SYSTEM BIOTECHNICZNY CZŁOWIEK – MASZYNA – ŚRODOWISKO

- receptory czucia powierzchniowego (skóra) –
termoreceptory, receptory dotyku, ucisku, bólu,

- receptory wrażeń węchowych i smakowych,

- narządy zmysłów – oko, ucho,

- receptory czucia głębokiego – informacja o stanie
układu kostno – stawowo – mięśniowego.

Działanie układu człowiek – maszyna to trzy etapy:

- percepcja, (np. wzrokowa)

- przetwarzanie,

- sterowanie i wykonanie decyzji.

Rodzaje pracy:

- praca ręczna,

- praca ręczna z użyciem narzędzi,

- praca maszynowa,

- praca na automatach.

OBCIĄŻENIA FIZYCZNE

- wysiłek statyczny (bezruch, napięcie mięśni)

- wysiłek dynamiczny

- monotypowość

Wysiłek statyczny powoduje:

- silne zmęczenie w obrębie pracującego mięśnia

- upośledzenie wyk ruchów docelowych

- negatywny wpływ na narządy i układy
odpowiedzialne za równowagę ciała

- hamowanie ośrodków nerwowych
regulujących krążenie i oddychanie

Obciążenia statyczne w odniesieniu do postawy
przy pracy są poprzedzone chronometrażem pracy
– ocena powyżej 3 h.

PRACA DYNAMICZNA

Obciążenia dynamiczne mają wpływ na układy:

- krążenia (zwiększenie częstości tętna, zwiększenie
objętości wyrzutowej serca, zmiany ciśnienia tętniczego)

- oddychania (zwiększenie wentylacji minutowej
płuc, zwiększenie zużycia tlenu)

- ruchu (powstanie długu tlenowego w mięśniach)

MONOTYPOWOŚĆ

Ruchy jednostajne, powtarzane przez pracownika
angażującego w pracy te same grupy mięśni.

Oceniając monotypowość ruchów
roboczych należy wziąć pod uwagę:

- stopień ograniczenia ruchowego jaki nastręcza
wykonania operacja ruchowa

- liczbę monotypowych powtórzeń

- wielkość rozwijanych sił mięśniowych przy wykonywanych ruchach

OBCIĄŻENIA PSYCHICZNE PRACY

Elementy składające się na obciążenie psychiczne
– trzy etapy podziały pracy:

- uzyskanie informacji (percepcja)

- podejmowanie decyzji (przetwarzanie)

- wykonywanie czynności (wykonanie zadania)

Analiza procesu pracy opisem:

- częstość występowania informacji

- momenty presji czasowej

- posługiwanie się dużą ilością informacji
zmieniających się

- pojawienie się nietypowych informacji

- występowanie szczególnych trudności

- konieczność precyzji

- możliwość wystąpienia drastycznych konsekwencji

METODY OCENY OBCIĄŻENIA PSYCHICZNEGO

- metoda pomiaru ilości informacji
(ile informacji pracownik otrzymał)

- metoda pomiaru omyłek operatora

- metoda zadania dodatkowego
(na ile pracownik ma rezerwy aby wykonać zadanie dodatkowe)

- listy kontrolne (zestaw pytań szczegółowych tak/nie)

STRESORY PSYCHICZNE

- fizyczno – chemiczne czynniki środowiska pracy

- przeciążenie ilościowe i jakościowe pracy,

- niedociążenie jakościowe

- ograniczony zakres kontroli

- niejasność i konfliktowość roli

- brak wsparcia społecznego

PROJEKTOWANIE ERGONOMICZNE

Stanowisko pracy – tworzy konfigurację środków pracy
w przestrzeni pracy, otoczonych przez środowisko pracy.

Przedmiotem projektowania zasady ergonomii
są relacje człowiek – maszyna i rodzajem roboczego.

