Tradycyjne zagrożenia dla bezpieczeństwa międzynarodowego:
po zimnej wojnie zanik prawdopodobieństwa wybuchu wielkiej wojny między mocarstwami
kategorie zagrożeń po zimnej wojnie:
tradycyjne – użycie siły zbrojnej w SM
tkwiące w strukturze porządku międzynarodowego
tkwiące w naturze wewnętrznej i zewnętrznej polityki państw
wynikające z niezakończonych procesów narodotwórczych i dążeń narodów do samostanowienia
o charakterze ideologicznym – rewolucje, internacjonalizm
nietradycyjne (asymetryczne) – pojawienie się podmiotów pozapaństwowych w SM
związane z rozwojem cywilizacyjnym – środowisko, technologia
związane z rozszerzaniem się definicji bezpieczeństwa – energetyczne, żywnościowe
współwystępowanie zagrożeń – wzajemnie się zasilają i nakładają na siebie
Strukturalne przyczyny zagrożeń bezpieczeństwa międzynarodowego:
natura międzynarodowego środowiska bezpieczeństwa
brak stuprocentowej możliwości zapobieżenia użyciu siły – jest prawo (ONZ - RB), ale nie ma pełnej zdolności jego egzekwowania; tylko w stosunku do państw słabszych za zgodą mocarstw, które są uprzywilejowane
brak centralnej władzy w SM – poliarchia – wielość władz, bo wielość suwerennych państw
głębokie nierówności między państwami pod względem standardu bezpieczeństwa – rosną; nierówności pod względem rozwoju i bogactwa; najbogatsi wchodzą w sojusze obronne, biedni są sami
strukturalne dysproporcje potencjałów – mocarstwom łatwiej użyć siły w stosunku do słabszych i odleglejszych państw, w których posiadają interesy wyścig zbrojeń;
kontestacja niesprawiedliwego porządku międzynarodowego – słabiaki mogą się wkurzyć, jeśli czują niesprawiedliwość i są religijnymi patolami; walka o zasoby naturalne w tle
Państwo jako źródło zagrożeń bezpieczeństwa:
państwa dysponują potencjałem, który źle użyty lub użyty specjalnie staje się źródłem zagrożeń dla innych państw lub SM
realiści dopuszczają użycie siły w celu wzmocnienia własnego bezpieczeństwa kosztem innych
nie ma znaku równości między użyciem siły militarnej a zagrożeniem dla bezpieczeństwa
paradoks bezpieczeństwa
państwa mają swoje interesy bezpieczeństwa: granice, mniejszości narodowe, surowce
wpływ grup interesów na politykę zagraniczną i bezpieczeństwa państwa; producenci broni
ustrój wewnętrzny państwa – państwa demokratyczne chętnie używają siły w stosunku do państwa niedemokratycznych: regime change
dwie kategorie państw z punktu widzenia wpływu na bezpieczeństwo:
mocarstwa – rola stabilizacyjna, ale skłonności do prowadzenia polityki sfer wpływów i dominacji; Rada Bezpieczeństwa (wielka 5); USA – wojna działa
państwa upadłe – źródło zagrożeń asymetrycznych; brak instytucji państwowych; rola destabilizacyjna
3. NIEZAKOŃCZONE PROCESY PAŃSTWOWOTWÓRCZE
państwo bez narodu
często państwo upadłe
wiele byłych kolonii (np. Rwanda)
europejskie panowanie przerwało proces formowania się wspólnot etnicznych Afryce, kolonizatorzy od razu chcieli wprowadzać państwo na wzór europejski
naród bez państwa – 2 warianty:
wiele narodów w jednym państwie (po unii lub podboju);
później chcą mieć osobne państwa,
zwykle się z tego powodu leją
jeden naród żyjący w kilku państwach,
sytuacja typowa dla Afryki,
Kurdowie
mniejszości narodowe i etniczne niezadowolone za swojego statusu, narody bez państwa
Baskowie, Irlandczycy w Irlandii Płn., Korsykańczycy, Tamilskie Tygrysy
chcą autonomii lub własnego państwa
ruchy te nie reprezentują większości zainteresowanej społeczności – problemik
4. IDEOLOGIE I BEZPIECZEŃSTWO
Fukuyama – koniec ideologicznej ewolucji ludzkości
nie zauważył, że liberalizm może być źródłem konfliktów – może tłumaczyć mocarstwowe ambicje państw (interwencje humanitarne, obalenie dyktatur)
np. Irak, Afganistan, Jugosławia, Libia
„ów skażony arogancją i gorliwością idealizm demokratyczny”
demokratyzacja może w długim okresie prowadzić do zwiększania bezpieczeństwa, ale jak na razie zwykle wprowadza chaos