionych zmiennych są odpowiedzi badanych na pytania zawarte w metryczkach skonstruowanych przez mnie narzędzi badawczych.

1. Metoda, techniki i narzędzia badawcze

Główną metodą, którą wykorzystałam w swoich badaniach empirycznych jest metoda sondażu diagnostycznego³. W obrębie tej metody wykorzystałam następujące techniki: ankietę i skalowanie. Do tych technik skonstruowałam następujące narzędzia badawcze: kwestionariusz ankiety oraz skale do badania sytuacji życiowej człowieka starego na wsi.

7. Dobór i charakterystyka próby badawczej

Badaniami objęłam grupę ludzi starszych. W badaniach zastosowałam dobór celowy przeprowadzony metodą kuli śnieżnej. Kryteriami doboru osób do badań były: płeć, wykształcenie, stan cywilny oraz wysokość uzyskiwanego, miesięcznego dochodu. Liczebność badanej grupy wyniosła 155 osób.

8. Teren badań

Badania przeprowadziłam w pięciu wsiach (Złotniki, Rostołty, Bogdanki, Tryczówka, Wojszki) znajdujących się na terenie gminy Juchnowiec Kościelny w województwie podlaskim.

---

1. M. Winiarski, Sytuacja życiowa w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. t. 4, Warszawa 2007, Wydawnictwo Akademickie „Żak", s. 132-139.↩

2. Trafiałek E., Starzenie się i starość. Wybór tekstów z gerontologii społecznej. Kielce 2006, Wydawnictwo Uczelniane Wszechnica Świętokrzyska, s. 95.↩

3. Klasyfikację metod i technik przyjęłam za Tadeuszem Pilchem; por. T. Pilch, T. Bauman, Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe. Warszawa 2001, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, s. 70-102.↩