ZASADY OGÓLNE

1. W strukturze można wyróżnić przestrzeń dla:

- przemieszczania się i zajęcia przez operatora pozycji roboczej

- wykonywania czynności wynikających z procesu pracy

2. Prawidłowo ukształtowana struktura przestrzenna
powinna być dostosowana do wymiarów ciała przynajmniej
90% populacji (pomiędzy wartościami 5. i 95. centyla).
Takie podejście nazywane jest zasada miar ograniczających.

3. Podstawowe źródło danych antropometrycznych do
projektowania przestrzennych stanowisk pracy to normy krajowe (PN)
i atlas antropometryczny dorosłej ludności Polski.

KRYTERIA ERGONOMICZNE

1. Wymiary:

- antropometryczne

- biomechaniczne

- cechy somatyczne (wys, szer, dł, obw)

- cechy funkcjonalne (zakresy kątowe i dystanse ruchów)

2. Do najbardziej precyzyjnego wyznaczania stref pracy
stosuje się kryteria zasięgu rąk definiowane jako:

- zasięg normalny

- zasięg maksymalny

- zasięg wymuszony

3. Parametry przestrzeni widzenia określają zakresy
spostrzegania obiektów, znaków itd. .
Można tu wyróżnić następujące pojęcia:

- naturalna linia widzenia

- optymalny obszar obserwacji

4. Pozycja robocza operatora jest uzależniona
do rodzaju zadania roboczego oraz związanej z tym
odpowiedniej lokalizacji pola pracy, poszczególnych
elementów manipulacyjnych i informacyjnych.

Przy podejmowaniu decyzji o wyborze pozycji pracy
należy pamiętać, że:

- należy unikać niewygodnej pozycji ciała

- praca w pozycji stojącej stwarza niekorzystne
warunki fizjologiczne i powodujące straty energetyczne

- praca w pozycji stojącej ogranicza pożądaną aktywność
ruchową pracownika, ale stwarza większy komfort
oraz zwiększa precyzję manipulacji

- rozwiązaniem optymalnym jest praca w pozycjach
zmiennych – siedzącej i stojącej

5. Ruch i siły rozwijane przez pracownika w przestrzeni
pracy powinny odpowiadać naturalnym trajektoriom
i rytmom oraz możliwościom 5. centyla.

Przy projektowaniu lokalizacji elementów
manipulacyjnych oraz uruchamianych nogą,
których zadziałanie wymaga użycia siły, należy:

- uwzględniać właściwe dla człowieka przestrzenne
możliwości rozwijania siły w pozycji stojącej i siedzącej

-unikać kierunków rozwijania sił wymagających ruchów
skrętnych lub krańcowych położeń w stawach reki, ramienia i nogi

- unikamy długotrwałego napięcia statycznego mięśni

- zapewnić dopuszczalny poziom kończyn (zasada ekonomii ruchów)

- uwzględniać dopuszczalny poziom rozwijanych sil
(do 30% siły maksymalnej przy obciążeniu dynamicznym
i do 10% przy obciążeniu statycznym)

PROCES PROJEKTOWANIA

W procesie projektowania ergonomicznego

można wyodrębnić następujące etapy:

- sformułowanie danych wyjściowych uwzględniających
przewidywanie zadania robocze, wymagania i
oczekiwania użytkowników,

- tworzenie koncepcji,

- opracowanie projektu,

- sprawdzenie poprawności rozwiązania
na wykonanym prototypie.

MOŻLIWOŚCI PSYCHOFIZYCZNE
CZŁOWIEKA W ŚRODOWISKU PRACY

1. POSTRZEGANIE BODŹCÓW WZROKOWYCH

Własności narządu wzroku:

- widzenie barw,

- widzenie uboczne,

- adaptacja do ciemności,

-ostrość postrzegania w polu widzenia.

ERGONOMIA W ZAGADNIENIACH PERCEPCJI WZROKOWEJ

- tworzenie optymalnych układów urządzeń sygnalizacyjnych i
sterujących: grupowanie wg funkcji, ważności, optymalnej
lokalizacji, kolejności i częstości użytkowania
(najważniejsze urządzenia wskaźnikowe znajdują
się w granicach przez 30^o w stosunku do osi wzroku operatora),

- wskaźniki realizacji operatora winny znajdować się
w obszarze kąta 10^o do 30^o w polu widzenia.

