Wiek w mies.	Charakterystyka postawy dziecka	Zdolności lokomocyjne	Zdolności manipulacyjne
1	- leżąc na wznak nie potrafi ustawić głowy symetrycznie - w pozycji na brzuszku unosi na chwilę głowę - po podniesieniu dziecka do pozycji siedzącej, głowa opada do tyłu	- podkurcza rączki i nóżki - odruchy: pełzania, automatycznego przebierania nogami	- trzyma włożone w dłoń przedmioty
2	- w pozycji na brzuchu unosi głowę na 5-8 cm, utrzymuje ok. 20 sek, - wsparte na rękach nieznacznie odrywa klatkę piersiową i jednocześnie lub na przemian głowę i nogi - w pozycji siedzącej główka chwiejnie wyprostowana	- automatyczne przebieranie nogami - przewraca się z boku na plecy	- zamknięte trzymanie dłoni coraz częściej przerywane, dłonie coraz częściej lekko otwarte
3	- w pozycji na brzuszku opiera się na przedramionach, podnosi wysoko głowę - utrzymuje głowę prosto przez pół minuty - w pozycji siedzącej głowa na krótko się unosi, nogi zgięte pod małym kątem - miednica przylega do podłoża, przyjmuje pozycję żabki - podtrzymywane pod pachami opiera się lekko na nogach	- automatyczne przebieranie nogami - bawi się swoimi nóżkami, podciąga je do buzi - przewraca się z pleców na bok	- zaczyna zagarniać znajdujące się w zasięgu wzroku przedmioty
4	- na brzuchu długo trzyma uniesioną głowę - podciągane do pozycji siedzącej unosi głowę - trzyma głowę prosto, gdy przechyla się je na bok - uniesione w górę nie opiera się już nóżkami, podkurcza je	- z pleców obraca się na bok i na brzuch	- rączki stają się zabawką - osiąga środkową linię ciała
			- ruch wahadłowy; uruchomiony staw barkowy - chwyt prosty; chwyt całą dłonią od górą; palce owijają przedmiot; dłoń ułożona poziomo do podłoża - wykonuje symetryczne ruchy ku przedmiotowi 2 rękami (na plecah – do przedmiotu,ale nie łapie go) - zbliżanie do ust, wypuszczanie
5	- na brzuszku opiera się na dłoniach, unosząc klatkę piersiową na wyprostowanych rękach, sztywno trzyma główkę - przy podciąganiu do pozycji siedzącej podkurcza głowę, ręce i nogi (podbródek do klatki piersiowej) - uniesione w górę, pręży nogi szukając podłoża, gdy do niego dotknie opiera się podwiniętymi paluszkami (nie całą stopą)	- przewraca się z brzucha na plecy
			- ruch łukowaty; uruchomiony staw łokciowy - chwyt dłoniowo-łokciowy; chwytanie całą dłonią z wyłączeniem kciuka - sięga ku przedmiotowi jedną ręką - postukiwanie, potrząsanie; nie jest zdolne utrzymać dwóch przedmiotów jednocześnie - nie umie upuszczać ani rzucać
6	- podciągane siada, siedzi z oparciem - podtrzymywane pod pachy staje	- obrót z pleców na brzuch
			- pochylanie całego ciała ku przedmiotowi - ruch łukowaty, chwyt nożycowy - przywodzenie kciuka do pozostałych palców - sięga jedną ręką; zaznacza się przewaga jednej ręki - trzyma po jednym przedmiocie w każdej ręce, ogląda je i przekłada z ręki do ręki - obraca przedmiotami - celowo upuszcza przedmiot
7	- leżąc na brzuchu próbuje pełzać - siedzi bez podparcia, siada przy pomocy dorosłego lub trzymając się poręczy, podpiera się rączkami - bawi się nóżkami (warunek: zdolność zginania bioder i precyzyjnego chwytania)	- podtrzymywane pod pachy żywo podskakuje (sprężynuje) - pełza w tył
8	- siedzi pewnie bez oparcia, samodzielnie siada, w tej pozycji sprawnie obraca się wokół własnej osi - podtrzymywane pod pachy pewnie trzyma się na nogach - próbuje wstawać, stoi z podparciem	- samodzielne siadanie i pełzanie do przodu
			- zbliżanie bezpośrednie ręki ku przedmiotowi - uruchomiony staw nadgarstka - chwyt pęsetkowy; przeciwstawienie kciuka i palca wskazującego; chwytanie opuszkami palców - chwytanie jednocześnie kilka przedmiotów - manipuluje przedmiotem używając obu rąk - wyjmuje mniejszy przedmiot z większego
9	- siedzi bardzo pewnie (przez minutę), sam siada z pozycji leżącej na boku, z pozycji raczkowania - stoi z podparciem, siada z tej pozycji	- raczkowanie - podtrzymywane pod pachy wykonuje ruchy chodzenia
10	- samo siada (z pozycji na brzuchu, bez pomocy dorosłego) - może długo siedzieć bez utraty równowagi - samo staje przy oparciu (podciąga się). Stoi podtrzymując się	- nadal raczkuje - stąpa bokiem trzymając się poręczy, mebli	- upuszcza przedmioty i obserwuje - małe przedmioty wkłada do większych - koordynacja obu rąk, np. uderzanie 2 przedmiotami
11	- staje samo, podnosi zabawki z pozycji stojącej - stoi bez oparcia - chodzi do przodu prowadzone za rękę	- sprawnie raczkuje - chodzi do przodu trzymane za obie ręce	- pewne oznaki wyboru chwytu - „chwyt szczypcowy” (kciuk i palec wskazujący tworzą szczypce tak, że dziecko może bez trudu podnosić i utrzymać) - trzyma w garści łyżkę, ale nie zawsze trafia jeszcze jedzeniem do buzi
12	- siedzi samo, przy podniesieniu nóżek nie traci równowagi - około 40 % dzieci potrafi samodzielnie przejść kilka kroków	- chodzi trzymane za 1 rękę - stawia pierwsze samodzielne kroki	- precyzyjnie wkłada przedmiot do ręki drugiego człowieka lub pojemnika - trzymając 2 przedmioty interesuje się 3
od 13	- rozwój zaawansowanych umiejętności lokomocyjnych: biegania, skakania, chodzenia tyłem, wchodzenia po schodach	- rozwój manipulacji specyficznej: zabawa klockami
15	- wchodzenie po schodach na czworakach, chodzenie samodzielne, czasami się przewraca
16-18	- bieganie
18	- ciągnięcie za sobą przedmiotów na sznurku, wchodzenie po schodach z pomocą dorosłego	- buduje wieży z 3-4 klocków
19-21	- wchodzenie po schodach, trzymając się poręczy i dostawiając nogi
21		- buduje wieży z 5 klocków - zestawia klocki jeden za drugim na plaszczyżnie budując pociągi
24	- niektóre dz. toczą, próbują rzucać piłkę; pchają przed siebie rowerek	- buduje wieży z 6 klocków
25-30	- schodzenie po schodach bez tzrymania się poręczy i stawiając nogi na przemian: skacze, biega
30		- buduje wieży z 8 klocków - budowle trójwymiarowe (mosty)
36	- stanie na palcach; jazda na 3 kołowym rowerku