2. PERCEPCJA ZAKRESU SŁYSZALNOŚCI DŹWIĘKÓW

HAŁAS – jest to każdy niestacjonarny dźwięk zakłócający,
nieprzyjemny, utrudniający pracę.

2.1 Parametry dźwięków słyszalnych:

- głośność dźwięku (mierzona w fonach;
mowa – 65 fonów, muzyka 75 – 85 fonów)

- wysokość dźwięku (tonalność)

- barwa dźwięku

- natężenie dźwięku (dB)

- poziom natężenia dźwięku L (dB)

- częstość dźwięku (Hz)

2.2 Podział dźwięków (hałasów)

- hałas ustalony ∆L≥5dB

- hałas nieustalony ∆L>5dB

- hałas impulsowy (duże natężenie, krótki czas)

2.3 Wpływ hałasu na organizm ludzki

- podwyższenie progu słuchu

- postępująca głuchota (choroba zawodowa)

- trwała uszkodzenie słuchu

Ponadto hałas powoduje:

- podwyższenie ciśnienia krwi

- przyspieszenie akcji serca

- wzmożenie przemiany materii

- kurczenie się naczyń krwionośnych skóry

3. DRGANIA MECHANICZNE – WIBRACJE

- DRGANIA OGÓLNE (od podłoża wnikają do organizmu)

- DRGANIA MIEJSCOWE(wnikanie wibracji przez kończyny górne
i względnie ograniczone powierzchnie ciała)

- częstotliwość drgań (f [Hz])

- przyspieszenie (a_z, a_y ,a_x [$\frac{m}{s^{2}}$])

ODDZIAŁYWANIE WIBRACJI NA ORGANIZM LUDZKI

1. Skutki dolegliwości:

- bóle i zwroty głowy,

- bóle mięśniowe,

- szum w uszach,

- bóle w okolicy żołądka,

- ogólne osłabienie,

- uczucie ucisku na błonę bębenkową,

-nudności.

Zjawisko rezonansu – zjawisko wzmocnienia drgań mechanicznych.

2. Częstotliwość drgań narządów:

- krtań, tchawica, oskrzela (12-16 Hz)

- szczęka (6-8 Hz)

- żołądek (8 Hz)

- narządy klatki piersiowej (5-9 Hz)

ODDZIAŁYWANIE ŚRODOWISKA
TERMICZNEGO NA ORGANIZM CZŁOWIEKA

Bilans cieplny

Utrzymanie stałej temperatury
wewnętrznej ciała zależy od zróżnicowanego bilansu ciepła.

Q = M – C ≠ R +- P – Pa

Q – zysk lub strata ciepła przez organizm

M - ilość ciepła wytwarzanego w organizmie
zależna od wydatku energetycznego

C – wymiana ciepła przez konwekcję

R – wymiana ciepła przez promieniowanie

P – wymiana ciepła przez przewodzenie

Pa – utrata ciepła przez parowanie potu

Komfort cieplny Q = 0

Najwięcej ciepła tracimy przez GŁOWĘ

3. Skutki nadmiernego obciążenia cieplnego:

- udar cieplny,

- wyczerpanie cieplne,

- kurcze cieplne,

- omdlenie cieplne,

- zmiany na skórze.

Retencja

Dyfuzja – zjawisko wnikania pyłu do błony śluzowej.

(TRUCIZNY PRZEMYSŁOWE)

Podział ze względu na działanie na organizm ludzki:

- duszące (czad),

- drażniące (tlenki siarki, azotu),

- narkotyczne (działają na układ nerwowy),

- rakotwórcze (azbest),

- uczulające (materiał organiczny, substancje chemiczne),

- mutogenne (wpływ na zmianę kodu genetycznego).

Trucizny przemysłowe mogą być
wchłonięte do organizmu przez:

- drogi oddechowe,

- skórę i błony śluzowe,

- przewód pokarmowy.

Metody pomiarowe trucizn przemysłowych:

- przepływowe (aspiratory, mieszki Dregera), mg/m³

- konimetryczne (konimetry) ilość ziaren/ cm³,

- chemiczne. mg/m³

Zagrożenie pyłem przemysłowym.

Pył przemysłowy to jeden z najgroźniejszych
dla zdrowia człowi

eka czynników, produkujący
oprócz toksycznego działania na ustrój ludzki,
mieszaniny wybuchowe z powietrzem.

Toksyczność pyłu zależy od:

- składu chemicznego, a przede wszystkim
od zawartości wolnej krzemionki (SiO₂),

- aktywności biologicznej,

- wielkości ziaren tj. średnicy cząstek,
wśród których najgroźniejsze są ultra pyły
o średnicy cząstek poniżej 1 mikrometra.

Metody zapobiegania nadmiernym
stężeniom pyłu i substancji chemicznych:

- hermetyzacja źródeł zanieczyszczenia,

- stosowanie odciągów miejscowych o dużej skuteczności,

- stosowanie odpowiedniej instalacji wentylacyjnej,

- automatyzacja i robotyzacja procesów technologicznych,

- stosowanie ochron osobistych tj. masek, półmasek,

Toksyczność substancji – to zdolność wywoływania przez
substancję uszkodzeń organizmów żywych.

Efekty działania substancji chemicznych
mogą występować w miejscach:

- wchłaniania: skóra, oczy, błony śluzowe nosa,
płuca, przewód pokarmowy,

- przemian: wątroba, płuca, nerki, przewód pokarmowy,

- kumulacji: nerki, ośrodkowy układ nerwowy, wątroba,

- w narządach o szczególnej wrażliwości: gonady,
układ nerwowy, narządy wydzielania wewnętrznego,
układ krwionośny, układ odpornościowy.

Wielkość efektu działania toksycznego zależy od wielkości dawki.

Dawka – jest to ilość substancji chemicznej podana,
pobrana lub wchłonięta do organizmu określoną drogą,
która powoduje określony efekt biologiczny.

Określona w jednostkach wagowych na masę lub
powierzchnię ciała, niekiedy dodatkowo na dobę.

Dawka śmiertelna medialna (LD₅₀)

Gdy organizm jest narażony na dwa lub
więcej związków chemicznych, ich łączne

działanie toksyczne może być:

- niezależne – różne efekty,

- sumujące (addytywne) – suma efektów,

- synergistyczne – potęgowanie działania toksycznego,

- antagonistyczne – osłabienie działania toksycznego.

Toksyczne substancje w postaci gazów i par mogą
rozpuszczać się we krwi w sposób fizyczny i wiązać
w sposób chemiczny przez białka krwi.

CZYNNIKI BIOLOGICZNE

Pojęciem czynniki biologiczne środowiska pracy
określamy mikro- i makroorganizmami oraz takie struktury
i substancje wytwarzane przez te organizmy, które -
występując w środowisku pacy – wywierają szkodliwy
wpływ na organizm ludzki i mogą być przyczyną
chorób pochodzenia zawodowego.

Do czynników biologicznych w
układzie systematycznym należą:

- wirusy,

- bakterie.

- grzyby,

- rośliny kwiatowe,

- drzewo i pył drzewny,

- pierwotniaki,

- zwierzęta bezkręgowe,

- alergeny kręgowców.

Główne grupy zawodowe narażone
na czynniki biologiczne to:

-służba zdrowia i laboratoria,

- rolnictwo i przemysł rolno – spożywczy,

- służba weterynaryjna,

- leśnictwo i przemysł drzewny,

- inne np. konserwatorzy zabytków, archeolodzy, bibliotekarze
(długie przechowywanie – obfity wzrost bakterii i grzybów).

STĘŻENIE ENDOTOKSYNY BAKTERYJNEJ

- obory (1),

- chlewnie (5),

- młyn zbożowy (5),

- przemysł zielarski (3-5),

- przemysł ziemniaczany (1,5-6),

- tartaki – pryzmowanie (2,5-4),

- fabryki płyt wiórowych (5).

METODY WYKRYWANIA ZAGROŻEŃ CZYNNIKAMI BIOLOGICZNYMI

Stosuje się:

- badania mikrobiologiczne powietrza przez:

- metody mikroskopowe
(pobranie próby powietrza i policzenie komórek bakterii i grzybów),

- metody hodowlane (pobranie próby powietrza na pożywkę
– określenie liczby żywych i zdolnych do rozmnażania
drobnoustrojów w 1m³ powietrza),

- badania próbek pyłu osiadłego w powierzchniach roboczych,

- badania materiału biologicznego od zwierząt
(krew, mocz, kał, mleko, zeskrobiny skóry).

ZASADY PROFILAKTYKI ORAZ ZWALCZANIE CZYNNIKÓW BIOLOGICZNYCH

- szczepienia ochronne wysoce narażonych grup pracowników,

- badania profilaktyczne i opieka lekarska,

- stosowanie indywidualnych środków ochrony,

- zapobieganie rozwojowi drobnoustrojów i
roztoczy w składowanych surowcach,

- doskonalenie systemów wentylacyjnych w środowisku pracy,

- hermetyzacja i automatyzacja procesy produkcyjnego,

- zwalczanie chorób odzwierzęcych i profilaktyka,

- oświata zdrowia.

Silne pola elektromagnetyczne występują przy
eksploatacji przede wszystkim urządzeń
grzejnych w procesach takich jak:

- nagrzewanie – kondensatory, transformatory wysokiej częstotliwości,
linie przemysłowe, induktory,

- hartowania i spawania – kondensatory i transformatory,

- topnienia – linie przemysłowe oraz induktory,

- suszenia – induktory.

Oraz w procesach:

- wytwarzania próżni – różne rodzaje
lamp elektronowych (indukcja),

- eksploatacji urządzeń radowych i radioaktywnych.

ODDZIAŁYWANIE NA ORGANIZM LUDZKI

- oddziaływanie termiczne, czyli nagrzewanie się
tkanek oraz zmiany patologiczne i reakcje fizjologiczne
na skutek podwyższonej temperatury,

- oddziaływanie nietermiczne, czyli zjawiska zachodzące
bez podwyższenia temperatury lub niezależnie od jej podwyższenia.

Pochłanianie energii promieniowania
w tkankach polega m. in. na:

- okresowym ruchu jonów, zgodnym z kierunkiem
linii sił pola elektrycznego (teoria Lazerowa),

- rezonansie molekularnym.

Efekt działania promieniowania elektromagnetycznego
wysokiej częstotliwości na organizm ludzki zależy od:

- częstotliwości i długości fali,

- gęstości strumienia mocy pola elektromagnetycznego,

- rodzaju pracy źródła promieniowania,

- czasu eksploatacji szkodliwego czynnika.

Przy ocenie namnożenia pracowników na działanie
promieniowania brane są pod uwagę następujące parametry:

- natężenie pola elektrycznego – E,

- natężenie pola magnetycznego – H,

- gęstość mocy promieniowania elektromagnetycznego – p,

- częstotliwość pola – f,

- czas działania pola – t,

- rodzaj pola (ciągłe, impulsowe).

ŚRODKI OCHRONY PRZED PROMIENIOWANIEM ELEKTROMAGNETYCZNYM

Techniczne środki ochrony przed
promieniowaniem można podzielić na grupy:

- ekranowanie źródła promieniowania,

- ekranowania środowiska pracy,

- ekranowanie samego pracownika
(stosowanie ubiorów ochronnych).

PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE
Promieniowanie jonizujące – promieniowanie
wywołujące w materiale napromieniowanym
zjawisko jonizacji lub wzbudzenia atomów.

Promieniowanie jonizujące to:
- wysokoenergetyczne promieniowanie X oraz gamma,
- promieniowanie cząstkowe: α, β oraz neutronowe
(strumień neutronów).

Dawka pochłonięta – jest to ilość energii odebranej
przez materię w procesie promieniowania. Jednostka 1 rad.

Przy pochłanianiu promieniowania jonizującego
przez organizm życie uwzględnia się biologicznie
różnice skuteczności promieniowania, co ujmuje
tzw. względna skuteczność biologiczna (WSB) i zmiana z nią.
Jednostka 1 rem.

OCHRONA PRZED PROMIENIOWANIEM JONIZUJĄCYM
Wymogi stawiane systemom zabezpieczeń przed
skutkami promieniowania jonizującego muszą uwzględniać:
- rodzaj i wielkość występujących źródeł promieniowania,
- liczbę narażonych pracowników, ich rozmieszczenie i stopień zagrożenia,

- możliwość szkodliwego oddziaływania radiacyjnego na
osoby postronne oraz środowisko,

-prawdopodobieństwo występowania awarii radiacyjnej.

Sposoby ochrony przed skażeniami:

- środki ochrony osobistej – rękawice ochronne,
maski, fartuchy z gumy ołowianej (promieniowanie X),

- w pomieszczeniach wyciągi radiochemiczne, wentylacja ze śluzami.

ŻRÓDŁA PROMIENIOWANIA JoNIZUJĄCEGO W ŚRODOWISKU

Źródła naturalne:

- izotopy promieniotwórcze w skorupie ziemskiej,

- promieniowanie kosmiczne,

- izotopy promieniotwórcze powstające w wyniku reakcj
i jądrowych w atmosferze pod wpływem promieniowania kosmicznego.

Wzmożone promieniowanie naturalne ( skutek działania człowieka):

- wydobycie i przeróbka rud uranu,

- wydobycie i przeróbka innych surowców mineralnych,

- spalanie paliw kopalnych,

- stosowanie niektórych nawozów sztucznych,

- radon w budynkach.

Źródła sztuczne:

- produkcja i zastosowanie izotopów promieniotwórczych
w medycynie, przemyśle, badaniach naukowych,

- odpady promieniotwórcze,

- próbne wybuchy jądrowe,

- eksploatacja reaktorów jądrowych,

- awarie reaktorów,

DETEKCJA PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCEGO

Wśród radiometrów wyróżnia się:

- przyrządy pomiarowe,

- wskaźniki za pomocą których stwierdza
się obecność promieniowania w danym obszarze i
orientacyjnie określa jego natężenie,

- sygnalizatory macy dawki, które służą do optycznego i
akustycznego sygnalizowania przekroczenia
określonego poziomu mocy dawki.

ZABEZPIECZENIA PRACOWNIKÓW
PRZED PROMIENIOWANIEM JONIZUJĄCYM

Na stanowisku prac z obecnymi substancjami
promieniotwórczymi z uwagi na zagrożenia
powinny być przestrzegane następujące zasady:

- praca przy otwartych źródłach promieniowania
powinna być wykonywana wyłącznie na
terenie przeznaczonym na ten cel,

- manipulacje z substancją promieniotwórczą
przeprowadza się w rękawicach i fartuchach ochronnych,

- na terenie pracowni nie wolno spożywać pokarmów i napojów,

- po pracy obowiązuje mycie rąk i twarzy, a w zakładach
I kategorii – kąpiel pod natryskiem,

- sprzątanie pomieszczenia powinno być prowadzone na mokro,

- po zakończeniu pracy należy każdorazowo sprawdzić
tzw. czystość radiologiczną rąk, twarzy, pomieszczenia
i miejsc pracy oraz środków ochrony osobistej za pomocą
urządzeń do pomiaru skażeń powierzchniowych,

- odpady promieniotwórcze powinny być przechowywane
w specjalnych, szczelnych naczyniach w przeznaczonych na
ten cel miejscach, gdzie powietrze lub samo pomieszczenie jest
skażone, należy stosować odpowiednie kombinezony ochronne
z odpływem filtrowania powietrza.

CHOROBY ZAWODOWE

Za choroby zawodowe uważa się w Polsce choroby w

wykazie chorób zawodowych, który stanowi załącznik
do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18.11 1983r.,
jeżeli choroby te zostały spowodowane działalnością
czynników szkodliwych dla zdrowia, które występują w środowisku pracy.

Badania i pomiary czynników szkodliwych dla
zdrowia występujących w środowisku pracy są
przeprowadzane – zgodnie z rozporządzeniem
Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia
22.03.1993r. – przez laboratoria:

- Państwowej Inspekcji Sanitarnej,

- Centralnego Instytutu Ochrony Pracy,

- Jednostek badawczo – rozwojowych
w dziedzinie medycyny pracy.

Wykaz chorób zawodowych – przykłady:

- zatrucia ostre i przewlekłe substancjami
chemicznymi oraz następstwa tych zatruć,

- pylice płuc,

- przewlekłe choroby oskrzeli wywołane
działaniem substancji toksycznej

(dychawica oskrzelowa, bery zola, inne),
- rozedma płuc u dmuchaczy szkła i muzyków orkiestr dętych,
- przewlekle choroby narządu głosu związane
nadmiernym wysiłkiem głosowym
(guzki śpiewacze, niedowład strun głosowych),
- choroby wywołane promieniowaniem jonizującym,
łącznie z nowotworami złośliwymi,
- uszkodzenie słuchu wywołane działaniem hałasu,
- zespół wibracyjny,
- ostry zespół przegrzania i jego następstwa i inne.

Choroby para zawodowe:

- choroby zwyrodnieniowe i zespoły bólowe kręgosłupa,

- choroba niedokrwienna serca,

- choroba nadciśnieniowa,

- przewlekłe, nieswoiste choroby układu oddechowego.

DIAGNOSTYKA CHORÓB ZAWODOWYCH

Do przyczyn chorób zawodowych zalicza się:

- toksyczne substancje chemiczne (rozpuszczalniki,
metale, gazy drażniące i duszące, substancje
uczulające, środki ochrony roślin),

- substancje rakotwórcze (benzen, arsen, chlorek winylu),

- pyły przemysłowe (zawierające azbest,
krystaliczną krzemionkę, pyły sztucznych
włókien mineralnych, pyły mas plastycznych),

- czynniki fizyczne (hałas, wibracja, pola
elektromagnetyczne, mikroklimat gorący lub zimny i inne),

- czynniki biologiczne (wirusy, bakterie),

- czynniki związane ze sposobem wykonywania pracy
(ruchy monotypowe, nadmierne napięcie statyczne mięśni,
przeciążenie układu kostno – stawowego,
nadmierne obciążenie narządu głosu).

PROFILAKTYKA CHORÓB ZAWODOWYCH

Zapobieganie chorób zawodowych powinno obejmować:

- spełnienie wymagań bezpieczeństwa pracy i
ergonomii w projektowaniu stanowisk pracy,

- mechanizację i automatyzację szkodliwych
procesów przemysłowych,

- odpowiedni stan techniczny narzędzi i

urządzeń wykorzystywanych w produkcji,

- stosowanie odpowiednich środków ochrony
indywidualnej i zbiorowej,

- systematyczny monitoring warunków pracy,

- odpowiednią organizację pracy,

- informowanie pracowników o ryzyku zawodowym,

- przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

PROFILAKTYKA W ZAPOBIEGANIU CHOROBOM ZAWODOWYM

I MIKROKLIMAT GORĄCY I ZIMNY

Ze względu na duży gradient temperatury
w halach produkcyjnych stosuje się m. in.:

- w pobliżu okien grzejniki rurowe oraz nagrzewnice wentylatorowe,

- nad bramami wjazdowymi „kurtyny powietrzne”
zapobiegające zimnym przebiegom,

-wentylację nawiewową,

- klimatyzację, ekrany i obudowy na źródłach promieniowania,

-ekrany chroniące ludzi,

- odzież ochronną.

Ze względu na sposoby realizacji systemu wentylacji rozróżnia się:

- wentylację naturalną (grawitacyjną –
unoszenie cieplejszych warstw powietrza),

- wentylację sztuczną (mechaniczną –
wymuszenie ruchów powietrza).

Wentylację sztuczną realizuje się przez:

- wentylatory osiowe,

- dysze promieniowe,

- ssawy.

II ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA

Urządzenia stosowane w profilaktyce
zanieczyszczeń powietrza:

- wentylacja ogólna i miejscowa,

- ssawy,

- obudowy wentylacyjne,

- okapy i kabiny,

- odpylacze mokre i suche,

- komory osadowe,

- filtry,

- indywidualne urządzenia ssąco – filtrujące.

Środki indywidualnej ochrony:

- półmaski przeciwpyłowe,

- kombinezony przeciwpyłowe,

- ubiory przeciwpyłowe,

- sprzęty filtrujące i izolujące.

III HAŁAS I DRGANIA MECHANICZNE

Zaliczanie hałasu w sposób:

- czynny – badanie i zabezpieczanie źródeł,

- bierny – zabezpieczenie indywidualne pracowników.

Dąży się do cichobieżności maszyn i urządzeń.
Środki wyciszania maszyn to:

- obudowy dźwiękochłonne i dźwiękoizolacyjne,

- wkładki amortyzujące drgania
(guma, korek, specjalne konstrukcje stalowe),

- wibroizolacje,

- tłumiki akustyczne.

Środki wyciszania pomieszczeń to:

- pyły tłumiące energię akustyczną,

- kabiny dźwiękoszczelne,

- ekrany akustyczne.

Dla wibracji ponadto stosuje się:

- wibroizolatory (odrębne konstrukcje fundamentów),

- środki ochrony indywidualnej (rękawice i obuwie ochronne),

- okresowa kontrola techniczna urządzeń mechanicznych.

PRAWNA OCHRONA PRACY

Ochrona pracy to całokształt norm prawnych oraz
środków badawczych, organizacyjnych i technicznych
mających na celu ochronę praw pracownika oraz ochronę
jego życia i zadania przed czynnikami niebezpiecznymi i

szkodliwymi w środowisku pracy, a także stworzenie
mu optymalnych warunków pracy z punktu widzenia
ergonomii, fizjologii i psychologii pracy.

System ochrony pracy jest definiowany jako zbiór
uporządkowanych jednostek tworzących jakąś całość
organizacyjną, służących jednemu celowi, którym jest
ochrona pracownika i ochrona jego praw.

BHiP to ogół norm prawnych oraz środków badawczych,
organizacyjnych i technicznych, mających na celu stworzenie
pracownikowi takich warunków pracy, aby mógł on wykonywać
pracę w sposób produktywny bez narażenia go na
nieuzasadnione ryzyko wypadku lub choroby zawodowej
oraz nadmierne obciążenia fizyczne i psychiczne

ETYKA ZAWODOWA

Reguły postępowania etycznego.
Higienista przemysłowy powinien:

1. Wykonywać swój zawód zgodnie z przyjętymi
zasadami naukowymi, świadomy tego, że życie,
zdrowie dobrostan ludzi może zależeć o jego decyzji
zawodowej oraz że obowiązkiem jego jest chronić
zdrowie i dobrostan ludzi.

2. Informować zainteresowanych, opierając się na faktach,
o potencjalnym zagrożeniu zdrowia oraz o środkach zaradczych
niezbędnych do uniknięcia ujemnych skutków zdrowotnych.

3. Zachowywać jako poufne dane osobowe oraz informacje
dotyczące zakładu, uzyskane w toku wykonywania
obowiązków zawodowych z wyjątkiem sytuacji,

w których przepisy prawne wymagają ich ujawnienia lub
gdy w grę wchodzi kwestia życia i bezpieczeństwa.
4. Unikać okoliczności, wymagających kompromisu w
kwestiach oceny zawodowej oraz sytuacji konfliktowych.
5. Wykonywać obowiązki jedynie w granicach własnych kompetencji.
6. Postępować z pełną odpowiedzialnością, dążąc do
zachowania integralności zawodu higienisty.